20 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKîTiNCi SENE No. T21 Sahip T<; Basmuharriri VUISIUS NAÜİ İDAREHANESİ: dairci «ahsusa Telgraf: İstanbul Cumhuriyet Posta kutusu: N° 2 4 6 22366 Tolufnn • ş 2323e ı e i e ı o n . rahrir 30472 Idare mUdürO 22365. Matbaa t,ınnııiHmffliımııınımıııııııııııımıiHnHiımiHiııınıımımıiHiııımımımnnııı^^ Kabineüe Tebeddül Mevzuubahis Değildir Beni rahat bırakın,, diyor Kabinenin ne çekildiği haberinin aslı Sabık S. Fırka reisinin tekrar siyasî hayavardır, ne de çekileceği doğrudur! ta avdet edeceğinden bahsolunuyor •••I i ^ • mhuri PA7AR 20 MART 1932 1 BONE ŞERAITİ İTÖRKİYE İÇİN 1400 Kr. 750 Kr. HARİÇ »ÇİN \ 2700 Kr. 1450 Kr. 800 Kr. 3>fTığı I 400 Kr. 1 Ayhğıj 150 Kr. Niishası her yerde = 5 Kurııştur = Buğday Mes'elesinde Son söz İsmet Pş. İş başindadir jFethi Bey: ^ Rica ederim, Buna simdilik son söz demekliğimiz daha muvafık olur. Çiinkü or taya attığımız mes'ele üzerinde gösterilen muhtelif ihtimallerin zamanla arzedeceği netîceler üzerine bilâhare tekrar bu bahU etrafmda konuşula bilir, ve biz şimdiden açık söyleriz ki konusulacaktır da. Matbuat, ekseriyeti itibarile bizim teklifimizin efkâri umumiyece daha iyi telâkki edileceğini farzettiği ko • lay tarafını ihtiyar ederek: Hayır ekmek daha pahalı ya • pılamaz, yazik değil mi fakir ve mutavassıt halka? Dedi. Ötede buğdayın köylü elinden yok pahasma 5060 paraya çıkmakta olması ise bugün icin mem leketi öldürmekte olan bir derttir. Başımız sıkıldıkça Türkiye nüfu • junun üçte ikisi köylüdür, ve köylü bu memleketin velinimetidir diyoruz. Fakat köylünün şehirliyi de harap eden hakikî bir derdi mevzuu bahsojduğu zaman mes'elenin künhüne gitmeği beyhude bir külfet sayarak yalnız demagojik sözerle en fazla gazete olruyan kari kütlesi nazannda bos mevki sahibi oimak zu'munda bulunmağı bugünlük işhnize ve fik • rimize kâfi sayıp geçiyoruz. Bizim itîyat ve itikadımızda memleket mes'elelerinin tetkik ve mütalea u sulü icabında kızgm demiri başVasma ve kendimize yapıştırmaktan çekin memekten ibarettir. Onun içindir kî biz ilk görüşte pek çok kimsenin hoşuna gitmiyeceğini bildiğimiz halde memleketin selâmeti nam ve hesabına buğday mes'elesinde malum olan hakikatleri tekrar kuvvetle ve samiaaiyetTe îVı>iye «ürmekle en nfak tereddüde dahi dilsmedik. Esefle gördüğümüz manzara şu • dur ki bu büvük mes'elenin bu sene dahi lâyık olduğu ehemmiyetle o muzlanabilmesi için ortada henüz kâ. fi bir beyecan ve kanaat tahassül edememistir. Dünkü gazetelerden bir bu sene kışlık zeriyatta hiç bir nok • »an bulunmadıihnı iddiaya kadar ileri gidivordu. Köylünün sürüp ek • mekteki iştahsızlığını bir tarafa bı • rakıyoruz, bu sene ekiş mevsiminin çok gayrimüsait gitmesi yüzünden kıslık zeriyatın lâakal % 30 noksan olduğuna süphe yoktur. Gelecek sene yiyecek ekmeğimizi kendi memle ketimizden alabilmekliğimiz için mahsulun müstesna bir bereket ve mebzuliyet göstermesi lâzımdır. Aksi takdirde hariçten buğday ithaline mecbur olacağımıza şüphe yoktur. Gerçi o zaman da kıyamet kopmaz ama eğer gümrük resmini altı kuruşta muhafaza edersek ekmek fiatı kendiliğinden asgarî 15 kuruş olur, ve belki 1718 e kadar da çıkabiiir. Anadolu A'ansı resmî bîr tekzip neşretti On beş gündür ötede beride duyulan, kulaktan kulağa yayı • lan şayialar evvelki gün matbuata da aksetmiş, kabinede tebeddülât olacağına dair şayialar duyulduğu, Ankara'da bunlan te yit ve tekzip edecek malumat mevcut bulunmadığı yazılmıştı. Bunun üzerine keyfiyeti An kara muhabirimizden sormuştuk. Muhabirimizin cevabı dünkü nüshamızda münderiçti. Muhabirimiz kabine azasından dört vekilin değişeceği hakkında duyulan şa • yiaları teyit ediyor, fakat neti cede: «Resmi mehafil, kabinede her hangi bir tebeddül ihtimali şa • yian karşısında ademi malumat beyan etmektedir. Şimdiki halde bu şayiaları teyit edecek bir alâ~ met te yoktur.» diyordu. Anadolu Ajansı bu kadar mühim bir mes'ele mevzuu bahsol • duğu halde sustu. Efkâri umumiyenîn bir kelime ile tenviri zahmetine nedense katlamlmadı. Dünkü akşam gazeteleri ise «ayialan bir kat daha dallandırıp budaklandırdılar. Aradan iki üç saat geçmeden gene bir akşam gazetesi ikinci tabı yaparak: « Ankara'dan şehrimiz ec nebi mehafiline gelen bir habere gb're Başvekil İsmet Pş. Hz. bu gün saat 11 de kabinenin müs terek istifasını Reisicumhar Hz. ne takdim etmiştir. Bu haberi teyit edemedik» dedi. Bu suretle istifa olup bitmiş, emri vaki haline gelmiş gösterili Basvekü İsmet Pş. flfc yordu. Bu beklenilmez vaziyet karşısında şaşırdık. Telefonla Ankara muhabirimizi bulduk. Bizim hayretimize o da iştirak etti. «Maa mafih bir kere tahkik edeyim» dedi. Yinni dakika sonra mes'ele anlaşılmıstı. Muhabirimiz telefonla funları söylüyordu: Ankara 19 (Telefonla) /ımet Paşanın, kabinesinin istifannı Reisicumhur Hz. ne takdim ettiği hakktndaki haberler asla doğru değildir. En salâhiyettar ve mevsuk membalar böyle bir ih timalin bile varit olmadığını kat'iyyen beyan etmişlerdir. İsmet Pş. Hz. bugün bütün gün Başvekâlet dairesinde meşgul ol muşlar, mutat mesailerine devam etmişlerdir. Hatta b'gleden sonra Maliye, İktisat ve Müdafaai Mil liye Vekilleri ile birlikte yeni tanzim olunacak 932 bütçesi etra • Serbest Fırka inhilâl ettikten sonra fında tetkikatta bulunmuşlardır. bu fırkamn ileri gelen bir çok meb'uslan Hakikat ta bundan ibaretti. Halk Fırkasına yazılmak için müracaatDerken tstanbul sokaklarmda ye te bulunmuslar, bîr kısmı tekrar meb'us ni bir gürültü, bir üçüncü tabı gü olarak Mület Meclisine girmislerdir. Bu rültüsü daha işitildi. Bir saat ev arzuyu en son izhar eden sabık Kütahya meb'usu, ve Serbest Fırka umumî kâtibi vel istifa haberini hem de ec Nuri Bey olmustu. nebi mehafile atfederek veren Nuri Beym Halk Fırkasına kabul egazetenin yeni bir tab'ı... Bu de • dildiği efkâri umumîyeye bildirilirken ortaya bir baska şayia çıktı: Fethi Beyin fa da hayır istifa yoktur, kabine yerindedir diye bir gürültü.. De meb'usluğu. Sabık Serbest Fırka lideri, fırka kağil böyle buhranlı zamanlarda fapandıktan sonra istirahate çekümiş, arkat en tabiî devrelerde bile bir fak siyasetle uğrasmıyacağım söylemiştL hükumet tebeddülü mevzuunun Ondan sonra sefir olacağı, diğer mühim bir memuriyete tayin olunacağı bu kadar oyuncak yapılmasına söylenmişse de bu rrvayetler de teyit müsaade ve müsamaha edilme edilmemisti. melidir. Fethi Bey siyasî hayata yeniden avdet mi ediyor? Şayia hakikat olı Anadolu Ajansmın tekzibin (Mabadi Sincı saifede) den de anlaşılacağı üzere ortada neşrinde istical edihniş, asılsız bir şaviadan, bir sabun köpüğünden başka bir şey yoktur. Ankara mehafilinde Hiç bir haber yok! Fethi Bey Moda kraliçesine göre.. İstanbul kadınlan Londra'ya nazaran üç ay geri kalıyorlarmış! Ajansın tekzibi Ankara 19 (A.A.) Haber gazetesi ecnebi mehafiline gelen bir kabere atfen Başvekil ismet Pş. Hz. nin bugün kabinesinin istifasını verdiğini yazmışttr. Sa lâhiyettar makamlardan yaptı ğvnız tahkikat mezkur haberi teyit etmemiştir. Tekzip ederiz. İnhisar memurları hakkındaki kanun miinakaşalar arasında kabul edildi! Kadro harici kalanlardan iki seneliklere kadar bir, fazla kidemlilere her fazla sene için rubu maas tazminat verilecek Inhisarlara badema Mütekait alınmıyacak mazbata okunduktan sonra Refik Şevket Bey söz istedi. Refik Şevket Bey Bir çok ar kadaşlarımızın şu veya bu vesile ile efkâri umumiyeye karşı şüpheli vaziyette kalması doğru değildir. He pimizin gerek meb'us olmadan, ge • rekse olduktan sonra suç işlemesi kabildir. Ben kat'iyyetle biliyorum ki bu davalar dolayısile masuniyetHasan Fehml B. Refik Şevket B. lerinin kaldırılmasını arzu eden ve Ankara 19 (Telefonla) Meclis mahkemeye gitmeğe amade bulunan saat 2 de Refet Bey (Bursa) nin ri arkadaşlanmız vardır. Masuniyeti yasetinde toplandı. Evvelâ bazı ve teşriiye meb'usluk vazifesinin ifasına kâletler bütçelerinde münakale icrası imkân bırakmak için konmuştur. lâyihaları kabul olundu. Yoksa masuniyeti böyle ufaktefek şeyler için hakkımıza dokunulmasın diye mi istimal edeceğiz? Muhtelit Encümen bir formül bulmuştur. O da Müteakıben bazı meb'usların teşri! devre sonuna taliktir. Ben kendi hesabıma Muhtelit Encümenin takip masuniyeti erinin rePî hakkındaki ettiği noktai nazarı nizamnamei datezkerelerin devre sonuna kalmasma dair olan encümen mazbataları okun hiliye muhalif buluyorum. Muhtelit Encümen karan muhakkak surette du. Birer birer kabul olundu. Son Buğday mes'elesinden bütçe lehine bile istifade olunabileceğine ait sözlerimiz, çaresizlikler icinde ileri sürülmüş muhtelif ihtimaillerden birinin şöyle bövle hatırası kabilînden bir şeydi. Yoksa bizim esas iddiamızda buğday mes'elesinin buğdavı köylü lehine olarak şimdi yok pahasma olan dü«künlükten kurtarmak mes'e» lesi olduğu malumdur. Bu mes'ele hakkında zaten ortahktaki umumî kanaatsizlikten dolavı her hangi bir neticeye varamıyacağma hükmetti ğhnîz muhtelif tedbirleri simdilik son defa bir daha hatirlarken erv<>U hatıra kabüinden olan verei teklifimizi ortadan kaldırıvoruz. Simdi buğdayla basbaşayız. Buğdaya kıymet vermek lüzum ve zaruretinde ise hemen herkesle müttefik pibiyiz. Su tek fark ile: Bize eğer istenilirse bu iş bu seneden ve hatta şimdiden yamlabilir diyoruz, baskaları bunun için am barlar ve silolar gibi istihzarat icrası lüzumuna kani bulunuvorlar. O halde ambar ve siloları yapmağa bashyalım bari. Ancak simdi 150 mi, yoksa 160 milyona mı bağlanacağı bilinmiven çok noksan bir bütçeden 35 milyon ayırarak bu ambar ve si loları bir ucundan vapmağa ba*la • maklığımiz kolay bir şev değildir. Hiç olmazsa ambar ve siloları yap • mak için muhtaç olduğumuz paray» simdi yok pahasına satilan buğday dan çıkarsak nasıl olur? Bunun icin yalnız büyük değirmenlerden peren buğdavların kilosunda 20 veva 40 para aimaklığımız maksada kifayet eder. Buğdayda 20 veya 40 para fark, ekm«»Vte de ancalt o kadi» far'< va par. Bu da çok görülecek mi? Eğer îngiltere'nin Moda Kraliç*. si denmekle maruf olan Lady Chaytor'un bir müddettenberi sehrimizde bu • lunduğu yazıl Ankara 19 tsmet Pasa Hz. nin mıştı. yirmi sekiz nisanda Moskova'ya haLady Chayreketleri takarrür etmiştir. Basveki tor dün kendi • disile görfişen limiz Moskova'da 3 gün kalacak, obir muharriri • radan Leningrad'a gidecektir. Roma mize demiştir seyahati mayıs sonlarında yapılacaki: ğindan İsmet Paşa Hz. bu arada An« İngiltere'kara'ya geleceklerdir. de moda hak kmda uzun müddettenberi konferanslar verî yordum. Modadan asıl maksat kadm lar ın elbiseyi kendilerine ay • durmalandır. Ka dm kendisine en ziyade yakı şacak modeli tercih etmeli dhr. Her zaman Moda hakkında konferanslar vermek maksaâüe Avustural ve her yerdtf ya'ya çttmekte olan ve bir kaç gündür şehnmizde bulunan muhtelif kıya lnguiz Moda Kralıçesi Lady Chaytor fetlerde bir çok kadınlar görüyoruz. I lar da az değilir. Bunlar içinde zevksiz giyinmiş olan | (Mabadi 4 uncu sahifede) Moskova ve Roma ziyaretleri M. Venizelos çekiliyor • •••! !•'• Yunan Başvekili henüz istifa etmiş değildir, fakat kat'î karannı vermiştir Bir Teşkil edilmelidir Dünkü nüshanuzda, Yunanistan'da Venizelos kabinesinin istifa etmek üzere bulunduğunu ve bu maksatla da Yunan Basveküuun, Paris'te bulunan Hariciye ve Maliye Nazırlarmı alelâcele Atina'ya davet ettiğmi, Atinadan gelen telgraf haberlerine atfen yazmısbk. Dün aksam üstü gelen haberler de vaziyeti daha ziyade buhranlı göstermektedir. M. Venizelos'un alelâcele A ttna'ya davet ettiği nazırlar, Paris'te bir kaç gün daha kalmamn, Cemiyeti Akvam Malî komitesrain Yunanistan'm müzahereti maliye talebi hakktndaki kararlan noktai nazanrtHan faideli olacağmı bildirmisler ve Başvekil dahi ( Mabadi 5 inci sahifede ı Süreyya Bey Remzi Bey devre sonuna talik mi olur? Teşkilâtı esasiye kanunu mutlak surette ma • suniyetlerin hangi şerait dahilinde kaldırılacağını tasrih etmiştir. Diğer hususlarda Muhtelit Encümen ve heyeti umumiye muhayyerdir. Biz de teşkilâtı esasiyenin tasrih ettiği mesailden maada hakkı hayarıımzı istimal ederek hiç bir imti yaz sahibi bulunmadığımızı isbat e • delim. Teşkilâtı esasiye sarihtir. Şöyle diyor: «... Bundan maadasında Meclis hakkı hayarım istimal etmelidir» rica ederhn, encümen izahat ımııtmınfmiiıııııiH!iıiıııııııııııınfiıınMiıııuniııııiMiıniııınııııııııiıuııııııııiıııiiıııınınımııııııııııııııiııiınııııııııınıtnıııtııının ııııııııiıııınıı versin. . . • . , bu kadarı olsun şimdiden, ama şim • olsun şimdiden yapmak, buğday mes'Hakkı Tarık Bey encümen namına elesi gibi memleketin en hayatî bir diden ciddiyetle derpiş olunabilirse izahat vermek üzere kürsüye çıktı: maddesinde olup bitecek şeyleri hâgelecek sene buğday mes'elesinin Hakkı Tarık Bey Refik Şevket hailinde cümlenin ittifak ettiği ze • disatın cereyanına bırakmamak demek olur. Sonra hâdisatın dikte ede Bey adeta bir ihtar mahîyetinde bumin olsun hazırlanmış bulunur. ceğî hakît^'lfr daha çok vahim, hatta lunan bu teklifmi mazbataların müFazlasma itimadımız olmadi?* için feci bile olabilir de onun için. zakeresine baslandığı sırada yapsason teklifîrnizi işte bu asgarî hadde ( Mabadi 2 inct sahifede > YUNUSNADİ indirmiş bulunuyoruz. Bu kadarını Meb'usların masuniyeti mes'elesi *f. Venizelo»