19 Ekim 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ALMANYADA yapılan ve 300 defa çalmakla bo2ulmıyan türkçe Plâkları gelmiştir Her yerde arayınız. POLYDOR u mh u r iyet Onbeşinci yıl sayı: 5186 Telefon: Başmunarrlr ve evl: 22366. rahrît heyeü: atından dönen ınmış terzisi ü An « ^ „ »*** « ^ S ^ l ^ ^ S L ı » : fau»«o *o MS 24298. îdare ve matbaa fcısmı 24299 • 24290 Çarşamba 19 Birinc;teşrin 1938 No. *2 Tüfâçtığım sayııı müşterilerine arzeyler Tel : 40118 U l u Şefin sıhhl vaziyeti Dün neşredilen raporlara nazaran büyük kurtarıcımız evvelki geceyi iyi geçirmiştir, vaziyette büyük bir değişiklik yoktur Dün gündüz neşredilen tebliğ îstanbul , 18 (a.a.) Riyaseticumhur Umumî Kâ tibliğinden: 1 Reisicumhur Atatürkün sıhhî vaziyetleri hakkında müdavi ve müşavir tabibleri tarafmdan bu sabah saat 10 da verilen rapor ikinci maddededir: 2 Atatürkün umumî vaziyetinde büyük bir değişiklik yoktur. Geceyi daha iyi geçirdiler. Nabız 90100 arasında, teneffüs 18, hararet derecesi 36,4 tür. Partîde toplantı Başvekille Dahiliye ve Hariciye Vekilleri umumî devlet işleri üzerinde meşgul oldular Dün gece neşredilen tebliğ İstanbul , 18 (a.a.) Riyaseticumhur Umumî Kâ tibliğinden: 1 Reisicumhur Atatürkün sıhhî vaziyetleri hakkında müdavi ve müşavir tabibleri tarafından bu akşam saat 20 de verilen rapor ikinci maddededir: 2 Reisicumhur Atatürkün rahatsızlığı ayni halde devam etmektedir. Nabız: 120, teneffüs: 22; ve hararet derecesi: 38 dir. Başvekil ve Dahiliye Vekili Partiden çıkarken Dün, öğleden sonra. saat on altı buçukta, Başvekil Celâl Bayarla Dahiliye Vekili ve Parti Genel Sekreteri Şükrü Kaya, Hariciye Vekili Tevfık Rüştü Aras, Cumhuriyet Halk Partisine gide rek bir müddet meşgul olmuşlardır. Vali Muhiddin Üstündağ da Partiye gelerek kendilerine iltihak etmiştir. i Başvekil n riyaset ettiği bu toplantı, umumî devlet işlerine dair müzakere lerle, uzun müddet devam etmiş tir. meselesi spanya harbi birdenbire patlak verdiği zaman, bütün dünya heyecan içinde kalmıştı. Yeni vaziyete alışmak irin, aradan aylar geçmesi ve politika âleminde daha muhım hâdıseler çıkması icab etti. Çm Japon kavgası da böyle olduydu. İlk haftalar zarfında Avrupayı ve Amerikayı şiddetle alâkadar ettikten sonra, ehemmiyetinden hiç birşey kaybetmiyen bu mücadele efkârı umumiye alıştığından olacak gündelik havadislerin normal çerçevesi içine gırdi. B D Polonya Hariciye Nazırı Bir milîî hizmet bir de iaşe Denizbank teşkilâtında nezareti ihdas olunacak bugün Bükreşe geliyor bazı tadilât yapıldı Macar Başvekili son davada Almanya, İtalya ve Polonyaya istinad ettiklerini söyledi Ekalliyetlerin talebleri artıyor Varşova 18 (a.a.) Polonya Hariciye Nazırı Bek bu akşam saat 22,50 de Romanyaya gitmek üzere Varşova'dan hareket etmiştir. Yarın Bükreş'e varacaktır. Polonya Hariciye Nazırı Romanya Kralı ve hükumet erkânile görüşecektir. Bu mülâkatın müşterek Macar Polonya hududu etrafında cereyan edeceği söylenmektedir. Romanya Hariciye Nazırı Comnene de Polonya Hariciye Nazırını hududda karşılamak üzere bu akşam Bükreşten hareket etmiştir. Macar Başvekilinin mühim beyanatt Budapeşte 18 (a.a.) Başvekil îmredi, Macar ajansına, Çekoslovakyanın bugünkü saziyeti etrafında aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: « Komorn müzakerelerinin inkıta ını müteakıb, ilk tabıî teşebbüsümüzü, Münih kararlarına iştırak etmiş olan ve bizimle dostane münasebet halınde bu lunan Alman ve İtalyan büyük devletlerine, sureti mahsusada gönderdığimiz zevat vasıtasile bu vaziyet üzerindeki noktai nazarımızı bildirmek teşkil etmiştir. Londra 18 (a.a.) Çemberlayn, yarın Londraya avdet edecek ve Duff Cooper'ın istihlâfı meselesini haJledecektir. srarla dolaşan bazı şayialara göre vukua gelecek tebeddülât neticesinde iki yeni nezaret ihdas edilecektir. Bunlardan 'ciri îaşe Nezareti, diğeri Mıllî Hizmel Nezaretidir. Bu iki yeni nezaretin ihdasile Denizbank Umum Müdürlüğü tara oordjnasyon Nezaretınm işleri o kadar fından bankanın teşkilâtında esaslı bazı azalacaktır ki, neticede bu daire belki tadilât yapılmıştır. Sekiz aylık bir tecrülâğvedilecek ve înskip, başka bir nezarete beden sonra hem bankanın esas kanunuiayin edilecektir. na uymak, hem de esas mahiyetten uzakParlamento mahfillerinde hasıl olan laşmamak suretile muhtelif şekillerde çakanaate göre hava müdafaa işlerinde ih lışan gruplar tevhid edilmiştir. Buna götısası olan John Henderson, yeni nazırlık re Umum Müdürün üç muavininden başlardan birine tayin edilecektir. Amiralük ka Denizbankın esaslı teşkilâtı şunlardır: makamı için de Stanhofe'nin ismi zikre 1 Umum Müdürlük, 2 İstanbul şubedilmektedir. Kabinenin istinad ettiği siya si, 3 İzmir şubesi, 4 Trabzon şubesi, sî esasın genişletileceğinden şüphe edil 5 Yan şubesi ve 6 Şube bulunmıyan memektedir. yerlerde acentalar. Başvekil Londraya dönüyor Umum müdürlük servisleri içinde iş letmc dairesi doğrudan dogruya Hamdı Londra 18 (a.a.) Başvekil Çemberlayn, İskoçyadan ancak bu akşam hare Emin Çapın idaresi altındadır. Hamdı ket edecek ve yarın sabah Londraya va Emin Denizbankın bütün memleketteki racaktır. Kabine de esasen yarın sabah işletmelerinin nâzımı vazifesini görecekoplanacaktır. Kabinenin gbrüşeceği me tir. Bütün tâli servisleri on bir tanedir. Hamdi Emin Çapa isletme direktörelelerin başında millî müdafaa ve Filisleri olarak Rauf Manyaslı, Hamid Sain meseleleri vardır. Orta Avrupa kaynaşıyor İngiliz kabinesinde yeni nazırlar/ Fakat, dünyanın, bir köşesinde bir hâdise cereyan etmektedir ki, senelerdenberi gatkinti wçtmeü plânlano«la yer a\dığı halde hiç de yukarıkilerden daha az ehemmiyetli değıldır. Filistindeki ArabYahudi mücadelesinden bahsetmek istiyorum. Ancak son aylar zarfında birinci plânda konuşulmaya başlanan Fılistin meselesi, İngiliz İmparatorluğunu ve dolayısile bırçok devletlerle yüz milyonlarca insanı derin derin düşündürmektedir. Arablar, Fılistinin parçalanmasını ve bir kısmının (en mühım kısmının) Yahudı yurdu yapılmasını istemiyorlar. Bu uğurda, gittikçe kuvvetlenen bir teşkilâtla mücadeleye girişmiştirler. Sılâhlı Arab çeteleri yüzünden Filistinde Yahudılerin, hatta ecnebilerin barınması imkânsız bir hale gelmistir,. Asayişi temine memur İngiliz askeri, hemen hemen aciz içinde yuzüyor dıyebılıriz. Fılistin limanlarma hergün vapur dolusu takviye kıt'aları gönderildığını okuyoruz. Acaba. Koskoca imparatorluk, oracıktaki yarıçıplak bir milyon Arabla başa çıkamıyacak mı? Mesele bu kadar basit olsaydı, şimdiye kadar çoktan halledilirdi. Güçlükleri artıran sebeblerin müteaddıd ve karışık olmaları, hatta birbirlenle tezad teşkil etmeleri yüzünden, ihtiyar dünyanın başında tedavisi uzun bir çıban daha belırmiş bulunuyor: 1) Sionism îngılterede kök salmış bir fikirdir. İngiliz hükumeti, kendilerine bir yurd temin edeceğini vaktile vadettiğ Yahudilerı himayesiz bırakmak istemez İmparatorluğun maddî menfaatleri ve manevî prestige'i başka türlü hareket edılmesine mânidir. ' 2) Fakat Fılistin meselesinin de mahallî bir davadan ibaret olmadığını biliyoruz. Evet, orada bir milyon Arab var; İngilizler isterlerse onlan kısa bir zamanda yola getirebilirler. Yalnız şu da var ki, Filistin Arab] an bütün Arab dünyasmın muzaheretıni kazanmıstırlar. Arkalarında altmış mılyon kalbın kendılerile beraber olduğunu bilerek dövüşüyorlar. 3) Arab ülkelerile büyük mikyasta alâkadar bulunan İngiltere, o altmış milyonluk koskoca kütleyi gücendirerek kendinden soğutmaktan çekınir. 4) Fakat bir taraftan Arabları, diğer taraftan Yahudileri memnun etmek kaygusile takib edilen şimdiki mütereddıd politika, müspet bir neticeye varamıyacağı için, İngiliz împaratorluğunun otoritesi bakimından zararlı ve tehlikelidir. Arab âleminin toplu olarak cephe almak suretile müşkül vaziyetler ihdas etmesi mümkündür. Yeni şekilde bankanın muhtelif şubeleri esaslı müdürlüklere bağlandı; kimse açıkta bırakılmadı racoğlu, Yusuf Ziya Kalafatoglu yar dım edeceklerdir. Bu şekilde Denizyolları işletmesi, Akay işletmesi, Liman işletmesi, îzmir körfezi vapurları, Van gölü işletmesi, Tahlisiye, Fenerler ve Kılavuzluk gibi işler tamamile tevhid edilmiştir. Bundan sonra Denizyolları vapurlari ve Akay vapurlan yoktur. Hepsi Denizbankın uzak sahiller ve yakın sahiller vapurlarıdır. Ve işletme dairesinin muhtelif servisleri tarafmdan idare edilecektir. Deniz fenerleri, Can kurtaran, Kıla * vuzluk, Romorkörcülük ve Palamar işleri Deniz emniyet servisine verilmiştir. Akay müdürü Cemil Enarun müşavirlik servisine nakledilmistir. Fen dairesi Fen dairesi, Umum müdür muavinî Harun İlmenin idaresi altındadır. Halio lArkası Sa. 5 sütun 3 tel Polonya Hariciye Nazm Miralay Bek Macaristanın bu teşebbüsleri neticesinde, Macarlarla meskun arazisinin seri ve kat'î bir surette Macaristana raptı meselesinde karar vermek maksadıle muhtelif Hariciye Nezaretleri arasında büyük bir diplomatik faaliyet baslamıstır. Macar efkârı umumiyesi, bu harekete anlasıl ması tabıî bir sabırsızlıkla intizar eyle mektedir ve Macar hükumeti, bu meselenın hallıni çabuklastırmak icin elinden geleni yapmaktadır. Hertürlü tehir ve ta[Arkast Sa. 8 sütun 1 dei Sıvas Samsun hattında bir kaza Bir köylü şimendifer altmda parçalandı Sıvas 18 (Telefonla) Bugün Sıvas Samsun şimendifer hattında bir kaza oldu. Yıldızeli kazasımn Demirci kö yünden Osman isminde birisi kağnı arabasile giderkpn arabada uyumağa. başı boş kalan öküzler de demiryolu üzerine geçmeğe başlamışlardır. Bu sırada gelen tren arabavı parçalamış, Osman da şimendifer tekerlekleri altmda hurdahaş olarak can vermiştir. Tıb Kurultayının ikinci günü hararetli geçti Dün bilhassa ırk hıfzıssıhhası mevzuu üzerinde münakaşalar oldu Okyanuslarda hazırlık • ^ ^ Amerika Atlantik'de daimî bir donanma teşkil ediyor, bu filo için şimdiden 35 gemi ayrıldı Filistinde hâdiseler Kudüs 18 (a.a.) Filistinde dün bir çok hâdıseler cerevan etmiştir. Asiler Kudüsün eski mahallelerine girmeğe muvaffak olmuşlardır. Müslüman ma hallesinde çıkarılan bir yangın netice sinde polis merkezi harab olmuştur Polis devriye kollarile asiler arasında sokak muharebeleri olmuştur. Asiler Yahudi müesseselerine hücum etmiş lerdir. Yahudi mabedlerinin önüne bir bomba atılmıştır. Vaziyet vahametin muhafaza ettiği için resmî makamlar 23 olarak tesbıt edilen ışık söndürme saatmi şehrin heyeti umumiyesine teş mil etmişlerdir. Amerikan zırhlı filosundan üç gemi bir arada Nevyork 18 (a.a.) Herald Tribune gazetesine göre, Bahriye Nezareti, daimî bir Atlantik fılosu ihdasina prensip itibarile karar vermiştir. Bu filonun nüvesini iki hafta evvel ihdas edilen 38 cüzütamdan ibaret bir filo teşkil edecekLr. Gazetelerin neşriyatı Nevyork 18 (a.a.) Demokrasiîer tarafmdan son derecede silâhlanmak için verilmiş olan kararlar hakkmda miitalealar serdeden Nevyork Times gazetesi, silâhlanmanm yajnız ba§ma demokrasi re Sıhhat Kurultayı azaları, bir içtimadan çıkarlarken Ankara 18 (Telefonla) Yedinci! Mıllî Tıb kurultayı bu sabah dokuzda gene Halke\inde toplanarak çalışmalanna devam etti. Sabah celsesine aid ruznamede kurultaym tetkik edeceği başlıca mevzulardan olan öjenik (ırk hıfzıssıhhası) vardı. Profesör Şükrü Hâzım Tiner, profesör Aziz Kansunun raporları, profesör E. Gotfehlich'in veraset meselesi, profesör A. Esadın öjenik tatbikatı hakkmdaki raporları sırasile okundu. Raportörler mevzuu ele almış oldukları sahada gayet etrafiı tetkik etmiş bulunuvorlardı. Bu arada, doktor Şükrii Hâzım Tinerin raporunda nesli kurtarmak gayesile muhtelif tarihlerde muhteüf memleketlerde tatbık edılmis olan tedbirler de anlatılmakta, kısırlastırma meselesi de tetkik olunmaktaydı. Doktor Şükrü Hâzımın raporunda bizde kemiyetin d« ehemmiyeti olduğuna işaret edilerek, in sen geçtiği muhakkak olan ruhî ve b^deSa. 5 sütun 3 tel NAD1R NAD1 tArkası Sa. 3 siitun 6 da] jimlerini muhafaza edemiyeceğini, beik bugün nekadar gözden düşmüş olursa ol sun kollektif emniyet sistemini yeniden canlandırmak muktezi olduğu fikrinde bulunmaktadır. Bu gazete şöyle devam ediyor: «Elde edilecek gaye nekadar uzak o lursa olsun, kollektif emniyet, emniyetı ulaşmak için takib edilecek olan yegânı Eyaletin muhtelif kısımlarında cere yoldur, halbukl infirad kolaylıkla «mıll iflâs» manasmı ifade edebilir.» yan eden hâdiseler neticesinde 5 kiş [Arkası Sa. 3 sütun 3 de] ölmüş, 8 kişi yaralanmıştır.