18 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GQZETE Bir Amerikalı MUyonerden kazanmak isterseniz bugün çıkan dördüncü sayıyı okuyunuz. 1.000.000 dolar 4 renk 24 sayfa 7 buçuk kuruş c İSTANBUL CAGALOĞLU S 6 l i e NO. ö l l O Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul . Posta kutusu: İstanbul. No. 246 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298, Idare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşrlyat şirketi 24299 24290. u o ~^^~~ ~^^^~^^^^^^^^ ^^^^^^^»^~ ~^^^^r ' ~^^^^r~ ^m^^~ ^H ~^^^^^»^^ ^^ um urıye Vekâlet emrinde ve açıktaki memurlar Meclise yeni bir kanun lâyihası geldi Ankara 17 (Telefonla) Medi • se gelen bir kanun lâyihasma göre kadro dolayısile açıkta kalacak veya Ve kâlet emrine ahnacak memurlardan filen otuz seneyi doldurmuş olanlar dairelerce tekaüde sevkedilir. Kadro dolayuile açıkta kalmıs memurlar mevcut oldukça bunlarm derecelerinde veyabir derece dummdaki münhal momuriyetlere hariçten memur alü^nıaz. Bu münhallere ve bulunduğu derecenin bir derece dunundaki münhallere en evvel açıkta kalan memurlar yerlestiri lir. Derecesi dahilinde veya bir derece asağı vazifcleri kabul etmiyenlerin a çık maaslan kesilir. Kabul edenlerin kendi derece ve lilsilesi dahilindekî ilk münhallere terfi ve tayin ve açıkta kaldıklan memuriyet derece ve maaşlan üzerinden tekaüt haklan mahfuzdur. IMabadi dorduncu sahl1ede\ Bütün bu rivayetler nekadar ısrarla tekrar edilirse ediUin nihayet tahmmden ibarettir. Hakikat ancak iki ay sonra ve intihaptan îki gün evvel belli olacaktır. Bu intihapta da geçen sefer oldu • ğu gibi gerek «neb'uslann, gerekse diğer zevatın namzetlik için Fırka k&tıbi umumiliğine tahriren m'jracaatleri lâzım gelmektedir. Meb'us namzetliği için müracaat e deceklerin pek fazla olacağı ıımdi • den anlaştlıyor. *** Dün sabah bütün kaymakamlar belcdiyede bir toplantı yapmışlar dır. Toplantı öğleye kadar devam etmistir. Bunda yapılması muhtemel meb'us intihabatının hazırlıklan et rafında görüsülmüştür. HAYAT Ansiklopedisi neı cilt hazırdır. Cüzletinlxi bir an evvel ciltletiniz 6 Pazar 18 Tesrinisani 1934 Türkiye Büyiik Millet Meclisi Intihaplarının Yenilenmesi ransada meb'uslar meclisinin âyanın muvafakati a* lınmaksızın fesholunabilmesi esasında tasavvur olunan devlet ıslahatı yürüyemiyerek Dumerg kabinesinin istifasile neticelenmiş olduğu bir sırada, Türkiyede Büyük Millet Meclisi int'.Hapîarınm yenilenmesine esas itibarile, hemen hiçbir münakaşayı mucip olmaksızın, karar verilmiş bulunuyor. Bizim hesabımıza kendi işimizde bizim için şaşılacak hiçbir cihet yoktur. Çünkii nihayet yaptığımız iş, yeni bir meclia seçip göndermesi için hâkim olan ınillete müracaatten ibarettir. Türk Temel Yasası (Teşkilâtı Esasiye) bütün hakimiyeti millete irca etmiş ve bütün kuvvetleri tek olan mecliste toplamıştır. İdareleri teariî olan memleketlerde gerçi prensip itibarile esas hep budur gibi görünür ama Türk Teşkilâtı Esasiyesi anlayışta ve yapışta kendinden evvelki kanunu esasilerin kâffesinden mühim surette farklı noktalar arzeder. Bu anlayış ve yapışa göre en sağlam Temel Yasa nrulletin kendi tarihinden doğar. Türk Teşkilâtı Esasiyesi İstiklâl cidalini yapan Türk milletinin kendi mücahedesi mahsulüdür. Türk Teşkilâtı Esasiyesi yazılmadnn yapılmıştı. Milletin kayitsiz ve şartsız hakimiyetine istinat eden bu anlayış bilâhare Teşkilâtı Esasiye atlı bir kanun olmak için sadece olup bitenin tesbitinden ibaret bir vazife yapılmıştır. Kanunun esasını teş ' Lil eden prensiplere çöre millet hâkim ve icap ettikçe ona rücu asıldır. Işte çiradi vaktinden evvel yeni intiKaplara gidilmelf karannda bu esasa müracaat olunmuş bulunuyor, ve bundan dolayı bizde hiç kimse şaşmıyor, hatta şaşmağa lüzum gormeği hatırına bile getirmiyor. Yeni intihaplara bu kadar kolaylıkla müracaatin b'"r tek misaline belki biraz İngilterede tesadüf olunabilir Halbuki bu noktada Türk Teşkilâtı Esasiyesisinin İngiltereden de ileri olduğunu kabul etmek lâzımdır. *** Bizim yeni intihaplara müracaat sistemimizle diğer memleketlerin fesih işlerinde çok esash şu fark vardır: Başka memleketlerde fesih yapılınca yenisi gelinciye kadar mecİİ3 yoktur. Bizde ise devlet kuvvetlerinin membaı meclis olduğu için, bizde yeni intihaplara müracaat olunduğu zaman yeni meclis gelinciye kadar eskisi bilkuvve ve icap ederse bilfiil mevcuttur. Biz meclis fasılasını kabul etmedik Çünkü Türk devletinin temeli en kat'î sarahat ve en sarıh kat'iyelle millete ve onu temsil eden mecliae dayanır. Bizim tarihimiz bize bu hakikati ilham etmişti. *** Bize göre intihaplari tazelemekte fevkalâdelık deği). tabiilik vardır. Hâkim millete rücu ederek onun efkârı umumiyesinden direktifler almaktaki isabeti kimse inkâr edemez. Bu sene altı ay sonra yapılacak yeni intihaplar alrı ay evvel yapılacaktır. Dah'K sebepler ve haricî vaziyetler bu işin böyle olması lehine birçok unsurları hamil bulunuyor. Ezrümlr önümüzdeki yaz esnasında Cumhuriyet Halk Fırkasmın dort senede bir toplanan büyük kongresi içtima etmek icap eylemektedir. Büyük Millet Meclisi azası kongrenin tabiî azalarıdır. Mantık öyle ikt'za eder ki millet kongrenin bu azalarını taze taze seçmis bulunsun. Dört sene zarfında millet ve dünya büyük merhaleler aldı Bu esnada milletçe direkti* mahiyetmi haiz yeni fildrler meydan almıs olmak ihtimali çok galiptir Büyük fırka kongresine milletin yeni seçtiği meb'usların iştirak etmesinden daha tabiî birşey olamaz Bunun aksi azçok anormal olnrdu [Mabadi ıkinci sahifede] Yeni meb'us seçimi Meb'us namzetleri ve müstakil meb'usluklar etrafında ortaya çıkan yeni şayialar Ankara 17 (Telefonla) Meb'us seçuninin yenilenmesi haberleri dolayısile çıkan şayialar devam etmektedir. tntibabın yenilenmesi kararı Meclis tarafından 15 gün sonra verilerek mti • baba baslanacağına ve intihap muarmleleri bir buçuk ay süreceğine göre yeni Meclis azaları etrafında şimdi • den miitalea yürütmek mevsimsizdir. Son günlerde kadınlara da meb'us intihap olunmak hakkınm verileceği, tek listeli intihap yapdacağı »ayialan daha az işitilmeğe başlanmıştır. Buna mukabil şimdi bir kmm mçb'us namzetleri Fırka tarafından ilân edilmekle beraber muayyen bir miktar meb'usluk için Fırka azası arasmdan seçilmek şartile namzet gösteri!miyeceği, müstakil meb'usîar için daha fazla meb'usluğun namzetsiz bırakılacağı, yeni Mecluin simasmın daha genç olacağı rivayetleri işitilroektedir. Ereğli fabrikasının inşasına başlanıyor Kayseri ve Izmit fabrikaları temmuz içinde faaliyete geçecekler; ikinci 5 senelik plân hazırlanıyor Sümer Bankın faaliyeti tstanbalda diinkü içtima Kayseri Mensucat fabrikasının su tesviye binast ve Sümer Bank Umum Müdürü Nurullah Esat Bey Şehrimizde bulunmakta olan Sümer Bank umum müdürü Nurullah Esat Bey dün aksam Ankaraya ha reket etmiştir. fabrikasının roontaj ameliyesine bir haftadanberi başlanmıştır. Bu fabrikaya ait makineler Rus • yadan tamamen gelmis v« Kayse riye sevkedilmistir. Montaj isi dört ay kadar devam edecektir. Fabrika 1 temmuz 935 tarihinde islemeye açılacaktır. Gene Sümer Bank tarafından tsmitte tesis edibnekte olan kâğıt fabrikasının insaatı da hayli ilerlemiştir. Bu milli fabrikamız da önümüzdeki temmuz aymda islemeğe başlıyacaktır. Memlekette elektrik sanayiini tetise matuf olacak olan Sümer Ban[Mabadi uçuncu sahifede] ingilterede mühim bir nutuk "Alman tehlikesi artıyor ve süratle yaklaşıyor!,, Vinston Çurçil, radyodaki nutkunda «Ya teslim olmalı, yahutta hazırlanmakyız!» dedi tngiliz muhafazakârlannın sağ ce. nahı lngilterenin hava cihetinden kuv vetli olması için vâsi mikyasta propa ganda yapmaktadır. tngiltere haUha zırda hava kuvvetleri cihetinden se kizinci derecede bir devlettir. Elyevm havacıhkta birinci devlet mevkimi Fransa işgal etmektedir. Fransa daha dün İngfltcrenin müttsfiki olduğu, kendisile bir cephede haroettiği için ingi lizlerin ondan endişeleri olamas. Lâkin simdi Almanyamn hava ktM vetlerini süratle artırmağa başlaması mubafazakârlann sağ cenahım adamakıllı kuskulandırmıstır. Almanyanın pek yakında hava kuvveti itibarile Avrupanın en büyük devlet' olacağı tah • min edildiğinden muhafazakârlarm sağ cenahı liderlerinden Mistrr Çurçil hrkasınm endişelerini bîldirmek üzere Londrada bir nutuk söylemeğe lüzum görmüştür. Bu hususta dün gelen ha • ber sudur: Londra 17 (A.A.) Havas: M. Winston Çurçil (Churchill) radyoda söylediği bir nutnkta Alman teh M. Şuşnig Romada İtalya ve Avusturya Başvekilleri neler konuşuyorlar? Roma 17 (A. A.) Avustur ya Basvekil ve Haridye Nazın bı» raya muvasalât etmiş, istasyonda M. Mussolini tara • fından selâmlan • mıslardır. Roma 17 (A. A.) Avustur ya Başvekilinin M. Mussolini ile ıııtilftk>jFı roumı * Avüstvryn sebeb'le tstefani aM. ş jansı, ttalya Avusturya münasebatının sürpriılere intizan icap etmiyecek derecode sağlam ve dostane olduğu nu bSdirmektedîr. Bütün gazeteler bu seyahat hakkında tefsiratta bulunarak seyahatin Avrupa tiyasetine hiçbirşey ılâve etrre • diğini kaydediyorlar. Ciornale ditalya (Giomale dİtalia) gazetesi diyor ki: « Italyan siyaseti iyi komşuluk ve Avropa ruhu siyasetidir. İtalya bizzat kendisi için Avusturyadan hiçbir sey beklememektedir. Paris 17 (A.A.) M. Laval dün sabah Avusturya sefirini kabul ederek Fransamn Avusturya istiklâli hakkın daki vaziyetinde biçbir değişikîjk ol madıguu temin etmiştir. Ereğli mensucat fabrikası Sümer Bank tarafından Konya Ereğlisinde kurulacak olatı ikinci yünlü mensucat fabrikasının temalatma merasimi önümüzdeki salı gü • nü icra edilecektir. Merasime Basvekil İsmet Pasa • nın riyaset etmesi muhtemeldir. Ismetpasa mesguliyeti dolayısile Rİ • demezse bu isi tktısat Vekili yapacaktır. Izmit fabrikatmda Kayseri fabrikasının montajtna başlandı İkinci bes senelik plân Sümer Bank tacafından Kayseride kurulmakta olan yeni mensucat Türk Yunan dostluğu Yunan Iktısat Nazırı M. Pesmazoğlu ile yeni elcimîz Ruşen Eşref Bey Atinada beyanatta bulundular Atina 17 (A. A.) Bütün Yu nan gazetelerî Türkiyenin yeni Atina orta elçi si Ruşen Eşref Beyin muvasa latuıı hararetl* selâmlamakta dvrlar. Atina 17 (A. A.) Atina Ajansından: Türkiye se Atina elçimte firi Ruşen Eş E$ref Bey ref Bey dün gazetecilere şu beyanatta bulun • muştur: « Herşeyden evvel vazifem, muhterem selefim Enis Bey tara fından takip edilen siyasete devam etmektir. Feyizli ve h&kimane olaa bu siyasetin hatları Büyük Şefim Gazi Mustafa Kemalin yaratıcı dehası, nurlu ve kudretli elile Cumhuriyet hükumeti tarafından çizil miştir. Büyük şefimin düsturu sizce malunvdur. «Vatanda sulh, dünyada sulh». Bu düsturun ihtiva ettiği si yaset ilk aksini halen milletile onun yfiluek şeflerinin asil kalbtnde bulmoştur. Sulh aşkı iki hükumeti yakIaştırdı ve bunun faydalarımn mü tekabilen anlaşılması iki milletin dü* riist bir seküde teşriki mesaisini perçinledi. tki kardeş milUtimizi bu kadar kuvvetK bir şekilde birleştiren bağlar bütün dünyaya r,'ntune olabilecek bir sulh v« anlaşma abidesi yarat miştir. Bu abid« diğer dost iki Bal[Mabadi iıçuncu sahifede] Mr. Vinıton Çurçil likesinin çoğaJmakta vle yiaklasmakta olduğunu bildirerek, Büyük Britanyanm Avrupanm en kuvvetli hava devIeti ohnası icap ettığini söylrmiş ve: « Ya teslim olmalı, yahut hazırlan • malıyız» demistir. Avusturya ve Fransa Ilk opera birincîkânunun 10 unda oynanacak Deniz müzakereleri Dün toplanan daimî komite vazife taksimi yaptı, ayni temsiller Ankarada da verilecektir Ingiltere Amerikaya müşterek hareket teklifinde bulutidu Londra 17 (A.A.) Japon hu • kuraeti tarafından Japon heyeti ımı rahhasasma talimat gönderilmediğ'ne dair Tokyodan gelen haber üzerine deniz müzakereleri dün durdurulmustur. Geçen hafta tngilizler tarafından sonılan suallre Japonyanm resmî cevabmm salı veya çarşambadan evvel a IMabadı dörduncu sahıfçde'] Marsilya suikasti ve Milletler Cemiyeti Mesele Cenevre içtimaında müzakere edilecek mi, İngilizler müzakere haberini nasıl karşıladılar? Cenevre 17 (A.A.) Marsilya suikasti siyasî cephelerin'n ruznameye konulmasi hakkmda şimdiye kadar Yugoslavya tarafından hiçbir teşeb • büs vaki obnamiştir. Dün Halkevinde toplanan heyet Sehir Tiyatrosunda temsiline karar verilen operalar için teskil edilen daimî komite dün Halkevinde, reis Ali Rıza Beyin riyasetinde ve Ankaradan bu is için sureti mah susada göad'erilen Münir Hayri Beyin Ltirakile ilk toplantısını yap • mısiır. Toplantıda evvelâ su şekilde vazife taksimi yapılmıştır: Orkestra işlcrine Mes'ut Cemil Bev, ba'e işlerine konservatuvar bale muallimi Ce • lâl Bey, solistlecle mesgul olmak üzere konservatuvar müdürü Yusuf Ziya Bey, rejisörlüğe Celâl Tahsin Bey, dekorasyon işlerine Güzel San'atler Akademisi muallirolerin den Ismail Hakkı Bey. Toplantıda veıiİAn karara göre kânususanmkı 10 uncu ?ünü İs tabulda Sehir Tiyatrosunda bu operalar gençlerden mürekkep heyetler tarafından temsil edilccektir. Operaların üçüaü de Münir Hayri Bey yazmıs ve bunlardan Bay önderi Praçia tahsilini ikrfial eden müzisiyenlerimizden Nec'l Kâzim, Tasbebeği, Riyaseticumhur filar moni orkestrası sefi Ahmet Adnan, Ulkü Yolunu, Fansada tahsil eden Ulvi Cemal Beyler bestelemişlerdir. Bu gençlerin üçü de halen Ankara Musiki muallim mektebi muallim lerindendirler. Haber verildiğine göre bu ope ralarm üçü de ayni zamanda An karada da temsil edilecektir. Bu mm için Ankarada yapılan hazır • hk İstanbuld'akinden daha fazla dır. Orada temsil edilecek olan o peralarım dekorlannı Almanyada ve Pragda sirf bu iji tahsil etmis olan Cevdet Ziya Bey yapacaktır. Kostümleri de Perihan Tacettin Hanım hazırlamağa başlamıstır. K rolarım musiki muallim mekte^ {Mabadi dorduncü sahıfe&e} Matbuat Umum Müdürlüğünün bir tebliği Ankara 17 (A.A.) Matbuat Umum Müdürlüğünden tebliğ o • Iunmustur: Gazetelerde öztürkçe yazılarm basmakale yerinde, bölünmeden ve öteki yüzlere atılmadan yazılmasını Reisicumhuı, gazete sahibi arkadaslarından dilemektedir. Gazetenin en basındaki öztürkçe yazı, siyasî basmakale olabileceği gibi, gazetelci'in dil inkılâbma yardım olarak yazdıkları örnek yazılar da olabilnr. Bu düzenin gazetelerde, en u • zak yedi gün içinde baslıyabılece ğini Reisicumhur, arkadaşlannın özeninden beklemektedir. , Pariste bir mülâkat Paris 17 (A.A.) Yugoslavyanin MiHetler Cemiyetindeki daimî murahhası M. Fotiç, Hariciyr Naziri M. Lavaile uzun müddet görüşHikten sonra dün akşam Cenevreye hareket etmiştir. Bu mülâkatta bilhassa Yugoslavyanm Marsilya cinayetinin menşei haki:indaki muhtirasinin göriUüldüğu zannci'Imektedir. îngilizler ne diyorlar? Londra 17 (A.A. Belgrat tah kikatmm ortaya çikardığı mes'uliyetlerin Milletler Cemiyetinde mevzuu bahsedilmesi tasavvuru bu'ada ihti yatla karşilanmaktadii 7ira bunun Avrupa yatişmasina zarar verebilecek bir gerginlik tevlidine müsait müfrit neşriyata yol açacağindan korkulmaktadir. B'jna mukabl Pavliçin ddiasina büyük bir ehemmiyet atfedilmekte ve Roma hükumetinin, adlî tahk'katin iyi bir neticeye vusulünıi temin için,, bu Ankarada hazırlık Yugoslavya Haridye Nazın M. Yevtiç na muhalefet etmemesi temenni edilmekted r . Bugfi ı i î Kral Aleksandrın yüz kalıbt Paris 17 (A.A.) Yugoslavya sefareti Kral Aleksandrın yüzünün kalıbini P ris şehrine hedbe etmiştir. Aym onunda çok kalabahk bir halk kütlesi bu kalıbin onünden geçmiştir. 3 Uoefi sahilede Mennosçu'uğun in YUNUS NADI kişafı ıçın yeni teşlalât yaptiıyor S İHCİ s a b i f e d e InifiUcre ttalya maçtnın tafaıiâtı, haftalık radyo proşrramı