13 Haziran 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Hergün İktisadi fikirlerde İstihale Yazan: Muhittin Birgen evlet siyasi bir müessesedir; her De yapılırsa yapılsın, onun ka - rakteri değişemez, devlet kudretini siya - set denilen dümen idare eder. Siyasetin Uk kanunu dönmek, ilk muvaffakiyet gar. tı da dönmesini bilmektir. Dönmesini bil miyen siyaset, şapa olurmıya mahküm bir gemi demektir! Buna mukabil, iktisadi hayatın, ken » disine mahsus kanunları vardır. Bu ka - nunlar içinde, tıpkı siyasette olduğu gibi, dönmek ve samanında dönmesini bil - mek te mevcud olmakla beraber, iktısa - diyatın karakteri, yalız dönmek kanu - nile hülâsa edilemez. O, siyasetten büs. bütün ayrı, kendi kanunlarile idare edi . lir, başka bir âlemdir. Siysset döner, iktısad yü birincisi seba: ve istikrarı ne kadar sever. ir: Bunların eder, İktısad ise, icabında dönmiye ne ka. dar mecbur olursa olsun, onun karakteri dönmek değli, yürümektir, sebat ve istik. rardır, Bunun için siyaset daima sübjektif bir harekettir; iktısad ise, buna mukabil, aslen objektif olan bir hayat hamlesidir. Siyaset söyler, iktisad yapar; siyaset, «insan» dır; iktısad, «şey» dir; siyaset «insanın hisli hareketlerinden» ibaret ol. duğu halde iktisad «şeyin hissiz faaliyet - inden» mürekkebdir. Bunun için siya - set olduğu yerde kolay döner, iktısad ise, dönmek için evvelâ kendi yatağında ak . muya mecburdur. ” Bir zamandanberi dikkat ediyorum: Memleketin siyasetle meşgul münevver muhitleri içinde, iktisadi fikirler bakımın. dan büyük bir istihale hareketi vukua ge- yor, Bugünkü siyaset kadrosu içinde bu. lunan iki dostumdan biri bana şöyle söy. ledi: «— Evet, hakkın var, bende büyük bir fikir değişmesi vukua geldi. Va zamanlar, en azami devletçilik fikirlerine taraftar olan bir insan için, bugün bunu İtiraf etmek güç olur amma, ben bugün Adeta iktızadi Hberalizme doğru giden bir fikir hareketi içindeyim! Senelerce fikir arkadaşlığı etmiş oldu. ğumuz diğer bir dostum da üzün bir has. bihal esnasında şunu dedi: «— Doğrusunu söyliyeyim, ben, vaktile senin bilâvâsıta devletçilik aleyhindeki f#ikinlerinde mübalâğa olduğunu zenne. derdim. Bugün sen çok haklı imişsin!> Bilâvasta devletçilik fikrine Oödeta taassubla taraftarlık ve hattâ, benim bundan 10.15 sene evvel müdafaa etmiş olduğum bazı fikirlere hücum etmiş © lan üçüncü bir dostum da geçenlerde ba. na söylüyordu: «— Galiba, sen haklı imişsin;: Hayatt4 şart olan nazariyenin muvaffak olması değil, insanların refahıdır!» Bütün bu sözler, son zamanlarda ikti. sadi fikirlerin derin bir istihale geçirmek. te olduğunu gösteren bir takım slâmetle. Ti teyid eder şeylerdir. Bu istihale, mem. Ieketin iktisadi muhitlerinde olduğu ka. dar siyasi muhitlerinde de, kuvvetli bir koku halinde kendisini hissettiriyor. O ka. dar ki, eğer bu hareket böyle bir müd. det devam edecek olursa, fikirler, bir ta. kım inhiraflar yapmıya doğru gidebilir, Söylemeğe lüzum yoktur ki, bu hare . ket, bir «fikir hareketi» dir; fikirlerin ar. kalarında yumurta küfeleri olmadığına göre bunlar için «dönmek» ten kolay bir gey olamaz. Fakat. iktısad bir «madde hareketi: olduğu için kolay kolay döne. mez. Bunun için, dün siyaset iktisada ta. hakküm etmişti; bugün de iktısad, siya . örüyorum ki sete hâkim olacak ve fikirlerdeki istiha .! lenin derecesi ne olursa olsun, iktısad, dönmek isterse bile mutlaka, kendi ya -| Bir suçlu mahkemede bir yaralama vak'amnın hesabını veriyordu, şöyle söyledi: «— Kabehatimi itiraf ederim. sabahtanberi yekli kib eden birçok aksilikler neticesinde fazla sinirlerâim, ar. 8€ sevsin, dönmek onun karakterini teşkil| kadaşıma fazla sert bir sesle hiteb ettim O da bana ayni şe. mukabele edince aramızda kavga çıktı. Kendime hâkim ki olamıyarak bıçağıma sarıldım.» Babasını Dava eden aktris 24 yaşlarında Mari Gilespi adlı bir İn. giliz sahne yıldızı, babasının otomobilin. den düşmesi neticesinde, unutkanlık, baş dönmeleri iletine ve devamlı başağrıla. rma tutulduğunu iddia ederek mahkeme. ye müracaat etmiş ve kendisinden davacı olduğunu söylemiştir. Babası da, otomo. bili sürerken bir dönemeçten bir tablakâ. rın arabası ile karşı karşıya geldiğinden Üzerine bindirmemek için fren yaptığını, vaki olan sarsıntıdan kızının yere düş. tüğünü söylemiştir. — e ——— ——— ve devletçi kalmıya mecburdur. Bakınız, niçin: Devletçiğik, insanlığın tarihinde yeni çıkmış bir şey değildir; hemen her devirde muhtelif tarzlarda devletçilik rejiminin tezahürleri görül - müştür. Meselâ, Mısır, Çerkesler Sülâlesi devrinde mutlakiyetçi bir devletçilik re - Jimi geçirmişti. Gene meselâ, Fransada Mereantilisme devri, devletçi bir devir dir. Bugünkü Rusya devletçidir; bugün. kü Almanya ve İtalya devletçidirler; hem de en modem, en sosyelisi, en «ağır; bir devletçilikle devletçi! Cemiyet ve iktısad hödiselerinin tarihi seyirleri dikkatle ta - İkib edilirse görülür ki, devletçilik, ya iç. İtimal veya iktisadi müvazeneleri bozul muş, yani «içtimai ve siyasi sıhhatleri (Devami 4 üncü sayfada) İSTER — Sümerbank mil tip köylü kadın e! İİ damıştır, diyorlar, INAN, mekten, yahud da muameleyi bilmem Binirleniyor mu a Hergün bir fıkra Faydalı bilgi Çok bilen, az bilene öğretiyordu: ; — Bir insan bir milyon alsın Hrayı | cebinde on beş sene taşısa on beşinci ; senenin sonunda birbirine sürünmek ? yüzünden altınların yüzde yarımı: kaybolur ki. bu yüzde yarım da beş İ bin altın lira tutar, Az bilen sevindi: — Bunu öğrendiğime çok memnun | oldum. İnsan böyle bir şeyi bilmese ! bir milyon altını taşıyacak, hiç yok. : İ ten beş binini kaybedecek! i N Batan denizaltıyı Çıkaramıyan Çelik halatlar Di Liverpul açıklarında batan Tbetis tah. İtelbahirini suyun yüzüne çıkârmak için | kullanılan üç katlı çelik halatlar dayan. Imamakta ve çürük sicimler gibi kopuver. İmektedir. Bundan ötürü de tahlis ame. İliyesi pek ağır olarak devam etmektedir Hanri Gara 5 bin İngiliz lirası tazminat aldı Bir kumarhanede, suratma fırlatılan bir kutu yüzünden sağ gözünün sakat - landığını ve dolayısile görmemeğe baş - ladığını iddia ederek $ bin İngiliz lirası İtazminat istiyen film artistlerinden Hanri İSTER Ibisesi yapmaya baş- vg — İki reçete. # sinirle, ekten di surun da önüne geçebili: sunuz? SOZ ARASINDA ii (Dr. Şaha Hindistanda i Verilen ziyafet Hindistanda seyahat ederken, Madrasa | İda uğrıyan eski Rayşbank direktörü Dr. Şahta, oranın en büyük tüccarlarından biri mükellef bir çay ziyafeti çekmiştir. Ziyafette 300 kişi bulunmuş. Dr. Şaht baş. misafir olduğu için. resimde gördüğünüz gibi kendisine bir çelenk hediye edilmiş. tir. Şahtın yanındaki zat ta ziyafeti veren tüccardır. Küçük yaşında evlenmeği düşünen kız Londrada bir bisiklet kazasına uğrıyan sekiz yaşlarında bir kız çocuğuna, mah . keme suçlunun 20 İngiliz lirası ödemesine karar vermiş, fakat bu paranın ancak 21 yaşına bastığı zaman kendisine verilece - ğini bildirmesi üzerine, davacı kız: «— Ne AJ&. O zaman ben de büyümüş olur, evlenirim, bu para İle bir yuva ku - Tarım!» demiştir Gara davasını kazanmış, ve parayı gl. İmaştır, İNANMA! İngiltere, Fransa, İsviçre, hattâ Amerika gibi medeniyet leri noktasına varmış milletlere bakınız, köylü Sözün kısası Serseri Yahudiler E. Tali ransizcayı yeni öğrendiği rihlerde maşhur mu) Sü'nün «Serseri Yahudi; adlı büyük bir merak ve alâka ile bir yutar gibi, okumuştum. pm” Uğradığı lânetle, hiç'bir yerd? tturamıyarak, ilânihaye sirünmeke küm Ahasverus, o vekitki yufka ii mi parçalarcasına beni müteessir gi Jaylarca atna girip uykularını > mıştı. Aradan uzun seneler geçtikte ra, geçenlerde ajansta takib eyl Maç haber silsilesi, çoktandır ut 0 sızıyı gönlümde birdenbire tazele?” e Yahudi doğmuş olmaktan başka My, #un'u teksiri olmıyan yüzlerce fi ana yurdlarından hakaretle kovuldu” ve koparılarak atıldıkları yetmiyo, Bibi, ufacık bir vapurun içinde, AH“ pe yanusunun azgın dalgalarına gölü gere, kendilerine kucak açacek bir günlerce, beyhüde aradılar. veşei İçlerinde, yaşlı, genç, kadınlar. ' oni yetle temasa geldikleri gündenbefi * zulmünden başka bir şey görmüY" facık gönüllerini kin ve nefretten MÜ bütün duygulara kapıyan çocuklar vardı, Hiç bir yer kendilerini kabul aim Vahşetin ve bedeyiliğin beşiği ve Hİ gün de kaynağı diye bilinen kele medeni insanları merhametsizce etti, i Dünya, bin dokuz yüz yıl evveli bir hâdisenin bugün öcünü atmak işi sat bulmuştu. ur * Kovuldukları yere iade edilecek gi e İlarsa, bep bir arada ölmeğe ahtedit, , canlarından bıkmış yüzlerce ms il | yasen, Fransız romancısının Kah mi Ahasverus makam; cennet olan bir Yük gibi kalır, İsanın ölümünden iki pafta e 0 cedlerinin hesabını ödemeğe mecb len bu Yahudilerin serencamını BS” e, zin düşünürken şu Yeniçeri tırladım: Kulluk ağası, bulut gibi sarh0$ Yasef bezirgâna rastgelmiş.. Heme” İlasını çektiği gibi Üzerine sali — Ulan Yahudi! Seni şimdi kesi” gör! — Neden? Ne yaptım, sultanın? — Daha ne yapacaksın? Yahudi” bir olup bizim Hazreti İsaya İl mişsiniz, be! — Aman paşa hazretli İ Bin şu kadar sene yiçti üzerinden — Bana ne? Ben daha bu sabah aldım! Şimdi bu da onun gibi, Lâkin “af medeniyet asrının insanlarındâ ip | Yeniçeri zihniyetinin elân deva ii İgörmek ve de olsa acı ve yti$ e EL. yal » o et o mi Mİİ yari elbiselerini muhtelif mıntakalara göre muhtelif çeşidlerde mühafaza etmişlerdir. Hattâ şu avuç içi kadar İsviçrenin bile beş on tip köylü elbisesi vardır, köyün günlük hayatında kul. lanıldıktan başka şenlik, bayram günlerinde küçük kasaba. lının bile dolabından çıkarılır, zevkle giyilir. Bize öyle r ki vazifemiz, tek tip değil, her mıntakaya göre ayrı bir tip köylü elbisesi yapmak, fakat mümkünse da. ha güzelleştirerek, daha asrileştirerek, yalnız esas karakte. rini daima muhafaza ederek yapmaktır; bu tarzda hareketin yeni el erin taammümünü kolaylaştıracağı da muhakkak. tır. Kendi hesabımıza biz bunun mümkün olacağına inanı. yoruz, fakat ey okuyucu sen: ISTER İNANMA! e ln men gri. ği Nürmunesini henüz görmedik, mahiyetini bilmiyoruz, fakat ağla k "Sİ -İl üzerinde çok itina gösterildiğini işittiğimize göre tahmin edi. | 'E yoruz ki, güzel olmesktir. Bskat yapılan elbise tek tip midir, üç beş tipi mi ibtiva edi. | yor, bu nokta üzerinde durabiliriz. Memleketimiz kıyafelçe. mahallt kostüz tamarhen farklı birçok mıntakalara ayrı Dünün en müfrit devletçilik fikirlerini müdafaa etmiş olan nazariyecisi, bugün sekiz kelimelik bir cümle ile, kolayca b. beralizme kadar giden bir ric'at yapabi - ir; bu bizden, yalnız, biraz «yüz cesaretis ister; fakat, memlekı son on beş sene içinde almış olduğu iktısadi bünyeyi sekiz | milyon kelimelik cümlelerle dahi yerin. den kıl kadar oynatmıya imkân yoktur. Bunun işin devletçiyiz ve devletçi kala - ağız. Zaten, Türkiye, devletçi olmıya SonPostanın TARİH MÜSABAK köylüsü. ne, Trab. usiyet, ayrı yet, nün giydiği elbise Konyalıninkine, Erzurumlunur zorlununkine hiç benzemez, her birinde bir bir güzellik vardır, beş in tanesi bir yere gelince gözü okşar, bir çiçek bahçesidir. İSTER İNAN,