17 Mart 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 10

Siyaset Dünyasının 1918denberi Ve_!?îıkt Bugünkü Vaıiyetr Buİ115 Düzelteceğine Büsbütün Londrada Milletler Cemiyeti konseyin Büyük harp gerçi 1918 yılında bitti, fakat milletler arasındaki münasebet- ler ancak 1926 da düzelebildi, © za- mandan bugüne kadar “geçen on yıl içinde, bir Alman siyasisinin anlatı - şina göre, 115 muahede ve'pakt im- zalandı ve bunlarla Avrupa devletleri arasındaki münasebetlerin tanzimine çalışıldı. Bugün Avrupanın karmaka- rışık bir halde olması, Avrupa siyase- tinin karanlık bir yolda bocalaması, bu 115 paktın işleri düzelteceğine büs - bütün bozduğunu isbat ediyor. Harpten sonra yapılan muahedele- rin birincisi Versaydı. Bir tarafta Al- manya, diğer tarafta 27 devlet bu 15 kısımlık muahedeyi imzaladılar. Versayın birinci kasmı Milletler Ce- miyeti misakını teşkil eder. Misakın 19 uncu maddesine göre muahedenin diğer kısımlarını tadil etmek veya kal- dırmak mümkündür. Fakat Alman - lar Versay muahedesinden — nefret &- derler, bu yüzden Milletler Cemiyeti misakının bu muahededen tamamiyle ayrılmasını istiyorlar. Versayın şartlarından mühim - bir kısmı yerine getirilmiş ve bu yüzden hükmü kalmamıştır. Sar havzasının mukadderatına ait kısımla tamirat me- selesine ait sekizimci kısım, bir yıl ön- ce — Almanya tarafından — feshedilen Alman teslihatına ait beşinci kısım bugün tatbik sahasında olmayan hü- kümlerdendir. 4 Almanyanın Rendeki gayri askeri mintakayı işgal ile ilga ettiği kısım, Versayın yedinci kısmıdır Sonra muahedede, iki tarafın arzu- siyle feshedilen maddeler de — vardır. Bunlar muahedenin, «Alman hududu» adını taşıyan ikinci kısım — ile aAvru- paya ait siyasi maddeler» adını taşı - yan üçüncü kısımdır. 1925 de imza - lanan Lokarno yerini tutmuştur. Lokarno misakı, bir değil, yedi mad- deden müteşekkildir. Bunların mühimmi «Rene ait» olan birincisi - dir. Bu mushedeye göre imza sahiple- ri Almanyanın Versayda tesbit edi- diği tarzda garp hududunu muhala - Zayı taahhüt ediyorlar. Ayni muahe - denin 12 inci ve 43 üncü (Ren) mıntakası ile meşgul olur, Al- manyanın burasını askeri işgal altına almasını tahkimat yapmasını yasak e- der, burasını işgal etmeyi, müsellâh kuvvetle karşılanacak bir tecavüz sa- yar Almanya bu hükümleri ilga ettik - en maddeleri ten başka bütün Lokarnoyu da feshet-| miştir. Lokarno, Almanya, Frunsa ve Bel- ikanım aralarında çıkacak bütün ihti- âfları harp yapmadan halletmelerini , ihtilafları bâkeme götürülmelerini icap ettirir. Lokarnonun 1 üncü maddesine gö- re Belçika, Fransa ve Almanya dev - letlerinden biri muahededeki araziye ait hükümleri bozacak olursa İngilte - re ve İtalya bu şekilde tecavüz edilen- dımına koşarlar. Ayni madde- re her hangi tecavüz. vukuunda muahedesi — bunların | Yirmi Senelik Mazisi 115Muahede Yapıldı! Muahede Ve Paktın İşleri Bozduğunu İspat Ediyor in toplandığı bina: Sen Ceymis sarayı Milletler Cemiyeti konseyine müm -| cant edilir. Bundan sonraki muahedelerin Lo- karmmoyu ne dereceye kadar tadil etti - ği, mühim bir meseledir. Bu ttuahe - delerin başında Kellog misakı — gelir. Fakat b umisakı ileri süren Amezikanın kendisi, İtalya - Habeş harbinde kiç bir şey yapmamakla misakın maaevi |kıymetini düşürmüş bulunuyor. Hal- buki Kellog misakı, harbi gayri meşru bir siyaset vasıtası — tanır. Daha sonra Milletler Cemiyeti kon- seyinin verdiği karar vardır. Almanya- nıin Versaydaki askert hükümleri feshetmesi üzerine verilen bu karar, Fransa tarafından ileri sürülmüş, İn - giltere ve İtalya tarafından müdafaa ve tasvip edilmiştir. Karara iştirak et- meyen biricik devlet Danimarka — idi. Milletler Cemiyeti bu karariylen Al- manyanın arsıulusal kanunu ihlâl et- mesini takbih etmiş ve ileride ayni su- |çu işliyecek devlete karşı tatbik edile: cek mali ve iktısadi zecrt - tedbirleri hazırlıyacak bir komite teşkil etmli ti. Komite çalışmış, fakat ittifak |kabul olunan bir proje hazırlayama - mıştı. Fransanın Ren hâdisesi üzerine Al- manyaya karşı zecri tedbirler — tatbik olunmasını istemesinin sebebi budur. Lokarno ile alâkadar olan üçüncü bir muahede, Sovyet Rusya - Fransa misakıdır. Geçen sene müzakere edi- len bu misak geçenlerde tasdik edil - di. Fransızların iddiasına göre bu pakt, Fransanın, gene Lokarnoda Lehistan ve Çekoslovakya ile ettiği mu - ahedelerin esasları dairesinde tanzim edilmiştir. Almanya bu — muahedelere itiraz etmediği gibi bu pakta da itiraz etmemelidir. Lokarno paktında İngiltere ile İtal - yayı alâkadar eden en mühim nokta |Fransa ile Almanya ve Belçikanın a- ralarında çıkan ayrılıkları sulh yoliy - le halletmeleri, aradaki hudutlarına İhürmet göstermeleri ve Rendeki gay- ri askeri mıntakaya tecavüz etmeme- İleridir. Almanya, (Sovyet Ruaya - Fran - 55) paktınıı döğrüdan doğruya imanya aleyhinde ölduğunu İdda edi « yor ve Almanya ile Rusya arasında bir harp vukuu takdirinde Fransanın Lokarno ahkâmı dairesinde — hareket Jetmiyeceğini anlatıyor. Halbuki Fransız - Sovyet — paktı, pakta bağlı olan bir muhtırada — vazi - yeti anlatarak, — asıl maksadın Al - |manya, Fransa ve Rusya arasında karşılıklı yardım muahedesi yapmak ve bu devletlerden biri diğerine taarruz ederse diğer ikisinin ona karşı gelerek taarrüzüu — durdüurmak — olduğunü a- çıkça gösteriyor. Ayni pakt, Fransa ile Rusyanın her hangi bir devlet tarafından taarzuza uğrarsa Milletler Cemiyeti temel ya- sasının 16 ıncı maddesine — tevfikan biribirine yardım edeceklerini gayet sarih bir surette anlatmaktadır. AÂL <| YÖON POSTA | Yeni talyan Taarruzu Cenupta Bışlayacağı'AnlaşVılan Taarruz Hangi İsti- kametleri Takip Edebilir Ve Ne Gibi Neticeler Verir? (Son Posta'nın Askeri Muharriri Yazıyor ) 15 mart 936 tarih- f li yazımızda; başla - mâasina intizar ettiği - miz yeni İtalyan ta - arruzunun şimal cep - hesinde hangi istika - metlere tevcih edil - mesi muhtemel oldu - #unu ve ne netice ve rzebileceğini tetkik et- miştik. Bugün de ce - sup cephesini tetkik | edeceğiz: (13 mart nüshamızdaki kroki - ye müracaat.) Üç gündenberi gel- Miş olan haberler iyi- & se tetkik olunursa ce- nup cephesinde mevcut bütün wadileri boyunca İtalyan kıtaatının muh - temel bir taarruzuna delil olacak İaaliyet- ler göze çarpar. Bu cephede fakat çoğunun suları, kumluk aksamda, zeminin içinde kaybolan beş nehir vardır. Bunları şarktan garbe doğru sayalım: Faffan, Şebeli, Gestro, Kanale Dorya Übu son ikisi Somali hududunda, Dolo ci- vafında birleşerek Cuba nehri ismini alır - lar). Dava Parma. İşte son haberler, bu beş nehirden dör- dünün (yani Kanale Doryadan maada - sının) takip ettikleri vadiler istikametin - deki harekâta dair tutamaklar vermektedir. Ancak bu haberlerde mevki ismi zikredil- mediği için elde edilen malümat şimdilik amumi mahiyettedir. Bununla beraber İtal- yanların bu cephedeki harekâtta takip et- mek istedikleri maksadı tebellür ettirmeğe âlidi. mevcut ve Biz tetkikimiz için bu haberleri esas it- tihaz edeceğir: « | — 14 mart tarihile Gorrahiden çeki- len bir telgraf, «<Faffan nebrinin yukan kısmında İtalyan hava keşiflerinin ve bom- bardımanlarının devamından» — bahsedi - yordu. Ayni telgraf, Habeşlerin havaya karşı gizlemeyi tatbik etmekte olduklarını da ilâve etmekte idi, ll — Ayni tarihte Ramadan çekilmiş o- lan diğer bir telgraf, «Şebeli nehri boyun- da toplanmış olan bazı Habeş — kıtaatının geriye püskürtüldüğünü ve Malkaikadaki Habeş ordugühlarının hava bombardima- nile tarümar (1) edildiğini» büldiriyordu. (Malkaika mevkü, Şebeli ve Faffan nehirleri arasında ve Ginir mevkü hizasın. dadır.) ll — Ramanın verdiği ayni — telgrak, «Gestro nehri boyunca dizilmiş (!) olup cenuba doğru harekete hazırlanan Habeş kuvvetlerinin İtalyan tayyareleri taralın - dan bornbalanıp dağıtıldıklarını ve bun- ların İtalyan öncüleri e temasa bile vakit bulamadıklarınır. söylüyordu. IV — Mogadişodan çekilen 14 mart tarihli bir telgraf ta, «N üden uçan İtal- yan tayyarelerinin Göller mıntakasında |yaptıkları keşif ve bombardımanlardan; Barana mıntakasında İtalyanların yerliler. den çeteler teşkil ederek İtalyan zabitleri kumandasında olarak Habeşlere karşı çe- te harbine giriştiklerinden» haber veriyor. du. (Burana mıntakası, Göller mıntaka - sının en cenubundaki Stefani gölü ile Do- lo mevkü arasındaki ormanlık mıntaka - |dır.) Bu dört haberin, yukarıda — isimlerini |a . dört ayrı nehir vadisi boyun. tehdidi veya tehlikesi vuku bulduğu takdirde Fransa ile Almanyaran Mil - letler Cemiyeti misakının 10 uncu Bu bakımdan Almanyanın davası zayıftır. Bununla beraber Almanya bütün Lokarnoyu feshetmiş ve bu su- vetle Fransaya iade ettiği — Alsaslöre - ne ait vadi de geri almıştır. Fransayı endişeye düşüren en mühim sebepler- den biri de budur. Daha mühim bir nokta Mister Ede- nin dediği gibi taahhütlere riayet ve hürmet hissinin uğradığı sarsıntıdır. . Hülâsa son on sene zarfında imza- İlanan 115 pakt ve muahede, işleri ka- İrıştırmaktan ve teşevvüşü arttırmak- tan başka bir işe yaramamiş ve neti - İce bugünkü tehlikeli ve karanlık vaz- Paktın birinci maddesi ise tas zuziyet olmuştur. nehirlerin | a gPa Cü Şimal ve cenup cepbhelerini gösterir harita daki harekâta taallük ettiğini bu suretle tavzih ettikten sonra İtalyan harekâtının takip ettiği muhtemel maksada gelelim: Cenup cephesinde şimdiye kadar cere- yan eden harekât her nehir boyunda ya - pılmış olan münferit muharebzlerden iba- retti. Halbuki bu sefer her dört nehir bo - yunca faaliyet mevcut oluşu bu cephede başlıyacak olan İtalyan taarruzunun umu- mi bir mahiyet alacağını gösteriyor. Bun- lardan Gestre ismini taşıyan nehrin takip ettiği vadi Ginir istikameti — üzerindedir. Cinir mevkü ise Habeşlerin yegâne demir- yolunun cenubundan Göller mıntakasının cenubuna (yani şimali şarkiden cenubu garbiye doğru) uzanan (Harrar) dağları- nin en hâkim aksamına nisbeten yakın (kuş uçuşu, yani müstakim bat ile 150 ki- lometre mesafede) dir. Bu dağ silsilesi - gıldıktan sonra Adisababa - Cibuti demir- yolunu kesmek için 80 - 100 kilometrelik bir hamle kâfi geleceği gibi bu hamle 150 kilometre uzağa götürülebilirse Adisaba- banın da ele geçmesi mümkündür. (Siksi- nisbeten daha az Arızalıdır.) İşte İtalyanla- Tin cenupta yapmağa teşebbüs edecekleri Hmumi taarruzun istinat ettiği esas bu ol - mak gerektir. Demek oluyor ki en küvvetli — İtalyan kolunun ba istikametten ilerlemesine inti « zar edilmek icap eder. Bu kolun daha şim- diden harekete geçmiş olduğunu ise yuka- rıda ll işareti ile kaydettiğimiz haberdeki eltalya öncüleri kaydından istidlâl ede - biliriz. «Öncün tabiri, askerlikte, ileri ha - yekette bulunan kuvvetlerin, kendi em « niyetlerini temin etmek ve yürüyüş kolunu baskınlardan korumak — maksadile daha Ööne sürdükleri kıt'alar hakkında kullanı - hr. Binaenaleyh bu istikamette bir İtalyan ileri hareketinin başlamış olduğunu kabul etmek iktiza eder (eğer ajansın tercülme - sinde «piştare olarak çıkan ve bizira aske- Ti talimatnamelerimizde «öncü» olarak ge- gen tabir - bermutat - aslından yanlış ter- cüme edilmiş değilee!) takip ettiği istika- metin ehemmiyeti dolayısile bu kolun di- ğer kollardan daha küvvetli olacağını ka- bul etmek ve bu cephedeki muharebelerin en ziyade bu nehir boyunda şiddet ve e - hemmiyet kazanmasını beklemek — doğru olur. Bir de bu kolun şarkında ve Şebeli neh- ti boyunca ilerliyecek olan kolun takip e- deceği istikamet mühimdir. Çünkü Ginir mevkünin 100 kilometre şerki cenubisinde beşkil ettiği dirseğe kadar bu nehir vadisini takip edecek olan kuvvetler Gestro bo - yunda harekât yapan kol ile tevhidi hare- kât imkânını bulacakları gibi (bu iki-nehir gittikçe birbirine yaklaşmakta ve bahset - tiğimiz dirsek civarında aralarındaki me - safe 50 kilometreye inmektedir. ) lüzumlu, hem de vaziyete uygundur. An - cak bu kolun; Günirin 100 kilometre şerki cenubisindeki nehir dirseğinden sonra GCi- nir Üzerine doğru mu, yoksa - nehir boyu- nu takiben - şimala, Harrar umumt metine mi tevecoüh edeceği şimdiden tirilemez. Çünkü daha şarkta Faffan ri boyunda harekât yapmakta olan kuv « vatlar tablatile Harrar istikametine ilerlemek İstiyeceklerdir. Binaenaleyh Şe beli boyundaki kıtaatın da taşrikine çalışması (htimali h Ancak bizim kanaatimize —kalırsa — Şebeli vadisini takip edan kolun da Ginir umum! latikametine Leveceilh otmesi ihtimali daha galiptir. Bunun İkj sebebi vardır: Mart 17 Hab;,sl—;r Ras | Destayı Idam Edeceklermiş! (Baş tarafi 1 inci yüzdedir) aldıklarımı, şimal cephesinde va- ziyetin müsait olduğunu, İtalyan- ların Sokato şehrini işgal edeme- diklerini bildirmiştir. Ras Desta Idam mı edilecek? Berlin, 16 (Son Posta)— Adie- Ababadan gelen haberlere göre eski cenup cephesi kumandanı Ras Desta zincirlerle bağlanmış bir halde Adisababaya — getiril- miştir. Ras Destanın divanıharp tarafından muhakeme edilerek idam olunacağı bildiriliyor. Bir İtalyan tayyaros! daha düştü Roma, 16 (A. A.) — Badoglio bir tebliğinde, bir bom- bardıman tayyaresinin İtalyan hat- ları gerisine düşerek parçalandı- ğını ve rakipleri olan beş kişinin öldüğünü tasdik etmektedir. gazete ile neşri tarihinin, kanun tarihi olarak kabulü için Kamu- taya bir kanun teklifi vermiştir. ——— F laşmaları hasebile) kendiliğinden toşekkül edecek olan merkez sikleti dağıtımamalı ikincisi; bu merkez sıkleti en mühim olaf (Adisababa) istikameti üzerine tevcih ©!" mek suretile hedefe daha kısa yoldan vaf” muhtemel değildir. Bu tetkiktan çıkan İtalyan taarruzunun merkez sıkletile, umuml istikametine tevcih edilmesi jcM Parma nehirleri boyunca Harrar ve mintakalarına tevcih edilmiş oldukları 49" laşılan kuvvetlerin — vazifelerine © Banlar. merkezden hareket etmekte bü * lanan ve tasrruzun merkez sıkletin! terkli eden kolların yanlarından her hangi bİ€ tasrruza maruz kalmamalarını temin VAS felerini almış görünmektedirler. . Bu itibarla kuvvetlerinin daha ax olduk” ları güphesizdir. (Çünktü her tarafta h_'j vetli olmağa çalışan hiç bir yerde zayıf Umumt maksadını ve nasıl tiza edeceğini yukarıda mütaloa et bu taarruzun ne netice verebilecağini İ*