6 Ocak 1931 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İl Cumhuriyet mektepleri! İhtiyaca cevap vermekten uzak- tır -Mevcut sistem ümit vermiyor Cumhuriyet mektep demek- tir. Mektepte doğar ve mekteple yaşar. Mektep, bir millet için her şeydir. Onun bütün istikba- lini, bütün mevcudiyetini temsi eder. Bu görüş noktasından ha- reket edince, biz istikbalimiz için istediğimiz kadar ümit bes- lemeğe imkân göremiyoruz. Ma- vif için Cumhuriyet çok şey yap mıştır. Fakat maarif bütçemiz, bizi mekteplerden bahsediyoruz, Çünkü esas on- lardır. Prensip itibarile © tahsil umumi olacaktır. Tatbikat iti- barile. de gelir, Çünkü her vatandaş, mek- tep vergisi vermektedir. Yalnız, hıkikatta smaarıfimiz kendi ya- ila © Katrulmağa malikümdür. Konyjen bir verginin - hasılatile edilecektir. Nafıa bütçesi, ye bütçesi, bütün bütçeler a göre genişliyebilir. Yalnız maarif bütçesi, ilk kteplerin biftçeleri mahduttur. letysariki maarif işini, uzum- leri haricinde tutmakta- Neticeyi e “görüyoruz. En me yaziyette olan, en zengin bir bütçeye malik bulunan İzmir efi bile henliz ik meki i ihtiyacın O yüzde ellisine ıyet edecek dereceye getir-! niştir. İlk mekteplere © muhasses wridat mahdut olduğu için, hat & bayat darlığı hasebile, umu- vi bularan hasebile şüphesiz te »ekus etmekte" bulunduğu için, nekteşlerimizin inkişafi ümidi yoktum “Ba İhakilemtı resmi a komlağir teyid etmek pek 'ko- aydır Vilâyet dahilinde 227 resmi mektepte 24,810 talebe okü-| yor, 21 hususi mektep te 4551 talebeği okütüyor. Yani ilk tahsilini almakta ©-| çocukların yekünu 30 bini ulmamaktadır. Halbuki ilk moek- çağını asgari olarak 7 ile 12 sında 6 seneye munhasır farz rsek, İzmir vilâyeti dahilinde 1927 istatistiğine nazaran, 7 ve 12 yaşları arasında 45190 çocuk vardır. Bunların. ancak yüzde tllmuşt mektep: yüzü görmekte dirler we bu böyle devam edip sidecektir. Çünkü, fazla çocuk okutmak fazla mektep açmak, farlar m sahibi olmak, daha zen- vin bir bütçeye sahip bulunmak icap eder. En müsait vaziyette İzmir vilâyetinin maarif çesi azami yüzde altmış nis- nde çocukların okumasını ediyorsa diğer vilâyetler için vaziyetin ne kadar elim, is- tirbal için ne kadar acıklı oldu- Şunu anlamak güç olmaz. Hakikatta İzmir vilâyeti için bile vaziyet bundan çok ( daha fenadır. Hususi © zmekteplerden Ve akalliyet maktaplerile ecne- bi mekteplerinden istifade eden İsmir şehri hariç bırakılarak vi- liyetin mektebi vaziyetine bir Töz. atalim; / l için ua olan li bi te mMuharriri: Pal Minhita umumi olması dâzım | İkadar dolgan bir hale koyaca- muhtevidir.. Yâni okumak ça- ğında olan çocukların üçte ikisi şehir o haricindedir, o Bunlarm mikdarı da 30 bini mütecaviz- dir. Bu otuz o bini o mütecaviz çocuktan ancak 14 bini mektebe devam ediyor. Bu vaziyet dahi- linde istikbalden ümüt var ola- bilir miyiz? Şunu da nazarı dikkate alı- niz ki, İzmirde ki üç musevi mektebinde iki bine yakın tale- be okuyor. İzmir imusevilerinin yekünu da 15 bindir. Bu 15 bin vatandaş kendi çocuklarından iki bine yakın bir miktarı kendi mekteplerinde okutuyorlar; “Bir çok musevi çocukları da Ecriebi mekteplerim o devam ederler. Binaenaleyh musevi vatandaşla” rin çocuklarını yüzde 100 nisbe- tinde okuttukları muhakkaktır. Devlete o maarif | vergisini herkesgibi tediye ettikleri hal de, ayrica | çocuklarını Devlet mektepleri hariinde okutacak kadar maarifin kıymetini: bilen Müsevi © vatandaşlarm bu saha: daki faaliyetini takdir ile karşı lamamak, büna © imrenmemeğe imkân yektur. Sonra iktisadi) sahada Müsevilerin diğer vatan-) daşlara mütefevvik olmasına nasıl! hayret eüitebilir? Akalliyet ve ecnebi mektep-| eri meselesime gelince; Devlet mektepleri ihtiyacin yarisına te- kabül edecek derecede bile de- ğilken, bundan bahsetmiye kımız kalmıyor, - Yunanistan ilk tedrisat sahasmda" talebenin | ecvebi © mekteplerine © devamı menedildi. Bizde böyle bir ted- bir alınacak olsa, ecnebi mek- teplerindeki © çocukları o hangi mektebe alacağız ? Umumü olarak Türkiyede, ve bilhassa İzmirde Manrif mese- lesine daha büyük bir. inkişaf vermek zarureti vardır. İstikbali kurtarmak istiyorsak, niaarif büt- çemizi yüzümüzü kızartamyacuk ğır. Aksi halde; üçte #lisi cahil bir nesil “yetiştirmiş olacağız. O vakıt, halkın cehaletinden şikâ- yet eimeğe ne hakkımız kalır. YILMAZ Fransız Tayyareciliği ve harp ihtimalleri Roma 5 (5.0) — İtalyan ga- zeteleri Paris tayyare (o meşhe- rinden o bahsederken & Fransiz tayyareciliğinin hedefleri hak- kında şiddetli tenkidatta bulu- muyorlar, Giomale D'İtzlia ga- zetesi bu o meşherin o Fransız tayyareciliğinin hakiki hedefin göstermeğe imkân © verdiğini yayıyor. Bu gazete diyor ki: Frahsız hükümeti — tayyare inşaatına dayyare sanayiine şimdiye “klar görülmemiş his- İbette mali, fenni, manevi vasıta- ları bahşetmektedir. İnşa edilen tayyarelerin “yalnız “yüzde ikisi) sivil tayyareciliğe aittir. Fransa sulhu kimsenin tehdit etmediği 170 mi ve 14274 talebe) var, Halk e gb yilay: tin takriben üçte bir ni . Yolcuları Her hafta İstanbul ilâ Marmara ve İstanbul ci- İzmir arasinda ekspi mda kuvvetli sis hür vazifesini gören «Güleei küm sürüyordu. o Hatta bal 1 mab vapurunun bu aydarpaşa ve Boğaziçi limanımızda' bulunmasi vapurları bile muntazam icabediyordu. “Öğleye ka- <cferlerini yapamıyorlar- dar beklenildiği halde va- dı. «Gülcemab pazar gü purun gelmemesi nazarı!nü' yolcularını alıp: Mar- dikkati celbetmiş, yolcusu! araya açılırken hava olanları meraka düşür- müsait idi. Fakat Mar- müştü. Seyriselain aöen-|marada gece müthiş bir bir telgrafa nazaran Gül-) sözü görmiyecek bir hal cemal vapuru Marmara: Imıştır. Gülcemal seyrini da (Hora) feneri civarm-)esmiş ise de (Hora) fe- da karaya oturmuştur.)vori açıkları sığ bulundu- İnsanca malca zayiat/öundan vapurun teknesi yoktur. kuma saplanmıştır. Key- İki gündenberi esasen!İvet telsizle derhal İstan- Kaymakarr.-Lütfi bey tecavuz Mahalinde vali muavini Saip Evelki akşam Foça kayma-/uca elde edilememiştir. Mesele kamı-Lütfi bey, bir buçuk rad- vilâyete bildirilince vali muavini delerinde belediye gazinosun- Saip bey dün öğle üzeri Foçaya dan çıkarak Oevihe gitmekte gitmiş ve bir gece orada kala iken yolda bir suikaste maruz rak tahkikatı tamik eylemiştir. kalmıştır. | Pusu kurmak ve kaymakam Kaymakamı öldürmeyi tas-|Lütfü beyi katil kastile silâh at- mim eyliyenler daha evvel ge- makla maznunen iki kişi tevkif çeceği yola pusu kurmuş olduk- edilmiştir. Bunlardan biri Giritli larından 'Lütfi beyi görünce ar Mehmet Ali" diğeri taşçı Ah- kasından ateşe başlamışlardır. |mettir. Kaymakam bir suikasta ma-) (o Hâdisede bir tertip mevcut vaz kaldığını görünce derhal ta- bulunduğu bu iki o maznunun bancasını çekmiş ve silâh sesle | başkaları tarafından tahrik ve rinin geldiği istikamete müteka-|teşvik edildiği şüphesi | galip bil ateş açmıştır. Mütecavizler| geldiğinden Foçada daha sekiz dört beş el silâh attıkdan sonra kiçi tevkif edilmiştir. kaçmışlar ortadan kaybolmuşlar-| © Yalnız Foça müddelumumiliği dır. Her iki tarafın attığı kur- © tahkikat: şunlar karaklık yüzünden hedef- me ayet e di K. lerine isabet etmemiş havaya|çiyet Adliye vekâletine bildiril. gitmiştir. a miş ve veköletde Yenifoça sulh Silâh seslerini işiden zabıta |ceza hâkimi müddei umumilik kuvvetleri vak'a mahaline gele- salâhiyetile' tahkikata memur rek tahkikat ve takibata derhal |eylemişti çi meseleye (vaziyet ir. başlamışlar ise de o gece bir ip Elyevm Avrupa Gazeteleri Vaziyetimiz Hakkında Uydurma Haberlerle Doludur Menemende başgösteren ir budur. Bu taşsfata sebebiyet ve- tca hâdisesinin mahiyeti Baş-|renler o memleketin menfaatini wekil paşanın B. M. Meclisinde-|düşünmeksizin kör bir ihtirasla iki mutuklarında tahlil ve tasrih yazılmış — yazılarının — hariçteki edilmiştir. elim tesirlerini görsünler, Fakat millet meclisinde bu) ( Kolidyen gazetesi Londra- izahatın ifasına tekadüm eden|dan aldığı malümata atfen güya günlerde bazı gazetelerin hâdi-| Menemen irtica hâdişesinde ba- seyi haddinden fazla izam eden)zi büyük memurlarm da alâka- İneşriyatı maalesef hariçte vazi-|dar olduğunu yazmıştır. Asılsız tehlike olmamakla bera- tesinin İstanbuldan aldığı. is ortalığı kaplamış göz|bah yirmi dört saat “te- yenibir hadise üne maruz kaldı yaptı - Tevkif olunanların adedi onu buldu İdarehanesi: bula haber verilmiş ve bir ber vapurun kendi kend sini tahlis (o edemiyeceği bildirilmiştir. Seyrisafain idaresi hâdise mahalline «Cumburiyet» vapurunu göndermiştir. «Cumhuni- yet» Gülcemab in yolâu- larını ve eşyaslnr aktarma suretile alacâk yarın sa- ehhürle Timanımıza gele- cektir. Seyrisefain idaresi yolcular ve eşya için asla yet bnlunmadığını” acen- tesi vasıtasile alâkadarla- iki şeririn bey tahkikat ederek tahkikati #amike teves- sül. etmiştir, Vali muavini Saip bey dün bütün gece hâdise ile meşgul olduktan sonra zim paşaya raporunu vermiştir. Bir muharririmiz Saip bey. den vak'a “etrafında malümat istemiştir. Mumaileyh çok yor- gun görüniyordu. Buna rağmen muharririmizin sualine <evaben “ Maalesef kaymakam “Lu beyin bir suikasta maruz kaldı- ğı doğrudur. Adliye “işe vaziyet etmiştir, tahkikatım İşin mahiyeti halkında bir şey söylenemez. Ancak temenni ede- tecelli etsin,, demiştir. Henüz snikastın ne maksatla du bütün sarahatile tedir. Hlaslinsı, - Heryemde 5 İşçi | Varı müdürü: Bohzat Ari ET kN R R Şlen paranın şuraya buraya “Cumhuriyet, vapuru hareket etti.| i R fiyat bugün “öğleye |8 doğmi avdet etmiş ve vali Kâ-|$ yapıyor. İğ lim ki hâdise şahsi “mahiyette İğ ve kimler tarafmdan tertip olun- |$ ile anlaşılma- IN mıştır. Tahkikat devam etmk-Iğ ei Bim “Ya Amr, yardı orabilir miyiz? odan azabi duymıyacaklar n İstikraz suretile elde edi- sarfedik proğramsız ça- lışıldığı iddia olunuyordu. Be- lediye ise bu iddiaları tekzip- K le iktifa ediverdi. İşte haki- R kat geldi çattı. Belediye mu- Ş hasebecisine işten el çektiril- X diği bir haftadanberi - söyle niyordu. Fakat belediye reisi bunu 'da tekzip etmişti, Lâkin bugün belediye mur hasebecisi “Sami. bey filen & vazifesi başımdan, ayrılmıştır. 2 Ayrılmış. değil uzaklaştırık. — Ne için? — İstikraz parâsı usülsüz ğe kanuna muhalif olarak X sarledilmiş? — Peki, muhasebecinin bunda kabahatı var? Şehir meclisi karar vermiş, gizli X içtimalar yapmış, belediye $ encümeni kabul etmiş. Reis- de. mükerreren emirler ver- miş. Şimdi “belediye o meclisi ğ #nesul değil, encümen mesul değil belediye reisinin asla mesuliyeti yok.. Bütün bu kanünsriz ve usulsüz sarfiyatı Ş yapan yalmz belediye tmuha- sebecisi Sami bey imiş gibi X bütün mesuliyetler onun omu zu üzerinde... N Haytet... Halbuki o Sami bey-kim bilir. kaç defa sar yaparken ecisine buğ ğ asulsüzdür demiştir. Ve #eis $ Şte “mes'uliyet: bana aitti Şit âmiri ben değil mi yim, yapacaksın cevabımı jam Evet, . ama, ita âmiri, işte bugün vazifesi başinda lâkin Sami bey ma- sasından uzaklaşmış bulumu- yor. Gerçi kanım derki memur Ş amirin usulsüz ve kanunsuz f R infâ7 etmez. Etmek $ emirleri; mecburiyetinde kalırsa mü- fevk'niakamı haberdar eder, N Doğru. Lâkin eğer Sami Ş bey belediye reisinin emirle- rine göre sarfıyat yapmamıştı olsaydı'daha ogün vazifesin- “den uzaklaştınlırdı. Nihayet Sami bey usulsüz sarfiyata ve emirlere boyun $ eymekle kendisine mukadder olan vazifeden uzaklaşma key fiyeti bir müddet tehir et- miş oldu. İşi Mâtifeye dökmek icap ederse daha bir çok mütale- at dermiyan edilebilir. Fakat Nelerden Cenevre 4 (A.A ) — Akvam, rupa tetkikatı komisyonu tara- fından istenen muhtırayı | bitün Avtupa hükümetlerine gönder- miştir. * Pazartesi © Cenevrede meşredilecek olan bu vesikada cemiyetin Avrupada iktısadiyat transit ve sıkhatı koruma yetimiz hakkında yanlış tahmin-Jolan bu ve buna mümasil bir) iyor. Fakat Fransanın bugün- teşkilâtı tecavüzü bir harp lere sebebiyet vermiştir. sürü haberlerin Anadolu Ajansı İngiliz ve Fransız Ev i larında gösterdiği faaliyet izah olunmaktadır. Mutırada bahsedileceki cemiyeti Eylülde toplanan Av-iN mes'elenin Htifeye taham- Bir memur çalmamiş, yi- memiş içmemiş, masumane verilen emirlere itaatkâr ol- muş. Vazifesinden uzaklaş- darılıyor. Kararları verenler, emirle- & ri verenler emirler vermekte & berdevam. Sorabilir miyiz: Acaba bu vaziyet karşısında vicdan azabı duyanlar olmı- tren kazası Lendia 4 (ALA) — Bir