19 Ekim 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
19 Birinciteşrin SON POSTA ş S Haa Z EARN Sayfa 7 Çekoslovakyayı yalnız bırakmakla çok fena ettik! Alman büyük erkâmıharbiyesi Fransayı 'yere vurmak için yaptığı plânın tatbikina devam ediyor Yazan : Fransız Generallerinden De Cugnac Hitler Südet arazisinin ilhakından sonra Alman ordusu erkânile Çek istihkâmlarını geziyor 30 eylül 1988 tarihinde Almanyada Mü-| hihte Almanya, İngiltere, İtalya ve Fran- Ba arasında Çekoslovakyanın inkirazının tasdikını mutazammın imzalanan muahe- de Avrupa tarihinde pok büyük bir yer tu tacaktır. Bunun elim neticeleri sonradan belli olacaktır... Fakat bir de hemen do- Burduğu neticeler vardır ki bunlar şim- madenlerin mühim kısımları Almanyanın elinde bulunacaktır. Bu itibarla Skoda Bir kaç senedenberi Alman erkânihar- | biyesi Alman diplomasisi ile şayanı dikkat harb malzemesi fabrikalarının Relch'in | bir surette elbirliği yapmaktadır. Bu ça- hâkimiyeti altına girmelerinden ve Al -|lışma tarzına harikulâde Üenebilir... man ordularının harb malzemelerini ha- zırlamalarından bihakkın korkulur... * Esasen bütün Çekoslovak iktısadiyatı | <Zweifrontenkrieg>» in - yani iki cebhe harbinin - yirmi sene evvel çok güç ol - duğu anlaşıldığından Alman erkânıhar - biyesi Fransaya hücum etmeden evvel diden görülebilmektedir.. Bunlar as « | Alman tesiri altında bulunacaktır... Bel-| diğer harb cebhelerinin ortadan kaldırıl. keri bakımdan pek büyük ehemmiyeti ki de Alman tâbi buluna- | masını Berlin diplomatlarından taleb ey- haizdirler. Fransızlar bunları muhakkak | caktır... Almanyaya intikal eden arazide | lemiştir. bilmelidirler ... Çekoslovakyada yaşıyan ve almanca te- kellüm eden insanların sayıs. üç buçuk milyon idi... Bunların hâkim bulunduk - ları mahallerde de aşağı yukarı sekiz Yüz bin Çek bulunmakta idi... Buraları $imdi Almanyaya ilhak edilmiştir... «Plebisitleri; nüfus mübadelelerini, mu- haceretleri bir tarafa bırakalım; Münih Muahedenamesi sayesinde Almanya nü- fus mikdarını dört milyon arttırmış olu- Yor. Mecmu nüfusu seksen milyona pek Yaklaşm iştır. Bu nüfus artması askeri bakımdan pek büyük bir ehemmiyeti halzdir. Bir kaç hafta, bir kaç ay sonra Almanya hiç ol- Tazsa iki yeni kolordu teşkil edebilecek- tr... Mart 19388 de Avusturyayı ilhaktan Sonra Almanya 17 ve 18 !nci kolorduları- Ti teşkil eylemişti. Şimdi Südet mınta İf asının ilhakından sonra 19 ve 20 nci kolordularını teşkil edecektir... Motörlü fırkaları ile birlikte sene ni - Yetinden evvel Alman ordusu hiç ol - TMazsa 45 faal fırkaya malik bulunacaktır.. Bu Münih muahedenamesinin en kat'i, *n seri neticelerinden biridir... Yeni Alman kıtaatı kadro eksikliği çek- Miyeceklerdir. Çünkü Çekoslovakya a$- İ teşkilâtı tam manasile mükemmel- di... Yeni Alman kolorduları bu sayede Tükemmel kadrolara malik bulunacak- ardır... İhtiyat kuvvetlerinin teşkili için de ay- hi mülâhazalar vardır. Südet mıntakala- Tindan Almanlar 6-8 fırkalık ihtiyat kuv- Vetleri çıkarabileceklerdir.. * '_Aüer! levazımın tedariki de hiç güç , Muyacaktır.. Almanyanın elde eyledi- Si arazi çok zengin bir sınai ülkedir. eaçda fabrikalarının âkıbetinin ne ola- di henüz belli değildir... Skoda Avru « fun en mühim harb sanayil! merkezi - Z. Hafbi umuminin bütün imtidadınca Vusturya - Macaristanın bütün harb ıh""zcıııı—.smi hep Skoda temin eylemiş - Skodanın arazisi Çekö: lovakyada kal- bil a Sile bunların işlemesini temin edon | Çekoslovakya sanayiinin mühim bir kıs- mı bulunmaktadır. Çekoslovak olarak kalan hâssatan ziral kışımlardır... Bu küçük, fakirleşmiş, yar ralanmış biçare milletin kudretl. bü komşusuna minnet etmeden — yaşaması mümkün olur mu acaba?.. * Askeri bâkımdan tedkik edilecek olur- sa yarınki vaziyetin dünkü vaziyet ile karşılaştırılması icab eder... Vakayiin mül- şahdesi ve sevkulceyşi vaziyet Fransa için hiç te ümidbahş değildir... Uuı.dımı; kelimesini bir tarafa bırakalım: Bu vazi- yet çok heyecan vericidir. Yirmi senedenberi Avrupanın merke - zinde bir müttefiğe malik idik. Küçük, fakat çok kuvvetli Çekoslovak — ordusu Almanyanın merkezine doğru flili bir tehdidde bulunmak vaziyetinde idi. Vuku bulacak bir Almanya « Fransa harbinde Alman orduları 1914 senesindeki gibi i cebhede birden harbetmek mecburiye - tinde bulunacaklardı... Hem vaziyet Al- manlar için 1914 dekinden çok daha güç olacaktı... Çünkü Çekoslovaklar Berline ancak 200 kilometre mesafede idiler... Bohemya hudurilarında 25 Alman fır- kasının alakonulacağı hesab edilmişti... | “eğildi... Bu rakam münakaşa edilebilirdi.. Mu- hakkak olan bir cihet vardı. O da şu idi: Çekoslovak ordusunu —mağlüb etme- den evvel Alman erkânıharbiyesi Fran- saya karşı bir tanrruz harbine girişemi - idi... Çekoslovakya müttefiğimiz sayesinde zaferden emin bulunmamız | icab ederdi... Bu son günlerde Çekoslovakyaya karşı aldığımız vaziyet dolayısile yarın Mer- keri Avrupada, şarki Avrupada kendimi- ze müttefik bulmak hususunda pek ümid beslememeliyiz... Bu vaziyetimiz bizden bütün sempatiyi uzaklaştırmıştır... Bu vaziyet karşısında A.!.mınyanın şark ve cenub cihetlerinden hiç bir en - :ıı:dh-ıınnyı yükliyebilecektir... Moselle ve yapacağı icra edilecektir... ihtiyat fırkaları Bu 45 fırkayı bir çok takib edecektir... almamıştır. Kuvvetlerin olduğu| Kimseye kabahat bulmamalı... Biz ki Meuse üzerine Almanyanın | miyoruz... Almanyanın harbe kat'i suret- ilk hücum 45 fırka tarafından |te karar vermiş olduğu sanıldı... Alman diplomasisi Habeşistan harbin - den çok kurnazca istifade ederek Stresa cebhesini yıkmış ve İtalyanın bitaraflı - Binı, belki de ittifakını temin eylemiştir.. Sonra da Alman diplomatları ve gene- ralleri birleşerek bundan altı ay evvel Avrupanın şaşkın gözleri önünde üç gün | içinde Avusturyayı fethetmişlerdir. Nihayet... Yarısı seferber edilmiş bir ordu ile Führer tehdidlerde bulunarak, Münih muahedenamesini devletlere im - | SEYAHAT MEKTUBLARI : 57 Yazan: Vasfi Rıza Zobu İranın en güzel ve modern sayfiyesinde İranda bir çime nto fabrikası «Çaluş» da, Hazer denizinin tuzsuz, diyen yepyeni şehirler ve'köyler geç - acımsı suyuna girip çıktıktan sonra mu | tik.. Sürülmüş tarlalar, yeşillenmiş pi- azzam otelinin gayet lüks döşenmiş o -| rinç filizleri yolumüzun iki tarafından dasında vücudümü dinlendirdiğim ge -| bizi takib ediyor; balta girmemiş or - cenin sabahı, «Ramser» denilen kap -| manları, temmuz sıcağında bize serin- hca şehrine hareket ettik.. lik veriyordu.. Âz gittik, uz gittik; de - Hazer denizine yüzümüzü dönüp de|re tepe düz Bgittik.. nihayet gene baca- sola saparsak, Ramser yoluna girmiş o-|ları tüten fabrikalar bizi karşıladı; be- luruz.. Cedvelle çizilmiş gibi — uzanan | ton köprüler bize yol verdi; azame şose, bize yeni yapılmış köy ve şehir -| modern bir otel bizi kucakladı; şık, leri «Şehsuvar» gibi enfes — yerlerden | rif bir plâj da: «Hadi bana hadi ban geçirdi.. Nihayet İranın —en güzel ve|dedi!. Hepsini selâmlayıp hal ve hatır modern bir sayfiyesi olan Ramsere var| sordüktan sonra ismini öğrenip teş: ik.. Böylelikle, Tahrandan — beri 286 / rüf ettik: Meğer «Babuliser» denil kilametre yol gelmiş olduk.. yere gelmişiz.. «Babul», Şehinşah Bir saray kadar muhteşem, gene 0-|retlerinin doğduğu şehrin — ismi nun kadar müzeyyen olan otel, maa -| <Ser» de malüm. Demek ki<Babul» ün lesef tenha idi.. sebebini — araşlırdım: | «başı» ndayız.. Vmw'kywhüh:um& Artık buradan itibaren sahilden ay- rası, bizim misali yer.. riliyor; ğlara tırmanarak, bayırlara ma Yalovanın İstanbula yakınlığı, bun- uıı)ı'ıırıl:h'lg'ıhm istikametine dğui. '0 da yok.. Buraya muhakkak hususi bir | ryuz. . otomobille ve bir günde gelinir.. Hal - Babul, eski bir şehirdir.. İran tarzı kın her sınıfı bu ücreti ödeyemez. Bu|binalarile, sivri kubbeli türbelerile Av vakti de sarfedemez... İkincisi de: Ote-| yupalıların bayıla bayıla seyredecek - li pahalı buldum.. İran çok — ucuz birlleri bir yer... Yeni yapılmış şehirler - reymlekettir.. İnsan Tahranın — en iyilden çıkıp buraya girmekte de ayrı bir lokantasında bir «tümen» e yer, en bü-'sevk var.. Şarkta aranılan ma.nı,ım, yük otelinde bir buçuk «tümen» e ya-/ seyyah gözüne, burada daha iyi çarpr- tar.. Bir tümen, maddi değil — amma, | yor.. Büyük Adamın doğduğu yeri de miş, manevi kıymeti itibarile bizim bir lira- mızdan fazla iş görür.. Halbuki Ram - serdeki otelde yemek dahil, sekiz «tü - men» e kaldım.. Bu para bir İranlı için | çoktur.. Yalovanın Termal oteli, Bur- sanın Çelikpalas'ı, buradan daha ucuz- | dur.. Ucuzluğun daha fazla kazançlı olduğunu biz de daha yeni anladık.. Bu kârlı düşünceyi Hazer - sahille - rinde de tatbik ederler, muntazam o - tobüs servisleri ihdas ederlerse yakın zamanda, değil yerlilerin, hatlâ ecne - zalattırmıştır... Bu muahede ki Alman - yanın nüfusunu 80 milyona çıkartıyor... | Çekoslovakyayı — ortadan — kaldırıyor... Merkezi Avrupada her hangi bir düşma- nından kurtuluyor... * Alman diplomasisi zemini maharetle hazırlamıştı... Silâhlanmak üzere bulu - nan İngiltere, Filistin ihtilâli ile sıkıntıda idi, kara ordusu asgari bir hadde idi.. Do- nanması da gayri kâfi idi... Fransaya gelince iki senelik şekli hükümet onu | bi seyyahların bile ziyaret edeceği hir sarsmıştı... yer olur.. Haftanın bir kaç günü atölyeleri boş| Yoks- binası, tefrişatı, idaresi, gar- duruyordu... sonların terbiyesi beni hayran etti Tayyaresi genvide idi... Teslihatı tam Husust surette Avrupadan getirti - len en son model renkli banyo, tefer - rüatı ve daliresi bir gülüstan kadar gü- zel.. Ormanla kapanmış muazzam bir da- ğın eteğindeki bu otelin önü de, tâ Ha- zer sahiline kadar ovadır.. Ovanın 3İ- hayetinde modern ve her türlü teşki - lâtı havi bir plâjı vardır. — Gazinosu, terasları, otomobil için hususi garaj - larile, Avrupada — gördüklerimin esi, onların âdaha yeni bir tarzıdır. En ufak teferrüatına kadar düşünülmüş, san - dıklar dolusu deniz oyuncakları — bile| getirtilmiştir... Fakat dedim a, ne ya 4J zik ki: Tenha... Atatürk için yaptırılan köşk de yu- kardaki muazzam otelin yanında, gü! - ler, çiçeklerle süslenmiş bir bahçenin ortasındadır... Dönüş yolunu daha uzatarak, fakat cennet gibi güzel olan Hazer — sahi | baştan aşağı kat'ederek yaptık.. Tekr Bunları da bir tarafa bırakalım: Efkârı umumiyesi Çekoslovakya aleyhine ceb - he almıştı... Bu da Alman propagandası- nın bir muvaffakiyetidir, şübhesiz.. M. Hitler doğrusu Bismarck'dan da ya- man çıktı... 1866 senesinde Bismarck Meşhur Sa - dowa'dan evvel üçüncü Napolyonun bi- taraflığını temin eylemişti... Böyle ol . makla beraber o vakit Fransa Avustur - yanın müttefiki bile değildi... Fransa Prusyayı serbest bırakıfakla durendişlik göstermedi... 1938 senesinde M. Hitler, Çekoslovak -| yanın iİnkırazını İngiltere ve Fransaya teklif ve onlara bunu kabul de ettirtti!.. * işin dışında idik. Müşkülâtın içyüzünü bil kat hal böyle değildi belki... (Devamı 11 inci sayfada) Çalus'a döndük. Oradan geldiğimiz y hürmetle selâmlayıp geçtik.. İran devletinin yaptığı e — mühim işlerden biri Hazer sahilinden, «Hali - cifars» a kadar uzanan demiryoludur.. İşte bu muazzam esere buralarda le - sadüf ettik.. Bu dağların tepelerine o hatları nasıl çıkarmışlar!. Bir tepeden öbür tepeye köprüleri nasıl tutturmuş- lar! Bu ne ince bir hesab işidir!. Şoka değil, sahilden kalkan tren üç bin met- reye yakın şahikalara çıkacak!. Oto - mobille giderken tepemde — gördüğüm tren köprülerinden başım döndü... O trenin içine binip de seyahat edenlere Allah yardım etsin!,. «Bendarşah» dan başlayan tren hat- ti ile «Şahi» kasabasında karşılaşmış ik.,, «Firüzigüha de ayrıldık.. O, da - ğılardan dolaşarak Tahrana pidae- Biz, kestirmeden ilerledik.. sigarası «Gürgân» yazıldığı halde «Kı » okunur.. Bu isim, Mazenderan vilâyetinin, meşhur bir kasabasının ismidir.. Şehinşahın da hazır bulunduğu ilkbahar at koşuları bu kasabada olur.. Halkı, saf Türkçe konuşur.. inin — san'atları ol «ÂAtcılik» yı burada yaptırtacak kadar ehemmiyetlidir Vasfi R. Zobu Bay Cemil cekti. İranın çok kullanılan bir vardır. İsmi, eski harflerle Erzurumlu öğretmen: Solakoğluna: Hem gönderdiğiniz mektubu, hem de bahsettiğiniz yazımı baştan aşağı o- kudum.. lerile hiç bir münasebet göremedim.. Ya, siz benim ya lhiş tefsir eti ; yahud di mektubunuzdan mâna çıka
