18 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

| TARİHİ TEFRİKA: 8 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. İngiliz politikasında meşrutiyetlen sonra esaslı değişiklik olmuştur Halbuki cemiyet erkânından ba- zılarınm gazetecilere vukubulan beyanatı bu müzahereti bozacak mahiyette görünüyordu. o Meselâ Enver Bey Türklerin Mısırı ve Mr- sırlıları unutmadıklarını gazeteci - lerden birine söylemesi üzerine © zaman “Times,, gazetesinin İstan- bul muhabiri olan Graves Selânik merkezi umumisine aşağıdaki telg- rafı çekmeğe mecbur olmuştu: “Enver Bey Mısır milliyetperver leri hakkında verdiği beyanatında onlara karşı cemiyetin temayül gös terdiğini söylüyor. Bir Mısır mese- esi çıkarmamanızı halisane temen- ni ederim. Mısır milliyetperverleri Jön Türklere hiç bir zaman yardım etmediler. Onlar Arap İzzetle E - bülhüda'nın para ile tutulmuş a - janları idi. Sizin onlara karşı tema- yül göstermeniz Londra'da endişe uyandırıyor ve bilhassa Times ga- zetesinde hoşnutsuzluk husule ge- tiriyor. Halbuki Times © gazetesi Türk liberalizmini beynelmilel ir- ticaa karşı müdafaadan geri dur - muyor. Meseleyi yakında tenvir e- deceğinizi ümit ederim.,, Filhakika İngilterenin Türkiye politikasında meşrutiyetin müteakıp pek esaslı bir tahavvül husule gelmişti. Abdülhamit dev - rinde vikua gelen Ermeni mesele. leri, Makedonya hâdiseleri ve Ma- kedonya plânları tamamile unutul. muştu. İngiliz gazeteleri İngiltere ei hiç bir zaman Türki- yeye aleyhtar olmadığını, — yalnız Abdüllamide aleyhtar olduğunu yazmağa başlamışlardı. Ingiliz Ha ve Nazırı Sir Edward Grey A- am Kamarasımdaki beyanatmda “Genç Türklerin memleketlerinde daha hür, daha sabit, daha bitara- fane bir idare tesis etmeğe çalış - lerin ileri sürerek in anlara çok mütemayil olduğunu a- Şiktan açığa söylemişti. İngiliz politikasındaki bu ta - havvülün sebebini Alman rekabe- tinde aramak © lâzımgeliyordu. Çünkü ilânı meşrutiyetten evvelki son seneler zarfında Almanlar, In- gilizleri racaklarını rahi Genç izi Erelea Mi sırda ve Hindistanda aksi tesirler isule getirmesi ihtimali İngilizler tarafından nazarı dikkate alınmıyor irem Çünkü Genc lerin tamamile İngiltereye te- mayül edeceklerine muhakkak na- zarile bakılıyordu. İngilizler fından neşrolunan siyasi evrak a- rasında Sir Grey'in İstanbuldaki İngiliz Sefirine yazdığı bir mektup vardır ki İngiliz Hariciye Nazırı bu mektubunda böyle bir kanaat hâsıl ettiğini (o gizlememektedir. İngilizler Genç Türklerin himaye olunması tasvip La meşrutiyetten biraz evvel Reval'de Türkiyenin taksimi huzusunda İn- ye karşi dostluğun müm- kün olduğu kadar gizli tutulmasını istiyor ve İngilterenin eski politika sma geri dönerek gene Türkiyeyi Rusyaya karşı bir set gibi kullan - mak isteyeceği hakkında Peters - burg'da bir kanaat hâsıl olmasını arzu etmiyordu. İngilizler, Türkiyeye İngiliz ser- maye-inin girmesine ve (meşhur Willcocks'un İrak'taki sulama pro- jeleri için Genç Türkleri kazanma- ğa da çalışıyorlardı. £ 25 ağustos 1908 tarihli bir mektubunda İngil- tere Sefaretinin meşhur tercümanı olan Fitzmaurice tarafından yazı- lan bir mektupta deniliyordu ki: “Top ayağımızın önünde duru - yor, Alman dostlarımız buna çok kızıyorlar. Demir kızdı, onu hemen dövmek lâzım, Yoksa soğursa hiç bir şey yapamayız.,, Genç Türklerin İngiltereye karşı gösterdikleri temayül işte bu suret- Ie İngilizleri sevindiriyordu. Onlar Alınan nüfuzunu ortadan kaldır - mağa muvaffak olduklarından do- layı çok memnun görünüyorlardı. İngiliz sefiri Lowther Hariciye Na- zırına yazdığı bir mektubunda di. yordu ki: “Mezunen memleketin- de bulunan Alman Sefirinin bura- ya döndükten sonra nasıl bir mua- meleye tâbi tutulacağını görmek enteresan olacaktır. Çünkü sefirin bütün dostları hapiste. Her halde Alman Sefiri çok müşkül mevki- de kalacaktır. Alman Sefiri 25 ağustos 1908 de Istanbula dönmüştü. Sefirin ilk defa Yıldıza giderek Abdülhami - din huzuruna kabul olunması her halde çok hazin bir manzara arze- diyordu. İstanbuldan ayrılmadan evel mutlak bir hâkim vaziyetinde bıraktığı Abdülhamidi Baron Ma- reşal birdenbire Karadenizde ge- mileri batan bir bezirgân halinde görmüştü. Alman Sefiri Baron Mareşal'in © günlerde Almanya Hariciye Ne- zaretine gönderdiği raporlar dahi neşredilmiştir. İmparator Vilhelm' in takdirine mazhar olan bu rapor- larında sefir, Abdülhamit idaresi- nin sukutunu o idarenin casus teş- kilâtma istinat etmesinde ve bir de Makedonyada yapılmak istenilen ıslahat emellerinde buluyordu. Ba- ron Mareşal, ilk aylar zarfında gö- rülen heyecanım ve gösterilen taş- kınlıkların çabuk zail olacağını ve muhtelif ırklar arasnda yeniden kanlı hesap vermeler başgösterece- ğini de o raporlarında zikrediyor - du. Sefirin fikrine göre, eski imti- yazların muhafazasmı istiyecek ©- lan hıristiyan unsurlarla hâkim mil let olan Türk unsuru arasında yeni, mücâdeleler çılımamasina imkân yoktu, Bundan başka Baron Mare- şal Osmanlı Devleti işlerine büyük devletlerin müdahalesi cihetine gi- dilmemesini, yoksa böyle bir mü - dahalenin bütün islâm âleminde bü yük bir ga'eyan uyandıracağını ya- zıyo: Alman harici siyasetini uzaktan idare eden İmparator Vilhelm bu islâm âlemile çok meşgul oluyor- du. Osmanlı Devletine yapılacak bir fenalığın bütün islâm âlemin- de aksitesir hâsıl edeceğini tasav - vur etmekten pek zevk alıyordu. İttihat ve Terakki tarafından vü - cuda getirilen hürriyet inkılâbınm islâm âleminde İngiliz siyasetine karşı birçok müşkülât çıkaracağını düşündükçe Imparator o Vilhelm fena halde seviniyordu. Türkiye hakkındaki düşüncelerini de o is- lâm ittihadına göre tanzim ediyor- du. Bu islâm ittihadına ve cihadı mukaddeseyö yalnız Alinan İmpa- ratoru değil, bütün Alman diplo - masisi de Umumi harba kadar inan dılar. İstanbulda Meşihat kapısı önünde açılan Sancağı Şerif etra - fında tek bir islâmın bile toplan - madığını ve bütün o is'âm ittihadı fikrinin mevhum bir kuvvet oldu- ğunu görünceye kadar da o iman- larından ayırlmadılar. — Bitmedi — Sandık içinde Seyyahat eden 15 yaşında bir delikanlı VARŞOVA, 17, A.A, — Sovyet hu dudunda kâin Stolpci istasyonundan bil- dirildiğine göre Sovyetlerden gelen bav- yar sandıkları vaşondan indirilirken bun lardan biri kazaen yere düşmüş ve açıl- miştir. Orada bulunanlar hayret içinde şunu görmüşlerdir: Havyar kutularının arasında boylu boyunca yatan onbeş yaşlarında bir erkek çocuk. Bu sandık Smolensk'den © geliyordu. Çocuk bitkin bir halde bulunduğundan ba garip seyahat usulü hakkında beniz izahat verememiştir, — M. Pesmasoğlu Atinada ATINA, 17.ALA. — İktisat nazırı M. Pesmazoğlu İstanbuldan buraya gilmiş. tir. Seyahatının neticeleri hakkında gar zetecilerle görüşürken, M. Pesmazoğlu Türkiyenin zunamdarları tarafından el: de edilen iktisadi eser hususunda derin hayranlığını bildirmiştir. e Kredi fonsiye tahvilleri KAHIRA, 17. A.A. — (Gecimiştir): Yüzde üç faizli ve ikramiyeli Kredi Fan- siye tahvillerinin bu dafaki çekilişinde: 1886 senesinde çıkarılmış tahvillerden 50.781 mumero < 50.000, 1903 senesinde çıkarılmış tahvillerden 794.349 murnero 50.000, 1911 senesinde çıkarılmış tahvil. lerden 324,490 nı 000 Hiikiyiz imero ni frank “İHARİCİ HABERLER MİLLİYET PAZAR 18 Tİ Yunanistanda komünistlerle Milli- yetperverler arasında bir hâdise Zabıta silâh kullandı Her iki taraftan da 20 kadar yaralı vardır. Bir de polis yaralanmıştır. ATINA, 17 (Hususi) — Dün akşam burada. milliyetperverler ile komünistler arasmda ehemmiyetli bir hâdise olmuştur. Milliyetperver - lerin M. Merkorisin riyasetinde içtima ettiklerini haber alan komünist - ler içtima mahallinin etrafını alarak yaptıkları gürültüler ile içtimam dağılmasına sebebiyet vermişlerdir Bunun üzerine mililyetperverler, komünist gazetesi Rizosbastis'in idarehanesini taşlamışlardır. Bunları dağıtmağa gelen zabıta silâh istimaline mecbur kalmış ve her iki taraf- tan yirmi kadar insan yaralanmıştır. Yaralananlar arasında bir de po- Londra -Melbourn hava | yolunun kahramanları | Yarışta ikinci gelen tayyareciler bugün Ankarada bulunacaklar ANKARA, 17 (Telefonla) — Londra Melbourun arasındaki büyük hava yarışında ikinci gelen tayyareci Mol ve Parmentier tayyarelerile yarın on birde Bağdattan şehrimize geleceklerdir. Tayyareciler merasim le karşılanacaklardır. Bir Alman vapuru karaya oturdu lis vardır. D müzakeratı durdu İngiltere Amerika ile bir anlaşma yapmak istiyor Japonyanın cevabı gecikiyor bunun sebebi Tokyo kabinesinde LONDRA, İ7.A.A. — Japon hükü- meti tarafından Japon heyeti murah- hasasına talimat gönderilmediğine dair Tekio'dan gelen haber üzerine denit mü sakereleri dün durdurulmuştur. Geçen hafta İngilizler tarafından s0- rulan suallere Japonyanın resmi ceva- bının salı veya çarşambadan evvel alın- ması ihtimali yok gibidir. Ayni suallere Arverikelilar, Japonlar noktayi nazarla- rını bildirmeden evvel cevaplarını bildir- miyeceklerdir. Binaenaleyh müzakereler dört gün için durmuştur. İaber alındığına göre Japon cevabı nın geç kalması Tokio kabinesinde nok- tayi nazar itilâfı olmasındandır. Sarre mes'elesi M. Laval Fransanın endi- şelerini izah ediyor PARIS, IZA.A. — Hariciye Nazar M. Laval ayan hariciye komisyonunda demiştir kö « “ Fransız bükümeti, mesuliyetini de- ruhte ettiği menfaatleri himaye vazife- siyle mükelleftir, fakat meselede hiç bir çizli fileri yoldur. Muahede Sar erazisi halkına öç tarzı halden birini intihap su. retiyle mukadderatını serbesiçe tayın et- mek hakkını vermek istemiştir. Bu mua- hede halka reyiimin serbest, samimi ve mahrem olacağını vadetmiştir. Fransız hükümetinin endişesi i imelerinin ana hatlarmı izah ederk mü- zakeratın dostane mahiyetini teyit etmiş ve umumi sulh için Avrupa şarkında ve hatta Asya uzak şarkında dostane bir am- laşmaya vusul ömidini izhar eylemiştir. Komisyon namrma, reis M. Berenrer bu teblizatından dolayi mazıra teşekkür etmiştir. , Arnavutlukta öğe Ekaliiyet mekteplerine dair yapı'an bir teblig idaresi lâhatın kati surette a ii - larak, hükümetin if sahasındaki dilebildiğini memnuniyetle tespit ve mü- şahade etmektedir. Bu noksan okalliyet mektepleri hakkında da vaki olmuş ve bu hal bazı Yunan mghafili ve matbuatı tarafından Arvavutluğun Milletler Ce- miyetine verdiği 1921 beyannamesinin 6 met maddesinin ihlal mahiyetinde gö?” terilmeğe vesile olmuştur. Haki katla, Yunan ekalliyet bu maddenin mana ve şumulü dahilinde bütün hukukundan te- mamen İstifade etmektedir. ATINA, 17 (Milliyet) — Mösyö Çaldaris va komitesi mer- kezindeki taharriyat SOFYA, 17 A.A. — Makedonya ihti lâl komitesi merkezinde ele geçen ve za- bıta tarafımdan te-krik edilmekte olan ve- sikalardan bahse hazı cenebi gazeteleri bir takın ecnebi gahıslar ve sefaretlerin mevzuu bahis ulduğunu yazmakta ise- İlerde bu . vesikalarda böyle bir şey yoktur. Bunlar komitenin dahili emirna- emelerinden ve toşekkülün muhtelif grup. ları arasındaki mücadelelere ait raporlar- dan ibarettir. ye çıkan bir ibtilâftır LONDRA, 17.A.A. — Japonya mu- rahhası M. Sigerü Yoshida Parise gel. miştir, M. Yoshida Japon hariciye neza- tarafından Japon sefaretlerine hari- iyaset hakkında teferruat üzüüne ma- lümat vermeğe memur edilmiştir. Haber alındığına göre bu ziyaretin de- niz müzakereleri ile alakası yoktur. VAŞINGTON, 17. A.A. — Amerika bükümeti, Londra deniz müzakereleri boşa çıktığı takdirde müşterek hareket. te bulunmak üzere Ingiltere hükümetin- den bazı teklifler almıştır. Reisicunhur. la görüşmek üzere hareket etmiş olan hariciye nazırı M. Hull bu meseleyi M. Ruzvelt'le müzakere edecektir. M. Churchil Ya teslim olmalı yahut hazırlanmalıyız diyor LONDRA, IZ.A,A. —Havas; M. Vins- ton Çorçil radyoda sörledği bir nutuk ta Alman tehlikesinin çoğalmakta ve yak laşmakin olduğunu bildirerek, Büyük Britananyanın Avrupanın en kuvvetli hava devleti olması icsbettiğini söyle- miş ve £ “ Ya teslim olmalı, yahut bazerlan- malıyız,, demiştir. ret İ Yugoslavyada Pasaportları ri yolunda olmı- yan Macarlar teb'it edildi BELGRAD, IZ.A.A. — Selâhiyettar mahafil bazı Macarların tebidi katiyen şahsi mahiyette olduğunu ve Macaris- i heyecanın tesbit edilenler ara- TRABZON, 17. A.A. — Alman bandıralı Angorya vapuru bu sa“ bah liman içinde sahile yakin bir yerde karaya oturmuştur. Vapar kendi vesaitiyle kurtulmağa çalışmaktadır. Süvari, vapurun kurtrlacas ğını söylemektedir. Romada ilk mülâkat dün yapıldı ROMA, 17.A.A. — Avusturya başvekili M. Şuşnig ile M: Musso- lini arasındaki ilk mülâkat, bu sabah Venedik sarayında vaka bulmuş* tar. Bu mülâkata Avusturya hariciye nazırı da iştirâk etmiştir. Balıkesir Valisi vekâletlerle temas ediyor ANKARA, 17 (Telefonla) — Bir müddetten beri şehrimizde vekâ. letlerle temas etmekte bülunan Balıkesir valisi Salim Bey, iki güne ka dar Balıkesire dönecektir. Türk- Sovyet hudut mukavelesi 6 ay uzatıldı ANKARA, 17 (Telefonla) — B. M. Meclisi toplantısında hudutta zuhur eden ihtilâfların tetkik ve halline müteallik RE ile Sovyet Cumhuriyetleri ittihadı arasındaki muhavelenamenin temdidi hakkındaki protokolü tasdik etmiş ve perşembe günü li mak üzere celse tatil olunmuştur. Devlet şurasındaki münhalazalıklar ANKARA, 17 (Telefonla) — Hükümet, bir tezkere ile Milet Mec lisine müracact ederek Devlet Şârasında münhal bulunan üç azalık için intihap yapılmasını temenni etmiştir. Gazi Hz. ile Belçika kralı arasında! samimi telgraflar ANKARA, 17 (A.A.) — Belçika Kralı Leopold Hazretlerinin yevmi mahsasları münasebetiyle Reisicumhar Hazretleriyle müşarünileyh Kral Hazretleri arasında aşağıdaki telgraflar teati edi Yevmi ları münasebetiyle zatı ii riklerimi ve şahsi saadetleriyle Belçikanın refah ve pimi hakkındaki temennilerimi sunarım. Ni Vaki tebriklerden ve memleketim hakkındaki yı zatı devletlerine teşekkür ederim. 7E0P015 Bulgarların eski bir cenerali öldü SOFYA, 17.A.A. — Umumi harpte ikinci Bulgar ordusuna Ku: li emr Todorof ölmüştür. Cenerale milli cenaze merasimi İzmirde Dead bonolar Ziraat Bankasına satılmış sında Budapeşte hariciye ( hazaretinin yüksek inin kardeşi de bulunmasından ileri geldiğini bildi- riyorlar. Pasaportları yolunda olmıyan eki 30 kadar se) tesbit edilmiştir. Cenubi meli İk FN ye Bolivya ile Paraguvay har- bi devam ediyor ASOMPSIGON, I7.A.A. — Harbiye mazareti şu tebliği neşretmiştir: Elkarmen'in zaptı esasında bir kaç Bolivya alayını mahvettik, bir erkin bargle 7000 sakar esi aldık ve 5 topla Lehistanda Ortadan kaybolan bir kö- mür fabrikası direktörü POZNAN, 17.A.A. — Szamotuly'den Pildiildiğine göre bu mevkideki kömür fabrikasının müdürü ve başlıca hisse se- sından Hanri Borah ortadan kaybulmuş- tur, Madi ,bir çok | karğılıksrr Çek ileyhi F. mumaileyhin Fr; t- ey amsaya kaçtığını zannet Müddei urmumü meseleye el koymuş» tur, Erkek kıyafeti komitesi ,PARIS, IZ.A.A. — Paris'de “Erkek feti,, komitesi isminde hir komite , Bu komite dün verdiği alışam ziyafe- finden sonra maibuata programının ana hatlarını izah etmiştir. Bilhassa tiyatro ve artistik süvareler için süvare si ne umumi bir surette avdet edilmesi mev zwu bahistir. zailiğek daş Be'çikadaki kabine buhranı BRUKSEL, 17.A.A. — Resmen bil- dirildiğine göre M: Jaspar yeni kabine- yi teşkil vazifesinden affedilmesini Kral. dan rica etmiştir. Anlaşıldığına göre ML Jaspar Krala bir kabine listesi vermiş fakat Kral bu östeyi tamamiyle “tasvip etmek istememiştir. IZMIR, 17. (Hususi) — İskânda çalınan 36 bin liralık mübadil bo- nosunun otuz bin liralığı İstanbul Ziraat Bankasında satılmıştır. İs tanbuldan bazı kimselerin getirilmesine intizar ediliyor. Firari iskân memuru Fevzi Ef. Ankarada yakalanarak getirildi. İnkâr ediyor, “Ben bono satışında komisyonculuk yaptım,, diyor. Birinci umumi müfettiş Ankarada ANKARA, 17 (Telefonla) — Bi - rinci umumi mületiş Hilmi Bey, bu bl şehrimize gelmiştir. Gizli nüfusların meydana çıkarılması müddeti uzatılacak mı? ANKARA, 17 (Hususi) — Hükü - ir Mület Meclisine bir lâyiha vermiş - tr. Bu lüyihada gizli nüfusların bildi - müd- detinin ve ayni kanunun 2 inci mad. desinin gizli doğum, ölüm ve evlen- me deterlerinin belediyeler ve muhlar- larca vali ve kaymakamlıklara veril - mesi ve 5 inci maddesindeki cezaların tatbik edilmesi müddetinin 1 şubat 1935 tarihine kadar uzatılması teklif olun- inalıtadır. Gizli doğum, ölüm ve evlenme yar kümet teşkilâtının izm olan ehem - niyetle takip ettiği, büleümetin mecli- se verdiği esbabı mucibe mazhalasın. da kaydedilmektedir. 1 inci eşi 15 ine kadar 2,868,216 Ye kanuni müddetin za - tılmasma | lüzum görülmüştür. Bütçe encümeni Başkâtip muavini ANKARA, 17 (Telefonla) — B. başkötip muavinliğine Maliye ize mi ü BİRE Bey taya sölmiş. İdamları tecil edilen Zenciler NEVYORK, I7.A.A. — Alabas mahkemesi 7.1234 tarihinde İspanyadaki mevkuflar BİLBAO, 17. A.A. — 171 siyasi met kuf serbest bazkılmıştır. Bunların 70, altına Mendi vapurunda idi İnsull'un muhakemesi İKAGO, I7.A.A. — Samuel a lakin bir üzeredir. Jüri heyeti aym 22 sinde mü zakerelerine barlıyacalıtır. ' keş Derbi at yarışları LONDRA, 17.A.A, — Büyük koşularında 21 et içinde Blank birinci * lerek bahsi smüşterekte ikiye | onbi” Jonns Dream ikinci gelerek altıya YE, ve Celestia City de üçüncü gelerek yirmi vermiştir. N M. Litvinof Cenevre yolunda MOSKOVA, 17.A.A. — M. Lti Milletler Cemiyeti konezinin eva. de içtimamda hazır bulunmak üze“ nevreyo hareket etmiştir