16 Aralık 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8
Atmanya Hariciye Nazırı Ribentrep He Fransa Hariciye Nazırı Bone, Pariste Kedor- »0'de tarihi anlaşmayı bmzalıyorlar bir kasırga oldu. Vaşingtonda bir caddede duraa otomobiller bir- fakika rarfında karla örtüldüler, HV katilesi lamdraya vasıl © lll- göğsüne Hüvi- birer marka — Hiştirilmiştir yetleri anlaşılsın diye her birisinin Japon piyadeleri Wlas körtecinin beri tarafında — berhava edilmiş olan bir Çin mühlmamat deposunun — yanışını — seyrediyorlar Pailip Atatürkün Hatıratı Ali Rıza Paşa kabinesinde bir tereddüd,: bu kabineyi teşkil edenlerin kafasında da bir bulanıklık keşfeder gibi olduk — 29 —- Milletçe, emniyeti 2BEŞ tamme tahassul et . İf medikçe atılmış o - lan hatvei salâhın tevkifi ve yarım ted- © birlerle iktifa olun- ması, gayri caiz gö « | rülmektedir. Bina - enaleyh gu bususa. © tın, sizce kabul e edilmiyece ğini kat't ve sacil ) arlamak isleriz> de dik ve tamim müna . sebetile — zikrettiğini Üç esası tadad ettik Badehu, «bu nokatı esasiyede mutabakat hâsıl olduğu anlaşık dıktan sonra, ahvali gayri tabiiyenin iza- lesi maksadile, bazı maruzatı taliyede de> bulunacağımızı bildirdik. Ali Rıza Paşa, bugün, berayı tahlif, sa- raya gideceklerinden telgrafımıza, yarın, cevab verileceği bildirildi. Kabinede tereddüd B'z, bazı tavırlardan, Ali Rıza Paşa ka- binesinde, bir tereddüd, bu kabineyi teş- kil eden zevatın da, kafalarında bir bu- Janıklık keşfeder gibi olduk. Onun işin bazı tedbirler almağı muvafık gördük. Ayni günde, bir tamim yazdık. Bunda, «hükümet ile millet arasmda mutabakatı enzar ve amal husulü, tamimen, tebliğ e- dilinciye kadar, kemafissabık muhabera- ünkati bir halde bulun- ti reşmiyenin |durulması» Tüzumunu bildirdik. Bundan başka, her taraftan gelen, tek- NL ve mütaleaları “mezcederek, umura kolordu kumandanlarına ve harekâtı mil- liyeye müzahir olan valilere de 3 Teşti- nlevvel günü, bazı mahrem — teblipatla bulunduk. Yeni sadrazamdan intizar eylediğimiz cevab, nihayet vürud etti, şudur: Gayet müstaceldir Sadaret 4-10-335 Sıvasta Müdafaci Hukuk Cemiyeti heyatı mümessilesine C: 2 ve 8 Teşrinievvel 335 Erzurum ve Sivas kongrelerinde tayin ve tesbit edildiği, telgrafnamelerinde be- yan buyurulan teşkilât ve makasıdın ne- den ibaret olduğu heyeti vükelâca gayri malüm olduğundan icabı keyfiyet tetkik edilmek üzere evvelemirde mezkü”r kon- greler mukarreratının âcilen iş'arı 7 mennadır efendim. Sadrazım Ali Rıza Sadrazam paşa ve rüfekayi kiramımın, « içlerinde, biraz sonra görüleceği veçh le, kuvayı milliyenin murahhası olarık keyeti vükelâya dahil olduğunu beyan e- den Cemal Paşanın bulunmuş olmasına rağmen - bükümeti işgal ettikleri güne kadar, makasadı milliyenin neden ibaret Ebedi Şef bir seyanat esnasında Ayni günde şöyle bir telgraf aldık: | (Osmanlı tarihinde ve resmi zihniyet. lerde haline gelmiş olan bir takım fikirlerden ve sözlerden mürekkeb olan bu telgrafın sön fıkraları şu satırlarla hitam buluyordu: | «Hükümetin rehberi harekâtı, ahkâmı kanuniyeye tamamen riayetle hilâfı ah- valin men ve izalesinden ibaret olduğun- dan ve ahvali gayri tabilye ve gayrı ka- nuniyenin devamı Devleti Osmaniyenin merkezile Anadoluyu yekdiğerinden tef- rike müncer olarak birçok avak meyi tevlid ile eliyuzü billâhi taala pay tahtın bakasını tehlikeye ilka ve aksamı memalikin işgal altina alınmasım intaç ve binaenaleyh vahdeti mülkiyey edeceğinden hükümeti hazfra, tarafınız. dan vaz'ıyed olunan devaliri resrsiyen:a takliyesi ve muamelâtı hükümete iras o- Tunan sektenin ref| ve edna halelden bile masuniyeti vacib olan nüfuzu hükü- mete rliayet olunması ve ecanib ile mü: nasebatı siyasiyeye girişilmemesi ve me- busan intihabatında ahalinin hürriyetine kat'iyen tecavüz olunmaması hususlacı- nin tarafınızdan taahhüd edilmesini ta- leb ediyor.> ) — Bu telgrafta ne adres vardır ve ne de imza... Gerçi, sadaret makamından yazıldığı anlaşılıyordu. Fakat diğer bir şey daha anlaşılıyordu, ki bu satırları ya- zan zat veya zevat, bir defa, heyeti tem- mak ve onunla imza tahtında berede ve müdavelej efkârda bulunmak istemiyordu. d Bir de; bizim, kongrelerde tesbil etli- ğimiz mukarreratı ve kendilerine tekbi eylediğimiz üç noktanın nazarı dikkate elınmasını, yeni kabinenin sadrazamı ve vükelâsı tabil! buluyorlar. Bu mukarre satın teminine zaten güyret et- mekte olduklarını söylüyorlar. Ancak, bükümetin rehberi harekâtı bkâmı kanuniyedir. Vazifesi, hilâfı ah- velin men ve izalesinden ibaretlir mu- kaddemesinden sonra, bizim ahval ve ha- olduğunu bilmediklerini söylemeleri cayı rekâtımızın. gayri tabii ve gayri kanuni istiğrab görülmeğe seza değil midir? Bun- . olduğunu ima ederek, bunun, devamı has dan daha ziyade calibi dikkat nokta, ma- | linde, merkezle Anadolunun yekdiğerin- kasıdı milliyeye riayet cdip etmemek hu- | susunda karar vereL'İmek ıç n evvelemir- de köngreler mukarreratını taleb - eyle- meleridir. Halbuki bu kadar dağdağaya ve tatbikatı selefinin sukutuna badı ©- lan köngreler müukarreratını bilmemele- Tine imkân tasavvur olunabilir miydi? Maksadlarının zaman kazanmak ve bize karşı hiçbir taahhüde girmeksiz'n, yeni ve şeytanetkâr tedbirlerle milleti iğfal ederek, husul bulmuş olan tesanüd ve ir- tibatı gevşetmek olduğuna asla şüphe et. medim. Fakat, rüptür olacaksa, ber de, evvelemirde onların bütün muzmiratını, millet nazarında tebarüz ettirecek bir tarzı hareketi tercih ettim. Binsena'eyh, sadrazamın ve rüfekayı kiramının tale- bini is'af ettim. 4 Teşrinlevvel 335 tar'hli telgrafla, kongre beyannamesini aynen ve nizamnamenin, yalnız teşkilâta müte- allik nokatı esasiyesini de hülâsatan bil. dirdim. Muhaberati resmiyeye hiçbir ta- raftan girişilmemesi hakkında tekrar umumi tebliğler yapıldı. den tefrikine müncer olacağını v3 bun- dan tevellüd edecek tehlikeleri tadad e- diyor ve nihayet, baklayı ağzından çıka- rarak; tarafınızdan vaz'ıyed olunan de- vairi resmiyenin tahliyesi ve muame'Âtı hükümete iras olunan sektenin ref'! ve nüfuzu hükümete riayet olunması ve e- canib ile münasebatı siyasiyeye gır'şil- memesi ve mebusan İntihabatında' ahalk nit hürriyetine kat'iyyen tecavüz olun- maması hususlarının tarafımızdan taah- hüd edilmesini taleb etmek suretile, bi- zim mevcudiyetimizi ve faaliyetimizi ber. | taraf etmek maksadında olduğunu ifade etmiş bulunuyor. Belki unuturum, tafsilâta girişmeden evvel söylemeliyim ki tarafımızdan iş- gal olunmuş devairi resmiye yektu. Yal- nız Sivas vilâyeti, heyeti temsiliyeyi mekteblerin tatil bulunması mönasebeti- Je lisede misafir etmişti. Mevzuu bahse- dilmek istenilen dairei resmiye bu ola- caktı. Yeni kabine her türlü icraatına mukaddeme olmak üzere heyeti temsili- , yeyi, buradan W rak nüfuz ve hay$i tini enzarı um! de kırmak istiyotd” Kimden kime $4 zıldığı sarih olw!"_ bu telgrafname rine, Siyas (€ merkezile, h»n'“: telgraft merkezi 4ff sında muhabere V” ku buldu. ! Ertesi günü, y&t Teşrinievvel 335 t rihinde, imzasız Ü grafın sadrazam t fından, heyeti liyeye, hitaben Ve © vaben yazıldığl sir lendi, Bunu r'": tesbit eder, ıea"'ı, imzalı bir iş'ar © mamakla beraber, biz böyle küçük 4 noktada daha fazla tevakkufu faydüli y caiz gör ik. Sadrazam paşaya İ yazmağı muvadık bulduk. 5 TeşrinieV ide yazcığımız uzun cevabın, esas N0 larını hülâs: W Tekliflerimizin tamamçn tasvib VE l4 but edilmiş olduğu anlaşıldı, — dedik”i sonra, tarafımızdan taahhüd ıılu"’:: taleb edilen n hakkında izahâi " g |dik ve dedik ki, ahvali gayri nbl'i""_ gayrı kanuniyenin âmil ve müsebbibi îıia Paşa kabinesi idi. Bu husus, |Paşa kabinesi tatafından ika edilmiş © 4 edeyim: gâyri meşrü el'al ve harekât w |müvellidetmin ref'i için ıırıfınnd*':d., dabiri kat'iye ittihaz olunduğu takâ kendiliğinden zail olur. | «Cemiyetimizin, heyeti vükelâyı raya taahhüdat ve müzaherette |bilmesi için evvelâ, hükümetin t67 v ü kabul eylediğiti :d,u milliyemizi |ve kat'i bir lisanla ifade etmesi l*”u’.ı | B 3: yi Aksi takdirde, emniyet ve —Sam Mütekabilenin husul bulduğu Fit kalacak ve mütebayin harekât ve 'f7 büsatın zuhburu melhuz bulunacakli”” Ali Rıza Paşanın, imzasız telgri | enemleketimizde usulü meşratiyt b bınca, bâkimiyeti milliye cari DUT (4 Bu> noktosına da, filhakika öyl feshinden itibaren meclisi mebi' n dört ay zarfında içtimaı kanunu eRll arihasından iken bugt”” 04 atın defatiri esasiyeti Od tanz'm edilmemiştir. Bu hnnkıw Paşa kabinesinin açıktan açığa w yete Lir derbesini ve kanunu esa8!” yi Cavüzü kat'isini teşkil eder ve # lie cezanın maddei mahsusasına tevfikt') g cinayet aüdedilerek müsebbiblefi * yan ahkâmı kanuniyenin imiyeti milliyeyi kabul VE Ça nüniyenin tatbikini kendif he bır vazife' kanuniye aödedecek b;;d' kümeti meşruanın, ilk vazifci ınu_' yf sestdir» cevabında bulunduk. o'dd' ra, şu teklifleri serde başladık 1) Memlekette sükün ve asayi$ nu ve âmali milliyenin ıamı"“"“,/ ve meşru olduğunu resmi bir ile ilân ederek milletin vahdeti yesine hükümetin de Iltihak eti har ediniz. ya' 2) Hükümcti sakıtanın harekât " yar netkâranesine âlet olmuş bulunaP Ç yark kım rüesayi memurin vuxdl"-ı;_,. mahkemei aidesine tevdi edinii e anaat eden bazi $8 inik Hler hakkında hizmeti devlette F lagır mamaları için muamelei JâzimeS j çat niz. Harekâtı mülliyeye hâdim OÜ 3ç0f için azlolunanları memuriye' w ediniz. ( 3) İadej tütbeleri meelisi miDİR byalk dikine iktiran etmiyen ve yegif? ıf istihdamları bir takım .-ıııııAhl":unn' mei siyasiyeden ibaret bulunaf T jrof kaldini derhal eski vaziyetlef” » ediniz. Mühim makamatı asktri ellere tevdi eyleyiniz. tevdi eyleyiniz. Çarken ver) A M gö ” | | —Ş ee Ü Zdi AŞ
