4 Ekim 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 4

» Sayfa DÜN FIRKA LİDERLERİNİN NUTUKLA. RINDAN SONRA MÜNAKAŞA ÇIKTI Dahiliye Vekili, Serbest Fırkaya Şüpheli Şahısların Girmeleri İhtimali Üzerine Tedbir Aldığını Mukarenetlerden Korumaktı, Dedi... Söyledi, Maksadımız Gs Ankara, 2 (H.M.) — Fethi | ğimiz kadar ağır yük altın Bey kürsüden indikten sonra Adliye Vekili söz aldı, borç- tan dolayı bapis cezasının iade edilmiyeceğini ( söyledi. Pakat hükümetin matbuatının istifasinda © ayni & harekette devam edileceğini arzetti, VEKİLİ Adliye vekilinden sonra Ma- liye vekili kürsüye geldi: — Tahammül edemiyece- dayız. Bunlardan tenzilât ya- pacağız, dedi. İKTISAT VEKİL!İ Sıra İktisat Veiline gelmiş- 4. Mustafa Şeref bey: —Devletçilik demek herşeyi behemehal kendi teşkilâtı altına almak demek değildir, dedi. DAHİLİYE VEKİLİ Günün en mühim ,ana- te Dahiliye vekilinki idi. Şükrü Kaya B. dedi ki: Fethi Beyin Nutku I Baş tarafı 1 inci sayfada) mini Muharrikler Kim? Ben, bu muharriklerin kim- ler olduğunu, neler olduğunu size haber vereyim; Bu mu- harrikler, hükümetin bilhassa mali ve iktisadi siyasetidir ki, halk tabakalarında büyük, de- rin bir memnuniyetsizlik tevlit etmektedir. Bir mubarrik daha, taşradaki fırka teşkilâtıdır. Şayanı o memnuniyettir ki, fırka bu teşkilâtı ıslah için bir takim tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin bu derde kat'i | deva olmadığı kanaatindeyim. Fethi B. Ve Arkadaşları Muvaffak Olamazlarsa.. “Inkılâp tehlikededir. Ken- dilerine bu kadar itimat edilen Fethi' B;'ve arkadaşları, bu te- şebbüste muvaffak olamazlar- sa, fırkadan sarfı nazar lâzım- dir. Diyorlar. Cümhuriyetin ebedileşmesi için fırka teşek- kül edemezse, inkılâbı tahlike- ye düşürecekse, Mecliste m- rakabeyi tek bir fırkaya birak- mak lâzım. Halbuki kakikat böyle değildir. Arkadaşlarımız Gümburiytçi, lâik ve milliyet gidir. Bunu iftiharla söylemek is- terim, Dedikodular Yerine Asıl Derdi Bulmalıyız Halk sıkıntıdadır. Vergiler, halkın tediye kabiliyeti ile mütenasip değildir. Dedikodu- lara vakit geçirmektense, asıl vazife bu dertleri bulmaktır. Bu, bizim vicdan borcumuzdur, Mürtecilere Karşı Müşterek Hareket Memleketimizde mürteci kal- madığıni: söylemiyorum. Böyle bir iddia hatırdan geçmez. Bu muzır insanlara karşı bir- âkte tedbir almak, beraber çalışmak, hepimizin en aziz vazifesi olacaktır. Yalnız şuhu söylemeliyim, ki bu sıkıntıları unutarak bununla uğraşmak yalnız bir harekettir. * Gazi Hazretleri Gazinin, S. F. ile beraber olduğunu işaa ettiğimiz söy- leniyor. Ne ben, ne de arka- daşlanm, Gazinin aziz sahsma karşı büyük bir bürmetsizlik olan böyle bir harekette bu- hunmadık. Beşiktaşta iradı nutkede- nin, fırka ile alâkadar olma- dığı izah edildi. Arbk buna “İnanmak lâzımdır. * ka Fırka teşkili için Gazi Hz. nin cevaplarını, sui tefehküm- leri men için neşrettirdim. Bu yüksek gayeyi küçük düşüre- cek dedikodulara asla mey- dan vermedim ve vermiyece- Yeni Hükümetin Programına Gelince.. Hükümetin yeni programını gözden geçirelim: Adii Kısım Ve İcra Kanunu Adli kısımda, icra ve iflâs kanununda borçlular için hapis kararının iade edilemiyeceği yazılmaktadır. Hükümetin ala- cakları için hapis varken, fer- din alacağından bunu kaldır- i mak tam bir hareket değildir. Hapis cezası © gayri medeni bir hareket, hükümetin kendi alacakları için tatbik ettiği hapis cezasını da gayri medeni bir hareketse olarak kabul et- mek lâzımdır. İcra ve iflâs kanununun, buhranı iktisadi mazarı dikka- te alınarak tadili lâzımdır.Ümit ederim ki, yeni Adliye Vekili, mahkemelerin istiklâlini temin edecek ve işlerin daha çabuk yürümesini nazarı dikkate ala- caktır. Sabık Adliye Vekili — E- fendim, mahkemeler müstakil değil midi? Bu ciheti tavzih etsinler. Fethi Bey — Efendim, söz alır, söylersiniz. Yeni Hükümetin Mali Programı —Gazetelerde gördüğüm mali bir programı okudum. Görü- lüyor ki yeni İsmet Pş. kabi nesile, eski İsmet Pş. kabine- isnin takip ettiği mali siyasetin bazı cihetlerini. yalnış gördüğü için geri alıyor. Biz, söylediğimiz zaman bü- yük hücumlar karşısında kaldık. Nihayet hükümet efkârı umu- miye huzurunda geri döndü. Vergiler © ağırdır, . demek propaganda yapmak değildir. Bunu ( söylemek Cümbhuriyet mefhumunu © anlamamak de- mektir. Bunu diyenler, maliyenin mühim bir sandalyesini işgal ederlerse, mesele, daha ziyade ehemmiyet kesbeder. Ulu orta söz söylemek zamanı geçmiştir. Söz söyliyenlerin, bu sözlerinin efkârı wmumiyede © yapacağı Fethi Beyi Sui “ — İntihabatta (vazifemiz kendi fırkamın bana emniyet ettiği kanunları hâkim kılmak- tır. İntihabatta bitarafane ha- reket ediyorsak bu, kanun perverliğimizdendir. Münevver olan memurları birer makine farzetmek kabil midir? Bahu- sus bunlar da rey sahibi bulunuyorlar. Ne garip tecelli- dir ki daima takdir ile anılan telgrafçıları bile sui istimal ile itbam ettiler. o * Fethi B. demokrasi dersi vermiye kalkıyorlar. Halbuki bunu yapan biziz. Kendileri burada bizim eserimiz olarak ispati vücut | ediyorlar, “bize neşriyat serbestisini fırkâları- mm eseri gibi gösteriyorlar. Halbuki naşiri efkârlan olan gazeteler bize karşı en şeni iftiraları o yaparlarken (Fethi Beyefendi Paris'te sefir bulunu- yorlardı. Biz bir tamim yaptık. S. Fır- kaya şüpheli eşhasın girmesi ihtimalini düşünerek valileri uyanık bulundurmıya çalıştık. ! Fırkaya girecek şüpheli kim- selerin şahısların tesbit ile bildirilmesini istedik. Maksat Fethi Beyi sui mukarenetler- den kurtarmaktı. Cümhuriyet- siyiz, lâyikiz, diyorlar. * İçlerinde öyleleri var ki Cüm- hüriyetçilikle lâyiklikle alâka- ları yoktur. Meselâ Beşiktaşta Serbest fırka ocağı açılırken sebep olduğunu saklıyamaz- sınız. . Bundan sonra traktör rü- sumunun ilgası bahsine geçen Fethi Bey, çift hayvanatına ver- gi ibdas edilirken traktör rü- sumunun kaldırılmasından ba- hisle, Maliye Vekilinin köylü- leri himaye hakkındaki sözle- rile bu filiyatın birbirini tut- madığımı söyledi. Müteakiben, © Başvekilin, devletçilik esası etrafında söy- lediği esasın me suretle tat- bik edildiğini anlatarak, müs- kirat inhisarının ewelce €&c- nebi (o sermayedarlara - ;yeril- diğini; limanlarda, devlet sermayesini (o hususi Oadam- lara işletmek suretile Dev- letçiliğin tecelli ettiğini ; barut inhisarında hükümetin ecnebi bir şirketle ortak oldu- ğunu, yazılıp bozulan ;şimendi- fer mukavelelerinin . devletçi- likle kabili telif olmadığını'izah etti, ve: »İ — Misal mi istiyorsünuz? Dedi ve şöyle devam ederek, umumi yollar dört sene &vvel' devlete verilmişken, ikinti bir kanunla idarei bususiyelere ve geçenlerde çıkan üçüncü bir kanunla Nafiaya verildiğini, dört sene içinde üç defâ yol siyasetinin değiştini ve görül- düğüne göre muhterem Başve- kilin daimi tekâmül “ hulinde bulunduğunu söyledi ve'$ı ilâve eyledi: “ Hükümet, programında vergi kanunlarının tadilinden bahsederken, Oomasraf bütçe sinde ne gibi tasarruflar ya- sON FOSTA profesör İsmail Hakkı Beyin yanında vaziyet alan doktor Şükrü Bey, ismi zabıta siciline girmiş biridir. Size daha iyi anlatayım. Şen konak sahibi Şükrü Beyi... Bu söz üzerine Mecliste “Ya! Yal Yal, Tarzında uğul- lar, bir hayret ve onu takiben hakaretamiz kahkahalar gö- rüldü, “ Doktor Şükrü, orada bu- günkü hükümetten bahseder- ken İsmetler ve mutemetler saltanatı dedi. Karşı fırka buna iştirak etmiyorum de- medi.,, Dahiliye Vekili sözüne de- vam ederek dedi ki; — Menemen'de fesler kalıp- landı, Balıkesir'de tekkeleri süpürdüler, Akhisar'da bayrak açtılar. Fethi B. bunlara ar- kadaşlarım diyebilir mi? Fethi beyin ismini bütün bunlara bayrak ve uğultu yapmaktan korumak isterdim. Propagandalara (kapılarak mahkemelere düşen vatandaşlar vardır. Vergiyi indireceğiz de- mek © propagandadır. Fakat vergi kalkmıştır demek bir cürümdür. 31 mart hadisesi göz (önünde iken o bir dahiliye vekili yastığına daya- narak karşıda seyirci kalmaz. İntihabata müdahale yoktur. Her- belediye * dairesinin kapısında polis ve jandarma varsa bu müdahale demak © değildir. Bunlar bilâkis o inzibatı muha- faza edip (intihabın serbest cereyanını temine çok çalışmak- tadırlar, Siirt Meb'usu Mahmut B. Kürsüye geçti. Fethi Beyin harici borçlar işinde eski mu- kavelenin taibikine taraftar olduğunu söyledi, Fethi B. bunu tekzip etti. İsmet Paşa Kürsüde... Başvekil (tekrar Ookürsüye çıktı: Muhterem Efendiler! karşı fırka lideri Fethi Beyin mub- telif vesilelerle söylediği söz- lerde çok güzel şeyler buldum. Çok mahirane taktikler, politi- ka tuzakları vardır. Biz güzel taktikleri esasen & sevdiğimiz için bu oyunları o kendilerine göstererek gene kendilerini zevkyap edeceğiz. (Alkışlar) Meclisin toplanması - sebe- binde bir türlü kendilerini ikna edemiyorum. Halbuki resmen, alenen meşretliğimiz kararna- mede milli parayı korumak tedbiri ve butedbirle siyaseti- mizi izaha fırsat vermiş ol mak için meclisin toplandığı musarrahtır. Para © meselesi için o meclisin toplanmas lüzum var mıdı? Vereceğim (izahatın. kendilerini mutmain edeceğini zannediyordum. Bunu muhtelif zamanda görüşerek raltan yapacağı tasarufu dü gündü mü?, Fethi B., bu saydığı sebep- lerden dolâyı yeni hühümete itimat - beyan © edemiyeceğini söyledi ve karşı fırka meb'üs- Siyasetinizin birçok iflâslara | pacağını söylemiyor. acaba mas- ları tarafından alkışlandı. kararlaştırdık. İsimleri ve şahıs- ları yoktur. Belli ve sayılı olan zevat ile oraya gelerek kararlaş- tırılan bir iş, bir oyun olamaz. Kendileri bazı vekillerin çekil- mesinden anlaşılıyor ki iftibara müstağrak olmuşlar. Bundan çok iftihar duyu- yorlasa, haber versinler bizzat istifa ederek mütelezziz etmek isterim. Fetbi B. hatırlarlar ki Serbest Fırkanın teşekkülünde elden gelen yardımı yaptık. Bir fırkanın başında bulunan adamın hareketi o fırka için miyar olmalıdır. Fırkaları meydana çıktığı zaman bunun siyasi hayatımız- da bir tekâmül merhalesi ola- cağını söyledim. Yaptıkları bü- tün ithamlara karşı bir ay ses çıkarmadım. Arkadaşım diye kendilerini şerefyap ettikleri gazetelerde şahıslarımız ve fır- kamız hakkında türlü neşriyat devam etmektedir. Temenni ederim ki kendileri de benim kadar müteham- mil olsunlar. H. Fırkasından bahsederken zabıta vukuatını andıran birçok teferrüattan bahsettiler. Bu yolda kendi- lerini takip etmiye imkân yok- tur. Mutemetler bizde ise mer- gup olurlarmış, onlara geçerler- se şerdilerine nakisa gelecek isnadata maruz kalırlarmış. Bu hükmü nereden çıkardılar? Ha- brlamalıdır ki, değil mütemet- leri, H. F. hükümeti hatta ve- killeri yerinden kaldırmış, ha- pisaneye atmıştır. Herhangi bir zavallı adamın hatasını hükümete recme isnat etmek bize söylenemez. Bir hatayı gördüğümüz ozaman behemehal tashih ederiz. — Dürüst olmıyanlara karşı karşı bizim kadar dürüstük ve iddet gösterirliric kendilerini şimdiden tebrik ederim. İsmet Paşanın Nutku | Baş tarafi 3 üncüsayfada| al Meclisin iradesi Vergilerde düşündüğümüz ta- dilât zikrettikten sonra bir nok- tayı bilhassa tebarüz ettirmek İsteriz : Devlet hazinesinin kudret ve intizaminın halelden masuniyeti başlıca hayat esbabındandır. Bu sebeple büyük n.llet meclisinin yeni bir kanunla tadil olununcıya kadar mevcut kanunla tayin edil- miş mükellefiyetler bebemehal istihsal ve tahsil olunacaktır. Mütemadi bir tekâmül ve tadile tabi olan vergilerin cibayatinde ber” hangi “bir: tereddüte asla musamaha etmiyeceğiz. Muhterem efendiler: Her şey- den mühim olan mesele Büyük Millet Meclisinin idaresine ve ira-' desine kendi hancinde her bangi bir tesirin müessir olmıyacağına katiyetle inanılmasıdır. Bu uğurda elindeki bütün vesaiti kullanmak iera “ vekilleri “heyetinin başlıca vazifesi olacağından asla şüphe edilmemektedir. Eğer bu maruza- tımızın tatbik ve tatbikini muvafık görürseniz muzaheret ve itimadı- Biri izhar buyurmanız İstirbam ederim. l l Teşrinievvel 4 Ahlâk, fazilet, dürüstlük hamı bize karşı yapılaması! “alkışlar,, Barem kanunu hücumu m#' hiranedir. Emsali nisbet üz! rinde tetkik edeceğiz diye miden mevzuu bahsedecekle! ni söylüyorlar. Bu politika manevresi iç güzel mevzudur. Fakat o n nevreler (o bulunduklari yerdi nasıl kalayım diye düşünen * dermansızlıktan dizleri titriyö adamlara karşı yapılır, bi karşı yapılmaz. Biz doğru bildiğimiz yold tek başımızada kalsa geri devem ederiz. Hayır efendi ler, Büyük memurlara yapılsf zamların haksız değildir. Bu” lar ellerine geçen parayı di şünsünler, 600 lirayı çok göl mesinler. Bunlar nihayet ©” kişidir, Devlet ihtisas kesbetmiş # murların omuzlarma dayan” Memuriyet hayatı genç efe# dilerin üç gün oturacakları pit menzil noktası değildir. Tekaüt kanununun müzak€ resinde bir tuzaktan (sakınö lar, bir tuzağı da ayağımı" altına koydular. Mecliste sen€ lerce meb'us olarak, reis ol rak bulundular. Bilirler ki memuriyetten meb usluğa gelenler tekaüt alırlar. Faal politika hayatın0! bulunmayıp cephede çalışır! de böyle id. Bu hususta evet ce itirazatta o bulunmuş hangi zabıt ceridesinde yalım ? Traktör ve çift hayvanli” hakkında (söyledikleri mahirane, daha eğlenceli" Traktör için soraunuz, Dö | çif hayvanları için sorm sunuz? p Traktörü sorduğamuz £ çift hayvanlarını 'dahi “sorssiii dınız. O zaman derdim ki ” meseleler tetkik olunmakii ve tetkik olunduktan sonrâ şekli halla raptedilecektir.» Fethi B. Cevap veri! Serbest Firka Lideri ee vermek istedi, kürsiye ge$” — Muhterm Başvekil sy kuvvetli bir fırka ile gayet çük bir fırkaya hücum ee tindir. Bu vaziyette bir my feriyet elde edebilir. Fak hakiki değildir. “Beni yapmakla, © tuzak mi tavsif etti. Bana herşey! yedeğini tahmin ederdi” Fakat ecnebi sermâ ğına simsarlıkla itbam edileceğini düşünmen” Bana, yapacağım ilşerin 1* şeyler olduğunu t etmemi istiyorlar. program neşrettim. or” Söyliyeceğimiz herşii, dadır. Buraya bir. Ke dim. Sizin programım”? çef için geldim. İnbisarlarde gi. lerini — dolduranlar İS gep Şimdi banlr kimleri