8 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

e Serbes Cümhuri et 55 İ TASARRUF o Phalizmnedir Bizde iktısadi buhranın sebepleri en , Pemizlik muharrir: Emile Figust | Beynelmilel buhrandan tamamen) Yeni mallar ve milli iktsat başladı. Tardicu kabinesi eye İve tasarruf cemiyeti propagan-|meclisinde devril. On üçüncü fasıl ayrı ve hatta esbap ve avamili |ia heyeti dün sat onde Tea m .. © ü Adli hürriyet . .. . ys ret odasında valinin riyasetinde birbirinin aksidir. “bati Bir millet için adli hürriyet-| kanunun bu haklara dokunamı- içtima ederek tasarruf haftası ten daha esaslı hürriyet “olamaz. | yacağını £ tayindir. o Amerikada Zira o, bütün hürriyetlerin zı-lakılı adamlardır. Zira adam manıdır.. 1789 ve 1793 Adam|hakları tayin edildikten sonra, Hakları beyannamelerinin mu-|kanun ona dokunur ve menet- harrirleri “bunu, haksiz olarak,lmek için de hiçbir çare bulun- Canim, biz ne — Öyleya, Fransada kabin buhranı folmış, bize me?.. Fak e Rİ ç ğ trafında © müzakerattı > ile Kooperatif müdürü Muhittin bey diyor ki Se im lem de ei gi © y muştur. ibret dersi çıkarabilir, Bizde iktisadi o bulıranın| / İzalesi esbabına gelince: sebep ve avamili günün Ne bir ve ne de bir kaç meselelerinin en mühim- tedbir tavsiye etmekle bu de- mini teşkil ediyor. Muha-İrdin çaresinin bulunmasına imkân lefetin şiddeti huliranın | yoktur. tazyikinden doğduğu için Bütün tedbirleri bence bir Ankaradan © ticacet odasına) | Hulâsa, Fransadi yerli malları milli iktisat ve ta sarruf haftasi için külliyetli mik- tarda duvar afişi ve kitap gel- miştir. kabin, buhranının sebebi bir borsa ,ç zaletidir. Bir banger iflâs etyi, bakmışlar ki bu bangerin sab hukuk müşaviri şimdi adl zarı bulunyor, Bu şüpheli .. : ş r unutmuşlardır. . İki beyanname |mazsa, mevcut değil demektir.) o muhalif, muvafık herkes) kül teşkil edecek bir surette ifa- Haşarat MMU— (müş, Adliye nazırı istifa etmi; hemen : tamamen Monteskiyöden| O vakit bu haklar sadece kâ-| © bu' işle meşgul (olmak)|de lâzımdır ki buda memlekette ö i Bakmışlar k iktibas edildiği için Monteskiyö|ğıt üzerindedir. Hiç şüphesiz, lüzumunu hissediyor. Bn- | içtimai iş bölümü teşkilâtı vücude cadelesi e ç : iş gerle zı kimseler buhranı “el-| getirmesi ve memleketinde bul & Bergamada tetkikatta bulun |Kendi ifadelerine göre, on handa hüküm süren kri-|teşkilâtın sesine ayak uydurması makta olan Orman heyeti fen-|sadece müsterileri imişler. Fakı zin tabii bir neticesi te-|düsturüdur. niyesi dün akşam aydet etmiş-|bu da şüpheli görülmüş, müsi, lâkki ediyorlar. Bir çok) | Münferiden alınacak hiçbiri, Yapılan tetkikat neticesin (Sarlar istifa etmiş, kimseler de bunu majlire tedbir yoktur ki: bu derde bir) de" fıstık ağaçlarına arz olar ler ii 20-30 meb ü sun bu işte alâkaları var çi, Aktışadi sistemimizin - bo-|leva olsun, bügün tababet nası) asyalikla mücadelenin iyi me-)görünüyor meclisi meb'usan zukluğuna e İstinye ilanın içtima tice verdiği anlaşılmıştır. Mani-|man tahkikat açmağa | kan Ve kaymeli Iknçılaı erlerin de. devsn cemiyet, Til mücadelesi ga tim etme mızilan Muhittin hey hu bünyesinde görmek pek zaruri:|kikat yapılmaktadır. e Vilâyeti-| memiş, istifaya temayül de çiz hususta hir gazete muha-|dir: geen dünya ilminin en m de SE anız ei taniyan, bu im ayan medi ii 5 sön sözü budur. çamkesesi — tırtılı . mücadelesiltonu paldır güldür düşürmüş mahrumdur.,, Bunun manası şu-)ledik. O halde ne? Mahkemeye| (| birine beyanatta hulüna , gür dur: Adam haklarının teminatı, müracaat ve dava ikamesi. Va-) rak. demiştir kl: Binaenaleyh parça parça ve| başlıyacaktır. Fransada olan hâdise budu, - ve dav dina adayi le izel emme — Şimdi bundan bize ne? adam haklarının zımanı kanunu tandaşı hükümetin, adam hakla-|. Memleketimize ıstırap veren|gici cek tedbirler itiken oka) | Hâlâ anlaşamadılar © |meb'us yalnız Fransada yok Bi esaside o mündemiç © olmalıdır.İrınihlâl eden bir hareketine karşı |bir buhran vardır, “bu buhran a i iz de de var, Bizde böyle bir bi. Yoksa, haklar beyannamesi bir| himaye edecek bir kuvvet lâzım:|ikiye ayrilir. dar yanlış bir yoldur ki bu Londra, 7 ( A.A )— İskoçya) yezaleti vardemiyoruz, sma gözete makalesinden ibaret ka-| dır. Adam ve vatandaş hakların) “1” Bütün dünya piyasasını battâ bazı bastanın ölümünü|maden amelesile maden sahipleri olamaz mı? Fransız meb'usin lir. Bu teminat kuvvetlerin tef-| himaye ; eden böyle bir kuvvet alâkadar eden umumi çeki, | |tesri bile eder. Memleketimizde| arasında Galaskovda inikat eden|nm münakaşalarını takip eti, rikinde, yani teşrii kuvvetin hü-| Jmazsa, isterse tek bir adamın 5 Memlelteğili an” dar püstacelen yapılacak iş içtimai| konferansta bir itilâf zemini bu- dünyanın en zengin memleki kümete karşı istiklâlinde veli pis, ihlal edilmiş olsun, onları — yemekkmiz e eeo'liş bölümünü. teşkilâtlandırmak|lunması pek muhtemel addolun-|0'22 Fransada, meb'usların şirke| adli kuvvetin hükümete ve teşri hakları ihlâl edilmiş olsun, onları|eden hususi | şekil, yani buhran| ç< siyasetin ayağını bu teşki GE alâkadar “olmaları ti kuvvete karşı istiklâlindedir. kanuna karşı ve hükümete karşı amilleri kısmen bize dünyanın maktadır. Z like bir leke addediliyor. z z | a bize dünyanın) en sesine uydurmaktır. m bie sedir mâ — Binaenaleyh, adli istiklâl bü- e Dn eni Bul bugünkü iktisadi silen Bo ikzln Şalınmadılıça ale ç veli Meb'usun vazifesi © meb; tün Adam Haklarının zımanıdır. , ileri geliyor, kısmen de kendil; piçbir faide elde edilemez, an- CI € UM Uye Bilirim GAŞGLIME KöFimaklı luktur. Yani memleketin meri. ip tile tatbiki mümkün ol iktisadi sistemi cdsi ok) © se eğe i Yani, mücssesatçılar ve muka,|artie tatbiki münkün olan veliksadi sistemimizin meticei ok) ck ii etmeliyiz ki bu tedbirİğ - #eleton manaram © 2607. İpe çeşme ru veleciler zımnen adli hürriyet|kuvvet hakkından ibaret olan|maktadır. p i ş i ai i > de derhal sermaye verecek bir mania menfaatlar, memleketin mu lüzumunu ilân etmişlerdir. Bunu| isyandan başka çare kalmaz. Dünya mesel unal değildi, bunu ça Nere adresi demir Sespeğ ca atlaiı memleketin me kâfi derecede sarahtle yapma-) (Adam haklarının zamini Ve|hazırının tevlit ettiği buhran yi-)” i sas İlin i ri Si ii gi bik etmek kiinde olanların, leb'us yalnız meb'us olur mışlar, yani üzerinde ısrar et-/ hamisi olanbu kuvvetdemek olu-İne beynelmilel sahada. mütalea ei a e ii Si Abone şeraiti Dna VE ane memişler ve ilân ettikleri hak-|yor ki mecbur olmalıdır. Adliledilmek lâzımdır, ki bütün dün- bilbanzaeldağı alifatik este e 10 Jim menfaatı a ünkü iyi bi ların elzem ve gayri kabili içti-| mehakimin bu kuvveti teşkil et-İya bu işl Idü meb'us, mil en iyi di > r ya bu işle meşguldür. lari li y i me iyi di map zımanı olduğunu söyleme-| mesi pek tabiidir. Bir taraftar ilim adamları ve lerin kendileri tarafından değil,|ğ Ecnebi memleketler için: Ülşünen ve en iyi koruyan me nün talebeleri olan beyanname-|kanun adam haklarını ihlâl etti- ciler mumaileyhi | tefriki kuvalği zaman, vatandasların kanuna hakkındaki yazılarından kâfi de-) iayet etmesini mümkün kılacak recede ilham almamışlardır. bir * küvvet lâzımdır ki adam ei lan baklarını ihlâl eden kanunu hü- fini hahılatmlaktan da geri Knl Krea. kalmamışlardir. 1793 haklar be- İcrai kuvvet, bir büiretle Ağ yannamesi, madde 17: “Hakların tandaş hakkımı ihlâl ettiği za zımanı temin edilmiş olmıyan dan, bu vatandaş ne yapabilir? ve kavanin tefriki / yapılmıyan| İsyan mı? Yukarıda söyldik, Ver- her cemiyet, kanunu © esasiden| giden imtina mı? Yukarıda söy- de fıstık ağaçlarına arız olan ısadiyatının.. hali e enin 35 inci), Yalmz, mehakim bu hakkıldiğer taraftan da iş adamları e ki iç göçüklari SE SENEL Şi yn nt Şirket meeli. iimre eyanmamesinin 35 inci), Rİ m emin | rafından toplanabileceğini göze anka meclisi idare azası, maddesinde diyorlar. yapim e gile mame ai m e İlânat usluktan başka şu yeya bu olu bilmek için, müstakil olması lâ-|teallik tedbirleri aramakla -meş- t tin haki ihlâl eti met mil elin Ma an OS İzımidır. Büyük nokta budur. Ser-|guldürler, Devlet adamları da Ecnebi sermayesine ihtiyaç $Birinci sayfa: Satir 100 kurüşl |meb'usluk vazifesinden başk zaman; isyan millet için ve mil- i LU var mıdır imeselesine gelince : |8İkinci sayfa: O, (50 veya bu işi takip eden mebis İetin her kısmı için hakların en)bes bir memlekette müstakil bir)siyasi sahada çalışıyorlar, ve| “My, yı" sermayesiz, enebi | Üçüncüsayfe; 20 “İllerin, meb'üsluk nüfuzunu ses mukaddes ve vazifelerin en elze-|adliye nasıl olabilir. milletler cemiyeti: vasıtasile bey-| rana ihtiyaç vardır. eğer, bu 4Dördüncü sa: / (o 10” lmenfaatlar için kullanmalarına midir. , — Bundan daha doğru) Üç çare vardır. Ya, hâhim-|nelmilel bir iktisadi anlaşma) P* him müziksel Daimi “ve aylık ilânat ay.j| korkulabili bir şey olamaz ve bu en son)ler vazifelerinin sahibi olacaklar, vücuda. getirmeğe uğraşıyorlar. imi ei li Mi m nda patarlığı. tabidik've ei Bir meb'us, yalnız meb'us ol zıman, en son müracaat çaresi-|binaenaleyh tamamen serbes bu-| “ - Bunun içindir ki bu buranın)". © Sm e keli teshilât gösteril malıdır. Ancâk o zaman her şii di Ri ie İlci -lmilel | Salışmağa imkân bulabilecekse|ğmi teshilât gösterilir. serbes bir fikirle muhakeme ede! ir. lunacaklardır. Ya intihapla işlizalesi. ancak bu beynelmilel S2097 ri 0 a n tali ii e. : iz eynelmilel | çe eğer bu şekilde * çalışmağı|ğ » İHTAR: Abone ve ilân üc Zaten bizim meb'uslarımu Fakat normal vaziyette, mü-başına getirileceklerdir. yahut|mesainin mahsulü olabilecektir. | kabul edebilirse retleri bilâistisna peşindir. le “bol maaş veriliyor ki ayn essesatın muntazam işleyiş vazi- hâkimler kendi aralarında va-) (Bizim buhrana gelince; Bu a a i : > Ecnebi sermayesine! ve para- sına lüzum yoktur, eğer bu ser- maye memlekete; Tahzimat 'dev- rinin bu güne kadar tanıdığımız bir işe de ihtiyaçları yoktur. Ki şerait altında memleketimize ec-| Türk meb'usu, bir Fransız m nebi sermayesinin gelmesine hiç |usundan fazla para kazanır. Tir bir surette taraftar değilim. O İkiye ile Fransanın mali kudr yetinde, şiddetli ve gürültülü değil, fakat daimi zıman vel” Föinei seki i € dakik çekek lari? Buna, | Birinci gekil milel * fenalıkların © bir . parçasi alli ledi Bi an etleri, 0k Yamanlna, Gaf olduğu hakkındaki fikirlere ben : teke “ve adli istiklâldir. Fil, |rede bir hâkim, bugün bir no:| katiyyen iştirak etmiyorum, Fil) otiyazları şeklinde girecekse, |kadar değilim ki hatta şehrimi-|leri mukayese edilirse, hakikat Hilda imi “ük terin vaziyetinde idi. Bir ehliyet hakika bunun da bir tesiri var). yalnız bütçe açığını kapada-/Zin #u liman, tenvir ve muhabere bizim meb'uslarımız, Fransız ei ) İNE l kat fazla para söylememişlerdir. imtihanı geçirir, hükümet tara:|dır, ve bu. tesir > bizde “zatön| çek borçlar halinde giretekse, |ve münakale işlerinde bile im- ll a pim Teşrii kuvvet bir kanunla, fından kabul olunurdu. Fakat|mevcut (olan “asırlar mahsulü) “Zannediyorum ki: memleket Hiyaz şeklinde cenebi sermaye” icrai kuvvet bir hareketle adam | hükümet - tarafından tayin edil: buhranı büsbütün teşdit etmiştir. | henüz birinci tarzda bir serma-|8İ erilmemelidir, çün-|usumuz var! Almanyanın nüfu: haklarını ihlâl ettiği | zaman) ezdi. Anicak bizim memlekette hü- di elek -İbizimleinin beş mislidir. Meb va Ağ ye gelişine “müsait değildir, ve işler, bütün Avrupa: en : ii insan ne. yapabilir? İsyan mı?) < Hâkim olmak için, hâkimlik kim: sürün buhran, “esas itibaz| Kinseneleyh cenebi sehsayesi bu vejilrile de yayı, (lar bizim meb'usların iki » Evet, eğer bir çok kimseler ise) vazifesini satın alır. veya tevarüs|rile sarfedicilere mahsus amiller| emlekete (bugün girecek olsa İnbiliyor ve Türkiyede bunların ni bile bulmaz. İngiltere iç İnsan yalnız başına isyan ede) ederdi. Nasıl ki bir rioterde, no-Jeseridir. Ve bu günkü bali tev-), i öyle, Fransa de. mez. Bu pek beyhude bir Ze) terliğini bugün Fransada satınllt eden sebeplerin en mühim, |). Yelz büyük şehirlerde ya-|böyle yapılması çok mümkündür.İmemleketleri nisb Bile tavasmi - unsurlara bi İşleri i İM yü meb pi vi een e nz alır veya miras tarikile elde e:İleri; beynelmilel buhran. değil- sk ram yayan ii e li ME al bi de mi le talanı yoğ sreddedia a mler m ki yar a iyim si sl kütlesi, yani Türk milletin içtimai iş bölümüne dahildir buc| e, disleri üç kere fazı er mizi yı yere al 2 | ir, içi irİkik ve müni ja edecek olsij acze maruz kalır, eşyamı sa |tekidiler ve vatandaşlar onların kendimizi bey kemirmekte devam edecektir. |non için bu hususta fazla bir iş u lemek ee lardı, haydi üç misli fazla o beyinde hi aba ür. Bü Aİ lurlardı. Birinci Franguya za)“ Bizdeki. buhranı. dünyadaki). sp MEMMMDMMERMM MEM Söylemiyöceğikti, lar “diyebilirdik; Halbuki gördül zifeleri tayin edeceklerdir. |hususta bizdeki fenalığın beynel- âr olarak haklarını ihlâl eden bir kanuna karşı, adam haklarının tek bir teminatı vardır. Teşkilâtı adliye yani adli mehakimdir: Bunun içindir ki Ameri bir mahakeme, kanunu esasiye muhalif addettiği bir kanunu tat- bikten “imtina etmek hakkını haizdir. (Common Lani ) denilen Amerikan kanunu esasisi, Ame- rika hukuku siyasiyesinin esas prensiplerini ihtiva eder. Haki- katta, hâkim hoşuna gitmiyen bir kanunu tatbikten imtina edebilir. İstinaf vardır. O vakit divanı âli, mevzubahs kanunu tatbikten imtina Common Lani larına muvafık olup olma- yani bu kanunun kanunu esasiye muavafık. olup olmadı- ğına karar verir. Yani, divanı © âli, kanunu mahküm etmek hak- okını haizdir. Monarşik bir memleket olan| Fransada çok garip, görünen bu kanun, pek sadedir. Adam hak- ları kahuna mütefevviktir ve bunların ilânından maksat ta, manından beri bu böyle idi. Fa- kat hâkimliğin istiklâti prensibi çok daha eskidir. Zira ne kadar maziye “gidilirse gidilsin, eski Fransız krallığında kral parla- mentolar azalarını tayin etmezdi. Parlamentoda bir azalık in- hilâl edince parlamento krala üç namzet gösterirdi ve kral bunlardan birini intihaba mec- burdu. e Öyle ki,parlâmento kralıntayin et mek istiyeceği namzeti İistesin- den hariç birakmak suretile, kralın tayin hakkını hakikatta nezedebilirdi. Eski idarede de hâkimlik Fransada daima müs takildi. Hâkimliğin hükümete tâbi olması; . ibtilalin (o fütuhatından beridir. Adam haklarını ilân etmekle beraber ihtilâl ayni dakikada da onun zamini ve müdafiini ortadan kaldırıyordu. İnsanın büyük bir malüliyeti her şeyi ayni za- manda düşünememesidir. buhran ile kârşılaştırdığımız za- man, aralarında hatta mahiyet itibarile © müşabehet noktaları dahi yoktur; meselâ bizde köy- lünün en küçük bir istihsal ser- mayesi - tedarik için, hatta ipo- tekli teminat” mukabilinde ver- miye mecbur olduğu faiz yüzde 70 ten; aşağı değildir. Bütün dünyada “köylünün yüzde dört- ten fazla “faiz “vermiye mecbur olduğu medeni “memleket yok- tur, hatta, müstemlekelerde bile yoktur... : Dünyadaki buhran bilhassa büyük sanayi» inkişafının tevlit etliği fazla istihsal ve bu günkü himaye sisteminin neticesi ola- rak husule gelen noksan “istih- lâk buhranidır, bizde “ise, bu günkü başlıca amili istihsalin çoğalması değil, bilhassa azal- masıdır, işte bu sebeple bizdeki buhranın dünyadaki buhran do- layısile vücuda gelmiş bir. hal olduğuna inanmıya imkân yok tur, ya “MAVI MELEK ELHAMRAİi.M. KÜTÜPHANE Sinemasında fevkalâde unazzau bir zafer ka- zanmıştır. Emil Yannigs ve MARLEN EİTRİH San'atkârane kudret- lerle çok takdir edilmiş- Bilhassa Mavi Melek rolünde Morlen Ditrih şehvetin hakiki timsali olmuştur” SEANS, ŞAATLARI : 5-715 ve 9,30 ki, meb'us beylerin sayısı » kadar: çok. olursa münakaştlır o nisbette az oluyor. Binaenalej?| 300 şu kadar meb'usun gördüğ! işi, yüz meb'usun daha iyi St) rebileceği şüphesizdir. Bunun faydaları şudur. £ velâ memleket (100 kıymeöi adamı 300 kıymetli © adamds) daha kolay bulacak ve seçecet/ tir. Sonra hazine yüz binlere a tasarruf temin edecek” Nihayet, meb'uslukla iktifn ©) meyip meclisi idare ğı ve bu işleri takip edecekler" işlere bırakılabilecektir. Ve Niti/ yet meb'usların yalnız meb'usl! aptıkları ve şüpheli işl kimileri mali O olmadi anlaşılacaktır. Vakıa, Bizde ştipheli iş v9) tur! Ancak, dedik a, mazide Pi raz olmuştur, istikbalde de bir”) olabilir. Fransada olür da vi neden olmasın? Biz Fı & dan çdaha az beceri Bunun içindir ki, Fransız kabi buhranından biz de bir ibret 4) si çıkarabiliriz. B.A