12 Haziran 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 10

solnolt KOşesi Dostoewski ve Şeytanın karneleri Dostoyevski nin « Şeytanlar > romanına aid not ve müşveddele- ri E. N, Konşin tarafından topls- narak Moşkovada, Akâdemya kül- liyatı arasında neşredilmiştir. Bu metinler, Dostoyevski'nin Dreade de yaşadığı zamanlara aid üç 8se- nelik 1864 Birinci kânun 1872 bi- rinci teşrine kadar - bir devreyi kucaklıyan dört karneyi doldur- maktadır, Karneler en çok « Şey- tanlar >» romanının materyellerini 1870 de Zavya (Fecir) mecmuasında intişar eden «Ezeli koca» ya sid birkaç taslağı ve muhetririn son- radan yazmakdan vaz geçtiği bazı roman ve hikâye projelerini ihti- va etmektedir. Bu karnelerde Prens ismile ge- çen fakat sonradan Stavrogin adı- nı taşıyacak olan şahsiyet kafasın- da doğduğu sıralarda Dostoyevaki «Abdal» romanını bitiriyardu. 1868 de arkadaşı şair;Maykofa şunları yazıyor: « Kafamda hudutsuz bir roman var. Başlığı allahsiziık olacak. Baş şahsiyetini tesbit ettim bile.. Ansızın inancını kaybediyor. Allaha inanış herkesde pek başka bir şekilde tesir yapıyor. Yeni nesillerin, Allaha inanma- yanların, İsl&vcıların, Avrupalıların mütaasap tarikat mensuplarının, münzevilerin, papasların arasında dolaşıyor. ve neticede İsayı ve rus toprağını buluyor. » 8. A, İvanof a «bu roman bü- tün hayatımın ümididir. Eğer onu yazmazsam beni öldürür. » birkaç ay sonra ilk hazırlıkları yapılmış roman yeni bir başlık aliyor: Bü- yük bir günahkârın hayatı, ve mu- harrir, eserin aşağı yukarı müstakil üç kısımdan teşekkül edeceğini ha- ber veriyor. Karneleri toplıyan mu- hartirin de işaret ettiği gibi bu üç kısım hakikaten birbirinden 44 — Servetifünun — 2338 Yazan : $. Nahid BİLGA ayrı üç roman haline gelecektir: «Allahsızlık» Şeytanlar ve Stavro- gini sonra Arkadi yi ( Reşid ro- manında ) ve nihayet Alyoşayı (Karamazof kardeşler) de duğura- caktır. Birinci karnede Allahsızlık ve ya büyük bir günahkârın hayatı baştan aşağı «Şeytanlar» ın tasar- lamalarına muvazi bir şekildedir. esas itibarile dini olan tem ve kahraman yani müstakıl Stavrogin muhazririn ifadesine göre « Yer altı Rusyası » nın tablosunda yer buluyor. Çünkü Dostoyevski için içtimai problem, esasta dini prob- leme gider ve bu da diğer tarsf- tan Rusyanın tarihi mission'uba ve onun mesihi ruhuna sıkı sıkiya bağlı bulunur. Prenğ'in zihni ve ahlâki anarşisile taban tabana zıd bir «Rus imanını taşıyan bir mürebbi. Son ve kat'i version deki Şatof un ilk vücud buluşudur. imi Sabık Kayzer öldü.. Sabık Kayzerin son resimlerinden Geçen hafta uzun bir hastalıktan sonra ÖZ yaşında vefat eden sabık | Alman İmparatoru (İkinci (o Vilhelm harbi umumiden sonra Doorn şatosunda ikamet etmekte idi. 1852 senesinde Berlinde büyük pederi birinci Vilhel- min sarayında doğmuş; pederi Almanya imparatoru üçüncü Frederik, annesi ise İngiltere kralı Edvardın hemşiresi impa- rateriçe Frederiktir. 1888 de Almanya imparatorluğuna çıkmıştır. İ9İ8 Sene- sinde Almanya Cumhuriyet Vilbemler tahtını terk etmeğe mecbur kalmıştır. olunca Maykof'a (o yazdığı «son derece zengin bir fikir yaka- lağım Cürüm ve Ceza tarzında, fakat daha realiteye yakın hem aktüel meselelerin en mühimmine doğrudan doğruya temas ediyor... Bu kadar zevkle ve bu kadar ko- laylıkla daha hiç çalışmamıştım. Eserlerimden hiç biri bana bu ka- dar azablıya mal olmamışdı. Ro- manın plânı günden güne değişiyor. Nihayaö romanın şemasını Necaef vak'ası muharrire verecekâir. 1869 da Moskova civarında bir gölde Üniversite talebesi İvanof un cesedi buluumuştur. Tahkikat neticesi siyasi bir cinayet ortaya çıkarılmıştır. Necaetf ismindeki şahıs tarafın- dan teşkil ve idare edilen bir ihti- lâlei grupuna dahil ivanof'un ihg- netinden şüphe edilerek bu adamın emri üzerine öldürülmüştür. Necaevfsi nin muhakemesi 1872 de Moskovada yapılmış ve bütün Rusyada büyük akisler uyandır. mışdı. Şeytanlardaki Şatof yani ilk vetsion deki « âsi » işte bu Üni- versite talebesi kurban İvanof un rolünü üzerine alacaktır. Karnelerdeki metinlerin ekse- risi sonradan kab'i version da, az çok tadil edilmişlerdir. Diğeri ise tam manasile müsvedde denilecek şekildedir muhtelif şahsiyetlerin karakterini ve onların mazilerini gizli düşüncelerini ihtiva eden bu notlar «Şeytanın karneleri» namile E. N. Kongin tarafından neşredil- miştir, 5. Nahid Bilga zi ii