4 Ekim 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
5 lü CUMARTESİ 4 TEŞRİNİEVVEL 1930 5 ind Feza 1670 KUSHASI 5 KURUŞTUR Fikirlerin müsa- demesinden... Bir çok hakikatler fikirlerin İMüsademesinden çıkar. Büyük illet Meclisinin son celsesiri- de bunun bazı misallerini gör- dük, Yeni fırka erkânı tarafın- dan, zaman zaman gazetelerde klinde, nutuk halin- tılan fikirler, bu cel- mamile aydınlandı. İki taraf liderinin karşılıklı olarak teati ettikleri sert söZ- Te rağmen bitaraf bir müşahit hükmedebilir ki ana prensipler üzerinde esaslı bir ihtilâf yok- tur. Bu celsede, muayyen bazı iyük meseleler etratmdaki te- Teddüt ve müphemiyet te zail olmuştur. lar meselesine aittir. Ha- trlârdadır ki, yeni fırkanm te- #ekkülü sırasında fırkanın 1ide- ine atfedilen bazı beyanat ef- tereddüde düşürmüştür. Bu beyanata 'göre Fethi Bey, ici borçlar meselesinde hü- kümetten büsbütün ayrı bir Moktai nazara maliktir. Bundan ışka, yeni fırkanın lideri muh- telif yerlerde irat ettiği nutuk- arda olsun, Mecliste hüküme- tin umumi politikasını tenkit €den beyanatında olsun, bu me- #eleye temas etmemiştir. Hal. iki bu iş etrafındaki hakika- tin dahilde ve hariçte anlaşıl- Masına kat'i bir zaruret vardır. Meclisteki beyanatım arasın- vesile düştü,. bu meseleye ettim, Serbest Fırkanın harici borçlar meselesindeki po litikasının izahr temennisinde lindum. Çünkü ortâda dole- $en bir rivayete göre Fethi Be- Yin fırkası, 1928 mukavelesinin âynen icra ve tatbikıme taraftar lunuyor. Mühterem Fethi Bey, otur- Zu yerden bu rivayetin doğ- Ye olmadığını söyledi. Sonra da, Başvekil Paşarım! Aynı mesele etrafındaki beya- Mat ve istizahıma karşı da hükü. Metin borçlar meselesindeki Politikasına muarız olmadığını, Söyledi ve ilâve etti: — Bunu söylemek için mec - Mun olmak lâzımdır. Memleket meselelerinde vazıh Olmanm daima faydası vardır. rçlar meselesinde muhterem Yethi Beye atfedilen yanlış Politika, alâkadar birçok ecne- - | yi İ #swet Pş. Mecilste natkunu irad ederken Ankara, 3 (A. A.) — Başvekil |. met Paşa Hazretleri B. M. Meclisi nin dünkü i bükümet irat buyurmuşlardır: raf Lideri Ali Fethi Bu meselelerden biri, harici| Solda Millet meclisi Ismet Paşanın nutkünu dinilyor. Başvekil Ismet Paşanın Millet meclisinde ikinci mühim nutku Fethi Beyi altı sene evvel, on sene evvel nasıl ise öyle buldum. Halk Fırkasından tazallâm rolü Halk Fırkasına azami zulüm yapmış bir arkadaşa imamda Serbest Cüm-| Fakat mazarlarından huriyet Fırkası Lideri Fethi Beyin) O kararnamede bu M. programları hakkmdaki! Meclisine günün siyaset meselelerini, tenkidatına cevaben aşağıdaki nutku | memleketin — Muhterem Efendiler! Karşı t-| mizde evvelden ilân ettiğimizden ba Halk Fır-| ka bir tarz yoktur. Para meselesi için 5 * Biz kendimizi bildi- vi İ gimizzamandanberi «| daima hesap verme- | ğe hazırız. Biz iktı- sadiyatta milli iktı- satçıyız. Fethi B. ise bununaksini iltizam E* 7 arasındaki fark budur.. korumak için alınacak hususi bir ted- bire taallük ettiğini tasrih etmiştik. kaçmış olacak. vesile ile B. M. ziyetini müktalea için fırsat vermiş olacağımızı kaydet- miştik. Bunun için bütün hareketi- izden baş bileri ümide düşürmüştür. Bu ümidin akislerini bazı ec- hebi gazetelerinde görmüş, o- kası programı hükümetin icraatı gibi| Meclisin toplanmasına hakikaten lü- muhtelif vesilelerle söyledikleri 6ö7- zum var mi idi? Kendilerine verece- lerde hakikaten güzel şeyler bnl- ğim malümat mutmain eder zanne- dum. Çok mahirane takdirler, politi. derim. Türk parasının fazla yüksel- uştuk. Muhterem Gümüşa meb'usunun borçlar politi r hakkındaki son ve kat'i be Yânatı, vahi emellere bel bağlr Yânların ümitlerini kacak ma- hiyettedir. Bu hakikatin teza- mü, fikirlerin müsademesi Ne medyunuz. Sirt Mebusu MAHMUT Mübadele ka , tuzakları vardır; bizde gün ve takdirler görmüş için güzel tetkik zannettiğimiz bu tuzakları ve oyunları birer birer teş-| hir etmekle kendilerini zevkıyap ede- ceğimizi zannederim. (Alkışlar. ve bravo sesleri) Evvelâ Meclis niçin toplanmış, bunun sebebi hakkında kendilerini bir türlü kâfi derecede ikna edemiyorum. Meclisin toplanma 81 resmen ve alenen neşrettiğimiz ka, rarname ile milli Yunan emlâkinin müterakim kiraları ve sarih Liderin Meclisteki Manisadaki nutuklai Başmuharririmiz. Sürk Meb'usu Mahmut B. in evvelki gün M Mecli- sinin içtimamda irat ettiği nutkun son tarafların: hulâsaten neşretmiş- tik. Bugün de bu nutkun baş taraf- larını aynen neşrediyoruz: Efendiler, muhterem başvekil, hti- kümetinin faaliyet programını izah etti, Bu programda şimdiye kadar olduğu gibi, halka daha ziyade em- niyet veren, idarede daha ziyade em. siyet, sıkı bir nizâm ve adalet tesisi. ni vadeden, memlekete- refah yolla rmi açacak olan birçok ahkâm var. dır. Efendiler, her memlekette vaki! olur. Bazı devlet adamları, siyasi) fırkaları, hatta iktidar mevkilne ge- çen hükümetler, ilk günlerde ortaya) koydukları programlarla milletlere! birçok şeyleri vadederler. Vadettik- leri şeyler kabili istihsal midir? Bu mevzuu inceden inceye düşünmek bugünün mevzuu haricindedir. Çün- kü o devlet adamlarının, © siyasi! fırkaların, © hükümetlerin başlıca ga yeleri yalnız ve yalnız © günü kur Bitaraflar kararlarını Pazartesiye verecekler Muhtelit mübadele komisyo - Mbitaraf rilesasından olup mezu Avrupada bulunan M. Hen 1&ts0n pazargünü avdet edeceği yörnisyon riyasetine bildirmiş - | 45; İade edilen Yunan emlâki - ke müterakim iratlarına ait ha- Raf kararı da pazartesi günü ta €yne tefhim edilecektir. İti - | Snamenin tatbikinden sonra ve lecek olan bu ilk hakem kara- | wn tefhimini müteakip Yuna anda bulunan ve evvelce hak ae Türkiye lehine isti - Türklerin Ankara iti- vi lamerinden sonra Türk teba hş lan mı, Yunan tebaasmdan iç Sddedilmesi icap ettiğine da- iç olAn hakem kararı verilece/: > Avrupa da bulunan M. Ri (Devamı 2 nci sahifede) hiyeti var mıdır? tetkik etmiştik. Şârayı Devlet Meclisin bütçe encilmeni rel Meclis reis vekili ve şimdi hükümete dahil olan arkadaşlar ve eski vekiller daha ben Sıvasa gitmeden evvel ve Sıvasa gittikten sonra def'atle top- landı. Hariciye hukuk müşavirleri iştirak ettiler. Vaziyetleri ve atları paranın a bu kadar belli olan ala i Fethi Beyin nutku vâzih değildi nutku Balıkesir ve rı gibi müphemdir tarmaktır. Ötesi için nihayetsiz sc bepler ve özürler bulmak mümkün- dür. Efendiler, her memlekette halk şimdiye kadar böyle kuru vaitler ve demağojik programlara inanmak yü- zünden çok aldandı, çok zarar gör- dü. Şimdi fertlere karşı da, fırkala- ra karşı da sari bir emniyetsizlik gös” teriliyor. Onun içindir ki halk bir devlet adamına veya bir siyasi frrka- ya emniyetle bağlanmadıkça onların siyasi tarihlerinde, mazilerinde bir. takım hususiyetler ve faziletler, mu. vaffakıyetler arıyor. Siyasi hai rındaki tecellilerini, akiz selimi öl- güyor, ondan sonra da İtimat veya ademi itimat kararını ona göre- veri yor. İşte, bu roktai nazardan şüphe yok ki efendiler tecrübeye ve parlak tarihe malik bir devlet adamı ir İmek bililtizam fazla | Yarın sabah İstan- Ortada Gazi Hz. Riyaseticumhur locasından Meclis müza, yakışmaz Fethi B. kabinenin progra- mını tenkit ederken mütalea edilerek verilmiş bir netice nin herhangi bir politika oyunu ad- dedilmesine imkân yoktur. Hakikat budur. Bunu böyle kabul etmek lâ- zımdır. Görüyorum ki bu toplanma müna- sebetile hükümetten bazı vekillerin | gekilmesi Serbest Fırkanm faaliyeti İ eseri olmak hasebile kendilerini ifti hara müstağrak etmiş. Eğer vekil kilmesinden çok hoşlanırlar ve fikir ünakaşaları karşısmda çok derman- kalırlarsa bana haber versinler, ifa eder, kendilerine sevin: | özlerden azade olarak sırf işe tanllük eden kısa, mu- sarrah maddeler üzerinde arzettiğim hükümet programından bahsederken İ bunun haricine çıkmaları memlekette alâka uyandırmış bir tabii vaziyetten Halk Fırkasnın teşkilâtmı, mutemet. lerini bir daha teşrih etmek için far. rmüş olmaları hazin bir mam. zaradır. Kendileri kabul etmelidir ki Serbest Fırkanın vücuda inde (Devamı 5 inci sahifede) İntihabat | bulda başlıyor Müntahipler Halk fırka- sına rey verecekler Yarın saat 9 da belediye inti- habatı başlıyacaktır. Vazifeleri biten intihap encü- menleri reylerin sandığa atılma sile tekrar faaliyete başlıyacaka- lardır. Yarın sabah bütün kaza mer kezlerinde mutat merasimle san dıklar açılarak içleri boş olduğu tespit edildikten ve mühürlen - dikten sonra sırasile herkes re- yini atmağa başlıyacaktır. İs - tanbulun 10 kazasında da inti « hap ayni günde başlıyacaktır. Fakat intihabm-her tarafta ay- ni günde bitmesi lâzım gelme « olarak İsmet Paşa ve muvaffak bir siyasi fırka olarak C. H. Fırkası her cihetle aziz Türk mi emniyet ve itimadma lâyıktır ve gene onun içindir ki hükümet namma yapılan (Devamı 2 nci sahifede) mektedir. Mülhakattaki beledi * ye intihabatınm arkası peyder - pey alınmaktadır. Alınan haber lere göre her tarafta C. H. fırka Fe ye etti. Yarm (bugün) saat 8 de Haydarpaşada bulunacaktır. Kâ zım Paşa ayın 27 ve ya 28 inde thi 3üncü sahiledz Ermeni katolikler arasın GA TtiNE$ çıkdı, Darültünunda kayıt müd- Garp edebiyatı 2— Hikâye Roman alını takip ederken. Solda Gazi Hz.nin Meclisi teşrifleri Gazi Hz. İcap ederse bizzat Başvekâleti deruh te buyuracaklar Reisicümhur Hz.nin mühim beyanatı Ankara — Gazi Hz. yeni kabine hakkında şu beyanat- ta bulundular: — “Arkadaşlarımız içinde başvekillik yapacak zevat çoktur. Fakat bütün bu arka- daşların dahil olduğu halde milletin umümi temayülü be- nim şu ve bu zaruret karşr- sında başvekil olmamı icap ettirirse bu vazifeyi kemali tevazu ve minnetle ifaya mü- heyyayım. Bu takdirde benim aynı 23- manda riyaseticümburu uh- demde bulundurmamın elbet- te imkânı kanunisi yoktur. Benim alacağım bu vaziyeti muhtelif tarz ve nalarda suitefsir etmek, milletinin efkârını teşviş ede- cek tarzda iraha kalkışmak || hiç te makul ve mantıki de-|| gildir. Amerike sistemini memle- ketimizde tatbik etmeği hiç hatırıma > getirmedim. Sis temsiz ve kanunsuz tarzda Reisicümhurlukla Başvekâle- |! ti birleştirmeği asla düşün- || medim. Ve düşünecek adam olmadığım bütün milletçe malümdur zannederim, Bugünkü şerait içinde bir hükümetin, millet ve memle- ket menfaati için takviyesine masrut herhangi sözümü bin türlü malâyanilerle istismar etmeğe kalkışmak istiyenler çok bedbaht adamlardır.” B.M. M. Reisi | > ge Karadeniz Rus donanmasına mensup ve 3 gemiden mürek - kep bir filo dün saat 10 da lima nımıza muvasalât etmiş ve Dol mabahçe önünde demirlemiştir. Filo limanımıza girerken top atmak suretile şehrimizi selâm. lamıştır. Filo amiral Şeltuya ku mandasında Çirvonnaya Okrani ya kruvazörü ile Şaomyan ve Ne zamosni torpitolarndan mü - rekkeptir. Şahkur ve Komonar ismindeki tahtelbahirler de bu - Zün öğleyin limanımıza gele - ceklerdir. Filonun mihmanddrlığına Râ uf B. tayin edilmiştir. Kruva - zör 1925 de, tarpitolar 1921 de ve tehtelbahirlerde 1926 sene - sinde Odesa civarındaki Niko- layef tezgâhlarında inşa edilmiş Bu sabah İstanbula dönüyor Ankara, 3 (Telefonla) — B. M, M. Reisi Kâzım Paşa bugün (dün) 12 trenihin arkasına takı B.M. M. Reisi Közim Paşa lan vagonla İstanbula hareket tir. (Devamı 2 nci sahifede) dikkat surette artmaktadır. Bilhassa inşaatın en ziyade tekâ- süf ve temerküz cetiği Beyoğlu ta- raflarında geçen sene (270) bina ir- $a olunmasına mukabil bu sene eylül nihayetine kadar dokuz ay zarfında inşa edilen ev ve apartımanların mik- tarı (301) e baliğ olmuştur. Bunların ekseri Maçka ve Ci- hangir cihetlerinde vücuda getirilen muhteşem ve cesim apartmanlar teş- kil etmektedir. Ticaret işlerindeki durgunluk dola yısile sermayeleri âtıl kalan bir çok zenginler büyük apartımanlar yap- mağa ehemmiyet vermektedir Hatta son aylarda ev kiralarının mütemadiyen sukutu bile bu inşaat akınını durdurmuş değildir. Şehrin (Devamı 2 nci sahifede) Ankaraya dönecektir. nüfusu itibarile mütekâsif olan Fatih, Bayazıt, Eminönü mıntakalarında da inşant fazladır. Bu muntakalardaki yeni inşaat ye iğ N ii Dün Ilmanımıza gelen Ohranya krovazörü ile torpidolarından biri Rus filosu dün sabah Istanbula geldi Sovyet gemileri yarın sabah Italyaya gidiyorlar Rus ziyarele giderken konsolosu filoyu Istanbulda inşaat gün geçtikçe çoğalıyor Yeni binalar ve cesim apartımanlar bilhassa Beyoğlunda yapılıyor Şehrimizde inşaat faaliyeti şayanı| künu son bir senede (282) kadardır Fakat İstanbulun sayfiyelerinde in (Lütfen sahifeyi çeviriniz) Beş hasta var) ETEM İZZET'in yeni romanı Milliyet'te çıkacak” i
