20 Temmuz 1931 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 4

SON İ anlılarla miz Siyasi Mülikere Şa: yanı Hayret Bir Şark Pazarlığı Şeklini Aldı YAZAN: M. KÂZIM Teg. Bu noktaları düşündükten, düşündüklerimi de söyledikten sonra kafileye takılarak Emirin sarayına gittim. Büyük salonda büyük bir masanın etrafına ii dizilerek mukaveleyi çıkardık, madde madde okumıya başla” fi dık. İçtimada heyet azasından başka Efgan Emiri, oğulları, ira ve bükümet ricali iy dakikada anladım: Bu- rada şark pazarlarında — i i çeki nn 5 yar — Üzere kardeşi, oğulları ve hü- kümet ricali hep bize taraftar en Emir ailesi efradı birdenbire müthiş bir iştihaya tutulmuş gibi idiler. Fon Hentik bu umumi taar- ruz karşısında şaşırdı. Heye- tinin buraya gelmekle ihtiyar © ettiği fedakârlığı anlatmıya koyuldu ve bir A ; — Hükümetimiz bu seya- » hat için beş milyon lira sar- ğ iştir, dedi. İ h © — Müzakere siyasi nezaketin © hududundan çıkmıştı, Muinüs- saltan ortıya atıldı: — Yalan söylüyorsunuz, di- bağırdı. Siyasi müzakere- İcin hiçbirinde (o görülmiyen Böyle bir hâdiseden sonra aya- ğa kalkıp salonu terkettiğimizi © zannetmeyiniz. Yerimizde otur- iuk ve mürakereye devam ettik. Müzakere bit, Maddeler © Üzerinde mutabık kalındı. Bu- © mu müteakıp emir ayağa kalk- » karak beni salondan dışarıya çıkardı. Bitişik oda da iki nde serilmişti: j — Dua edeceğiz, dedi. © . Seccadelere kapandık ve i tam çeyrek saat secde ettik. R dua ettik. Emir: — Bu muahede inşallah © müslüman âlemi için hayırlı © olacaktır, dedi. y — İnşallah, temennisile mu- i kabele ettim, fakat içimden — gülüyordum. Alman dostumuza © bitap ediyordüm : — Fon Hentik Cenaplari! > Sen bu gayri kabili tatbik muahe- denin nasıl tatbik edileceğini- © düşünürken - Emir Hazretleri © İngilizlerle müzakereye girişe- © sektir, bunu unutma! diyordum. * i Efgan Emiri bir taraftan © İngilizlere, diğer taraftan da © Efganlılara karşı takip ettiği ye tarafımızdan anlaşıl- ç mamasma çok ehemmiyet ve- riyor ve bunu temin için de İn imkân nispetinde okşamıya — çalışıyordu. Bu maksatla Har- © biye Nazırı manasına gelen Sipihsalar bir gün bize haber ümera ve zabitanımıza ve as © kerimize de ders verir, talim ptırtır. mısınız? O Diyordu. heyeti bu teklifi derhal 'mazsa iki üç defa tekrar edil- “mesini bekledim: > Nihayet işe başlıyarak bir Kâbilde, Nalbülsaltananın oturduğu saray Efgan zabitleri Bağdat Har- biye mektebinden firar ederek Efganistana gitmiş olan jimnas- yol tuttum; mektepte zabitlere askeri fen üzerinde sade kon feranslar verecek, saha üzerin- tik muallimi Seyit Mahmut Bey| dede talimler yaptıracaktım. ile yine ayni suretle Efganlie | İşe iki el ile sarıldım. Efgan tana gitmiş olan erkâni harp yüzbaşılarından Hayri Bey saye- sinde oldukça malümat iktisap etmişlerdi. Fakat iptidat tahsil- leri mevcut olmadığı için umu- mi seviyelerini (yükseltmek kabil olmamıştı. Binaenaleyh üzerimize aldığımız vazifenin ifasi müşküldü. Bu müşkülü iktiham etmek için basit bir zabitleri memnun oldular. Fa- kat maalesef orduda hakiki bir inzibat temini imkânın bulamadım. İşte bir misal: Kâbil (o haricinde manevra yaptırıyordum. Birdenbire yağ- mur başladı. Efrat hiçbir ku- mandaya intizar etmeden bü- yük bir çığlık kopararak kişla- larına kaçtılar. Maamafih ümi- Bugünün Meselelerinden ServetMembalarımız Niçin İşletilmiyor ? İBeş Grek Fil eyy Bunların istihsal ve inkişafı- nın temini bugünkü Türki- T- — Madenlerimize © talip ekseri ecnebiler makamatı ba- riciyemizden (hiçbir o suretle yenin on misli bir memleke- | ticari ve ilmi malümat ve iza- tin teali ve tekâmülüne kâfidir. | hat alamadıklarından, İstanbula 2 — Bu husustaki hakayr kı ispat eden vesalkı fenniye Avrupanın büyük Omerkezle- rindeki sınai, mali ilmi mü- essesatta (omuhtelif eserlerle mevcuttur, 3 — Buna mukabil resmi ve ilmi müessesat ve makamları- mızda maalesef bu hususa mütedair müsbet ve kanaat- bahş vesaikı lâzma hemen yok gibidir. “İşte bu ilmi vesaikin fik- danı servet o membalarımızın kıymet ve ehemiyetlerini mem- leket için meçhul bırakmıştır.,, 4 — Bugüne kadar idare adamlarımızın hiç birisi ma- denlerimize (lâyık ehemmiyeti (o verememiş bu bususta en küçük bir mesai programı tesbit edilmemiştir. i habı 5 — Maadin Okanunlarımız çok jeski ve çok noksandır. İlzer edilen proje halindeki kanun lâyihası maalesef bu- güne kadar intişar edememiştir. 6 — Madenlerimizin tetkik ve işletilmesi için memlekete ötedenberi gelmekte olan ec- i muvasalatlarında Tokatlıyan ve Perapalasın mahdut salonların- da malümülesami eşhasın de- lâletleri ile başlıyan münase- batların verdiği fena neticeler bugüne kadar alâkadar hiçbir makamın nazarı dikkatini cel- bedememiştir. 8 — Mevzuatı kanuniyemiz 15 kuruşluk bir istida pulu ücret masrafhı ile başlıyan muamelâtı kırtasiyeden sonra her ferdi bir maden sahibi kıldığından bu mesleğin ekseri | salikleri naehil ve parasız | kimselere munhasır kalmakta, bu yüzden memleket tadadı gayri kabil maddi ve manevi zararlar görmekte ve envaı olduğu | maceralar meydana gelmek- tedir. 9 — Memleketin bu derin gafletine ve ayni za- manda Avrupalıların zihniyet- lerine vâkıf olan birçok tu- eyli kimseler, dalavereler çe- virmekte ve memleketin ehem- miyetsiz istifadelerine mukabil pe servetler yapmaktadır- ar. Bu dokuz maddelik muhtı- ra bize maden işlerindeki yol- nebilerin dahili idarelerimizin | suzlukları hülâsa etmektedir. muhtelif şuabatında uğradıkla- Bu maddeler ayrıca teferrua- rı füzeli muamelât ve müşkü- , tile izah edilecek ve servet lât hariçte fena ve zararlı tesirler bırakmıştır. membalarımızın niçin muattal kaldığı ispat olunacaktır. dimi kesmedim: — Bunu da düzeltiriz, yordum. di- * Fakat Fon Hentiğin yaptığı bir hata başladığımız işi yar- da bıraktırdı: Ruslar tarafından Avusturya cephesinde esir edilen üç zabit ile on beş nefer esaretten ka- çarak Kâbile iltica etmişlerdi. Hi an hükümeti bunlara hüsnü ul gösterdi, yiyecek yemek ve yatacak yer verdi. Mülte- ciler çok meşakkat çekmişler ve tam bir istırahate hak ka- xanmışlardı. Fakat zabitleri bu or, efradı her; talime Kişi başladı. Kira kızdı, Efgan hükümetine müracaat ederek güya müslüman ola- caklarını söylediler. an hü- kümeti müracaati İ etti kendilerine hıl'at ile hediye verdi, Avusturya zabitleri vak'ayı Fon Hentiğe heber verdiler: Bu zat ne yapsa beğenirsiniz? Alman heyeti bir müslüman hükümetinin müttefiki idi ve diğer bir müslüman hüküme- tinin payitahtında misafir bu- lunuyordu. Elbette Ohâdiseyi iği Zaman feylezofane bir tebessümle gülüp geçecekti değil mi? (Mabadı yarın) Rıhtım “Şirketi İmtiyazını Satıyor IBaş tarafı 1 inci sayfada) Bugün transit — ticare - ti- limanımızdan Pire limanı da intikal etmiştir. da sebep Pire limanının çok asri bir şekle ifrağıdır. Şarkla garp arasındaki transit işile alâka- dar olanlar Pire limanını ter- cih etmektedirler. Bu meselede en mühim id- dia şudur; Rıhtım Şirketi az masrafla çok para kazanmak yolunu tutmuş, limanı ihmal etmiş, bunun neticesi olarak ta transit ticareti elimizden git- iddia o etrafında miştir. Biz bu tahkikat © yaparken (o Rıhtım Şirketinin mühim bir açıkgöz- lülöğünü haber aldık. Şirketin eski Osmanlı Hü- kümetile yaptığı (80) senelik mukavelenin bitmesine daha kırk sene vardır. Şirket son vaziyette ziyan ettiği veya az kazandığı için imtiyazını hükü- mete satmak teşebbüsüne gi- rişmiştir. Fakat eldeki muka- vele, şirket (olehine olarak okadar lâstiklidir ki imti- yanı bükümete sattığı tak- dirde (o memleketle — alâkası tamamen - kesilmiş O olmıyacak, imtiyaz - müddetinin hitamna kadar (O hükümetten © senelik gayri safi hasılatın yüzde sek- senini almak hakkına malik olacaktır. Yani hükümet çalı- e ve yerim ve sene niha- cebinden de para ek- Bi Rıhtım Şirketine verecek- tir. Ne mükemmel, değil mi? Tabii şirket bu teşebbüste yeman ve hükümet bunu etme! Şu halde ne yapmak lâzım- dır? Alâkadarların fikirlerine göre transit ticaretini tekrar kazanmak için İstanbul civa- > asri Ür liman yapılma- Resminizi Bize Gönderiniz * * ” Size Tabiatinizi Söyliyelim.. Hasan Azmi ey: Şen ve hayalperesttir.. Gam ve keder- den müçtenip- tir. Heyecan, hissi macera ve kadın! mevzu larını merak ve havesle takip eder. Eşyasını şıklığı — sever. Moda cereyan- larına tabi olur. Bedil ve selim zevkten (mahrum  değildir. Maddi, yorucu ve tehlikeli bir iş üzerinde uzun müddet israr etmek istemez. ı — Foto Hüsnü bey: Üç | Bir arada yöğderdiğiniz fa | rafta çehreleriniz belli d | dir. İyi çıkmış olanlardan 1 rini gönderiniz ancak o kit (bizim nasıl adam old muza bilirseniz size aşk ol suretindeki takdirinize ma olmıya çalışalım. * Fenerde S5. S5. Han ( Fotoğrafının dercini arru etmiy Görmüş geçirmiş, bir kadınıdır. Ev işlerinde inti ve temizliği titizlik derecesi sever. — İyilikleri o unutma kadar da fenalığı unutun Nadiren samimi olur ve bozı | Hariçte Neler Oluyor: Londra konferans Yarın Toplanıyor (Baştarahı 4 üncü sayfada) Doyçe Oriyent Bank İskenderiye (A.A) — Döyçe Oriyent Bankın İskenderiye şubesi Maliye nazirı ile Alman küllkümeti arasında yapılmakta olan müzakerelerin o devamı müddetince gişelerini muvak- katen kapamıya karar ver- miştir. Amerikanın Altınları Vaşington, 17 (A.A)—Fede- ral Rezerv Bank, Altın ithalâ- tının haziran ayında (56 mil- yon dolara baliğ olmuş oldu- ğunu bildirmektedir. Alman Matbuatı Ne Diyor? Berlin, 17 (A.A)—Gazeteler Almanyanın Paris ve Londra konferanslarına iştiraki bahsin- de ihtiyatlı bir lisan kullsn- maktadır. Hükümet mehafili, ber iki tarafın da büyük bir büsnü niyet beslemesi lâzımgeldiği fikrini gizlemektedir. Londra Borsasında Londra, 17 (A.A) — Açılış taki kambiyo fiatlarına göre Berlin üzerine 1 isterlin 20,56. marktır. Reisehbank'ın Vaziyeti Berlin, 17 (D.A) — Reis bank'ın © vaziyetine (nazal evrakı naktiye ihracatınm al döviz olarak karşılığı 15/7 yüzde 35,8dir. Geçen ha yüzde 44,6 idi. Altın ve dö ihtiyat miktarı 1,490 milyc dur. Yani 302 milyon noksa dır. Mütedavil banka kaimeli S0milyon artmış, 4,161,800,00 baliğ olmuştur. Gönüllü Ameleler Berlin, 17 (A.A) — İmper torluk meclisi, ihtiyari met 5 maddesini kabul etmiştir. Bu dan sonra nahiyeyer, gönül ameleye muvafık bir param kabilinde gıda ve meskı tedarikine mecbur olacaklard Kapanan Banka Hakkında Cenevre, 17 (A.A)— De Şürası, Cenevre Bankası hine vukubulan bir —— müddeiumumiliği haberd etmtir. Bankanm idaresi hus sunda kanunun müdahalesi istilzamedecek bazı ahval kubulmuş olduğu söyleniya 1 Tahkikata Tahkikata başlanmıştır. Alman Bankaları Mü tazaman Para Veriyo (Baş tarafı 1 inci sayfada) da bulunmayı muvafık görmüş- tür. Maamafih vaziyeti, Türk piyasası aleyhine balletmemek verilmesi muvafık görülmüştür. Dün Doyçe Bank Ziraat Ban- kasındau bono (mukabilinde bir milyon üç yüz bin Türk Brası almıştır. Bu süretle mevduat sahip- lerine alacaklarının tamamen tediyesi kabil olmuştur. Dün tediyat saat (17) ye kadar devam. etmiştir, Döyçe Oiryent- Bankada 2 milyon lira kadar tediyede bulunacaktır. Bu banka Zirsat Bankasına verilmesi icap eden bonoları hazırlamaktadır. Bir gazetede bu iki bankanır tatili düyun etmek için Ticaret Mü- dürü vasıtasile İktisat Vekâle- tinden müsaade istediğini yaz- mıştı. Bu, doğru değildir. Doyçe Oriyent ve DoyceBank Müdürleri bu hususta bize dediler kir — Bankalarımız iflâs et- miş değildir ki vekâletten tatili düyun kararı İsteyelim.,, Ticare Müdürü Muhsin dün bir muharririmize şunla söylemiştir. “— Doyçe Oriyent ve Do İ Bank Müdürleri benim va j tamla İktisat Vekâletine istida verdiler ve tediyatları para buluncaya kadar tel ettiklerini bildirdiler, Bu, bir müsaade #ilebi m hiyetinde > değildir. * Bankal bu istidayı doğrudan doğru Yekâlete verebilirlerdi. Fak. benim vasıtamla verdiler. Bg de kabul ettim ve Vekâle' gönderdim. , Geç vakte kadar İkt Vekâletinden bu hususta h bir iş'ar vuku bulmamıştır. Zi Bankasının gösterdiği sühul, Alman bank müdürlerini ça memnun etmişti. Diğer taraftan kampiyo bo sasına gelen malümata naza mark yükselmiy« devam etm tedir. Dün Londra “arsasınd (20,60) tan muamele gösmü tür. İstanbul borsasında m üzerine muamele cereyan memiştir.