19 Ekim 1939 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 10

324 SERVETİFÜNUN No. 2252 —367 AHMED İHSAN VE "MATBUAT HÂTIRALARI, Ülkü mecmuasında çıkan bir b X Meşrutiyetten sonra matbuat > yatında bir canlılık yöze çarpı “1903 de kapanan Matbaai Âmi- re'yi 1908 inkilâbındaHakkı Bey (Hakkı Paşa) ilk maarif nazırlığına gelince 4 Ağuatos'ta,, açtıryor. Bir yandan da “merhum Ebüzziya Tevfik sürgün olduğu Konya'dan gelmiş ve matbaasım oonlandırmağa çalışıyordu,,. 1908 yılları Ahmet İhsan” çok heyecanlandırmış, yormuştu. Besim Ömer Paşa ona, sükünet bulması için İstanbul muhitinden uzaklaşmasını tavsiye ediyor. 24 Ağustos 1908, Ahmetlhsan bu yüzden bir Avrupa seyahatı yapı- yor ki bu münasebetle Genç Türk hareketinin başında olan Ahmet Rıza, bu hareketin mahiyeti ve Avrupa'da çıkan bazı gazeteler (Meşveret, Hürriyet, Hizân, Mısırlı Ebünezare ve Nikolaidis'in gazeteleri) hakkında da muhtasar izahat verilmektedir. Bir aralık da Paris sefirliğinden infsdl eden Salih Münir Paşa #le bir mülâkat yapıyor, ki bu, 15 Eylül 1908 de Paris'ten yazdığı bir oğan günlük Servet-i fünün da gıkm meni dönünce, siyasi gaze- te çıkarmanın tehlikeli bir iş oldu- ğunu anlayor ve 17 —” günlük Servet-i fünun'u kapıyo Kendisine teklif az Tiflis şehbenderliğini, matbaasını bıraka- cak kimsesi olmadığını bildirerek reddediyor. Abdülhamid'in “Meb'usan Meclisi'ni dağıtmış, Kanumı Esa- s”yi kurduran Mithat Paşa'yı Abdülâziz'in katliyle itikam ey- Hiyerek idama mahküm ettikten son- ra Tutf”o nefyettirmiş ve Meolis-i Meb'usan'ın ms kapatmığ,, ol- duğu günler 31 Mart sella, Tanin, Şüra-yı ümmet matbaalarının başına epey felâket geldiği bugünlerde, kapatıl- mış olan Servet-i fünunm, bir zarara uğramıyor; 6 Nisan'da, tekrar yev- mi olarak, -Hareket Ordusu'nun or- talığı teskin ettiği bugünlerde, Ta- nin gibi- tekrar çıkmaya başlayor. Bunlardan sonra Feer-i di#'nin doğuşunu anlatan şu satırları oku- yoruz: “Servet$ fünun'un haftalık nüshasını edebi ve ilmi mahiyette canlandırmağa karar verdik ve Ni- san içinde ilk defa olarak Feor-f di ismini taşıyan edebiyeni grup Ser- veli fünun matbaasında doğdu. Bu Recai Zade Ekrem merhumun ve Tevfik Fikret'in Edebiyatı Cedidesinden sonra ilk ve yeni bir edebi hareket idi. Fecri 408 fikri evvelâ Faik Âli Bey'in teşebbüs- leriyle ortaya atılmıştı, Fakat daha sonra buna bir çok ciddi ve kıy- metli fikir adamları daha iltihak eylediler. #eori 48 edebi heyeti Hamdullah Subhi Beyefendi- nin riyasetinde olarak tam bir te- şekkül halinde “Servetifünun, da kuruldu, 1910 Kânunusanisinde “Alhhmed İhsan ve Şürekdsı Komandit Şir- keti,, teessüs ediyor. “Şeriklerime yüzde on kadar temettü verdim; iki- tanesinin hissesini Umumi barp'te satın aldım. Müteveffa Hügunen'in hissesini dahi daha yakın zamanda alâkadarlarından yüksek fiyatla sa- tın alarak eski Komandit Şirketi'ni ticari mahiyette ve kanuni olarak tasfiye eyledim. Şimdiki Zimited Şirketi'm, İsviçre Banknot matbaası Orel Fuasli ve Viyana kâğıt fabri- kaları Elbemüki ile 1939 Şubat'ın- da yapılmıştır. Matbaam ben öl- dükten sonra bekasını ve asri su- rette inkişafını temin maksadiyle kurulmuştur (sı 85-86), cümlelerin- den, mâtbaanın son şekli hakkında bir fikir ediniyoruz. 1909 da, maarif meclisi reisli- ğinde bulunan Gelenbevi Sait Be- y'in teklifi üzerinde, “Yüksek Ti- cargt Mektebinde iktisadi coğrafya okutmaya başlayor, bu muallimliği 1915 senesine kadar, yâni altı sene sürmüştür. tetkik yazısı » # X Bu tarihte mektepten ayrılması- na sebep olarak, sınıflarda talebe kalmayışı gösterilmektedir. “Hattâ o tarihte teşkil olunan Darülfünun- da iktisadi coğrafya müderrisliğine ayrılmış olduğum halde, talebesiz sınıflara devama katlanamamıştım,.. cümlesi de, birinci fikri tamamlayor. 1910, Temmuz 22... Feori dt- ciler, Servelif'ümun'un 1000 inci fev- kalâde nüshasını hazırlayorlar. Hamdullah Subhi'nin ri- yasetinde toplanan ve muhiti yapan gençlik şunlardan ibaret olarak kay- dediliyor : Hamdullah SubM, Yakup Kadri, Faml Ahmed, İzzet Melih, Refik. Bali, Köprülü Zade Fuad f15|, Emin Lâm'tmerhum, İsmail Subhi, Şehabettin Süleyman merhum, Ali Canip, Mehmet Behçet, Emin Bü- lend, Şekib Akif, İsmail Müştak, Asaf Muammer, Bedi Nuri, Ali Suha, Ahmed Samim merkum. «<Feoriâli, Servetifünun'da Umu- mi harbin patlayışına kadar devam. eyledi.n 1912 de; Cemil Paşa'nın iste- giyle, Beyoğlu belediye müdürü 0-- luyor. Muharrir, «Balkan hezimetini takib eden kışda ben de bir Avrupa seyahali yaparak İsvişrede Ceneveye gitmiştim ve Şehremini Cemil Paşa- dan Beyoğlu belediyesine tayinim telgrafın orada almışım» diyor. j Burada ondört ay kadar çalışmıştır; muharrir, bu zamana kadar geçen hayatını şöyle hülâsa ediyor; «Mülkiye Mektebinin 1303 (1887) mezunu olmak itibariyle devlet me- muriyeli yapmak üzere şahadetna- memi aldıklan iam :28 sone zonra bir resmi sandalyeye oturmuştum. Bu 28 senenin üç senesini hariciye roüme kaleminde ve Tophane mü- teroimliğinde yeçirmişlim ve sonra matbaacılğı meslek yapmışım, yani 25 sene müstakil ve kendimin âmiri olarak işlerimin içinde yaşamışim.> (6) Fuad Köprülü için bak: (e. 11, 8. 94, 165).