21 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. Sahip V.Î Basmuharriri NADİ İDAREHANESİ; Vfivon«unıomi\« Uı>m»4a daim nahsoNa t Telgraf: İstanbu) Cumhurivet Posta kutusu: N° 246 j! Başmuharrlr : 22366 • Tahrir mudürU 2323© Idare müdürü 22365. Matbaa 20472 Kabinenin Mevkii Her Zamankînden Saalam Hükumetin İstifa Şayiaları Son günlerde ikide bir hükumetin kısmen veya umumen istifa edeceğine dair şayialar neşir ve tekzibi âdet oldu. İsmet Paşa hükumeti erkânın dan bazıları çekileceklermiş, hayır haberin aslı yokmuş, hayır öyle de ğilmiş te İsmet Paşa kendi kabine sinin istifasım umumen Reisicumhur Hz. ne takdim ederek yeni hükumeti teşkile tekrar memur olacaklarmış. Bunun da aslı yokmuş ama başka bir seyin ihtimali varmış: İsmet Paşa hükumetini tamamen yeni bir hüku • metin istihlâf etmesi ihtimali. Buradan ötesine bir iki adım daha: Serbest Fırka, Fethi Bey, Fethi Beyin Halk Fırkasına avdeti ve tekrar meb'us intihap olunması ve saire. Bazı gazetelere üçüncü tabılara varıncıya kadar tahrik vesilesi teşkil eden bu haberler karşısında efkâri umumiyenin için için asabileştiğini ve karıştığını tahmin etmek müşkül olmaz. Buna karşı hükumet mahfillerinin tam bir sükut ihtiyar etmeleri Babil kulesini ikmal eden en mühim hâdUeyi teşkil ediyor. Bizce hüku metin kısmen veya umumen istifa edecek veya etmiyecek olmasının belkî o kadar büyük ehemmiyeti ol • maz. Mühim olan hâdise efkâri umumiyenin karanlıkta tutulmasi ve bulanık suda balık avlamak ihtiras ve itiyadında olanlara meydanın ta • mamen boş bırakılmasıdır. Bundan yalnız fenalık çıkabilir. Millet muhiti bir çocuk âlemine benzer. Eğer çok dikkatli davranılmazsa orada bir çok çocuklukların hayret olunacak ka dar garip tezahürlerine şahit olmak işten değildir. Bu türlü neticelere mâni olmak için kinuenin ağzına gem takılmasını istediğimiz yoktur. YAIIUZ dikkatli olm*k ve «fkârî umuıniyeyi mütemadiyen hakikatle karşı karşıya bulundurmak kâfidir. Hakikatin her şekli iyidir, ama yalnız hakikatin. Onu ihmal ettiğimiz zaman meydanı ifgal edecek unsur ancal herze ve hezeyandan ibaret olur. Efkâri umumiyenin daima münevver tutulmağa hakkı vardır. Onun karanIıkta bırakılmasını mühimsememek bizce mazereti olmıyan bir hatadır. tsmet Paşa hükumeti kısmen veya umumen istifa edecekse bunun niçin böyle olacağını biz bilmiyoruz. Eğer böyle bir istifaya her hangi bîr sebep ve illet yoksa en ufak dedikodu karşısında dahi bunun niçin açık, yiik sek ve kat'î söylenmediğini ise hiç anlıyamıyoruz. Ecnebi mahfillerine gelen bir haberle îsmet Pasa kabinesinin istifası Reisicumhur Hz. ne takdim ettirildikten sonra nihayet Anadolu Ajansının harekete gelebildi • ğini gördük: Bu haber asılsızdır demek için. Anadolu Ajansı bu haber muvacehesinde resmî makamata mü racaat etmiş, orada bu rivayeti teyit edecek bir vaziyet görmemiş. Ken • disinden şüphe eder gibi konuşan bu lisanın bizim anladığımız dillerden olmadığını söylemeğe mecburuz. Bu kısmî ve umumi istifa şayialarile Fethi Beye kadar uzanan rivayetlerin hangi kaynaktan kuvvet aldığını herkes pek kolay tahmin edebilir sanırız: Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye'de dahi iktisadî darhk vardır. İktisadî darhğın arkasmda malî darhk bulunur. Bilhassa böyle zamanlarda hükumet idaresinin en müşkül iş olduğunu söylemeğe hacet bile yoktur. Halk iktisadî darlıktan muztarip, hükumet malî darlıktan müteessirdir. Bu zor vaziyetlerin iki uclarım bir araya getirmek cidden kolay değildir. Iztırabın halkta tekvin edeceği fikir elem ve şikâyet olur. Başa çıkar zannolunan çarelerin ekseriyetle el altından kayıp kaçması hükumete hayret verir. Herkesin yerden ve gökten mucize beklediği böyle zamanladadır ki bilhassa hükumetin uyanık. dikkatli ve vaziyete hâkim olmasına ihtiyaç görünür. Vaziyet hakkında efkâri umumiye daima tenvfr edilmek ve hep beraber geçilecek olan müşkülât berzahma doğru toplu olarak kat'î cesaretle yürünülmek lâzımdır. Yoksa şimdi olduğu gibi olur olmaz rivayetlerin başıboş ortada gezmeğe başlaması yeni yeni elemlere ve ıztıraplara sebep olursa hiç şaşmamağa hazırlanmak icap eder. Hükumet hâdisata hâkim olan bîr heyet demektir. Bütün dünya gibi Türkiye'nin dahi içinde bulunduğu buhran iktihamı ttuhal bir vaziyet değildir. Avjrupjt' m h u riyei vergisi Otomobil ve envaından 520 lira vergi alınacak Ankara 20 (Telefonla) Maliye^ Vekâleti yeni bir naklivat vergisi projesini tanzim etmiş, Başvekâlete göndermiştir. Projede vergi mevzuu genisletilmekte, bütün zatülhareke nakliye vaj «ıtalarına tahammüllerine göre vergi konulmaktadır. Zatülhareke vesaitten maksat otomobil, otobüs, kamyon, kamyonetl gibi vesaittir. Bunlardan beygir kuvj vetlerine ve oturma yerleri adedine göre 5, 10, 20 lira vergi alınacaktır. RTESi 21 MART 1932 Nüshası her yerde 5 Kuruştur^ Vali B. Ankarajdan geldi Otobüs imtiyazı henüz verilmedi, vapur işletmek mes'elesi de mevzuu bahis değil Muhittin Beyin beyanatı Vali Muhittin Bey dün Ankara'dan şehrimize gelmiştir. Muhittin Bey kendisile Haydarpasa'da görüşen bir muharririmizin suallerine şu cevap • ları vermiştir: TeşmiredUiyor j kmda en salâhiyettar söz Başvekil Hz. nin beyanatı "Hükumet, idealimiz olan prensiplerin tahakkuku için âlemşiimul müşkülât karsısında mutlak muaffak olmağa âzim bir halti ruhiyede, sarsılmaz imandadır.,, BUSABAH SAAT 3 TE AL1NMIŞTIR Hükumetin mevkii hak Takibe muhtaç isler « Ankara'ya mayıstanberi git memiştim. İstanbul gibi bir vilâyetin şüphesiz ki bir çok işleri vardır. On ları takip etmek ve icap eden temas larda bulunmak lâzımdı. Muhtelif Vekâletlerde, B. M. Meclisinde işle rimiz vardı. Bunları yakından takip ve bir kısmını intaç ettim. Bilhassa Şurayi Devlette bir çok işlerimiz bulunuyordu. Bu meyanda istimlâk kanunu, Karaağaç mezba • hasının arazi işleri vardı. Bunları takip ettim. Her ikîsi de Heyeti Veki • Vali ce Belediye Reisi Muhittin Bey leden çıktı. Şurayi Devlete giderek itinin talip olduğundan haberdar de zahat verdim. ğilim. Otobüs imtiyazı İnhisarların yeni Kadroları hazırlandı Tevhit 1 haziranda olacak, 9000 memurdan 1000 kişi tasfiye edüecek Ankara 20 «Ankara muhabirimizden sabaha karşr saat 3 te te» lefonla alınmıştır» Başvekil İsmet Pş. Hz. Anadolu ajansı vasıtasile şu beyanatta bulunmuş lardır: «Son günlerde benim hükumetten çekileceğim hakkında veya bazı vekillerin çekilmeleri »ure Ziraat Müsteşarı Atıf F tile kabinede tahavvül vuku bu lacağına dair şayialar olduğunu seyahate çıkıyor Tramvay acretleri yükselmiyecek bazı matbuat neşriyatından anlıOtobüs işi resmî tetkik safhası Tramvay Şirketi müdürü An yorum. Vatandaşlarımı ve Tür na girmiştir. Otobüs imtiyazının Be • lediyeye verileceğini tahmin ederim. kara'ya kontenjana dahil bazı eşya • kiye Cumhuriyeti hükumeti ile aOtobüs imtiyazına Tramvay Şirke< Mabaâı 2 inri <mhi1ede ı lâkadar olanları tatmin için söy • lemeğe lüzum görüyorum ki benim hükumet riyasetinden çekilmemi icap ettirecek hiç bir sebep ve zaruret yoktur. Büyük Millet Meclisinin itimadına ve Reisicunv hur Hazretlerile daima hemfikir Kabinenin mevkii hakkında §t \ bulunmakhğıma istinaden beyan mühim beyanatta bu1 m ederim ki memleket ve milletimiBaşvekil tsmet Pş. ÜIL ze vüsumun azamî hizmetini ifaya si ile tam temas ve müşterek ça b i l i tereddüt ve n*>fıcim« lışma halinde buiunarak laealunız itimadımla devam edeceğim. Kabine arkadaşlanmdan hiç birinin olan prensiplerin tahakkuku için de bugün için en müşkül mes'ele âlemşümul müşkülât karsısında Ziraat Müstesan Atıf Bey dahi mutlak muvaffak olmaya âler karsısında kalmış olsak dahi Ankara 20 (Telefonla) Aldızim bir haleti ruhiyede, sarsılmaz ğım malumata göre Ziraat Müsteşarı benden ayrılmalarını icap ettireTe takas komisyonu reisi Atıf Bey biı cek hiç bir sebep yoktur. bir imandadır. Bunu büyük itmikaç güne kadar Almanya, İtalya, Ma Hükumet, Büyük Millet Mecli nanla beyan ederim.» caristan, Çekoslovakya ve diğer bazı Avrupa ile Eşya mübadelesi Tasf ive kanunu Memu**lar arasında Teessür uyandırdı HiıııııııımııııııiMiHiııııııııııiMiHiııııııııııınııımııııııııtınııımHiııııııiMiıııııiMiııııııiHiiHiıiHtmıınıınııımıııiHiırıııiıııiııııııiMiııııınıııiMinı Müskirat înhisan Müdiri umumm Asım Bey por ile yeni inhisarlar kadrosu bugün Ankara'ya gönderilecektir. Dün sabahki gazetelerden biri, ko» misyon reisi ve Tütün İnhisarı Umumî müdür vekili Hüsnü Beyin dün akşam Ankara'ya hareket edeceğini yaz • İnhisarlar müdürleri dün de Tütün mıştı. Hüsnü Bey bu havadis hak İnhisar İdaresi Umumi Müdürlüğün kında ademi malumat beyan etmîş, de toplanmışlar, hazırlanan tevhit ra islerinin fazlalığından dolayı burada porile bu rapora merbut teşkilât pro kalacağım söylemiştir. jesini nihaî şekilds tetkik etmişlerdir. 1000 memur tasfiye edilecek Yeni tevhit kadrosu ile esbabı mucibe İnhisarlar müdürleri komisyonunun raporu tamamen hazırlanmış, dün Tütün İnhisarı daktiloları tarafmdan yaptığı tetkikat neticesinde yalnız Tütün İnhisar İdaresinde 7000 memur temize çekilmiştir. ( Mabadi 2 incı sakUede ) İnhisarların tevhidine dair olan radan memleketimize gelen akıllan başlarında, söylediklerini bilir adanv ların kâffesini buhran itibarile Türkiye'nin en haf if mevkide bulundu • ğunu söylemekte müttefik bulduk. Hiç olmazsa sizin memleketmizde yüz binlerce ve milyonlarca işsizljğe, açlığa ve ölüme mahkum insan yok, diyorlar. Bu buhran bir fırtınadır ki elbet bir gün dinecektir. Türkiye bu müddet zarfında kendi toprağınm istihsali ile kendi halkını geçindirmeği bile bir program olarak tutsa bu buhranı bütün dünyaya nisbetle gene pek ehven olarak atlatmanın yolunu bulmuş olur. Hükumete gelince onun burada Cumhuriyet Halk Fırkası ekseriye • tine istinat ettiği malumdur. Sayılı devlet adamı olan İsmet Paşa tarihimizin emsalini her zaman bollukla yetiştirmediği bir Basvekildir. Ortada haricî siyaseti itibarile de, dahil! tesisat ve teşkilâtı itibarile de hakikaten bütün dünyanm gıpta edeceği gül gibi bir vatan ve millet vardır. Bugün Gazi'nin etrafında topln bulunan millet kütlesi Cumhuriyet Halk Fırkası olarak ta tsmet Paşayı idare basında tutan bir ekseriyettir. Şiro • Tütün İnhisar Müdirt Umumî vektli Hüsnü Bey memleketlerde bir seyahat yapacaktır. Bu seyahatte Atıf Beye Ticareti hariciye ofisi müdürü Cemal Bey de refakat edecektir. Seyahatten maksat memleketi mizde yetişen tütünlerin, patnuk, incir ve buna mümasil ihracat eşyamızın Avrupa'dan alacağımız mal • larla mübadelesi için bu memleket lerdeki alâkadar mehafil ile temas etmek tir. Kozacılık tehlikede mi? 40 günde yetişen kozayı 50 kuruşa vermektense odunculuk tercih ediliyor Bir, bu eksikti, diyeceksiniz. Dün yanın geçirmekte olduğu buhran içinde her gün hatır ve hayale gelmiyen şeyler görmekte olduğumuz gibi şimdi de Türk kozacdığının ol dukça ciddiî bir tehlikeye maruz bulunduğunu öğ reniyoruz. Türhi* ye bir zamanlar iyi koza ve iyi tohum yetiştir Bursa'da mekle maruf bir memleketti. Bu eski vaziyeti tek rar almaklığımız ve hatta geç • mekliğimiz ihtimali ise yok değildir. Bunun naaıl böyle olabileeeği hakhındahi mütalealarımızı ayrıca yazacağız. Bugünlük Adapa zarı'ndan aldığımız bir mektubu aynen nesir ile iktifa ediyoruz: Muhterem Nadi Bey, Gazetenizin 17332 tarihli nüsha Kahire'de bomba! Mısîr Başvekili Sıtkı Pa şaya bomba atıldı dikine nisbetle daha çok müşkül dakika ve saf halarda mevkiini kuvvetle muhafaza etmiş olan bu siyasî ve millî heyetin şimdiki geçici ahval ve şerait içinde ipin ucunu elden bırakacak veçhile zayıflık göstereceğine akıl ermez. Hele Ali Fethi Beyefendmin Tekrar Cumhuriyet Halk Fırkasına avdeti şeklinde dolambaçlı halâs yollan aranması bizim havsalamıza sığmaz. Nitekim bizzat Fethi Beyin de öyle yollarda dolaşmaktan ümitlere düşmesine ihtimal verilmez. Sıkı ve kısa bir tahlil son günlerdeki rivayetlerin manasızlığını derhal meydana çıkarmağa kâfidir. Cumhuriyet Halk Fırkası bu deveyi behemehal güdecek ve binaenaleyh bu diyardan hiç bir yere gitmiyecektir. Ancak gönül istiyor ki içinde buIunulan ahval ve şeraitin fevkalâde icaplan da nazari dikkate alınmak suretile hükumet şimdi her zamandan ziyade vaziyete hâkim olmağa itina etsm, ve bunu vaziyetin idaresinde göstereceği cesur isabetlerle de teyit etmiş bulunsun. Bizce günün .emrettiği vazifelerin ilk önde gelenleri bunlardır. YUNUS NADl Mtsır Başveküi Sıtkı Paşa "iıııııııııiMiıiHiııııiMiııııııııııııııııımınmmıuıııınııiMiııııııııtnıııııııifiıııtınıııııı ıııııııınıııınınıııııııııııııııııııııiHiıııııınıımınıınıııııııı Londra 20 (A.A.) Kahire'den 1 bildiriliyor: Başvekilin ikametgâhına isal eden yolda meçhul bir takım şahıslar tarafından konulmuş olan bir bomba, dün akşam Zafran saraymdan avdet eden Sıtkı Paşanın geçmesinden bir kaç dakika evvel patlamıştır. Sıtkı Paşa, mezkur sarayda sefirler tara • fından verilmiş olan bir ziyafette hazır bulunmuş idi. Kaba bir surette imal edilmiş olan bomba, hiç bir zarara bais olmamıştır. Bundan, bombanın bir nümayiş kastile konulmuş olduğu istidlâl olunmaktadır. Geçen sene bu kabil suikastlere iştirak etmis olmakla maz» Zczacılar cemiyeti dün Beyoğlu'nda Eden salonlarında azası şerenun 17 kişi dün mahkeme huzuruna sevkedilmiştir. fine bir çay ziyafetî vermiştir. Bocekçüik mektebi ve enstitüsü smda, bizi yakından alâkadar eden bir yazı gördük. Bursa muhabiriniz, memlekete hariçten koza ithali mes'e lesi hakkında Bursa'da küçük bir anket yapmış, bundan bahsediyordu. * Bu bahis, günün mes'eleleri içinde üzerinde durulması icap eden bir nokta olduğu için, sizin de dikkatinizi celbi faydalı gördük. Adapazan'nda harpten evvel on tLütfen sahtfeyi çevtrtntz) Eczacıların dünkü çay ziyafeti