1 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Onbirinci fasıl Okumak hürriyeti Tabidir ki, 14 üncü Luiden iki asır sonra insanların değiş- tiğini zanneden safdiller, başka nazariyeler beklerdi. Zira mua- sır cemiyet hakkındaki bu te- lâkki, dehşetli derecede mürte- cianedir. Dürüst fikirleri ve terakkiye inananları | hayretlere düşürür. M. Gabriel Movod bu hususta Şu satırları yazmıştır: “ Benim gibi, mutlak bir ce- miyet hürriyetinin ve ayni za- manda devlet ve din işlerinin ay- rılmasının. taraftarı olanlar, bu günkü anti reklerikallerin kato- lik kilisesi o hakkında vakti- le Katoliklerin Protestan ve dinsizlere (| karşı © besledikleri fikir ve nazariyelerin aynini tat- bik ettiklerini görmekle müte- dehhiş ve müteessir oluyorlar. Bugün, bazı gâzetelerde, katoli kilisesinin © Fransız : gençli yanlış fikirler” içinde: yetiştirme- ğe devam etmesine müsaade e- “ dilemiyeceği yazılıyor. Hatta “ hata hürriyetini kabul etmek mümkün olmadığını , bile bir gazetede okudum. Halbuki bata hürriyeti hürriyetin ruhu değil midir ? Dai iki musamaha- sızlık arasında mi çirpmâcağız ? “ Yaşasın hürriyet , nidası zafer kazanan ekseriyetlerin sesi ola- cağına, daima zulme “uğrayan muhalefetlerin feryadı mi olacak? —Buna hiç şüphe etmeyiniz efendim. Bir. hükümetin “Yaş şın hürriyet, (diye ( bağırmı “Yaşasın o muhalefet, demektir ki bunu istemesine imkân yok tur, Meğer ki çok zeki bir hü- kümet olsun. Fakat pek üzerin- daşdurulamıyacak bir nazariye- dir..En zeki insanların bir ara- ya geldikten sonra hiç te zeki olmadıklarına. dikkat ettiniz Muharriri : E gı Cumhuriyetçi, demokrat olarak yetiştireceğiniz çocuğun ebevey- ni katolik olacak. Onları görme- sine mani mi olacaksınız? Düş- manı kaleye sokuyorsunuz. Hem bu düşmanın, ana baba | gibi, amca, kardeş gibi bir ve muallimin söylediğinden baş- ka şey söylediği için, ayrı bir ca- zibesi var. İşte manevi birlik derecede tehdit ve teh- like altındadır. Manevi birliği kurtarmak için yalnız bir çare var. Bunu da ben size söyliyeyim: Bütün fikir hür- riyetini, söz ve yazı hürriyeti hiç olmazsa asgari Protistan ol- mıyan adamlar için menetmeli, Sonra, asgari Protistan olmıyan çocuk babası olma; Bu suretle itfa ta kile hareket edilmiş olur. Kato- lik veya ruhiyatçı, kıralcı, impe- ratorcu, | serbes cumhuriyetçi olanlar, hayatta kalacaklar. Zira onları öldürmek münikün' değil. Fakat bir cihetten memlekette menfur nazariyelerini neşrü ilân vasıtasından mahrum kalacaklar. Diğer taraftan çocukları olmıya- cağı; için, bu fikirleri: babadan evlâda nakledemiyecekler. Bir nesil zarfında memleketin ma- nevi o vahdetini tesis edecek, aksi takdirde eyi biliniz ki bu manevi birliği daima yeniden te- sis etmek icap edecektir. Diğer bir çare de, memleke- tin manevi birliği denilen pa- paslara lâik, dini, mürteci ve gülünç fikri terketmektir. Ma- arif nazırı vasıtasile fikirlere hâ- kim olmaktan feragat etmelidir. Siz nesiniz ? Tekrar “ederim ki dece bir polis-ve müdafaa va- sıtası, Bu vezaiften, yani kâfi ve elzem olan tabii vezaifiniz hu- dudundan çıktığınız zaman, bir cihetten fazla bir salâhiyet ta- killiğince tedabir miştir. Bu iş ile “iştigal etmek üzere memur edilmiş olan ve Amerikada | sitaj görmüş olan incir mütehassısı geçenlerde An- karay gelmiş ve İktisat vekilliği at umum müdürlüğü ile te- masta bulunmuştur. Mütehassıs, ayni zamanda bu hususta çok mufassal bir rapor da yazarak vekilliğe takdim “etmiştir. Bu hususta yaptığımiz tah- kikatta incirlerimizin ıslahı; has- talıklardan vikayesi ve bilhassa incir bahçelerimizin kuvvetlen- dirilmesi işlerile harice gönde- rilecek” incirlerimizin kurtlanma- ması iğin yapılması lâzım gelen tedbirlerin tatbikinde hükümet- ten ziyade halkımızın: alâkadar olması” lâzımgelmektedir. | Iktisadi hakkında Tiryeste ticaret müme: Şinden şehrimiz ticaret odasına İtalya ve cihân ahvali iktısa: yesine dair dün mufassal bir ra: por gelmiştir. Bu râporun mühim noktalarını berveçhi zir iktibas etmeği faideli bulduk. Son gelen haberlere göre Ka- nada' mahsulüne dair yeni resmi tahminle buğday mahsulünün ge- çen ay tahminatından 3 milyon kentâl fazlasile 108 milyon ken- tala baliğ olmaktadır. Bu miktar geçen sene mah- sulünden yüzde, 30 nisbetinde yani takriben 25 milyon « kental! fazla demektir. Kanada hükümetinin beynel- İncirlerimizin ıslahı Bahçe sahiplerinin -tedabirle alâkası olması lazımdır “Ziraat umum müdürlüğü, irliklerimizin hastalıktan vi yesi için bu işlere memur eti mütehassıs tarafından icap eden etmektedir. mütehassısın tavsiye edeceği usullerin bahçe sahipleri müstahsiller tarafından tatbiki de muvaffakıyet için en ittihaz berpber tedabiri Bununla mühim amil görülmektedir. Keza incirliklerin kuvvetlen- hükümet teşkilâtından ziyade bahçe sa- hiplerine ait bir iştir. Bahçe sa- tavsiyelere takdirde gayenin bildir. Bundan başka beraber ihracat tüccarlarımızı alâkadar öden in- cirletin kurtlanmaması hakkında- alâkâdarların biraz maddi fedakârlıkta bulun- #iası ve icap eden tesisatın ya- dirilmesi meselesi de hipleri bu husüstal riayet ettiği husulü müstahsillerle ki tedbir içinde pılması lâzımdır. buhran Cihan ahvali iktısadiyesi bir rapor fazla zühur etmektedir. mısır geçen sene düşmüştür. Diğer hükümeti de göre 64 milyon kental tuti nı bildirmiştir. ” milyon kentale mukabil 30 milyon, yülaf “43,6 milyon ken- i- tale mukabil “662 milyon kental Yalhız 13. milyon kental iken bü sene 1; milyonâ taraftan avusturalya teşrinievelde 58 milyon kental tahmin eitiği buğ” day rekoltesinin son tahminata ğı Yalancı elitler Elit, güzideler, münevverler.. Son zamanlarda bu kelimelere sık sık tesadüf olunuyor. Gü- zideler idaresi, münevverler dik- tatörlüğü, “ siyaseti diye sözler isidiyoruz. Bunlar, eski bir sınıf mı, yeni türeyen bir zümre mi, bilmiyoruz. Öteden- beri “münevverler,, ismi altında memlekette ışık ve bilgi inhi- sarcılığını yapanlar. var, Onlar, kendilerine inanmek lâzım ge- lirse “keyfiyet, tirler, Onlardan ötesi yalnız “kemiyet,, tir. Kuru kalabalık.. Son bir kaç aylık siyasi ha- diselerde emsaline şahit olan “Halk, münevver. olmıyan va- tandaşlar kütlesi siyasete karış- tığı, kendi mukadderatına a- mil olmak istediği zaman buna türlü. türlü isimler verildi. En hafif bir tariz olarak! — Sokak politikası! denildi. Sokaktaki adamların poltik: «. Biliyorsunuz sokaktaki adamlar, cahil, bilgisiz, muhake- mesiz . sayılırlar. Onların. yapa- cağı siyasette fikir ve iz'andan eser mi olur? Onlar, yalnız his- tir, . yalnız ani fevrandırlar, Hal- buki münevverler!.. Münevverlerin en saf ve me- zayasını kendilerinden dinlemeli. Münevverler. hisse tâbi olmazlar. Düşünürler, muhakeme ederler. Maziden “ders alırlar. Hâli. tahlil ederler. Gözle- rinini istikbale dikerler. Güzide- dirler. Yani diğerlerinden daha yüksek, daha imtiyazlı ve daha fazla haklıl.. Evet, kendileri böyle derler. at birde hadisatın ne dedi- gine bakmalı Sokak politik: ları, yani halk, siyasetinde sami- Bir şeyden memnun de- gilse, memnun olmadığını söyler. Memnun. olmaması. için “ağlebi Kömür Buhranına karşı Orman müdürü bey kö- mür fiatlarının tenziline çalışıyor Orman müdürü bey tetkika. ndan avdet etmiştir. Aldığı. mız malümata göre bu tetkikat kış aylarında kömür fıkdanmı ve fiatların yükselmesine mey- dan vermemek için vuku © bul muştur, Her sene bu mevsimde İzmitten lima a 8-15 kayık kömür gelmekte idi. Şimdi bu kömürleri Ankara çektiği cihet- le İzmitten kömür: müvaredalı kesilmiştir. Bu yüzden kömür fıkdanına mahal vörmemek için orman müdürü bey Mani şehir, Salihli, Eşme ormanlı tetkikat yapmış, ihtiyaç nisbe- tinde kömür sevkiyatını temin etmiş ve fiatların tenziline ça- lişmiştir. H. F. teşkilâtı Celâl ve Vasif beyler Ödemişe hareket ettiler Halk fırkaşının yeni teşkilâ- tına memur edilen meb'uslardan Münir bey, mesaisine devam et- mek üzere Bergamada kalmış- tır. İzmirdeki mesai çok yavaş gitmektedir. Meb'uslar bu va; yet karşısında - ışlahatçılar mülbakattan başlamağa karar vermişlerdir. Evvelâ İzmir mül hakatı ile Aydın, Denizli; Muğ- la teşkilâtı ikmal olunacak ve en sonra İzmir kongrelerine başlanacaktır. Bu müddet zar. fında icap edenlerle temaslar devam edecektir. Vasıf ve Celâl beyler bugün Ödemişe hareket eylemişlerdir. Mezkâür şehirlerde bir kaç gün kalacaklar müteakiben Tire, Bı- Yındır, Torbalı kazalarını geçe Burakamlara nazaran bu 86- neki mahsul geçen seneye 'nis- betle 24 milyon kental fazladır. Hinidistan hükümeti ise Avus- kı ihtimal sebepler vardır, Sebep- ler baki :kaldıkça,.. sokak politi- ıları gayri memnundurlar, ya- muhaliftirler. Onlar dün bir ceklerdir. Bu havzadaki mesai hitam' “bulmadılça İzmire dönmiyeceklerdir. mieb'uslar Ekmek müsaderesi Rus imparatorluğu ve (sabık) Osmanlı imparatorluğu gibi çok büyük devletlerin “düsturu olan * devletin manevi vahdetini mu- hafaza , azariyesi yalnız maa- rife tabik edilmez. Dine de tat- kınmış olursunuz ki, bu namuslu bir iş. değildir, diğer taraftan abdallık etmiş olursunuz. Niçin olduğu anlaşılmıştır, zannederim. Beceriksiz, acemi; rdi, mütecessis, talıkikatçi Nümuneye. uygun olmuyarak ekmek çıkaran muhtelif fır lardan dün Belediyece 119 kile ekmek müsadere edilmiştir. Tayinler turalya ve : Arjantin mahsulleri yetişmeden evel kendi: buğday- lârını müsait fiatlarda ihraç e- debilmek üzere (Karaşi) demir- yolu şebekesinde nakliyat tari- fırkadan, “yarın başka fırkadan olmazlar. Ne istediklerini pek eyi bilirler. Münevverler yahut bu unvanı takınanlar için mesele başkadır. milel ziraat enistitüsüne iş'ar ettiğine göre'bu mahsülden 12 ilâ 14 milyon kental henüz harmandan geçmemiş bulunuyof. Diğer taraftan bozuk, az rai“ bik edilir. Bunu yukarıda: gör-İgciz ve" âczinizden gülünecek |demanlı mühim iniktar da zahire|fesini indirmeğe «karar © ver-İ Onların nazarında her. siyasetin kl m bakar me ele gir VR Eğme sanız Si. hayvan yemi olarak edna fiotlarla | miştir. © İliymeti, kendilerine atfettiği), Key an yatan da talik ey SE idiniz maddi nizamı muhafaza; satılacaktır. Diğet zahireden çav-| | Bu haberlerden sonra fintla| ehemmiyetle, ölçülür. Filân a Gl AİN 6 haneli tur. Zira bakınız'ne kadar tezat- lar ve maddi mitişkülât çıkıyor. Kendi : fikirlerinize * göre yetiş- ki, tenkidi ve içtimai bir ta aldiktan sonra babasının. yanına dönüyor, ve orada hiç te buna benzemiyen ; gazeteler. buluyor. İşte bu genç ruh zehirlenmiş, bu genç fikir dalâlete düşmüş, bu genç dimağ malâl olmuştur. — Mektepten çıkmasına mü- '#nâde etmeyiz. — Ve zannederim ki eyi eder- siniz. Mektepten çocukların çı! malarına müsaade etmemeli. F* kat on sekiz yaşında diploması- nı aldıktan sonra, yine matbua- serbes olduğu * memleketi de bulunmıyacak mı ve ona öğrettiğiniz şeylere gaze- telerde hücum edildiğini görmi- yecek mi? Sizin tesirinizden 'kurtulmasından korkmaz mısınız? Oh biz onun fikri üzerin- etmek ve bizi müdafaa eylemektir. Yani harice karşı müdafaaya mec- bur olduğumuz zaman başımızda olmaktır. Din kurmak değil. Siz ir şey anlamazsınız. ait değildir. Sizin işi- niz ders vermek değildir. Bundan bir şey anlamazsınız. Tedrisat ait değildir. Dinler, dini na- iyeyi neşrü ilâna matuf iti- kat cemiyetleridir. Tedrisat, ışık, usul ve nazariye neşrü . ilânına matuf bilgi ve düşünce cemiyi leridir. Sönük ve ölü dinler de- gil, hakiki ve kuvvetli dinler serbes cemiyetler vasıtasile, on- ların içinde yaşayan ve onları yaşatan dinlerdir. İnatçı ve meflüç olmıyan, bitaraf o yani sıfır olmıyan, Fakat (yaşayan, müsmir o ve nafiz, Ogüzel (tedrisat Onu halk eden, ayakta tutan ve ona tercüman olan cemiyetler vasıta- sile verilen tedrisattır. dar geçen seneniii “3,3 milyon, kentaline mukabil: yüzde yetmiş Vilâyei . encümeni Umumi vilâyet meclisine arzedilecek işlerle meşgul Vilâyet. encümeni" bugün öğ- leden sonra vali Kâzım paşanmi İtinda içtima ederek son seylâpta harap olan jollarin tamiratını “ münâkasaya © vazet- mek üzere başmühendisliğin tek- tetkik edecek ve bir karararaptedecektir. — Aynı za- manda tekarrüp eden umumi vilâyet meclisine -afz€- dilmek üzere idârei hususiyenin yeni sene bütçesi hakkında mü“ riyaseti liflerini içtima fazlasile 5/7 milyon: kental; arpa | Viyanalı gazete- betmesine intizar edilebilir. ci şehrimizde yana gazetesi lunmak gelmiştir. Lağımlar ve şoseler lanmıştır. Kilise zakereler vuku bülacaktır. rın daha ziyade'tenezzüle uğra- masına ve buhranın şiddet kes- Viyanada münteşir yeni Vi- muhabiri Her ( Brandav ) şark ahvali İktisa- diyesi hakkinda tetkikatta bu- ve tetkikatını gazete- sinde neşretmek üzere şehrimize Dundar sokağı leğımlarının tathiri ile döşemelerinin yapıl- ması tekarrür etmiş ve işe baş- Karâtaşta Yeni Türkiye “ve sokaklarının lağimlarile kaldırımları inşası tekarrür et- miş ve İnşaata dün başlanmıştır. doktor muhalefete geçer, fakat orada istediği mevkii bulamazsa, tekrar muvafık: olur. Çünki ona fazla itibar göstermiyen bir &i- yasetin kıymeti o yoktur.. Onlar nerede; iseler, münevverler orada dır. Onlar “münevverler,, değil- ler mi? Hayır!» münevverler * bunlar değillerdir. Bugünkü — fikirleri dünkü fikirlerine iymiyan, yarın- ki fikirlerine “hiç benzemiyecek! olan adâmlar ne kadar malü- matlı, ne kadar zeki, ne kadar muktedir olurlarsa olsunlar, mü nevver sayılmazlar. Ancak * ha- kikati gören ve gördüğü" ha- kikat için mücadeleye © atılanlar münevver ( olabilirler, Ötekileri yarı münevverler, yahut yalancı münevverlerdir. Çok bilgili adam şüphesiz, bilgisi için, hürmete şayandır. Fakat ondan daha ziyade hür gençlerimizden — Ulviye hanın tayin edilmiş ve sabık muallin Şerefnur hanımın da kazalardan birine nakledileceği' haber alır- mıştır. Ağaçlar bahar açıyor Son günlerde havaların gürel gitmesinden bazı mahallerde çi” buk çiçek açan ağaçlar bahar lanmaya başlamıştır. Bilhassı erik ve hatta şehir dahilindeki Limon ağaçlarında görülen çiçek ler mevsimsiz: addedilmektedi Onların aklı selimi, be kararsız ilimlerinde kuvvetli Fakat biz elit düşmanı değili. Bilâkis münevver, fakat hakiki ten münevver, seciye sahibi, mi" cadelede baş olabilecek adan lara ne kadar ihtiyacımız oldi veriri e : Eugene Pelletan bunu ne mete şayan olan vardır.) e bili le yle bir iz bırakmış olacağız! gözel Seöylemistir. . “ nu biliriz. Münevver sandıkl” e e z Bb , 2W8İOda, çok samimiyetli, kanaati- ti yalnız ismen münev VEL vat Jeniitler dalma; taz) yet hakkı verilsin, fikri Dünyanın en büyük artisti Zİne çok merbut adamdır. Yahut| olduklarını duymakla en deri lebeleri üzerinde silinmez bir iz bırakmak iddiasındadırlar. Yalnız. Ekseriya yanılırlar. Biliyorsunuz ki mektep hayatından çıkan encin birinci işi okumaktır. ilhassa mektepte kendisine me- nedilmiş olan kitapları okur. Siz, ruhlardan mes'ulsü: Memle- i 8 “““İdır. Yani herkes bir mektep bir - Onlar, siyasetlerin — kıymetini| bilgililerimiz de vardır. i v e e e lise, bir darülfünün tesis edebil; aVi İğvüdilerine — yerilda> mevki 6) B. A eğ meli, usüle karşi usul çıkarmalı, ölçmezler, çünkü hiç bir siyaset- A diğiniz hu manevi birliği sonra fikir hürriyeti, söz, matbuat hür- riyeti ile imha ettirirseniz bir şey vapmış olmıyacak ve vazife- nize ihanet etmiş olacaksınız! Sonra, ebeveyni düşünürken hayatının yüz misli kuvvet bulâca- ğı görülecektir. Cemiyet, top- raktan serbes darülfünunlar çı- karacaktır. Her tarafta zekâların boyunduruk altına alınması ye- rine asıl bir rekabet başlıyacak- tır. Bu da kâfi değil, tedrisata cemiyet hakkını vermek lâzım- tekemmülâta tekemmülâtla mu- kabele etmeli ve bu işi kendi mes'uliyeti, aile babaları ile ef- kârı umumiyenin teminatı altın- da yapmalıdır. , medi — - . Emil Yanings Pek yakında, şehrimizde göreceğimiz Melek Filminde sadece kanaat adam. Sokak poltikacıları diye tez- yif edilen vatandaşlar bu sami- miyeti ve kanaati göstermişler- dir. Onlar, bir gaye için rey vermeğe şitap ettiler ve bu uğur- da her müşküle göküs gerdiler. ten bekledikleri şahsi bir mevki yoktur. Yalancı elit ile halk kütle- si arasında bir tercih yapmak bir azap duyarız. Bu yalancı münevverler, W naatlerinde sabit ve samimi © lan hakiki elit i meydana © arırlar, Teşekkür olunurki, bisi yi münhasıran şahısları için me kazanmak £ vasıtası addetmiy” Altın piyangosu lâzım gelirse, biz tereddütsüz reyimizi #ekek yolitlte'eiri Kupon No 37 yi