13 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

o fırka sifatile faaliyete geçmiştir” “Akalliyetle On dördüncü fasıl Hükümet iki Fransa olmasını |f: istemiyor, hayır, istemiyor, fa- kat Fransayı iki yapan kendisi- dir. Kendi himmetile husül bu- lan bu ikilik karşısında onun alacağı tetbirler bu iki Fransayı birbirinden daha ayrı ve birbirine daha hasım yapacaktır. “Akalliyetlerin istihakarından iba- ret olan siyasetin güzel sömer- leri işte “bunlardır. Yanılmamalıdır: Büyük * bir memlekette liberalizm bir mev- cudiyet zaruretidir ve binaen- aleyh liberalizm vatahperverlik- da koşan! umumi fikirleri adam, bir ideolok, maddiyattan uzaklaşan bir adam değildir. Bir vatanperverdir. Her fırka zefe- rinin ve fırka ihtiraslarının da- fi hile doğru husule getirdiği mu-|teahhüdünü zımnen almaktadır. İ haceretten korkan bir adamdır, “Birkaç milyon Fransızın Frans: Yı “Sevmekten vazgeçmelerine, yahut sevmek. itiyadını kaybet- mölerine, sadece kendisi gibi düşünmemelerini tercih eden bir adamdır, tin “manevi birliği , için ne kadar mütaassıp olursa olsun, yahut olduğunu zannederse etsin memleketini © sevmiyen (yahut memleketini © düşünmiyen Liberalizm | hedir ve binaenaleyh bu hareketleri mak, bu kanunları isdar etme- mek maksada kâfidir. bir zat, M. Deşanel, çok güzel anlıyarak bir gün de- mişti ki reisin birinci vazifesi, akalliyeti himaye etmektir. , Hükümet ise ekseriya bunun “ Bir hükümetin birinci vazifasi ekseriyeti himaye etmektir. , Bu bir. hatadır ve memleketin men- tir. Liberal vahi fikirler arkasın-|featleri için çok meş'um bir ha- bir|ta. Eugene Pelletan bu hataya karşı şiddetle protestoda bulun- muşur; bata girişirken, galip gelen fırkaya daima şunu söyliyebilmelidir:Sen ve ben millet mahkemesi huzuruna çıktık. ni mahküm etti. Fakat, hakkım olduğunu memlekete ispat ede- “Bilâkis fırka adamı memleke-İrek ve ekseriyeti kendi tarafı- ma çekerek ekseriyet elde et- mek hakkını ediyorum. Her fırka cemiyetin bir unsurunu temsil eder ve bir birlihtiyacına tekabül eyler. Eğer B. M. Muharriri: Emile Faguet rin hakkı ena muamele ifasına matuftur Ankara, 12 (A.A ) — Tasar- ruf ve yerli malı haftasının baş- laması münasebetile Büyük Mil- let meclisi reisi Kâzım paşa hazretleri Ankara radyonunda akşam atideki hitabeyi irat bu- yurmuşlardır: Aziz vatandaşlarım, Milli ik- tısat ve tasarruf cemiyetinin ter- tasarruf ve yerli malı haftası bugün başladı. Büyük reisimiz Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin himayeleri ve fahri riyasetleri altında buz lunmakla mubahi olan bu cemi- yetin reisi sıfatile muhterem va- tandaşlarıma hitap etmek fırsa- tına nailiyetimden dolayı bahti- yarım. Bu gün Türkiyenin her şehrinde uf ve yerli malı haftası milli bir bayram gibi kut- lulanıyor. Bu bayram bir hafta sürecektir. Bir. hafta Otduda, mektepte, camide, ' sinemada, radyoda,. gazetede ve sokakta halka tasarruf ve yerli mali propagandası yapılacaktır. Aynı gayeler aynı fikiler uğ- runda bütün milletin seferber haline gelmesi mes'ut bir mu- vaffakiyettir. Bu haftanın en bü- yük kıymiti bize milli vazifele- rimizi canlı bir surette hatırlat- masıdır, Filhakika tasarruf et- apmamak, bu tedbirleri alma” Meclisi meb'usan reislerinden vazifesini bir “ Fakat efendiler, aksini söyler: “ Her iki taraf, intiha- meticei arada ikir hürriyetine riayet edileceği intihabatta mağlüp olan fırka, Hükmü birinci derecede be- daima muhafaza adamdır. Düşünmemek ise sev-İyalnız terakki firkası mevcut mek ve yerli malı kullanmak memnin en fena şeklidir. olsaydı, insaniyet hiç bir zaman'milli vazifelerimizin en mühim- Bu adam birkaç milyon Fran- | kararlarını muhakeme etmiye Jerindendir. Tasarruf medenilik sızın Fransayı daha az sevme-İcekti. lerini, kendisinden başka türlü sayı sevmemenin ne ehemmiyeti ir? Halbuki fırkadan başka türlü düşünmek bin kat daha vahim, hatta caniyane bir Şey- dir. Fırka adamının hotbinliği ve kendini beğenmişliği hayret İanır, fakat bu suretle her gün bazı Frsasizlı İaler yahut ondün azaklaştırır. if; bir değişiklik yoktur, yalmız bir kaç Fransiz noksandır. Bir mürteci alay ederek, kat acı acı alay ederek bana di. yordu “Ne mi temenni ede- rim? Pek bilmiyorum... Meselâ Belçikaya ilhak edilmeği. , Ne yapalım, bu sözde doğruluk, ve ya hıç olmazsa mantık var. Her- kes memleketini sever: fakat in- | y. san kendi memleketinde hiç bir zaruret ve telâfi olmaksızın boş yere sıkıntılara ve izacata hedef olursa bu sıkıntılar ve izaçlar ı Fransaya lâkaytİreket ve harekette itidal temin cut olsaydı,: o zaman da insan- düşünmelerine tercih eder, Fran-|lık mukadderat mül ettiremiyecekti. Hülâsa, bir memlekette yalnız bir fırka mev cuk olduğu zemam: orada insan- lık, ke ersiz ve arzusuz, derin bir. uykuya düşer. İnsanın vücü- kötü. itiyatla mücadele: etmek dunda azanın hareket ve aksülr) mecburiyetindeyiz. Yı dü- “ verici şeylerdir. Bundan çok hoş-| ameli gibi, fırkaların da lo ela üzerine amel ve .aksülameli ha-! eder. istihlafına da o suretle mak lâzimdir. Yalniz mazi fırkası mev- alâmetidir. Her millet medeni- leştikçe daha fazla tasarruf edi- yor. Halbuki müsrif Osmanlı saltahatı “Kalan bir itiyatla''mil- letimiziri büyük” bir “ekseriyet hesabini bilmez; “Ayağını"yotga- mına göre'uzatmaz. İşte biz bu hiç tekem- birbiri şünmeyen, eline geçeni. gelişi güzel sarfeden adam eyi bir va- tandaş değildir. Tasarruf” çok kazanmakla de Bir milletin toprakları gil hesaplı harcamakla yüz ka- üze- rinde yekdigerine rakip fikirler zanıp 99 sarfeden bin kazanan ne kadar çok olursa hayatı kesbeder, dinlerin karşılaştıkları din hissi daha fazla ihtizaz ey- ler. Yeknesaklık öldürür, rek: bet hayat verir. milletin vüsat muhtelif yerlerde binbir sarfedenden' muhakkak ki iyidir. Bunun için herkesin her gün kaç para sarfettiğini bile mesi lâzımdır. Parasını nerelere sarfettiğini bilmiyen, hiç bik var kıt tasarruf edemez. ismet — Baştarafı İ inci sahifede i- Bugün vaziyet nedir? da'o derecede Nasıl ki, Mevsimleri ekdigerini takip etmesine ha kızılmazsa, fikirlerin birbirini kızma- ” Fakat yeni .teşekkül etmiş) (Şimdi vatandaşlar . vaziyeti memlekete o fayda — getirm-| bir hükümet, fırka basamakları/hissi selimleri; ile. çok solk eyip sadece düşman, ülke) üzeriden iş başına gelince, diğer kanlı mutalea etmiye muvaffak si. İmiş o gibi © hareket|fırkalarin mevcudiyetini kanunu olmuşlardır. eden galip bir — fırkanın esasiye bir taarruz addeder, ve) | İşte efendiler 12/12/29 dün işine yararsa, o pek; tabi) onu imha etmeğe çalışır. Sanki|12/12/30 a bu imtihanlardan ge- olarak başka bir. memleketeletten ve kemikten bir kol, cem- ik. Bugün vaziyet ne- mensup olmak arzusu hâsıl o lur, zira orada size ancak Dev-|;, letin bakası için elzem ve fi dalı olan fedakârlıklar size tah-|g, mil edilecektir. Binaenaleyh akalliyetlere ri-|p, âyet etmek lâzımdır. Onların çebilmiş gibi. Fakat, fırkayı im- milletin üçte birini, dörtte birini maktır. Hiç bir firka yoktur ki çerek gi dir? Mali ve iktisadi vaziyette sağlam bir müdafaa cephesi yü- reğimizin içine kadar itimat do- lu olarak kurulmuş dertler ol- duğu gibi meydana çıkmıştır. Açık üç mılyonmuz Milli pâra aylardanberi 1035 tin tabiatı iktizasından olan aruri bir hâdisenin önüne ge- a “etmek istemek, haritadan ulâsa bir kısmını silmeğe çalış- emir vermek hakkı yoktur. fa-|kendine göre bir hakikati|1030 arasında kendini kurtardı kat yaşamak hakkı vardır. Mev-| olmasın ve bu sıfatle, hiç öl-|ve 12/12/99 da heyecan bir cut olmıya hakları vardır. Velmazsa o rakip | fırkayı daha süküt karşısında bulunmıya mic onlar hesaba alınması bir vazi-| zi fe olan bir şeylerdir. k Bunun çaresi pek basittir. Esas ; prensiplere dönmeli vel, Devlet sadece polis ve müda- faa için tesis edildiğinden, bu iki * vazife haricinde isdâr et- tiği bütün kanunların ve yap- tığı bütün teşebbüslerin haki- katte fırka hareket ve teşeb: w dir. Firka bu suretle Devlet olmuş ve Devlet olduğu halde;le: Bütün bu hareketler bir hasma masına hizmet eder. Altmış se- di mına, hasımlarını âyni suretle hü- kümden iskat etmiştir: Her biri dünün adamlarını, veya yarının adamlarını tazyik ederek cemi- büsleri olduğunu anlamak lâzım-|yeti kurtarmak iddiasında bu- lunmuştur. lardır. Fakat olsalardı, ne ola- caktı? Parçalanan, bir tek iti- iyade zekâvet ibrazına mecbur kabil 12/12/930 da açık günler larak, memleketin kudret bül- için bir milyon İngiliz liralık bir ihracat fazlalığı kaydedildi mey- dana çıkan başlıca dert ise geçen sene bahsettiğimiz me- seledir. Yani açık tediye muva- zenesindeki (| açıktır. £ İktisadi açığımız diğer tabir ile tediye muvazenemizdeki açığımiz bil- eden beri bütün fırkalar sıra- ile hükümet mevkiine geçtiler e her biri, umumi selâmet na- kada, ve hatta bir tek fikre mün- hasir kalan Fransa mevcut ola" mıyacak, veya mevcut olsa bile dehâsının kudretli tenevvüünden eser kalmıyacaktı. — Bitmedi — Allaha şükür, bu mellerinde muvaffak olmamış- Tasarruf bize ehemmiyetsiz gibi görünen ufak tefek mas- raflardan kısılarak yapılır. Tür- kiyede günde beş kuruş artıra- bilecek her halde iki milyon in- san vardır. Bu iki milyon kişi günde beşer kuruş tasarruf et- se senede 36 milyon lira birikir Damlıya damlıya göl lour de- dikleri hakikaten doğrudur. Se- nin, benim, onun, hepimizin gün İde biriktireceğimiz beş kuruş- larla bir senede muazzam bir milli sermaye vücuda gelebilir. Onun için beş kuruşu hakir görmemiye alışmalıyız. Memle- ketimizde yapmak mecburiyetin- de olduğumuz bir çok işler vardır. Böyle tasarruf edilmiş serma- yelere “cidden muhtaciz. o Milli iktısadiyatımızın “inkişafı tasar- rufumuzla el ele gidilecektir. Bu hakikat artık bizde de anlaşıl- mağa başladı. Eskiden temamile yabancı olduğumuz milli tasarruf hareketi bügün memleketimizde de bir vakıadir. «Bugü ; artık Türk vatandafları da biriktirme- ğe başladı. Bankalarımızdaki kü- çük tasarruf hesapları gittikçe artıyor. Bu hareket devam etme- Büyük rehperimiz o Gazi hazretleri (| tasarrufun milli ir borç olduğunu beyan buyurmuş- lardır. Tasarruf ve yerli malı haftasinda inilli vazifemizi dü- şünelim ve bütün sene zarfında hesaplı yaşamağa ve tasarruf etmeğe azmedeliri. Milli tasar- rufun dığer şekli de yerli malı kullanmaktır. o Memleketimizde yetişen ve yapılan mahsulât vö mamulâtımızı tatmak, sevmek ve korumak . mecburiyetindeyız. En büyük've çok zengin millet- ler 'bile buna riayet etmekte ve bu sayede memleketlerinin ikti- sadi “vazıyetlerini yükseltmek- tedirler. Bütün medeni milletlerin va- tani bir vazife ve en tabii bir hak olarak tatbik edegeldikleri yerli malı kullanmak kaidesini bizde memleketimizde tatbika başladık. Eskiden bir şey alırken malı aramak aklımıza gel paşanın hassa temas ettiğimiz bir maruf mütehassısın | fikrince 3 milyon İngiliz lirası kabul olunmak lâ- zımdır, Üç milyon sterlin açığı ka- pama çalışmak diğeri milli hi yattan. bu açığın kapanmasına yardım aramak ve her halde milli maişetin tanziminde memleketin mecburiyeti vardır. Size açığı kapamak yolunda hükümetin al- dığı ve mütemadiyen almağa mecbur olduğu tedbirlerinden bahsetmiyeceğim. Fakat milli ha- yatın tanziminde takibine mec- bur olduğumuz tasarruf lüzumuna ehemmiyetle işaret edeceğim. Milli maişet farzı Milli iktisat ve tasarruf: ce- miyetinin vücuda gelmesini ib- ram eden bir ana sebebi gö: termiş oldum. Milli alış verişi açıktan kurtaracak bir milli ma- işet tarzına alışmak mecbüriye- tindeyiz. Yoksa milli dünya çü- rütücü bir fakruddemin tehdidi altındadır. Cemiyet bütün vatan- daşları intibaha davet eden fa- aliyetinde ilk sene iftihar ede- iz muvaffakıyetler elde et- Milli tasarruf ve milli iktisat için cemiyetin tavsiyelerine bü- tün ailelerimizin bir gözü bir bir kulağı daima açılmış olma- İhdir. Meclisi Reisi Dün akşam telsizle bir nutuk söy- ledi. Vatandaşlara yerli malı kullanmayı tavsiye etti mezdi. Fakat bugün soruyoruz ve yerli malını tercih ediyoruz. Yerli malı kullanmanın memle- ketimizde şuurlu bir hareket haline gelmesi cidden mühim bir inkılâptır. Bu inkılâbın en bü yük neticesi eskiden yerli malını kapularından içeri sokmiyan ma- ğazaların iktısat ve tasarruf cem- iyetinin tertip ettiği yerli malları ile vitrin büyük bir hevesle işti- râkları ve yerli malı yapan ve satan müesseselerin günden gü- ne tevessü ve tezayütleridir. Anadoluda eskiden hiç yerli malı getirmiyen tacirler bu bugün fabrikalarımızla iş görmiye başlamışlardır. Bu hareket neti- cesinde mi ayiimiz gittikçe inkişaf; ediyor. n dünyada sanayi istihsal halde Türkiyede sana- yiin yükselmesi cidden dikkate şayan bir hâdisedir. o Türkiyede sanayi ıstihsal 2918 senesine netle yüzde iki yüz. elli iki fazlalık gösteriyor. Bu bir neticeyi yerli malı kullanmak hususunda milletin gösterdiği sam dikkate borçluyuz, Bunu parlak bir hale getirmek bizim elimizdedir. İşte bu sayede milli pParamızın kıymeti artacak © ve milletimizin refahi yükselecektir. Türkiyeye senede 100 mil- yon liarlık yiyecek ve içecek ithal eftiğimizi unutmayalım. Ve dama bir Şey alırken yerli ma“ lı isteyelim ve yerli malını ter- cih edelim, Hamiyet vatanper- yerlik. icabı --yerli «malından her hangi bir şikâyeti olanlar der- hal Milli iktisat ve tasarruf ce- miyetinin o Ankaradaki © umum merkezine doğrudan — doğruya müracaat etmelidirler, Cemiyet bu arzu ve şikâyeileti ait olduğu müesseselerle temas ederek lâ- zam gelen tetbirleri almağı milli bir vazife addeder. Tasarruf ve yerli malı haftasinda milli ta- sarruf ve iktisat vazifelerimizi bir itiyat haline * getirmeli ve gelecek seneki tasarruf ve yerli malı haftasına daha iyi netice- lerle çikmağa çalışmalıyız. Beni dinliyen (o aziz / vatandaşlarımı hürmetle selâmlıyarak sözlerime nihayet veriyorum. nutku Cemiyet - neşriyatında yiye" cek ve giyecek olarak bize 100 EM aeperi gösteriyor. Hepimiz bu mevzular üzerinde imali fikir etmiye mecburuz. Ça lışmak ve senelerce çalışmak lâzımdır. ihtiyacımızı tahdit edelim; Efendiler ; ihtiyacımızı tahdit ederek ve kendi mahsul ve ma- mulâtımıza rağbet ederek vara- cağımız ilk netice ancak açlık- tan kurtulmak olacaktır. tice ile ancak bir tedal tahdidi vaziyet temin edebiliriz. Fakat bu vaziyet ve tetbirler inkişafı ve ilerlemeyi temin et- mühtaç olduğunu hariçten daha bol, daha geniş mıkyasta teda- rik edebilmelidir: Bir nevi milli ve medeni ve ktısadi tesisat için hâricten çok malzeme almağa mecbur olacağız Şu halde asıl netiçe hariçten sa- tin almak kabiliyetimizin artma- 1 yani harice satacak kıymetle- rimizin çoğalması lâzimdır. Mah. sulümüz çok olmalı ve satabıl- meliyiz. Mücadeleyi ve çok muğ- lak olduğunu zikretmeğe hacet yoktur. Bu hususta asıl amil mili iktısatta milli teşkilâttadır. Milli tasarruf ve iktisat cemiye- tinin ifa etmeğe çalıştığı yüksek hizmetlerden biri de bu lüzum ve intibahi fenni'bir sürette mil- lete anlatmağa çalışmaktır. içtimal afet Milli iltısadin himaye teşvi- |mecbur olduğumuz. miye kifayet edemez. Memleket) li kinde bilhassa mücadele etmej, i Z İçtima af milli saticıların bir intibah de; rinin kendilerine verdiği vazif deni tegafül etmeleri ihtimald,, Müstehlik vatandaşın yerli maj dan yemek ve geymek amil; müstahsil o vatandaş tarafında, ihtiyaca tabi olarak tekemmi) etmeye çalışmak eyi ve uc vermek arzusu ve mücadelesi ji, mukabele görmesse bütün emek. ler berheba olur. Milli iktisat ç, tasarruf cemiyetinin bilhassa bi tün emekler ile faaliyetini tevci, ettiği istikametlerden biri budur, Memnuniyetle görüyorüz ki cep. iyet geçen sene zarfında müstel, liklerle mustahsiller arasınd; muvaffakiyetli rabitalara tavaş. sut etmişt Bu tavassutl; tarafından her il vesle ve iyi | niyetle telikk; olunmuştur, Milli iktisat müci. delesinde iktisadi techizat içi elzem olan büyük ve esaslı va. ta sermayedir. Sermaye içi, ariçten gelecek muvakkat ik. razların kıymeti söz götürn Fakat asıl milli sermaye mille. tin kendi tasarrufu ve biriktir. mesile temin olunmalıdır. He nin suhuletle biriktirebileceği mütevazi paralarla en devan ve esaslı milli sermayeler biri Milli tasarruf ve İktisat lhassa öğ. tasarruf. nasl vatandaşı cephede he. Hükümet müdahaleleri Efendiler, bugünün iktisadi mücadelesinden bahsederken sözlerimi noktaya işe ret etmeden -emiyeceğin, Görüyorsunuz ki milli iktisat asında açıktan ve kendi ken. dini yemekten kurtulmak son bir iktisadi / inkişafa girmek hükümetçe ve milletçe bir çok teşkilâta ve içtimai tedbirlere lüzum gösteriyor. Hükümet teş tının ve milli teşekküllern iktisadi her sahasında müdahi- leleri zaruri: görünüyor. — Müdafa; ibisal ve satış hı- susunda milletler mütemadiyen ilâtlara gidiyor. Bizim takip iz yol da ancak teşki- inde * mütemadiyen keridimizi teçbiz etmek ve muh nlarda “ferdi ve ; çaresiz müstahsil ve müstehlikle- rimizi teşkilâtlarla takviye et meye çalışmaktır. Hatta nazari olarak kendilerini ferdiyetçi we liberal zannedenlerin bile bi zaruret karşısında hükümetten yani onun yardım için teşkilât ları olmamasından şikâyet etmele- ri manidar değildir. dahelesi ve teşkilâtı ile hüki: metin vazife ifa etmesi — lâzn) geldiği esasını takip ediyoruz! Memleket ihtiyacına vefa eden bu hattı; hareketimizde milli te şekhüllerden müzaheret bekliyo: ruz. Milli iktisat mücadelesinde muvaffakiyetli ve hayırlı” bir mevcudiyet gösteren milli iktısat ve tasarruf cet ne hepimi yardım — etmeliyi Cemiyetin teşebbüslerini te hakkuk ettirmek için alakadar; ların şitabı lüzumunu bilhassı bir milli vazife olarak göster) mek isterim. Cemiyetin sergileri kongreleri hakikaten hepimi: sanayi kongresi selahiyettar # gızlardan esaslı ihtiyaçları bir! söyledi. Senayi kongresinin tek eden kitap milli iktisatçılar içi bir sie at kongresi toplamak teşebbi sündedir. Memleketin her tar fında halkça ve hükümet teşki lâtınca * azami derecede alâki ve müzaharet © gösterilmelidir. Memleketin ne kadar çok aksi” mından iştirak edilirse memle ket vaziyet ve ihtiyaçları o ki” dar isabetli tezahur ettirilmi| olur. Efendiler; hükümet ve balk teşkilâtlari bir tek iktısadi var” lığın uzuvları çalışmalıdır. Bizim * maksadımız “ve: siyaseti” miz böyle bir ahenge bağlıyo"!