19 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

HAYAT Ansiklopedisi inci cüzü çıktı M J SSfie NO. 3 7 7 7 Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul . Postafcutusu:İstanbul. No. 246 • âZcHİBSİ I 9 TBŞrİnİSflnİ 1 9 3 4 Telefon: Başmııharrir ve evi: 22366, Tahnr heyeti: 24298, İdare ve matbaa kısmllc Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi, 24299 24290. urı HAYAT Ansiklopedisi ncı cilt hazırdır. Cfizlerinizi bir an evvel ciltletiniz J 6 Ozdil yolunda Yüce önder, özdilimizle yazılacak yazılann bundan böyle gazetelerde, bölünmeden ve atlamadan birinci yüze konulmasını buyuruyorlar. Bu buyruğun anlamı açıktır: Türk ulusu, Wf • }\ kendi temiz diline M | | W kavuşmak için ivgenlik ediyor. Yabana kul oıan da, erenliğe böyle can atar. Acuna bayhk eden bu ulusun bütün van yoğu öz olsun da dili neden Araba, Aceme kul olsun? Işte, bu kulluktin titizlenen, ona katlanmaktan usanç duyan Türk yurttaşı, En Büyüğünden, bu buyruğu. çıdamsızhkla bekliyordu. Bugün attığımız i!k adımı, yann daha geniş ve daha hızh adımlar irtecektir. Bugün bir başyazıya kanmıyan susamışlara yarın yüz ler dolusu öz ve temiz yazılar sunacağız. Başbuğun buynığunu seve seve yerine getiren gnzetelerin, billerdenberi bırakılıp, duyulmıya duyulmıya unutulm^ğa başlıyan öztürkçe sözleri okuyucularına andırmaları ve bilmiyenlere öğretmeleri güzel bir başlangıçtır. Böylece anılan ve öğrenilen sözleri yazıda ve konuşmada kullanarak bellemek hem de yazmak yurttaşların borcudur. Türkçemizin, içine katılmış vabancı sözlerden kurtarıldıktan sonra bulacağı güzellik, tathlık, pürüzsüzlük, bugün katlanaca^ımız güçlüğün çok değerli bir ödeni olacaktır. İlk operalarımız San'atkârlar dün faaliyete geçtiler Uzakşarkta Bir ihtilâf sebebi ortadan kalktı Edirnenin kurtuluş bayramı » Ismet Pş. bayrama iştirak için Edirneye gidiyor Kutlulama merasimi çok parlak olacaktır, Başvekilin bir nutuk söylemesi bekleniyor ; Birinci temsiller sıivare Çin Şark demiryolları imahiyetinde verilecek tilâfnamesi imzalanıyor Memlekette operanın temelini atmak üzere alınan kararlarm tatbikı hazırhk • larına başlan mıştır. Evvelki gün, Ankaradan gelen Münir Hayri Beyin de iştirakile Halkevinde yapılan toplantıda bir icra komitesi se çilmiş ve vazife Dekoratör İsmail ler taksim edilHakkı Bey misti. IMabadi 5 inci sahifemizdei Moskova 18 {Hususî) Sovyet lerle Mançuko hükumeti arasındaki Çin Şark demiryollarının »atış müza • keratı ikmal edilmiş gibidir. Buna müteallik Kilâfname, an güne kadar im • zalanacakhr. Müzakerat esnasmda zuhur eden ihtüâfların baıl'caları Man • çuko hükâmetinin yapacağı tediyatm sağlam kefalete bağıanması ve Sov yetler tarafmdan satm alınacak sanayi maddeleri fiatinin tesbib meselelerin • den çıkrmftı. Ahiren her iki tarafı tatmin edici formüller bulunmuf, bu meseleler halledilmiıtir. A?. *5T3 Ulu Önder, işte, buyuruyor. Her işimizde oldugu gibi bunda da Onun göz kamaştırıcı ışığından Yol açıldı. Bunda da, geriye aydmhk alarak bir daha yola çıkıbakmadan, yılmadan, yorulmayoruz. Yürüyeceğimiz bu yol, gedan yürüyeceğiz Her sar''dığı işi ne bir kurtuluşa ulastırıyor. Vartertemiz başarmaya alışan Türk lığımıza nasıl, Onun kılağuzluğu ulusu, dil savaşında da üstün gelan vardıksa, öz diHmize de onun lecek, kendiliğinden çizdiği amaıçığile kavuşacağız. ca tezelden varacaktır. Rusyada bir sabotaj hâdisesi Türlâstanda 41 kişi tevkif edildi Moskova 18 (Hususî) Türkistanda müşterek pamuk çiftliklerinde bir sabotaj hâdisesi meydana çıkarılmış, 41 kişi, tevkif edilmiştir. Mevkufların ekserisi sa bık Buhara Emirinin ve Özbekistan hanlarının taraftarı olmakla itham edilmektedirler. Sabotaj neticesi pamuk plânının ancak yüzde 60 ı tahakkuk ettirilebilmiştir. Tahkikat devam etmektedir. Ticaret Odasının gizli içtimaları Ahm kabiliyetimize dair bir rapor hazırlanıyor Ticaret Odası meclisi son gün lerde üstüste iki gizli içtima yaptı. Meclis azaları çarşamba günü için bir top • lantıya daha davet edilmisler • dir. Bu toplantı da hafi olacaktır. Oda mehafilinde ve mec lis azası arasm da bu gizli cel Ticaret Odası reisi Mithat Bev sede görüsülen şeylerkı harice sızmaması için bü • yük bir ketumiyet muhafaza cdil • mektedir. Bütün bu ketutniyete rağmen haber verildiğine göre gizli celselerde görüsülen sey memleket iktısadiyatının en son vaziyetlnin tahlilini ihtiva eden bir rapordur. Oda tetkikat ve istihbarat subesi ta^afından hazırlanan bu raporda, bilhassa sanayiin himayesi karsısında halkın iştira kabiliyetinin aldı ğı vaziyet tetkik edilmektedir. Raporda ihraç malla'"itnızın iyi fiatlerle satılmasına, umumî ucuzluğa rağmen müstehlik sınıfın ve dola yısile ona bağlı zümceîerin inkişaf edeoniyen satınalma kabiliyetleri • nin süratle inkişafa sevki için bazı tedbirleır öne sürülmektedir. Oda meclisi muhtelif kısımları ihtiva eden rapotun tetkiki için ih • tısas komisyonları teskil etmiştir. Komisyonlar rapor üzerindeki tet kiklerini biti'tnişlerdir. Meclis çar samba içtimaında komisyonların mütalealarını dinliyecektir. Neticede rapor tktısat Vekâletine gbnde rilecektir. Oda Meclisi azalığı seçimi başlıyor Ticaret Odasında yeni meclis azaları intihabı için faaliyete baş!s.nmıştır. llllllllllllllllllllllllllllllllllltlMllllllltllllllllllllllllllllllll Londradaki konuşmalar anlaşma ile bitmezse... Esasen tehlikede bulunan dünya sulhu için yeni bir tehlike başgöstermiş olacaktır r Ankara 18 (Telefonla) Edirnenin kurtuluş bayramı ayın yirmi besmdo kutlulanacaktır. Merasime BaşvekO Paşa da iştirak edecek ve ihtimal verildiğine göre Edirnede bir nutuk söyliyecektir. Güzel Edirnemizden bir manzara Ereğlisinde yapılacak fabrikanm vaz'ı esas resminde bulunmak üzere Basvekil tsmet Pasa, tktısat Vekili Celâl Bey, Konya meb'usları •• Sümer Bank erkânı yann saat beşto hususî trenle Konyaya hareket edeceklerdir. tsmet Ps. bugün Konyaya gidiyor Ankara 18 (Telefonla) Konya Iki hava kahramanı Londra Melburn yarışımn ikincileri dün Ankaraya vâsıl oldular, bugün Istanbula gelecekler Ankara 18 «Hususî> Heyeti Vekile bu ak?am saat 18 de Baş • vekîl tsmet Pasanın riyasetinde tooIandı. Uzun müddet devam eden bu içtitnada Vekâletlere ait işler görüsülmüftür. Heyeti Vekiîenin dün akşamki içtimaı Ümitburnunda yıldırım 61 kisiyi öldürdü Istlondon 18 (A.A.) (Ümitbur • nu) Klarksburgda jerlilerden 61 kişi yıldunm vtrrmasile ölmü«lerd;r. Bu a damlar, hrtına koptuğu zaman hep bir arada ve bir ku'.übenin içinde ye • mek yiyorlardı. tngilterenîn en yeni dretnotljn\ prova hattındd ir müddettenberi deniz silâhlannın azaltılması için Londrada İngiltere, Amerika, Japonya gibi uç büyük denizci Idevlet arasında konuşmalar oluyor. Yeni bir silâhlanma yarışımn önüne geçmek için yapılan bu müzakerelerin en güç tarafı, Japonyarr1 istediği beraberliktir. E/yük Harp bittikten sonra, galip denizci devletler arasında yeni bir silâhlanma yarışı başlıyorfiu. Vaşingtonda toplanan bir koniferans bu yanşın önüne geçti. •IConferansta zırhlı gemiler için, îngiltere 5, Amerika 5, Japonya 3, Fransa 2, İtalya 2 nisbeti konuldu. Büyük gemilerin azamî tonaiarı 35,000 olarak kabul edildi. Zırhlılara 40 lıktan büyük top konulmıyacaktı. Konferans kruvaBir Amerikan diretnotunun zörler için de azamî 10,000 tona taretleri , ve 20 santimetrelik top kabul etMuhripler : 273,000 » mişti. Ondan sonra Londra konfeDenizalü gemileri : 80,D00 » ransında bu esaslara ilâveten diğer Mürettebat : 105,000 kişi sınıf gemiler hakkmda da bazı tahJaponya didat kabul edildi. Bu hususta CeZırhlılar : 298,000 ton nevre konferansında da bazı kaTayyare gemileri : 81,000 » rarlar verildi. Şimdi, V'aşington, Büyuk kruvazörîer : 108,000 » Küçük kruvazörler : 100,000 » Londra ve Cenevrede cereyan eMuhripler : 105,000 » den müzakereler v» imzalanan Denizaltı gemileri : 52,000 » mukaveleler neticesinde bugün bu Mürettebat : 89.000 kisi üç büyük denizci devletin kuvvetGörülüyor ki İrgilterenin 555 leri aşağıdaki miktarda bulunmakbin, Amerikanın 523 bin tonluk .tadır: zırhlı gemisine mukabil Japonyatngiltere nın yalnız 298 bin tonluk zırhlı 555,000 ton Zırhlılar gemisi vardır, ki bu da 1 922 sene115.000 » Tayyare gemileri sinde Vaşingtonda ımzalanr.n 163,000 » Büyük kruvazörler ve bu üç devlet arasmda 553 nisKüçük kruvazörler 170,000 » Muhripler *s34,000 > betini kabul eden muahedenin iDenizaltı gemileri 51,000 » cabıdır. Mürettebat 92.000 kişi Büyük harp gemisinin yani dretnotun kıymeti kalmadığı hakkmAmerika da denizaltı gemiîeri ve tayyare Zırhlılar : 52 3.000 ton taraftarı olanların ileri sürdükleri Tayyare gemileri : 91.000 > ABtDİN DAVER Büyük kruvazörler : 206,000 * IMabadi uçunçu. Küçük kruvazörler : 75,000 » Fahrettin Ps. heyeti Kâbilde Kâbil 18 (Hususî, telsizle) Fahrettin Pasanın riyasetindeki askerî hakem heyetimizi Kral Hz. ile Basvekil kabul ettiler. Heyelimiz »alı günü ihtilâf mevzuu olan lranEfgan hududuna giderek tetkik lerine baslıyacaktır. Antalya ve Kütahya Valilikleri Ankara 18 (Telefonla) Kü tahya valiüğine Mersin valisl Hazım, Antalya valiliğine de Kütahya valisi Saip Beyler tayin edilmis • lerdir. Hava yarışında ikind gelen tayyare ve tayyarecilerden Mol Ankara 18 (A. A.) Londra rine tayyareciler bu uçusa BasvekH Melburn arasında yapılan büyük haPaşa Hazretlerinin de iştiraklerini va yarışında ikinci mükâfatı kaza • rica etmişlerdir. Bunu kabul eden nan tayyareci Pa<~mantier ve Moll tsmet Paşa Hazretleri yanlarmda bugün saat 13,30 da Bağdattan sehMillî Müdafaa Vekili Zekâİ, Mali rimize gelmislerdir. ye Vekili Fuat Beylerle bazı meb'uslar olduğu halde tayyare ile An • Hava istasyonu binasmda hazır kara üzerinde bir uçuş yapmışlar • lanan büfede tayyarecilere ikram edır. dilmiş, karşılamaya gelenlerle ta • Bu akşam şehrimizde mis&fir o nıstırılmıştır. larak kalmakta olan bu iki tanınmış Saat 3 buçuğa doğru da Basvekil tayyarecinin bindikleri tayyare ile tsmet Paşa yanlarında Maliye Ve şehrimize biri Amerikah, biri tngikili Fuat Bey olduğu halde hava liz ve üçü Holandalı olmak üzere meydanına gelmişler ve burada kenbes te yolcu gelmiştir. dile> ine tayyareci Paırmantie» ile Moll takdim edilmiştir. Tayyareciler, yarın tstanbule giTayyarenin bir gösteriş uruşu deceklerdir. Bu gece şereflerine bir yapması için gösterdikleri arzu Useziyafet verilmiştir. IIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllllllllllMIIIIUIIIIIIUIIIIIIIII M. Hitlerle mülâkat bir ^ Almanya devlet reisi «Almanya ile Frans* uyuşacak oiurlarsa bütün Avrupada iktısadî vaziyet düzelecektir» diyor Paris 18 (A.A.) Maten (Matin) gazetesi, sabık muharipl • r ' n •de meb'us M. Goy ile Paris belediye azasından M. Monnierin M. Hitlerle iki saat müddetle yaptıklan bir mülâkatın tafsilâtını nesretmektedh*. M. Hitler ezcümle diyor ki: « İki millet arasında suitefeh hüm mevcut olamaz. Hali hazırdaki müskülât, Sarre meselesindeo ileri gelmektedir. Almanyanın, harbin dehşetini anlamadığını zannetmek tam bir deliliktir. Galipler de buhrana mâni ola • maksızın harap olmuşlardır. Yeni bir içtimaî nizam tesisine çalışmak lâzımdır. Eğer, Fransa ve Aimanya anlaşırlarsa, bütün Avrupacfa ik • tısadî vaziyet düzelecektir. Bu rüyanın gerçekleşmesi iki milletin takip edeceği hattı harekete bağlı dır. Sabık muhariplerin dünyaya sulhü kabul ettirememeleri müm • kün. değildir.» Öztürkçe Pekleşen umudumuz Öyle sanılır ki «iş bılenin, kjhç kuşananın» diyen afcılar bunu boşuna yormamışlar, ulam ulam sıııamaların verinıi olarak kuliannıışlar. Belki de Türkün her ifi, kılıç kuşanır gibi, sıkı tutmasına bu üstü kapalı anlamı vermişler o!acak. Biz ki bütün değişimlerde inancımıza en ufak çekmgerlik bulaştırmadan Ulu Basbugun ardmda ünlü ülkülere gögüs kabartarak yürümüşüzdür. Öz dilin arınması, durulması ve kendi kendini bu!ması savaşına bütün gücümüzü versek gerektir. Tarihini bilmiyen ulusu, babasını tanımıyan çocuğa benzetirler, dilini koruşamıyan ulus ise ne mutsuz ne acınacak ınsan topluluğudur 5 İşte biz dilimi•ı böyle kökleri içımizde yuva z yapmış bir el dilinden ayıklamağa ve onu aydın yarınlara götürmeğe andetmiş bulunuyoruz. Türk kültdr varlıâı bu çevresi genış ışi, evrensel külture bütün ulusu birden ulaşt:rmak üzere bilgi yasa ve tutumian içinde getirmek kaygısındadır. sona Dünkü dile bağLhğını korparmağa özenen vazıcılarımızda ist yön bir ama yordam ayrı. Bunda (cTarama Dergisi» nin yeter olmayışını ölçüye katacağız. Çünkü Anadolu ağızlarındaki sözier yalnız ayırık anlaşılanlarile (mücerret mefhumlarile) alınmıştır, hele birçok sözlere sürü sürü arapça karşılık bulunmuştur. Söz geümi yordamı ele alalım: Dergıde bunun annacında sunları görüyoruz: Usul, adap, lehçe, şive. tarz, istidat, karar, meharet, meleke, metot, mümarese, sekil. sive, tef[Lutfen sahîfem cevtnmz] r Gösterişimiz Güzide edip İsmail Habip Beyin bu nefîs yazısını yarınki sayımızda okuyacaksınız. M. Hitler