6 Ocak 1931 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

0 > “son hâkim vaziyetindedir. Divani iye, Hürriyetlerin Devlete | Bir Yunl Vapuru Liberalizm nedir Muharriri: Emile Faj elzem olduğu babında kale açıklarında On altıncı fasıl İngilterede dedikleri “ Matbuat hürriyeti, jüridir. , Buna cevaben iptida şunu arze- deyim ki, hukuku umumiye jü- riden daha mükemmeldir ve bir muharrir ancak neşriyat tarikile hukuku umumiye ceraiminden birini işlediği zaman mahkeme huzuruna sevkolunabilmelidir. Bu cürümlerde zem, tahkir, if- tira. şantaj gibi şeylerdir. Fran- sada matbuat hürriyeti umumi- yetle zannedildiği kadar deği dir, İZ inci Lui zamanındanberi birbirini takip eden idarelerde bu hürriyet, hükümetin bir mü- “samahası © halinde baka bul- muştur, Bu vaziyet diploması noktai nazarından oldukça fenadır da. Bir Fransız gazetecisi ecnebi hü- kümdarlarından birini tahkir et- tiği zaman, Fransada matbuat bürse, ecnebi hükümetin teşeb- büsatına cevaben “ Fransada matbuat hürdür, cevabı verile- bilir, Fakat bugünkü vaziyette ecnebi (hükümdarı, (o matbuat Fransada hürdi denilirse, şu cevabı verebilir: , * Şu halde ni sıl oluyor ki, matbuatta sizin kendinize karşı bir sul muamele olunca ihtilâle, tecemmüe ' veya bilmem neye 'teşvik töhmetile hazetetiyi jüri vasıtasile değil, fakat kendi tayin" ettiğiniz. hâ- kimler delâletile (mahküm etti-. rebiliyorsunuz ? Demek Fransız muharriri size karşı yapamıya- cağı şeyi, cezasızca bana kârşı yapabilir?.,, Bizzat hükümet için, bilha: sa hükümet için, tatbik etti; tazyikten daha sıkıcı hir şey ol- madığını skylemiştim. Fransada cemiyet ve tedris hürriyeti yalnız lâyik teşekkül- ler için mevcuttur. Adli hürri- yete gelince ; yani vatandaşların müstakil hâkimler tarafından muhakeme edilmek hakkına ge- lince mevcut değildir. -Zira hâ- kimler lâyenazillikleri | cihetile istiklâllerinde himaye edilmekte iseler de: ancak yüksek” emel beslememek, “zulmette, © aşağı mertebelerde, “fakrli zarurette kalmıya katlanmak şartile müs- takildirler. Bu da insan olan ve insan olmak hakkını haiz olan insanlardan aranılmıyacak ka- dar cok bir şeydir. Mevcut olmamasinin — diğer bir sebebi de var: Hükümetle bir vatandaş arasında dava ha- linde, hükümetle bir © vatandaş Arasında” ihtilâf halinde, (yani adam haklarının o mevzuu bahs olduğu © meselede, — hükümet mahkemenin ademi salâhiyetini ileri sürebilir ve mahkeme buna rağmen kendini salâhiyettar ad- dederse, hükümet bütün takiba tı tatil eden bir karar verebilir. Şu takdirde ihtilâf, hâkimleri ekseriyeti memurlardan mürek- kep olan ihtilâflar mahkemesine gider. Bu mahkemeye riyaset eden adliye nazırıdır. Yani hü- kümet bizzat hâkim vaziyetinde- dir . "Tabiri diğerle adam hakla- rına taalluk eden, © vatandaşı kendisini tazyik ettiğini iddia ettiği Devletle (karşılaştırılan her meselede, bir mahkeme va- tandaşın hakkını himaye etmek istezse, o hükmü tatil edilir ve istinaf olunur. Kime? Bizzat Devlete. Her tarafta hükümet *Jzuhur ederse,' mukabil taraf ta- rafından muhakeme edilirsiniz. Bu şerait dahilinde hâkimlerin lâli olmadığı bi, adli kuvvet te gildir, zira hükümetin Ni maline karşı mahkeme acizdir: Adli o hürriyet hiç bir şekilde mevcut değildi Halbuki in hürriyetlerin hakiki teminatı, adli hürriyettir. Bu olmazsa, diğer hürriyetler mevcut olsa bile, mevcut değil- dir, mevcut değil farzolunabil Hakiki veya mafruz her taz- yike, adam haklarına karşı ha- kiki veya mafruz her tecavu: ancak iki suretle mukabele e: lebilir. Kuvvetle veya dava ile. Kendini bir tazyika kurban gö- ren vatandaş, kuvvete müracaat edemezse veya etmek istemezse ancak hâkime müracaat edebilir. Eğer bu hâkim mevcu değilse, veya © müstakil değilse, acizsse tazyik bakidir. Binaenaleyh bütün. hürriyet- leri teminatı adli hürriyettir ve ibtilalden başka, hürriyet temi- natı olarak adli hürriyetten baş- ka hiç bir şey yoktur. Şü halde adli hürriyetin danı zulma uğrayan vatandaşı isyana, veya bunu yapamıyacak kadar yalnızca esarete sevkeder. Binaenaleyh bütün hürriyetlere malik olan bir memlekette müs- takil hâkimler ve âdli'bir kuv- vet yoksa, bütün “hürriyetlere malik olduğunu zannettiği halde hakikatte hiç birisine malik de gildir. Daha doğrusu bütün hür- mevcut dı su ve fakat hiç birisinnen edilmemektedir. İstifade eti irin bilançosu, Hükümetin lütfü, müsamahası ve tatlılığı haricinde ne ferdi. hür- riyet, ne fikir. hürriyeti, ne 8 hürriyeti. ne matbüat hürriy. ne tedris hürriyeti, ne cemiyet hürriyeti, ne akalliyet hakkı, ne bütün diğer hürriyetlerin temi natı ve zamanı olan adli hür yet Fransana mevcut değildi Hükümet daima tatlı, daima mu- samahakâr olmadığı gibi lütüf- leri de daima eyi değildir. Fransa hiç bir hürriyete'ma- lik olmıyan, ve hepsine malik olmasa bile asil bir tanesinin mevcut olmaması yüzünden hiç biri mevcut sayılamıyan Cum- huriyetçi bir memlekettir. — Bitmedi — Beynelmilel Yollar * kongre- sinin tetkikatı Vaşingtonda 6 ilâ 11 teşrini evvel zarfında yapılan altıncı beynelmilel yollar kongresinde 60 dan fazla milleti temsil eden iki yüz elli kadar mühendis ve idare adamları 18 gün Amerika yol mühendisleri © cemiyetinin müsafiri olmuşlardır. Mümessiller 3 kol (üzerine Amerika yollarını tetkik etmiş- lerdir. Birinci kolda fazla nufusa malik sınai yollar, ikinci kolda sicak bir iklime malik zirai ve atide sınai bir muhit © olacağı tahmin edilen yerlerin yollarını üçüncü kolda da her iki kısma ait yolları ihtiva eden eyaletler Âli huzurunda sizi muhakeme edenler, ittiham : edenlerin ay- nıdır. Hükümetle aranızda dava tetkik edilmiştir. Mümessillere cemiyetin mü hendis ve fotografçıları refakat Fransada | «mek için çalışırken çalı veya karaya oturdu, kurtarıldı (Mariya Memisk) ismindeki Yunan vapuru kereste humulesi le Romanyadan İzmire gelmiş İve kerestenin İzmire ait olan kısmını tahliyeden sonra yine kısmen yüklü olarak evvelki ge- ce saat yirmi iki buçukta İzmir limanından hareket etmiş Kale civarındaki (Poligon) fenerini bir mil geçmiş ve ansızın baştafında zuhur eden bir yelken kayığın: dan kaçmak ve sağ tarafa bir nısıf daire çizerek eski vaziytine gir- burnu hizalarındaki sığlığa oturmuştur. Yunanistana götürmekte ol- duğu kerestenin : 300 metre ka- darı tahliye edilerek vapur yüz” dürülmüş ve gemi tekrar İzmir limanına" gelmiştir; Limanca ya: pılan : muayene inde bir hasara uğramadığı (görülerek yoluna devamına müsaade edil miştir. Fabrikalarda Doktoru olmıyan müesseseler Yeni Hıfzıssıha kanunu elli- den fazla amelesi olan fabrika: ar ve müesseselerin birer dok- İtoru olmasını mecburi kıldığın- İdan şimdiye kadar kanunun bu Jahkâmına tevfikan o muvazzaf doktoru olmayan fabrikalar ve müesseseler hakkında takibata başlanmıştır. Kasa: hırsızlarını Yakalıyan polislere takdirname veridi İki buçuk aydanberi — şehri- ,İmizin muhtelif yerlerinde faali- yette bulunarak 16 bin liradan fazla para çalmış olân © kasa hırsızlarını meydana çıkararak ,İtevkife ve adliyeye: teslime miü- vaffak olan taharri serkomiseri Tevfik beyle taharri memurlarına birer takdirname verilmiştir. Altıdan fazla ço- cuklu aileler Yeni sıhhat kanunu mücibin- ce altıdan fazla çocuğu olanla” rın tesbitine başlanmıştır. İstida le müracâat edip ikramiye is“ tiyenler «mevcuttur. © Cetveller tanzim: edilerek vekâlete gön“ derilecektir. Mekteplerde tedrisat Yıl başı münasebetile sekiz gün tatil edilmiş olan Lise, orta ve ilk mektepler ikinci kânunun sekizinci günü açılarak tedrisrta başlayacaklardır. iSerbesumluriye Telefon numarası - 2697 Telgraf adresi - İzmir Serbes Abone şeraiti Senelil Ecnebi memleketler için: Senelik: 25 lira ayı rıca pazarlığa tâbidir ve aza il teshilât gösterilir. İHTAR: Abone ve ilân tic“ etmişlerdir. etleri bilâistisna peşindir. Tahmil ve tahliye memurla- rından İstanbullu Şükrü oğlu Sü-| disini leyman efendi içtiği esrar ve ra- kının tesirile kendinden geçmiş bir halede evine giderken yol- dan gelip geçenlere sarkıntılık ediyormuş. Bu münasebetsi: gören polis memuru ken: karakola getirmek istemiştir. Süleyman efendi bu sirada “Ben canımdan usandım, diye- rek polisin elinden kaçarak ken- disini denize atmıştır. Polisler ve kayıkçılar esrar © sarhoşunu müşkilâtla denizden çıkarmışlar- Gazi Hz. nin tetkikleri Kotidyen gazetesi tarafından verilen bir haber Kötidyen gazetesi Ankaradan aldığı şu haberi neşrediyor: Eyi malâmat alan m e beyan edildiğine göre Gazi Mus- tafa Kemal hazretlerinin mem- leket dahilinde ikmal etmek üze- re bulundukları büyük tetkik sayahati Gazi hazretlerine mem- leket dahilinde iktısadi vaziye- tin zannedildiğinden daha va- him olduğunu göstermi Iki tayyareci Fransaya iltica ettiler Paris 4 (A.A) — İspanyol tayyareci. Franko ile makinist Rada bu gün Parise gelmişlerdir. Vaziyetlerinin tesbiti için polise müracaat ederek: siyasetle meş- gul olmıyacaklarını vadeylemiş- lerdir. Rusyada Din aleyhinde piyesler Moskova — Noel gecesi Moö- kovanın büyük tiyatrosunda tem- n 1s- mindeki piyes hakkında Rus ga- zeteleri tefsiratta buluyorlar. Bu piyesin hedefi din hiz- metçilerinin ruhban sınıfının yı- ve Sovyet düş- manlarile “teşriki' “mesailerini göstermeğe matuf bulunuyordu. Sent Vierj kısa | etekliğile Kan- terburi arşevekile şarkı. söyler- ken temsil edilmiştir. Yine Moskovada temsil edi- len diğer bir piyes te bilhassa katolik kilisesi aleyhine müte veccih bulunmaktadır. o Müellif Rusyaya gelen bütün (o katolik- lerin ecnebi sermayedarları he- sabına çalıştiklarını göstermek istemiştir. Sanatın yüksek zevkini tatmak isteyenler, En güzel bir musiki dinlemek isteyenler, En sehhar Napoli şarkılarını duymak isteyenler, Jan Kipuranın ruhnevaz sesini işitmek isteyenler, Brigit Helmin gaşyedici güzelliğini görmek Ve hayret verici sanatını seyretmek isteyenler, İtalyanın cennetasa manzaralarını görmek isteyenler Bugün saat: 1-3-5-7,15 ve 9,30 seanslarında ELHAMRA i. Milli Kütüphane Sinemasında COŞKUN BELDE Şaheserini görmeğe şitap etmelidirler Bu filmin reklama ihtiyacı yoktur: Görenlerden fikir- lerini sormanız kâfidir. Esrarla sarhoş olunca Sarkıntılığa başlamış sonra kara- kola götürülürken polislerin elin- den kaçarak denize atılmıştır dir. Zira Süleyman efendi ken- kurtarmak © istiyenlerin elinden kaçmak istiyor, onlara hücum ediyordu. Bu meyus adam denizde hayatına nihyet vermek istiyordu. Mücadele biraz fazla devam etmiştir, Süleyman efendi yut- tuğu suların tesirile baygın düş müştür. Sonra denizden çıkarı- larak Memleket hastanesine ya- tırılmıştır. Süleyman efendiyi esrar İk meğe sevkeden. sebeplerle inti- har kastile denize atılması hak- kinda tahkikat yapılmaktadır. Diğer taraftan İstanbul ve İzmir ticaret odaları tarafından|$, hükümetin iktisadi ve mi yasetine karşı serdedilen ten- kidat ve diğer taraftan düyunu umumiye meclisile hükümet ara- sında başgösteren ve halledil- memiş duran sihtilâf Reisicum- hur hazretleri üzerinde derin tesirler m Komisyon toplandı Seylâpzedeler inşaat “ komi: yonu bugün vali “Kâzim' pafanın riyaseti altinda içtima ederek müracaatları. tetkik eylemiş ve inşaat işlerini gözden geçirmiş- tir, Belediye memurları Belediye: memurlarının da zifelerinden © dolayı — devlet memurları gibi memurin muha- kemat encümeni ahkâmına tabı bulundukları tamimen vilâyetlere ildirilmiş vilâyet te © keyfiyeti mülhakata tamim etmiştir. Fırsattan istifade Kâtipoglunda yanık yağ hane arkasındaki tarlanın ha- ritası yapıldığından ve gayet ucuz fiatlerle evlek evlek satılacağından böyle sâf ha- valı ye şerefli bir mevkide ev yapmak arzusunda olan zevat, fırsatı kaçırmayıp, sa- hibi “Abdurrahman © Beyin Kâtipoğlundaki 791 numa- ralı evine müracaat etsinler. (8) 23 Oğleden öğleye: Kütlelerin . terbiyesi Başvekil paşa son nutkunda Menemende işlenilen menfur ci. nayet karşısında, buna şahit olan kalabalığın utanç verici lâkay. disini, hareketsizliğini teessüfle ve lehinde bir tefsir re, bunu o kalabalığın şaşkınlığına atfetti. Daha umu- mi bir müşahede olarak, bizde kütlelerin müşterek hisli cemi- yetler halinde olmadığını ve si- yasi terbiyesi hatta İnsani terbiyesinin © lüzum ol duğunu kaydedebiliri Menemende cinayete seyirci kalan kalabalığı haydutlara kar. şı hareketten meneden şey Cum huriyet mefküresinin o kalabalı- ğa bir ruh vermiş olmamasıdır. Cumhuriyeti tahrik edici bir kuvvet, maşeri bir mefküre ha- ine getirmedikçe, halkın siyasi terbiyesini ilerleti olduğunu za zahip olmayız. Cumhuriyeti maşeri mefküre haline getirecek şey ise, onun ihtiva etttiği ha- kikatlerin tezahürüdü: Cumhuriyeti sevdirmek, ve bunun için, iptida onu sevmek, aşk ile, hararetle ona tapınmak icap eder. Cumhuriyet kelimesi- ne değil, onun ruhuna tapınmak, Vatandaş hürriyetini, fikir ve söz hürriyetini, Halk bükukunu her fevkinde tutmak. Bu hür. riyetleri ve bu hakları tecil e- derek © cumhuriyeti sevdirmek mümkün değildir. Cumhuriyet bunlarla kaimdir ve kil bu- hürriyetlerin tazyiki taleplerine kulak asmamıs ve B. M, M. kür. süsünden . bizi lardan beri müdafaa : ettiğimiz . libi prensipleri eylemişti Hakiki cumhuriyetçiler ırkaya mensup olurlarsa takip edilecek yol cum- huriyetin bahşettiği hürriyetler- lerden ade etmek ve bunları sevdirmek yoludur. aksi takdir- de, cumhuriyet mefhumunu, (i- kirlerde ve kalplerde yerleşti mek, nazari bir felsefe değ bir kanaat, bir akide, bir his haline getifmek nasil mümkün olur? Vatandaş bilecek ve hisse decektir ki bütün rejimler içi de, yalnız. Cumhüriyet reji kuvvetini tamamen ondan a ve tâmamen ona sarfeder. Her şeyi halk tarafından ve her şey halk, için nazariyesi, ancak Cum huriyet içinde ferdi hürriyetler taarruzdan masundur.. Düşünce söz hürriyeti, . kalen Cum: huriyetin vatandaşları insanlıktı yükseltmek, refahta yükseltmek, terakkide yükseltmek için. yak tığı ışıklardır. Bazileri kalkıp diyorlar ki: — Bu ışıklı muvakkaten söndürelim sonra dahâ parlak olarak yine bakarız! Bunü söyliyenler cumhnriyet- çi değillerdir. Bunu söyliyenler cumhuriyetçi olamazlar. Cumhu- riyet ve hürriyet pazarlığa tâbi şeyler d Haklar, keyfe göre tahdit edilemez. o Herkes bunu anladığı, herkes cumhuri- yeti bir iman olorak sinesinde taşıdığı zamandır ki cumhuriyet halkın şeyi: herkesin şeyi | ole caktır, Vatandaşlara cumhuriyet ter- biyesi vermek (istiyen | için en (ziyade (o satılacak (| şey cumhuriyet ve hürriyet düşman” larına benzememektir Hürriyetleri, el dokundurula maz mukaddes haklar olarak ta- nımayan zihniyet, cumhuhuriyet zihniyetine benzemez. Vatandaş, yaşadığına emin olduğu kadar hakkından da emin olmalıdır. hakkını, hürriyetini hayatile te- ve'm ( addetmelidir ki cumhuri- yet mevcut olsun. Tenkit serbestisini, matbuat serbestisini boğmağa çalışanlar, cumhuriyetin büyük düşmanları" dır. Zira bunlar, cahil kafalardı şu tereddüdü uyandırıyorlar: — O halde, eskisinden fark me?... B.A.