9 Ocak 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 7

$OlNOltKOşŞes$i BRUEGEL Yazan: İon BİBERİ Muhiti (devam) O devirde Antwerpen bir kül- tür merkeziydi. Asrın ilk yarısına doğru, en büyük matbaacılardan biri olan, Crietophe Plantin büyük bir matbaa açtı. Büyük ümanint olan Plantin iyi bir edebiyatçı ve mesleğine âşık bir matbaacı idi. Bilhassa klâsiklerden büyük zevk alıyor bunlardan bir çoğunu neşrel- ti, Bu meyanda: Virgilivs, Salus- tirus'un omüteleğlarını, Ölement Marot'nun Davut'tan çevirdiği güreler'i v. 8. Plantin'in en çok ehemmiyeti hâiz ve sâdece baskısı bir sanat hâdisesi addedilebilecek olan sekiz ciltlik (Biblia sacra hebraice, ehaldaice, graece et la- tine) kayda değer bir eserdir. Plantin'in negrettiği eserlerde tertip hataları ve metin değişik- liklerine tesadüf etmek müm- kün değildir. O neşrettiği eser- lerde sayfalarında hatâ bulan- lara hattâ mükâfatlar veadedilmek- tedir. Huzursuzluk ve heyecan dolu olan bu devirde her şey taz6, ye- ni görünüyor, entellektüel Lecessüs ve «Spirite hayatı çok faal idi. Plantin bâzen günde bir kaç yüz aded İncil satabiliyordu. Or. taklarını sik sık Frankiurt v6 başka şehirlere göndererek kitap- larını gattırıyordu. Tenaküz ve hararet dolu olan bu devir Umanism'in hasretile kük- rediği ve harp ve dinin musams- hasızlığile karmakarışık olduğu halde, sükünet anlarında (eleiman- tajire) yayılışlara, sabra ve hürri- yet ihtiyacının dökülmesine yar- dım ediyordu. Büyük burjuvazinin lüksünü yaratan ticaret şehir medeniyeti. nin inkişafı, sanatın ve bilhassa güzel sanatların hürriyet ve yayı- lışına müsait idi. *) “Acayip Bruegel,, adlı kitaptan 'E DAİR/İ Çeviren : Cavit YAMAÇ Portre, dini imaj, vedaha son- rası Joachim Patenier'le beraber peysaj paralı sınıf tarafından tak- dir olunmakta idi. Sanat yeni bir inkişaf devrine girerek, geçen de- virlerin manasiyie devam ediyor- du. O zaman Pieter Bruegel beli- riyor. Bruegel'in sanatı, Jean Wan Byech, van der Weyden, Memling, Hugo van der Goes ve Hieronymus'un geçen asırda başla- dıklarının devamı ve Rubeps, van Dyok ve Jordaens'in asrının bap langıcını teşkil ediyor. Brnegel'in sanatı, Ortaçağın ruhlarda hâlâ işrar eden espirisi- den taşan güçlükle karşılaşan ve müsavi derecede flamand hayatını her zaviyeden görebilen bir Röne- sansla muassırdır. Bu Rönesans; Siyasi hâüdisele- rin feoaatini, memleketlerinin hür- riyetini isteyen halkın arzularını, kitlelerin muazzam delgalanışını, yıkılış ve yangınların tahribatla- rını, ve ayni gamanda devrin can- lılığını taşıyan hümanizmi yahut. ta herşeyden ötede fikir dünyası- na geniş bir firarı ifade ediyordu. 3 — Doğum mabhali ması ve çalış- 1525 senesinde, Holanda Bra- bantının köylerinden birinde doğ- du. Doğum yılı ve maheli kati- yetle bilinemiyor. «Ressamlar kita- bt» nda van Mander, Bruegel'in doğduğu tarihi tespit ediyor ve doğduğu yeri Breda şehrinin civa- rından bir yer gibi gösteriyor. Bu köyün bir isim benzerliğindende böyle gösterildiği zannolunmakta- IT. Bruegel, doğduğu diyarları pek genç yaşta terkederek Anvers'te yerleşti. Fakat çocukluk yılları onun üzerinde kuvvetli tesirler yapacak ve bütün ömrünce israr edecek. Bruegel'i yaşadığı müddetçe doğr duğu diyarlerin görünüşleri tukib etmiş, sanatkârın desenlerindeki harici peysajların hususiyetleriyla doğduğu yeri keşfedebilmek im- kânı mevcuttur ve verimlerindek! diğer bazı hususiyetler onun ar& mından yetiştiği köylü tabakasiyle olan sıkı bağını aydınlatır. Bruegel'e esasen köy ve köşlü ressamı denmiştir ki bu onun istidad ve meşguliyetinin bir za- viyesi denilebilir. Sanatkâr doğ- duğu köyü, o zamanın en mü him iktisadi merkezlerinden dün- yanın zenginliklerinin en çok ak- tığı limanlardan addedilen kozme- polit hayat merkezi, yollar ve kaderlerin birbirine karıştığı An- vers'te yerleşmek üzere terkediyor. Hayatın yeni şekillerinin derinliği ile teması ilerde çocukluk intibala- rım aklından gilemiyor. Ve Brue- gel'in hayatı sonuna kadar böyle devam ediyor: büyük sevginin toprağın ve köylünün mümessilli- ği ile. Hiç bir şey meşgalesinin hattından onu oyıramıyor. Yani — Lütfen sayfayı çetirimi — Bugünkü harbde, Almanyada sik sık bombarduman edilen Ren nehri havzasından bir görünüş. Bunların şimal kısmının iki tarafında en büyük mühimat fabrikaları ve denize giden nehrin mühim kısımlârı ve kanalları vardır. 89 — Serrelifünen — 2316