21 Mart 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3
Hergün İktiısadi z Derdin Çaresi Cevdet Salih —i İktısadi buhran denildiği za- Man biz şunu anlıyoruz: Birincisi — Memleket dahi- linde alış verişin | durgunluğu; İkincisi — Memleket malları- nin hariçte istediğimiz kadar Müşteri bulamaması. Şimdi bunları izah edelim: Zirat ve sınal faaliyet ve ti- tari alış veriş neden durgundur? Bunun sebebi nedir? Bugünkü durgunluğun iki se- bebi vardır: Birincisi Halkta kudreti iştiraiyenin azalması, İkincisi — İhracatın liğıdır. (1) Halkta iştira kudreti ne- den azalmıştır? Ve bunu azaltan kimdir? Halkta iştira kudretini azal- tan, ve gün geçtikçe — onu daha aşağı dereceye — indiren Maişeti umumiyedeki pahakhılıktır. Şimdi şu suali sorcaksınız: Maişeti umumiyede ki pahalı- lığı yapan ( yani halkın kudreti İştiraiyesini azaltan) kimdir? Hü- kümet bütçesi midir? Başkaları- mıdır, Bu sualin cevabı şudur: Maişeti umumiyedeki pahalı- hğı yapan, çok az miktarda hü- hümet, ve fakat büvük mikyasta hükümet — haricindeki — iktısadi tihsurlardır. Bu unsurlar şunlardır: (1) Vilâyet bütçeleri, (2) Belediye bütçeleri (3) Tütün İnhisarı, (4) Liman inbisarı, (5) Şimendiferler, (6) Seyrisefain, Ziraat Banka- H, (8) Eshabı emlâk, (9) Hide- Mmatı umumiye — şirketleri, (10) Şeker fabrikaları, (11) Otomobil Ve otobüs tarifeleri (12) Mektep Ücretleri. Bu 12 müessese hergün doğ- tudan doğruya veya bilvasıta bizim iştira kudretimizi azaltıyor- lar. Çünki bu 12 unsurun tar- hettikleri resimler, ücretler, tari- feler ve fiatler halkın ve müstah- silin ücretlerile mütesavi ve mü- tevazi — olmadığından ve — bu Müsavatsızlık hergün daha azlalaştığından — terazinin — halk larafı — hergün — biraz — daha düşmekte, hergün biraz daha kudreti iştiraiyeler azalmaktadır ve gün geçtikçe bu fark müte- Madiyen çoğalmaktadır. İki sene evveline kadar mem- leket bu farkı hissetmiyordu. noksan- (60;) kuruşa şeker, (35 ) kuruşa | Baz, (10)lira yol parası, mezbaha Fesmi, tütün, müskirat, fazla liman Şimendifer ve — vapurların ağır tarifeleri, Zirant Bankasının fa- izleri, eshabı emlâkin yüksek ki- raları, hidematı umumiye şirket- lerinin tahammülü kıran tarifeleri Vesaire vesaire.. Hep hafif geli- Yordu. Çünki o zaman buğday(20) lllruşı, afyon (42 ) liraya, tiftik (270 ) kuruşa, zeytinyağı toptan (90) kuruşa ve diğer istihsal Mallarımız hep pahalı fiatle satı- Yordu. Fakat şimdi mçmleketin bu - tarifelere tahammülü kalmamıya lıı!İııdı. İşte bunun içindir ki halkın kudreti iştiraiyesi gitgide Bzaldı. Ve işte buhran buradan baş- liyor. Şimdi bu buhran nasıl izale :l)"—lgıuı? Halkın iştira kudreti na- iade olunur? Bu (12) unsura | sahası tekrar nasıl açı- | h yet Tabilir? Bunları gelecek yazımda Anlatmıya çalışacağım. 1 — Bazı hizler, arsenik kadar zehirlidir. Kızınca kızarır, korkunca saçlarımız. dimdik olur. — Teessür iştehamızı kaçırır. SON POSTA 2 — Bazı şeyler de dimağımızı zehirler. Bedbini, nevmidi, di- mağı zehirler ve bizi hareketten alıkor. | Son Postanın Resimli Makalesi x* Zehirli Hisler x» | İ S— Ne olursa olsun başınızı dik, dimağınızı çevik tutunuz. Muvaffaki- yetin onda dokuzu vücut ve dimağı bu zehirlerden masun bulundurmakla mümkündür. SON TELGRAF HABERLERİ 1500 Kadar İnhisar Memuru Tzaminat Alacak Ankara 21 (Hususi) — İnhisar idarelerinde ya- pılacak tasfiye hakkındaki kanunun ikinci müza- keresi bir kaç gün içinde yapılacak ve kanuu mer'iyet mevküne girecektir. Bu kanunun (müteka- itlere İnhisar idarelerinde memuriyet verilmemesi) şek- ikinci lindeki esnasında Esasen böyle maddenin tadili - için bir teklif yapılacağı bir maddenin tarafından idare olunan Atina, 21 ( A.A. ) — Akşam gazetelerine nazaran dün Pariste Yunan murahhaslarile mülâkatta bulunmuş olan İngiliz bankeri Mister Hambre, — Yunanistanın istemiş — olduğu iki — buçuk milyon İngiliz — liralık avansın Matbaalar Devlet Matbaası Müstakil Olarak Kalacak Ankara, 21 (Hususi) — Yeni sene NMaarif bütçesinde Devlet matbaasına müstakil bir şekil verilmektedir. Fakat devlete ait diğer matbaalar tevhit edilmiş | ve bu iş için bütçeye 40 bin lira tahsisat konmuştur. Haziran ni- hayetinde bütün matbaalar tevhit | edilmiş olacak ve Devlet Matba- ası Ankaraya nakledilecektir. Atinada Grev Teşebbüsil Atina 29 — Fors ve Traksi- yon ismindeki İagiliz - Yunan kumpanyası memurin ve müstah- deminine yol verilmiş olduğundan tramvay Aamelesi grev - ilânına karar vermiştir. Grevin tarihi tespit —edilmemiştir.. Maamafih amele sabahleyin vazifesi başına gelmiş saat 11 de bütün tramvay ve otobüsler işlemiye başlamıştır. Hukuk müşavirliği, memurin, Satış, teşkilâtı kanununa muhalif olduğu da ileri sürülmektedir. Yeni kanun tatbik mevkiüne girdikten sonra devlet İnbisarların — muhasabe, müzakere anlaşılmaktadır. esasiye Teftiş, ıışıılı şubeleri, mübayaat komisyonları ve vezne kısımlari birleştirilecektir. Bu tevhit ameliyesi neticesi olarak ( 1000 ) ilâ (1500 ) memurun açıkta kalacağı anlaşılmaktadır. Bunlara kanunda yazılı olan ikramiyeler derhal verilecektir. Yapılan bir tetkika göre Tütün İnhisarı hükümete geçtiği zaman iki bin kadar memuru bulunuyordu. Bugün bu dairenin memur adedi yedi bini mütecavizdir. Diğer inhisarlarda bugün cem'an iki bin kadar memur vardır. Tasfiye işine mall senenin bidayeti olan 1 haziranda başlanacaktır. | bir kısınını acilen tesviye etmeği kabul ettiği takdirde M. Venize- losun iktidar mevkünde kalması ve bu suretle 1 Nisan ve 1 Ha- ziran tarihlerinde tediyesi icap eden haric! teahhütlerini eda et- mek imkânını bulması ihtimal _]aponya_ Çin Teklifini Kabul Etti Tokyo, 21 (A-A) — Japon hükümetinin Çindeki Japon elçi- sinin Şanghayda bir mütareke akdine dair olarak yapmış oldu- gu teklifleri tetkik ettikten sonra Japon kuvvetlerinin imtiyaz mım- takasından çekilmesin mutazam- min meşkük ve gayri kabili ka- bul bulunan tekliften maada di- gerlerini kabul eylemiş olduğu söylenmektedir. Şanghay, 20 — Çin ve Ja- pon murahhasları, Fransız, İngi- liz, Amerika ve İtalya elçilerinin huzurunda bir içtima aktetmiştir. Sir Mil Lampsona göre müzake- reler müsait bir neticeye var- mıştır. Cemiyeti Akvam tahkik komisyonu reisi Lort Litton, Ja- pon bahriye erkânile görüş- müştür. i M. Venizelos İngiltereden Borç Para Alamazsa İstifa Edecek dahilindedir. Atina, 21 (ALA) — Halen mevcut (buhranın halli için der- piş edilen muhtemel çareler arasında liberallerin iştirak ve himayesile bir Mihalakopulos ka- binesinin tesis edilmesi de dahil bulunmaktadır. Bir Şebeke İzmirde Tömbeki Kaçıran Dört Kişi Tutuldu İzmir 21 ( Hususi ) — Zabıta bir Yahudi çocuğunda iki paket tönbeki bulmuş, tetkikat netice- sinde bu çocuğun bir şebekeye dahil olduğu anlaşılmıştır. Zabıta Acem Hüseyin, Acem Mustafa, Çeşmeli Hasan ve İştipli Hasan isminde dört kaçakçıdan mürekkep olan bu şebekeyi ya- kalamış, mühim miktarda kaçak tömbeki müsadere edilmiştir. Hariciye Vekilinin İzahatı Ankara, 21 ( Hususi )— Halk Fırkası Grupunun dünkü - içti- mamnda Hariciye Vekili son sey- yahatleri etrafında izahat ver- miştir. den kurtulmak. İSTER İNAN, İSTER Ha aa mes'ul olmuyor? ——— ——— " İSTER İNAN, İST İnhisar karunu münasebetile Büyük Millet. Meeli- sinde cereyan eden müzakerelerden bir iki fıkra: “Refik Şevket B. — Bu kanunun tatbikinden ne tasarruf edeceğinizi tahmin ediyorsunut? Rana B. — Bu kanunu tatbik ederken gördüğüm fayda şudur: Kadrolar küçülünciye kadar vazifesini iyi görmiyenleri vazife başında tutmak mecburiyetin- ER İNANMA! Ahmet Ihsan B, — İnhisar memurlarının - tasfiyesi bir temizleme ameliyesidir. Bu odaları dolduran ve işe yaramıyan efendileri Vekâlet oradan kaldıracak ve kendilerine bir miktar ikramiye verecektir. Besim Atalay B. — Bu işe yaramıyan adamları neden doldurmuşlar? Kim doldurmuş, bunlar neye Vekil — İşe yaramaz bir takim adamlar doldürul- muştur, demedim, işe yaramıyanlar vardır, demedim.,, İNANMA! Sözün Kısası Her Tarafta Poker P. $ Sıvasta çıkan “ Kızılırmak , gazetesinin başmakalesinden şu satırları beraber okuyalım : “Artık © hale geldik ki poker oynanmadık mahalle kahvesi, sokak gaz'nosu kalmadı. Evvelleri kibar âlemine mahsus bildigğimiz pokeri, bugün mahalle kahveleriade oynamı: yan otuz lira maaşlı memur, aylıklı şoför, üç beş yüz lira ıerı'ıyd! ce- naf, bugün ne olduğu ve yarın ne olacağı kestirilemiyen tüccar, hiç kimse kaknadı. « Floş ruvayal, floş, kare Ful sözlerini Parisli bir züppe givesile Va Frmihsik 'edlslle Wörkenlyün. çelir mekçi çırağı, berber kaifası ıılıııdı. “Padökart, derken “r , barfini “g. gibi boğarzının içinde boğmyan mu- Tâzım, muallim adı. “Hele bu vruıcılık bayatında öyle terakki merbaleleri aştık ki artık altmışaltı, iskambil, fanti, köy ahırla- rında bile oynanmıyor. » Şişli ve Kadıköy salonların- dan Kangal, yabut ta Ulaş köyle- rinin ahırlarına varıncıya kadar Türkiyenin her bucağında poker oynanıyor. Ben şahsi eğlencelerde bir muktesit — kadar, bir — doktor kadar, bir ahlâk hocası kadar mutaassıp değilim; nihayet mef- küre ile hayat arasındaki müna- sebetlerin — inişlerine çıkışlarına karşıinat ve ısrarın bir dereceye kadar faydasız olduğunu biliyorum. Fakat bir dereceyo kadar. Dünyanm her tarafında poker oynanır; yalnız bazı müptelâlar ve manyaklar istisna edilirse, her kes, beynine muhtaç olduğu de- işikliği vermek için, Truhuna asit gayoli ihtirasların tadını vermek için kumar oynar: Gününde, saatinde ve bir ölçü dahilinde, Kumar bizden en kıymetli iki şeyimizi istiyor: Vakit ve para. Yapılacak işlerimize göre vaktimiz, — ihtiyaçlarımıza — göre paramız plîk ıı.-dlu Bıııııh' dgıll- nünce er İginını üş- man lıtll: kadar tehlikeli görürüm, Unutmıyalım ki medeni mem- leketlerde poker masası olan bir evin koskocaman bir de kütüp- hanesi — vardır. vakitlerin yeğâne meşgalesi hiçbir mem- İekette kumar değildir. İktısadi — inkişafımızı — talih oyunlarından bekliyecek — olur- sak, bir düşman soluğu, bizi iskambil kâğıtları gibi devirmeğe kâfi gelebili. Mustatil şekilde, küçücük bir mukavva parçasının bu kadar tehlikeli olmasına manl yoktur, diyeceğim geliyor. Başvekilin Beyanatı Ankara, 20 (A.A.)— Başvekil İsmet Pş. Hz. dolu Ajansına şu beyanatta bulunmuştuar : “— Son günlerde benim hükü- metten çekileceğim hakkında veya bazı vekillerin çekilmeleri suretile kabinede tahavvül vukubulacağı- na dair şayialar olduğunu bazı mütbuat neşriyatından anlıyorum. Vatandaşlarımı ve Türkiye Cümhuriyeti hükümetile alâka olanları tatmin için söylemiye lüzum görürüm ki, benim hükü- met riyasetinden çekilmemi icap ettirecek hiç bir sebep ve zaru- ret yoktur. Büyük Millet Meclisi- nin itimadına ve Reisicümhur Hazretlerile — daima — hemfikir bulunmaklığıma istinaden beyan ederim ki, memleket ve mille- timize ve vüs'umun azami hiz- metini ifaya bilâtereddüt ve nefu!nı büyük itimadımla devam edeceiı:. Kabine arkadaşlarımdan hi birinin dahi bugün en müş- kül meseleler - karşısında kal- mış olsalar da benden ayrılmala- rını icar ettirecek bir sebep yoktur. Hi üâmet, Büyük Millet Mec- lisile tam temas ve müşterek çalış- ma halinde bulunarak idealimiz olan preasiplerin tahakkuku - için âlemşümul müşkülât karşısında dahi mutlaka muvaffak olmıya azim bir haleti ruhiyede ve sar- sılmaz —imandadır. Bunu, bir i:minanla beyan ederim..,
