5 Ekim 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

Tiyatro ve Sinema Şehir tiyatrosunda yanlışlıklar komedisi Şchir tiyatrosunun dram kısmı, yeni| yapılan sahne henüz tamamlanamadığı | için bundan evyelkı senelerde olduğu 3i-| bi bir inde perdeyi açamadı. Eğer muhakkak birinei rada pörde açılsaydı, karşımızda her sene mevsrmin ilk temsi- İinde karşılaştığımız Şekspiri görece! Şehâr tiyatrosunu ğdare edenlerin «Türk Tiyatrosu: mecmuasında Şehir Ti- Yatrosu imzasile yazdıkları yazıda söyle- tikleri gibi; Şehir tiyatrosunun teimsil mevsimine daima Şekspir'in bir eserile başlaması an'ene haline gelmiştir. Dram kısmının henüz açılmamış olması gene bu an'aneyi bozmadı, Dram kısmında kendini göstermekte gecikecek olan Şeks- Piri komedi kısmında gördük * Şu birkaç sene zarfında Şehir tiyatro- #u en çok Şekspitin eserlerini oynamış- tır. Bir mevsimde Şekspirden tsrcüme © dilmiş iki eserin sahneye konulduğunu umlardan iyi temsil eğileninin hemen altı ay sürer tiyatro mevsimin'n iki ayında oynandığını gördük. “Derler ki: onun olgun bir hale gek abilmesi için Şekspirin bütün eser- oynaması lizımdr. ve > seyirelsi Şekspirin bütün eserle- »sretmiş seyircidir. Gene derler ki: olgun —ekspir oynanmalıdır. Fakat Şekspi- rin birkaç eserini oynamak kâfidir. Bu eserler zaman zaman Şek hiç t tekrarlanabilir.. sprin bütün eserlerin uynamaya mana yoktur. a ne birinciler tarafından çıka- ne de ikincilerle hemfikir olduğu- iyeceğim. Çünkü oynanan eser bir Otelio, bir Hamlet, yari bizim sah- nemizde sık sık görülen Şekspir trajedi lerinin bir başan nümunesi değildir. Yanlışlıklar komedyası onlardan çok ayrıdır. Bu cihetten; tercüme edilmiş ol- ması kütübhanemiz için, temsili sahne- miz için çok faydalı olmuştur. * Şekspirin yanlışlıklar komedisine işle- diği mevzutm esası şudur: «Bir tüccarın birbirine çok benziyen iki oğlu vardır. Bu iki oğul için tüccar, birbirine çok benziyen iki kardeşi köle almıştır. Bir tesadüfle tüccarın bir oğ- lu ile kölesi ayrı bir yerde, bir oğlu ile kölesi de ayrı bir yerde büyümüşler, ya- Ve bir gün kardeşlerden biri kölesile birlikte öbür kardeşinin bulunduğu şeh- re gelmi yanlışlıkların âmili: Bu mevzu esası Şökspirden evvel de vardı. Şekspirden sonra da işlendi. Bunu andıran tiyatrolar, sinema filmleri sey- rettik. Mevzu işlendi. Fakat işliyiş tarz larına göre birbirinden çok ayrıldılar. Şekapirin eseri, bu mevzuda yazılmış ve elde bulunan sahneye konulabilen &- serlerin en eskisi olduğu gibi muhakkak ki çok ta güzeldir. Yanlışlıklar birbiri ardına güzel bir s'lsile takib ederler ve eser biter. * Yanlışlıklar komedisini Şehir tiyalro- sunun dram ve komedi kısmında oynıyan artiştler birlikte oynadılar. İki ikiz kardeş rollerini Hüseyin Ke- malle Talât ve onlarım uşakları rollerini de Vasfi ile Hazım yapıyorlardı. Vasfi ile Hazım, eş elbise giymişlerdi. Efendilerine nisbetle daha komik şahsi- yetler oldukları için, burunlarına şekil vermek suretile simaca birbirlerine ben- di. Jestleri ve konuşmaları da ayni olsaydı daha çok muvaffak olurlar- dı. Bunun için temsil ve taklid kap'liyet çok kuvvetli olan Hazımın, Vaslinin ibda ettiği tipe intibaz etmesi icab ederdi. : fazla ekzaje la beraber birbirlerini çok yorlardı andırı-) Muvaffak oldular. l te Tol alanlar:| Bunların hâricinde piye: Neyire, Şaziye, Cahlie, Said, Mahmrd,| Reşid, Sami, Hadi, Necdet, Müfid, Peri- han, Şevkiye, Zihni, Kâni güzel bir de- dilmiş, güzel bir eserin muvaffakiyetin- de iyi çalışmış, rollerini iyi benimserniiş olmaları itibarile büyük hisseleri vardır. * Bu vesile ile şunu da yazmak isterim ki: Bu seneye kadar Şehir tiyatrosunun komedi kısmına çok az ehemmiyet veril- mişti. Dram kısmı öz evlâd muamelesi görür- ken komedi kısına üvey evlâdmış gibi ba- kılıyordu. Tek tiyatro olunca vaziyet de- gişti. Fakat yarın dram tiyatrosu aşılın- ca komedi tiyatrosu gene üvey evlâd Bi- bi ortada kalmasa çok iyi olur, Şamışlardır. İsmet Hulüsi kor içinde temsil edilen, iyi tercüme e Holivudda yeni ve büyük bir yıldız doğdu Güzel Macar san'atkârı İlona yıldızlık merhalesine pek çabuk erişti İlona Masey Benimle alay etmeyiniz. Büyük bir na yıldızı olacağıma o kadar eriinim si Bunu söyliyen Peştede moda mağaza- İ larından birinde satıcılık yapan güzel İbir Macar kızıydı. Fakir bir işçi olan bü- bası ile annesi onunla daima alay ederler- di Halbuki İlona Hajmasy bugün Holi woodda büyük bir şöhret kazanmak üze- redir. Muvaffakiyetinin sırrını şöylece an latmaktadır: Ben zerre kadar kendimden şüphe dim. Muvaffak olacağıma çok emi- m vakit benimle alay ederler- çıktı, kendi irademe güven - dim. Hayafta iradeye malik ölmak gibi kuvvetli bir şey yoktur. İlona, orta tahsilini bitirdikten sonra on yaşında Peştede bir mağazaya yerleştirilmiştir. Fakat az sonra ortaya çıkan buhran neticesinde mağaza ka - pandığından İlona işsiz kalmıştır. Bu si- rada Peşte müzikhollerinde her gün iş a- rıyan yüzlerce güzel Macar kızlarına rasi- gelini İlona da bir gün ayni yolu tutmuş ve akabinde dansöz olarak kabul edilmiştir. İki gün sonra Peştenin büyük operet tiyatrosu olan Kiraly Szinhagda 6. yunlarına başlamıştır. Aradan iki ay kadar geçtikten sonra etm nir Deniz ve denizcilik: Dünya deniz ticaret filosuna bir bakış Büyük harbden evvel olduğu gibi bugün de en büyük ticaret filosuna malik bulunan İngilteredir. İngiltere harb filosunda olduğu gibi ticaret filosunda da yeniliği ihmal etmemiştir Marsilya limanını dolduran ticaret gemileri Dünya Üzerinde deniz ticaretinin her| bu devleti yeni gemiler yapmağa İc - hâhgi bir memlekete temin edeceği isti-| bar etmektedir. İtalyada ne kömür vardır, fadeyi inkâr eden hemen hemen kalma-!ne de petrol... Bu yüzden İtalyanlar da- mıştır, Gerek ucuzluk, gerek sür'at - 4z' ha ziyade motörlü gemileri tercıh etmek- zamanda çok mal taşımak - ve gerekse) te ve bu suretle tiçaret filolarını en mü emniyet bakımından deniz ticareti hava kemmel gemilerle zenginleştirmektedir. ve kara yollarına nazaran, çok üstün bu-|ler. Bakınız İtalyan ticaret gemileri me lunmakta olup daha binlerce senede bu! kadardır: üstünlüğü muhafaza edecektir Bizi bu! 778 kömür yakan (eski makineli), 43 hakikate irca eden herhangi bir fikir de-| kömür yakan türbin, 152 motörlü, 291 ir. Son senelerde dünya ticaret filo-| yelken, 72 tank gemisi, 50 balıkçı gemis sunun inkişafını gösteren rakamlara bir) olmak üzere 1392 parçadır. bakacak olursak deniz ticaretinin bugün- kü hali hakkında en iyi fikirlere sahib| oluruz. Malüm olduğu üzere, harbden evvelki senelerde, İngiltere ticaretinin yegâne rakibi olan Alman ticaret filosu 4918 de Büyük barbden evvelki sevelerde en itilaf devletlerine büyük cüzütamlar ver- muazzam ticaret filosuna malik olan bu| miştir. Bu itibarla bugünkü Alman tica- memleket bugün bile üstün mevkiini| çeş gemilerine yeni bir teşekkü! nazarile muhafaza etmektedir. Lâkin harb sene-İ pakmalıdır. Almanya, büyük harbde öl- lerinde pek çok ticaret gemisi kaybetmiş | dürülemiyen sanayiinin kuvveti sayesin- lolması dolayısile üstünlük nisbeti 1913)4,, gene eski mevkiini almak üzeredir. senesine nazaran çok azalmıştır. Almanyanın mevcud ticaret gemileri de Buna rağmen İngiltere, harb filosunda | 1466 kömür, 397 motör, 328 yelken, 27 olduğu gibi, #caret filosunda da yeniliği | tank ve 543 balıkçı olmak üzere 2751 ge- ihmal etmemiştir. Bu suretle o, hali ha-| idir. Bu suretle Almanya dünyanın en İzırda, en çok, matörlü ticaret gemisme! çok balıkçı gemisine maliktir Şu halde İmalik bulunmaktadır. Yalnız. İngiltere, | Almanları, dünyanm en muazzam balık İson zamanlarda kömürle müteharrik &*- sanayiine sahib olarak görmek lâzımdir. İmiler de yapmaktadır” İngiltere domın- yonları ve müstemlekeleri dahilinde pet-| Buna rağmen dünyanın en talihsiz ti- caret filosu, harb filosunda olduğu gibi, Avrupada bir tedkik seyahatine çıkmış 0-| oldan başka kömürün de mevcud olması lan meşhur Amerikan pro düktörlerinden| dolayısile İngilterenin yaptığı yeni gemi- ve aslen Macar olan Cukor bir gece Ki -| yor arasında kömür yakanlara da tesadüf aaa mm Halk opereti yeni mevsim için hazırlanıyor raly Szinhag tiyatrosunda İlonanın oyun- larını temaşa etmiş, çok beğenmiştir. Er- tesi günü genç kızı çağırtmış, Hollywood. daki film kumpanyası için bir mukavele- name imzalatmıştır. Bu suretle genç kız Kına gecesi provala rında alınmış bir resim « Şehrimizde bir operet tiyatrosu eksik-| Kadro takviye edilmiştir. Müzik idaresini İliği bilhassa geçen tiyatro mevsiminde | tanınmış omusiki O şan'atkârlarımızdan Şok göze çarpmıştı. Bir kaç senedenberi | Seyfeddin Asaf üzerine almıştır. İaaliyette bulunan Halk opereti bina -) © İlk temsil edecekleri operet çok güzel Sizlik yüzünden muntazam temsiller ve-! tiyatro eserlerini seyrettiğimiz ve bilhas- Temiyordu. Fakat öğrendiğimize göre bulsa son senelerde yazdığı Bay Bayan öpe- Operet #rupunun artistler: Beyoğlundaki | retile operet sahnemize bir canlılık veren “Çağlayanı binasını üç sens için kirala-| Mahmud Yesarinin (Kına Gecesi) opere- Mişlar ve binada büyük tadilit yapmıya| fidir. başlamışlardır. R Opereti Seyfeddin Asaf bestelemiştir. Yakında temsillerine başlıyacaklardır.| Halk operetine muvaffakiyet dileriz. emeline kavuşmuştur. Hollywooda varır varmaz ilk iş olarak bermutad ismi değiştirilmiştir. İlona Hajmasy ismi İlona Masey olmuştur. Hollywooda gelen sinema yıldızları - nin ekserisi hemen film çevirmeğe baş - lamazlar. Uzun müddet Hollywoodda kalırlar. Stüdyolara devam ederler. O - ranın yaşayış tarzlarım, usullerini öğre- nirler. Bu usule şimdiye kadar iki yıl - dız riayet eylememiştir: Biri Fransız sinema - yıldızı Danielle Darrieux, ikincisi Macar yıldızı İlona Müsey. Hollywooda vardığının beşinci günür- de film çevirmeğe başlıyan İlona derhal bütün sinema prodüktör ve şahsiyetleri- nin dikkat nazarlarını üzerine çekmeğe muvaffak olmuştur. Meşhur san'atkârlardan Eleano Powell ile Nelson Eddy'nin çevirmekte oldukları (Rozali) filminde büyük şantöz rolü İlo- naya tevdi edilmiştir, İlana bu filmde iki şarkı söylemiştir. Filmin piyasaya çıkı - şında © derece büyük bir muvaffakiyet ile karşılanmıştır ki derhal bir üçüncü film çevirmeğe başlamıştır. Ona bu ü - çüncü filmde baş rol verilmiştir. Şimdi İlona Masey Hollywoodda meş- bur sinema yıldızı Jeanette Mac Donal- dın en elddi; en tehlikeli rakibesi telâkki edilmektedir. Üçüncü filmin afişlerinde yalnız İlona Maseyin ismi görülecektir. ediyoruz. 1938 senesinde İngilterenin şu kadar gemisi vardır: Petrol taşıyan gemilerin; kataloklarda, diğerlerinden ayrı bir yer aldığımı görüyo ruz. Bunun sebebi devletler arasında se- zilen bir petrol rekabetidir. Modern harb mıza gelen ekseri İtalyan gemilerinin, eski Avusturya bahriyesine aid oldukla- rını görüyoruz. Bununla beraber Akde- niz ticaretinin İtalya elinde bulunuşu, | Almanlardadır. İngiltere adalarınn, Ak man topraklarını abluka etmiş olması Al- manları sıkı bir kontrola tâbi tutar. Bu memleket coğrafi durumunu tashih et- medikçe bu tabii kontroldân kurtulamı- e ; i > Sİ yacaktır. i j : p3 5 o? el ahin e Kömür yakan (Eski o 686 65 414 64 ) DİĞER MEMLEKETLER Kömür yakan (türbin) 438 16 6 1 Matörlü gemi 80 I& © Diğer memleketlerde ticaret filoları Yelken gemisi e 465 158 |normal inkişafı takib etmektedir. Bun- Petrol taşıya» gemi o 39$ 27 — 53 | dan dolayı onlara aid fazla malümat ver. Balıkçı gemisi değ. meksizin yalnız rakamları kaydetmekle iktifa edeceğim. Cedve! deniz ticaretinde hatırı sayılan memleketlerin gemi mev- cudunu göstermektedir. gemilerinin petrol ile müteharrik olması | ğ Mi i a ğ bu sınıf ticaret gemilerine hususi bir &- j 3 a hemmiyet atfım icab ettirir. Harb zama- nında düşmanın gözünden petrol kaçıra- | Belçika 8 6 2 4 65 bilmek için tank gemileri denilen, bu ge- | Brezilya xw 21 2 — — miler husust şartlar altında Inşa edil.) Danimarka (o 455 155 103 4 MW İmekte ve bu yüzden devletler arasında | Holanda 66 65 ıı 83 56 bir rekabet doğurmaktadır. | Fransız 1100 161 10$ 40 429 Japon 1930 544 680 28 50 Norveç ir 42 6 250 155 Rusya 536 05 15 17 miş İspanya 632 110 125 17 24 İTALYA Amerika © 28430 307 472 304 175 İtalya ticaret filosu, 1918 den sonra kâ- | Diğer bilâmum fileye ilâve edilen, Avusturya - M devletler | 2055 O243 383 120 159 tan ticaret gemilerile, pek ziyade artmış- - -— — — tır. Büyük hârbden 20 sene gibi uzun bir | Mecmu 20677 4793 3713 1568 4267 zaman geçtiği halde bugün bile limanı-| Bu suretle, 1938 senesinde, dünyada TANI ticaret gemisi bulunmaktadır. Bu gemileri cesametlerine göre sımflarına ayırırsak: (Devami 10 ncu sayfada)