31 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

A Hurriyetlerin Devlet . elzem olduğu babında On altıncı fasıl Eski cemiyetlerde hiç hürriyet yoktu. veDevlet hesiz kuvvetli idi. Muasır bükü- metlerin gözüne hoş göri manzara işte budur. Öyle deni- lebilir ki, birçok memleketlerde, Rusyada, Almanyada, Fransa ve İtalyada eski Devletin hipnotiz- ması altındadırlar. “ O ne gü- zeldi. Hiç bir hürriyet yok. Tek bir ruh, Devletin ruhu. Vatandaş ancak Devlet içinde yaşar. Dev- letin dinine, nazariyelerine, fi- .kirlerine ahlâk ve 'düsturlarına maliktir. kendisine ait, hiç bir şeyi, ferdi hiç bir. şeyi yoktur. Devlete. sidıktır. Sade bu. Dev- let için yaşar, onun için ölür. Hepsi bu. Hem Devletin 'zaif olduğunu o zaman kimse söyli- yemez. , Bu tablonun tamamen doğru olduğunu. bir Jâhza-kabulsetsek bile, bu nihayet güzel bir tab- lodur, bir muhakeme değildir. Devlet sevildiği zaman” kuvvet- lidir. Mutlak ezeli bir hakikat işte budur. Eski zamanda Dev- let, hürriyet O mevcut lüzum olmadan sevilebi Muasır. Devletin. sevilmesi için ise hürtiyet elzemdir. Aradâki fark bundan ibarettir. Bunun sebebi şudur ki her şey eskisi gibi değildir. ve iki bin senedenberi dünya çok de- gişmiştir. Eskiler arasında duy- mak, düşünmok, inanmak şekil leri pek müteaddit değildi.Muh- telif malümat, fenni malümat, felsefi, ahlâki, dini müktesebat “ pek o kadar mebzul değildi ki birbirinden farkli. karakterler, tabiatler ve meşrepler tevlit et- sin. Bir Romalı diğer bir Roma- — lıya, şüphesiz karıştırılacak kadar değil, fakât her halde bir Fran- sızın bir Fransıza, yahut bir Al- manın bir Almana benzediğinden daha fazla benzerdi. Bu sebeple Romalı ferdi hürriyet, veya ted- ris hürriyeti, veya cemiyet. hür- riyı matbuat hürriyeti lüzu- munu hiç hıssetmezdi. İçtimai olarak düşünür, içtimai olarak inanır, içtimai olarak Hareket ederdi. Devlet onun dini idi.Se- vilen ve teabbüt 'edilen Devlet kavi idi, Zira sevilen ve teabbüt edilen iher' Devlet kuvvetli / olur; O vakıttanberi, « medeniyet biraz yürüdü. Bu bir eyilik mi ? Bir fenalık mı? Bunu münakaşa etmeni sirası “değil, Fakat bir hakikattır ki o Hıristiyanlıktan “sonra, 15 nci, 16 nc, 17 nci, 18 nci, 19 ncu asırların fenni terakkıyatından sonra, Protes- tanlığı takip © eden felsefi ve ahlâki inkişaflardan sonra 18 nci ve 19 ncu asırlarin felsefi inki: şaflarından sonra her millette birbirinden esas itibarile farklı fikir şekilleri, ruh o haletlari; karakterler hâsil oldu. Esas iti- barile ayrı ve hatta (muhalif düşünme, hissetme, inanma ve hülâsa yaşama şekilleri etti. Birbirinden bu kadar farklı olan bu adamları iptida aynı Devlet dahilinde nasıl sulh için- de yaşatmak, ve sonra, en mü- himmi de Budur, Devlet kuvvetli olsun diye sevilimeğe muhtaç ol- düğuna göre Devleti onlara na- Bıl sevdirmek mümkündür? Me- sele budur. Bediidir ki bu, eski bir devlette olduğu gibi olamaz. Birisi cevap veriyor: “ Neden olmasın? Devlet *bizi de kendi gibi düşünmeğe mecbur etsin.,, Bu mütalâanın ne derece ciddi olduğunu bilmiyoruz. Fakat zuhur İl rallım “nedir Muhatrriri; Emile Fağuet raf etmek lâzımdır ki bu biraz müşküldür. Meselâ , üç asırdan beri Fransız. devleti Sirasile bü- tün Fransızları * Katolik, sonra bütün Fransizları ilâhcı, sonra bütün Fransızları Protestan veya serbes fikirli yapmak için yıp- ranmaktadır. Keza yine yıprana- rak” bütün; Fransızlar? kıralcr, sonra “cumhuriyetçi, sonra Böna- partçı, sonra kıralçıj. sonra par- lamenter kıralcı, sonra cumhu- riyetçi, sonra “Bonapartçı ve saire © yapmağa , çalışmıştır. Elde ettiği neticede memleke- tin iyarısını kendisile. beraber diğer yarısını kendisine ale tar kılmaktan ibarettir. İnsanların sizinle. veya sade- ce kendi aralarında hemfikir ol- malarını öğretmek veya buna onları mecbur etmek artik çok kolaysdeğildir ve güzelce ispat edilmiştir ki bu ne bir felsefi mektebin, ne bir kilisenin, nede ne kadar kuvvetli ve nüfuzlu farzedilirse edilsin, hiç bir hü: kümetin iktidarı dahilinde de- gildir, Bu” oyunla, buna çalışmakla elde edilen netice, hükümeti milletin hiç olmazsa yarisı naza- rında menfur kılmaktan ibaret- tir. Halbuki hükümet sevilme- dikçe kuvvetli olamaz. Şu halde ne yapmalıdır? Ma- demki şerait eski Romada oldu ğunun aksidir, ağlebi ihtimal eski Romada yapılanın. aksini yapmak lâzım gelir. Al heman tersine dönmi vatandaş memleketini ancak is- tipdat” içinde, yani ferdin Dev- let tarafından temessül edilmesi şartile sevebilirdi. Muasır vatan- daş ise memleketini ancak hür- riyet içinde, Devlet tarafından bu hürriyet temin edilmek ve hürmet eedilmak şartile sever. İzaç edildiğini, tazyike ve zulma uğradığını hisseder * etmez “ Ni- çin? , deye sorar. Bir cihetten mazi ile zamd- 'nımız arasında, diğer taraftan eski hükümdarlıklarla muasıf kü kümdarlar veya Cumhuriyetler arasında bu “ niçin? ,, den başka fark yoktur. Fakat bu fark mah- sustur, Romda millete, eski kiral- İikta kırala “niçin, demeden itaat edilirdi. “Roma milletine niçin itaat ediyorsunuz? - Zira onu severim. - Kırala nıçin itaat ediyorsunuz? - Zira onu severim. Zira yaşasın kıral. ,, Fakat reise karşı itaat bir din olmayınca muhakeme eder ve araya niçin? girer. Muhtemel- dir ki Fransız cumhuriyetinin bu günkü hükümeti, kendisine aşk saikasile, Reisicumhur beye | tel abbüt ederek veya hükümet rei- sine muhabbet dolayısiyle itaat edilmesini vatandaşlardan talep etmtz. Şu halde, istipdat © içinde muhabbet mevcut değildir. ' Fa- kat hürriyet içinde © muhabbet mevcut olabilir. Şu halde vatan- daş soracaktır. “Neden itaat etmeli?,, Ve bunun (herkesin aşikâr menfaatı namına, dahilde sükün ve intizam, * hariçte mü- dafaa menfaatine olduğunu is- pat ettiniz mi? itaat edecektir. Bunun sadece hükümetin, yani bir fırkanın menfaatına talep edildiğini gördüğü zaman, icap ederse, itaat edecektir. Fakat hiddetle, için için bir mukave- metle itaat edecek ve zarara uğradığını, kendisine ( karşı bir kuvvet . sulistimali ( olduğunu, hırsızlık yapıldığını hissedecektir. Gazi Hz. İzmir seyahat- ları teghhür mü ediyor? d orinde şehrimizi teşrifleri biraz Zi, hazretlerinin seynbağ teehhüre uğrayacaktır. Talıniin edildiğine göre Banada ğe Japon torunun. biraderi Ati pe a vet edecek YIZ. Tata uda doğtuyu Anka ihti biti terine il öle Gazi " (leri, büyük hir örülmektedir Mazrötleri An ilinde cumbü tir karadan edilecek olun da torunun — kördeşinin pon. inip avdefini mütakip İzmiri şeret töndisrcökleri * anilağılanc tedir. Hava gazı Şirketile yapı- lan mukavele itiraza uğrayor Şehrin bir kısmının Hava gazi ile tenvir edilmesi belediyece tekarrur ettiğini yazmıştık. Bu hususta ihzar edilen mu- kavele esasları belediye daimi encümehinde Doktor Behcet Sa- lih bey tarafından itiraza maruz kalınıştır. Mümâileyh tenvitatı yenin kâmilen elektirikle yapıl- masını ve Hava gazının külliyen taraftarı olduğundan bu urhumi- ilgası ” İhusus ayrıca tetkik edilmektedir. Buna dair olan karar henüz te- karrür etmemiştir. Karşıyaka Dereleri Su işleri müdürü Salâheddin beyle belediye “fen: Heyeti mü- dürü bugün öğleden evvel Kar- şıyakaya giderek Karşıyaka 'de- relerini' tetkik edeceklerdir. Belediye momurl Finin maaşlari Belediye memürininin * kâhu- nucvel mağşlari bugün tevzi edi- lecektir Diğer devairi hükümet” me murinide kânunusani: peşin ma- aşlarıni yarın alacaklardır ; Et narkı Belediyeden etlere son *Vva- zedilen pârkin tamamen tatbik edilmesi için alâkadar memur- lara ehemmiyetle talimat. veril miştir. Narktan fazla satan ka- saplardan derhal nakdi. cezalar alınaçak ve tekerrüründe ceza- lar arttirılacağı gibi heman ka- nuni muamelede yapılacaktır. Umumi tenvirat saâtleri Tehviratı umumiyedeki elek- trik lâmbalarının isal iş'al ve itfa Saatleri mevsim itibarile tahvil edilmiştir. Akşemları yarım saat- tan üç çerek kadar geç yana caklar ve sabahları da bir o ka- dar geç söneceklerdir. ira hakikat budur. Kabul ettiği şeyin herkesin menfaatine değil, fakat bir grubun bir hizbin menfaatine kendisinden koparıl- dığını ve böylece kuvvetindeh. malından, benliğinden bir cüz'ü- nün alındığımı hişsedecektir. Netice: İnsan müdürleri men- faâtine zarara uğtadığıni hisset- tigi bir mali şirketten nasil soğür- sa ayni şekilde vatandaşlarda Devletten soğuyacaklardır. — Bitmedi — ŞEHİR HABERLERİ İ Dahiliye V.B. Manisada Vali Kâzım Paşa Menemen tahkikatile me Dabiliye vekili Şükrü Kaya beyfendi bügün “öğleden sonra ile Manisaya gitmiştir. Vekil bey akşama Manisada tahkikat ve icra edecek ve akşam otomobil ile İzmire döneceklerdir. Ordu * smülettişi Kadan vekilbeye iltihakları iuh- temeldir. mea Altı ay hapsa ve Bono müdürü Fahri bey a- leyhinde asliye ceza mahkeme- sinde aylardenberi devam eden izalei bikir davası dün netice- lenmiştir. Müddei Zehra hanım namında genç bir kızın Fabri bey tarafından vadı izdivaç ile ei Kasa h Eirinci istinta Muhtelif Zamanlarda şehtin muhtelif semtlerinde mühim sirkat hâdiseleri vuku bulmuştu. Zabıta devamlı taharriyat ve ta- kibat ücticesiride “on dört, bin liraya balig olan bu sirkatların failleriniş meydana “çıkarmı ve tevkif etmiştir, Kasa hırsızları eşyayı cürmiye ile birlikte sadliyenin elinde bu- lunuyor. Birinci -istintak dairesi maznunlari isticvap, etmiştir. Hepsi kendilerine atfedilen hir sizlikları inkâra sapmişlar ve Kazanç, Vergisi Tetkiki itirazat komisyonu Azadan Şerif * zade Remzi beyin “hususi “işleri dölayisile başka'yerde bulunmasıridöh - do- layı epey . müddettenberi içtima edemiyen kazanç tetkik itirazat köomisyonü' biriken işleri ikmal için dün varidat müdürü Sabri beyin riyasetinde içtima etmiş Ve komisyona muhavvel işlerden bir kısmını tetkik ve intaç et- miştir. Komisyonun bu yakınlar- da sık sık toplanarak biriken iş- leri bitireceği haber alınmıştır. Komisyona devam edemiyen aza- dan Şerif zade beyin meşgalesinin fazlalığından dolayı komisyondan istifa edeceği ha- ber alınmıştır, Remzi Yağmurlu giden havalar mbfettişi de tahkikat yapıyor irtica hâdisesi hakkında tahki-'mene gitmiştir. Orada ceryan katta bulunmak üzere. otomobil |eden “ve * bugün hitam' bulacak kadar|ret eyleyecek Ve akşâm' avdet tetkikat| edecektir. Fahrittin | Meneniene ; gelmiştir. Mumailey paşa hazretlerinin de Karşıya: | Menemende hâdisede vazifelerihi Bono müdürü Fahri bey bikir tazminine mahküm oldu kat başladı —ş—ğ—) e mem ELHAMRA i. Milli Kütüphane Sinemasında bülamadığı nazarı (dikkate alarak BUGÜN ve YARIN bul iki filmi birden göstermeğe karar vermiştir. BUGUN YARIN Saat <3 te AŞK ÇOCUGU Iki Dünya Saat 5 te iKi DUNYA Aşk Çoçuğu at 7,15 te AŞK ÇOCUĞU (Oiki Diünye| Saat 9,30 da IKI DUNYA Aşk Çocuğu şgul - Jandarma $ Vali; Kâzım paşa bugün öğleden evvel otomobille Mene- olan Menemen tahkikatına neza- $ Jandarma müfettişi miralay Fârit bey dün akşam Ankaradan ihmal eden jandarmalar hakkında tahkikat icra: edecektir. 7040 lira zamanı bikri. izale edildiği. malümdur. Mahkeme cürmü sabit göre- rek Fahri beyin altı ay hapsına, ve yedi yüz lira zımanı bikir olarak tediye etmesine ve bu meblağı birriza | tesviye ettiği takdirde cezasının teciline karar vermiştir. ırsızları kta ilk tahki- zabıtâda âlınan itiraflarının güya tazyik eseri oldüğunü 'iddia et- mişlerdir . b Mâmâfih © bü sabıkalı çete etkâtünin ”doydüklari” "Yerlerde geçirdikleri © eşya ve mücevherattan bir kısmı mey: dana . çıkarıldığı cihetle maz“ nunların < ipkârları fazla devam etmiyeceği, İstanbulda ve İzmir- de faaliyetlerinin tahkikatla ta: mameri anlaşılacağı tahmin olu- nabili ellerine Deferdar B.in teftişatı Defterdar Hüseyin' Avni bey lisinnde tetki ikmal ederek şehrimize avdet etmiştir. Def- terdar bey teftişatınin neticesi hakkında. ; malümat lerdir, Ağaç dikme mevsimi Ağaç dikme mevsiminin “gir- mesi hasebile şehrimizde geçen senelere nisbeten çok fazla faa- liyet başlamıştır. Ağaçlara bu derece rağbet devam etiiği tak- dirde memleket birkaç seneye kadar yeşillikler ile ihata edil- miş olacaktır. Meyve ağaçlarına İçok heves vardır. vermemiş- dolayısile bu hafta birbiri üzes) ee ear Inkılâbı korumak Büyük”millet “meclisine inki. lâbı Korumak 'gayesile yeni bir kanün İâyıhası verileceği gelen telgraflardan anlaşılmaktadır. “ İnkılâbı koruma ,, ismi bü. tün Cumhuriyetçilere emniyet telkin eder. Cumhuriyetin mu. hafazası, sinkılâp eserlerinin her tasaddıden vikaysi için alinacak hiç bir tetbir, muayyen olan ga. yesi - 'dahilinde . fazla © telakki edilemez. “ İnkılâbı koruma ,, kanunu; bizim anladığımıza göre, “tak riri sükün ,,, kanununa benzemi- yecek, ondağ: farklı birşey ola. caktır. Takriri , sükün. kanunu, Şeyh Sait isyanının. neticesi idi Devletin dahili, sükününü iblil edebilecek ; teşebbüslere karşı hükümeti fevkalâde. salahiyet- lerle mücehhez kılmıştı. Bu iti barla, muvakkattı, Halbuki in. kılâbı korumıya matuf kanuni tetbirler, irtica aleyhinde düşü- nülmüş. tetbirler olacağından, başka bir mahiyeti haiz ol caktır. Taassüp ve irtica kanlı ve karanlık neticelerine set çekmek üzere kanunların; azami | şiddet ihtiva etmesine biç bir cumhu- riyetçi muhalif olamaz. İrtica ke: nun harici bir. şeydir. Onu Türkiye cumhuriyetinde hiç bir hakki yoktur. Binaenaleyh inki- lâbı korumak. için inkilâp düş manlarinı kımıldıyamıyacak , kı mıldamağa teşebbüs ettikleri takdirde en büyük sür'at ve şid- detle başlarını ezecek tebbirler bütün , cumhuriyetçilerin, | yani milletin büyük ekseriyetinin her vakıt ettiği, her vakt tasvip edeceği tedbirlerdir. Biz kendi hesabımıza emi nizki, İnkilâbı korumak gayesini takip eden bir kanun inkilâbi türk vatandaşlarına, Curahuriyet hudutları dahilinde temin ettiği hurriyetleri koruyacak, korumak gayesini takip edecek kanun: dur. Büyük Türk İnkılâi yük eserleri halkın bi vatandaşların fikir , söz, Yazı © vicdan hürriyeti olduğuna göre, irticaa karşı alınacak tetbirlerin hedefini şaşırarak irtica düşmar larının, hakiki cumhuriyetçilerin cumhuriyet kanunları dahilinde enmhuriyet nef'ine olan faaliyet lerini takyit etmiyeceği şüphe sizdir . Eğer tahminimizde yanım” yorsak, “ Takriri sükün » kani nununun mevzuubahis olmaması bundan ileri gelmektedir, Nesi" kün, 'ne inkılâp, ciddi bir. tebii keye:maruz.değildir. Fakat ted: birli bulunmak her vakıt müree cah olduğundan munhasıran iri" caa karşı düşünülen tedbiler.ink' lâbın. eserlerlerini teminat altın almış olacaktır. m. A —— e — Çocuk hastalıklar! Ufak çocuklarda ( Pronkopi" Bumoni ) hastalığının çok görü” düğü şu mevsimde Sinemalir! vesair umumi mahallere kucak taki çocukların götürülmeme ve. bunların ; münasip — surette menedilmesi hususi alâkadarlar? ehemmiyetle tamim edilmiştir. Oda bütçesinde tasarruf Dün ticaret ve sanai odasındı idare heyeti ve müteakiben me lis içtima ederek geç vakte k dar oda bütçesi tetkik ve tasti edilmiştir . Bu seneki bütçe! âzami tasarruf yapılmıştır. Bombayda u . nümayişler Bombay 30. (A.A) — Bir © kım nümayişler, vukua gelm ) polisle nümayişcilerder 260 Kir yaralanmıştır.