23 Ekim 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8

TÜRK TİYATRO TARİHİ ge” Muhterem karilerime : Size bu sefer taktim ettiğim eser, bütün tiyatro gan'atine cami, eksikâlü bir piyes olmaktan ziyade milli, hissi ve heyecanı tahrik edi- ci bir süstür. Ben bunu Moskof- larla harp ilân olunmadan evvel yazdım. Bu "bir kehanet değil, viedanımın en yakıcı sadalarından bir ferman idi. Bunda en göze çarpan noksan, düşmanları istedi- gim kadar hırpalamadığımdır ki o kabahat de bizaasizliğimdedir. Mahaza onların tamamen kahır ve izmihiğlini yiğit ordumun ateşten eline terkediyoru. Aka Gündüz Bu eseri, şimdiyekadar aahne- ye vazolunduğu yirmi defasında da en müstesna bir kudret ve liya- katle temsil eden kıymetter. ve milli sanatkârlarımızdan Kaner hanım ve Nurettin ve Saffet bey- lerle Dulkeryan efendinin nam- larına hürmetle ithaf eyliyorum. A.G, Bugün kulakları sağır olan Türk sahnesinin emekdar kadın sanat- kârı ve devrenin en şöhretlerinden Kınar Kadıköyünün sâkin bir kö- şesinde kendi halinde yaşamakta. dır. Meşrutiyetten sonra parlıyan sahne sanatkörlarından biri olan Nurettin Şefkati, zavallı Saffet ba- ba gibi Bakırköy Akıl hastahanesin- de sefalet içinde ölmüştür. Uzun bir müddet Darülbedayide çalışan bu iki sanatkârın resimlerine Şehir Tiyatrosunun ölüler galerisinde te- sadüf edemiyoruz. Emektar bir aktörün ölümünden sonra yegâne kalan şey hâtırasıdır. Sahneye ilk çıkan Türk kadını Afilenin cena- zesinde üç kişi vardı. Acaba bu fe- dakâr kadın sanatkârımız resmi de Saffet ve Nurettin Şefkati gibi tas- nife mi tâbi tutulacak Büyücü karı — Teehhül cebri yahut Büyücü karı bir fasıl iki tablo opera komik müellifi: Mus tafa Nuri Maarif nezaret celilesi- nin 782 numaralı ruhsetnamesile tabolunmuştur. (Mihran) matbaası. Babiâli caddesinde numara 7 «1301»., Egerin mukaddimesi bize o zamanın esprisini anlatıyor: «Ol haliki dü cihanCenabvahi bilmenan hazretlerinin ezeliyet ebediyet ehadiyetlerinin lütfü ina- yeti ibheanelerile ve resul-ü kibri- ya şeli-i ruzu Ceza efendimiz hazretlerinin ruhuiyeti Peygam- berlerile ovelsutantüi gazi Abdül- hamid han ibnissultanülgazi Ab- dülmecid han efen dimiz haz- retlerinin sâyel şevketvayei Cs-na bı şahanelerinde min gayri liya- kat işbu bir kıt'a Büyücü karı ve yahut teehhül cebri opera komik nâm risalenin telif ve tanzimine bed? ve mubaşeret kılınıp işbu bin üç yüz senesi mah Zilhiccesinin gürresi tarihile hitam pezir olarak vukubulan kusur kemteranemin af buyrulmasile beraber ismi çaki- ranemin hayır dua ile yâd ve tez. kâr kılınması fileimle müslim ve gayri müslim vatandaşlarm ta- raflarından rica ve niyazım oldu- gunu beyanında işbu mahalle şerh verilip ifade kılindı. Mustafa Bu eser Köse Kâhya ismile Ben- liyan operet kumpanyası tarafın» dan yüzlerce defa temsil edilmiştir. Böylece bizde meçhul kalan bir operet müellifini meydana çıka- rıyorum. i ; Hazan: S. Nahif BİLGA Mustafa Nuri Beyin bu eseri Gedikpaşa tiyatrosunda temsil e- dilmiştir, Bizde yazılan ilk opera komik budur. Mustafa Bey birçok eserleri Kedikpaşa tiyatrosunda oy - namıştır. Tam bir halk eseridir. Mustafa Beyin Leylâ ile Mecnun eseri 1869 Ramazanda temşil edi)- miştir. Kendisi Gedikpaşa tiyatrosu Türk aktörlerinderidir. Madde meselesi — Madde me- selesi, komedya beş perde «Alek. sandr Dumas» mütercimi «Teo- dor Kasap» her hakkı tabettirt- mektir. İlk defe olarak Hayal mat baasında tabolunmuştür. İstanbul 1292 Hayal ve Diyojen Mizah gaze- telerinin sahibi ve baş muharriri olan Teodor Kasap, ilk tiyatro müelliflerimizden biridir. Bu ter- cüme eşeri ilk de Fasulyaciyan ta- rafından temsil etmiş ve sonradan Osmanlı dram kum panyasında Ma- nakyan efendi tarsfındav sahneye konmuştur. Eserinin mukaddimeşinden bir parça: Tiyatronun icadından maksad aslı ahlâka hizmet etmekle bera- ber halkı eğlendirmek olduğu cüm- lenin malüâmu bir keyfiyet oldu- ğundan bu babda tatvil makale lüzum görülemez. Malümdur ki, tiyatrolarda sahai tamaşaya vaz olunsa gelen oyunlar esasen acıklı ve mazhek olarak iki nev'e tak. sim olunmuştur. Evvelkssi yani dram ve trajedi olarak yazılmış oyunların tashih ve tehdib ahlâka ettikleri hizmet hissiyata verdiği rikkat kabili inkâr bir keyfiyet değilse de komedya tarzında yazıl- mış bulunan oyunlar dahi hem in- — Devamı 275 inci sayıfada — Demir ağlarımız hudutlarımızı birbirine bağlıyor. 270 — — Servetifünun 2357