18 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

18Te§nnİ8anİ 1934 insan önce Maymun muidi? Yazan: Huseyin Rahmi 45 Papağan dışanda haykınr, haykırır Yarime çok severim Hamme canım ciyenm. Kocakan papağanın makamla sövlediği güfteyi zevkle dinliye rek: Bu papağan Gavroş ta, maymun Baron da animal savant derler. Yani ülema hayvandırlar.. Hele bir kerek görseniz ikısi biribiriîe maytap ederler. Hangisi daha çok maskaradır deyi düşünmeyiniz. İkisi biribirinden üstündür. Gavroş sus olmaz, Baron mat olmaz... Kocakarıyı odaya getiren genç | k*z elinde bir kahve teosisile içerıye girer. Kocakan Baron nerede kal dı? Kız ' Mutfakta biraz işi vardı. Kocakarı He bildim. Ahçı kadına yardım ediyordu, öyle değil? Kız Evet madam... Filozof büyük bir merakla: Maymun ahçıya nasıl yardım edebilir? Kocakarı Bugün iki tepsi cevizli pasta yapıyoruz. Cevizleri kırar, baronun önüne koruz. Insandan güzel ayıklar.. Üçte dörtte bir agzına atarsa biz de ona tınmayız... İyi aprivuvazedir. Gücüne göre her işi görebilir.. Fransızca agnarsımz efendi? Filozof gülerek: : İşte şöyle bir parça madam.. Kızın verdiği kahveyi filozof sigara iskemlesinin üzerine kor. ı Kocakarı devam eder: ' Bu maymun bize Hınden gelmiştir. Büyük kaymım Onnik Bey Hintle enportan işler yapardı. Şimdik değil, bir vakitler Hindiler (Hintliler) bu maymunlara Allah deyi taparlarmı?.. Filozof telâşla: Aman susunuz madam kimse duymasın.. Niçin efendim^ Onun insan olduğuna k'izıyorlar. Allahlığını duyarlarsa kıyametleY kopar... Gurültü göklere çıkar.. Bu gürültülerl eden insanlar hiç istuvar okumamışlardır? Yılanların, ineklerin, leyleklerin allahlıklannı bilmezler? Gene dışarıdan papağan: Peruz büyük anamdır Manak ağa babanıdır. Kocakarı hiddetli bir suratla: Kuşa bu havayı da hangi zevzek örgetti? Agzına biber koymalı... Peruz mefat oldisa öbür dünyaya kantoyu da beraber götürdü. Manakyan da teatroyu.. Bu şimdikilere şantöz ve yahutkim artist denebilir acep? Filozof bir kıpışık bakışla: Eskiler mezara, yeniler pazara derler madam.. Eski, yeni hepimiz mezara mösyö. Genç yaşarsa bizinı gıbi olacak.. Yaşamazsa bizden evvel çukura inmiş olacak Hepsi hepsi otuz kırk senenin içindedir. Gencim deyi öğüt koyanın aklına şaşınız.. Bu dünya, hayat, gençlik ihtiyarlık hepsi boş şeydir. İşte geldik, gidiyoruz. Her kim ki gelmişse gidecektir. Bunun bir durak veri vardır sanırsınız? Bir filozof gibi düşünüyorsunuz madam... He mösyö babam doktor Horulyan Vortik, Kazazoğlu Artin menşur filozof lspinozun çıraklanndadır. Bur.lar derinliğin dibine inmiş ve bu ünüverin arasında Allahı görmüş, koç kafalı büyük, kıyak adamlardır. İspinozun traktatüsünü okudun? Benim de ettiğim lâfa bak, nereden okuvacaksın? Adını bile işitmemişsindir.. Filozof istihzasını saklamağa lüzum görmez bir bakışla kelinıeyi doğru şeklile tekrarlıyarak Traktaktüs . Teşekkür ederim madam işitmemiştim. Traktatüs teolojiko Politiküs.. Bir daha teşekkür ederim madam.. Nereden işiteceksin? Söylemeğe bile dilin dönmez. Ben bilem ezberime alıncaya kadar kaç defa unutmuş, yeni bastan fikrime koymuşum. İspinoz panteisittir. Yani herşeyin içinde bir Allah vardır deyi iddia kor. Ben yumurtanın içinde Allahı görmeğe çok uğraşmış, lâkin birşey görememişirpdiı. Papağan Trak, trak.. Traktatyüss. Yüs.. Madam halsiz halsiz çırpınmak istiyerek: Ah mega gördün? Ne çabuk ezberine koydu? Ne entellijan hayvandır. Mıp deyi kavradı. Söyle efendi buna bin lira istesek yeri yoktur? 32 Filizof ihtiyar madamın gayet şişkin bir telâffuzla ağzından çıkan bu bin liranm ısıtmasına tutuldu. Papağana bin olursa şüphesiz maymuna iki bin olacakh. Tamam bu esnada sofada bir gürültü koptu. Papağan avaz a\?z kanşık şeyler bağınyor, maymun ciyak ciyak cevap veriyor. Kocakan bu hayvanî yaj'garaları iftihara benzer bir memnuniyetle dinledikten sonra: Işitoorsunuz efendi? Biıibîrile maytap ediyorlar. Maymun papağanı anasmın dili gibi agnar. papağan da onu.. Onlar hayvanken birbirini agnayorlar da bir inken birbirini agnayorlar da biz insanken birşey kavnyamıyoruz. Papağan polıgılottur (Hindice1) ermenice, türkçe, frans zca, ingilizce.. almancayı da çat çat konuşur.. Kapıyı açan madam, genç matmazel, oğlan çocuk, ahçı kariın aralarında baron, içeriye girdiler. Baronun saç yerinde ve sakal başlarındaki tüyleri taranmış, sırtına kenarları ipek işlemeli al atlastan bir tayör, başına gene o r^nkte bir kasket giydirilmiş. Sol yan cebindeki ipekli mendile kadar şıklığı tamam. Hayvanın bu gala kıyafeti hoştu. Fakat hep bu küüetlerden bedelinin yükseltileceği endişesile filozofun yüreği oynuj'ordu. Baron salonda bir yabancı görünce mahçupbir çocuk çekıngenliğile madamın eteği arkasına saklanmak ister gibi bir tavır aldı. [Mabadi var] Öztürkçe bilmecemiz Yirmi beş kişiye .mükâfat veriyoruz 1 X* Iktisat Işleri . a • • No. 7 . a . * • * . O 3 4 J . . *a • • • . . a • 3 . Bulgaristanın devlet Ege mmtakasında ve on gün içinde elden çıkarılan borçları 26 milyarı buldu Sofya 14 (Hususî) Bulgar Ma 9,000,000 kilo mahsul iyi fiatlerle gitmiştir liye Nezaretme bağh devlet borç • Tütün piyasasmda hararetli satışlar devam etmektedir. Piyasanın açıldığı tarihten bugüne kadar yalnız Ege mıntakas'Tıda 3 milyon kiloya yakın tütün satılmıştır ki bu rtiktar, rekoltenin üçte ikisinden f;|zladır. Bu satışlar on gün gibi kısa biı müddet zarfında olmuştur. Mıntaka itibarile. Gâvurköyde: 1 milyon, Akhisarda: 1 milyon 750 bin, Muğlada: I milyon 125 bin, Ödemişte: 800 bin, Kuşadasmda: 540 bin, Milâsta: 550 'îin, Tirede: 400 bin, Manisad?" 350 bin, Adagidede: 300 bin, Sındır,?ıda 220 bin kilo satılmıştır. Kemalpaşa, Fuça, Bergama. Kırkağaç, Salihli, Kasaba, Aydan, Fethiye ve Orduda da ehen^miyetli satışlar olmuştur. Fiat 35 le 100 kurusarasındadır. Bu tütünlerden 1 milyon 750 bin kilosunu Amerikan Tabako, 1 milyon 675 bin kilosunu Glen Tabako, 2 milyon 1 20 bin kilosunu Geri Tabako, 1 milyon 560 bin kilosunu İnhisar idaresi, fl[eri kalanını da muhtelif şirkstler satın almışlardır. ları müdiriyetinin 30 eylulde neş rettiği bilânçoya nazaran Bulga ristanra halen şu borçlan vardır: Harpten evvel Bulgaristanın hariçten yaptığı istikrazlardan kalan borçlar 10.328,322,027 leva, dahilî istikrazlardan kalan borçlar 2 milyar 786,876,092 leva, 1926 sene • sinde Bulgaristanın Cemiyeti Akvan tavascutile Avrupadan yüzde ye di faizle yaptığı muhacirin istikrazından kalan borcu 1,278,759,900 leva, 1928 senesinde gene Cemiyeti Akvamın tavassutile Bulgaristanın Avrupadan yüzde 7 buçuk faizle yaptığı ikinci haricî istikrazdan kalan borcu 2,523,280,000 leva. Bulgaristanın Harbi Umumiden kalan tamirat borcu 4,640,787,201 leva, Bulgaristanın mevkii tedavüle çı kardığı kâğıt paralara (banknot Iara) karsı devlet bankasına hazi neye olan borcu 2,755,378,337 le va, muhtelif borçlar 633,524,525 levadıı*. Bu hesaba nazaran Bulgeristanıo umum dahilî borçları 5,542,254.42S leva ve umum haricî borçları da 19,404,673,653 Ievadır. Bu hesaba devletin memmrine geciken maaşlacdan dolayı ve tüccarlara muhtelif münakasalardan dolayı açıktan olan 1,819,427,721 leva borcunu da katarsak Bulgar dev letinin umum dahilî ve haricî bcçları 26,766,355,803 leva gibi küçük Bulgaristan için çok muazzam olan bir yekun tutar. Bulgaristanın umum nüfusu altı milyon olunca Bulga ristanda genç, ihtiyar ve kundakta çocuklar da yani herkes dahil olmak üzere nüfus basına dört bin leva bizim para ile altmıs lira devlet borcu isabet etmektedir. Bu para küçük Bulgaristanın fakiır haikı için çok büyük bir yüktür. Memduh Talât Satılan tütünler j Her Bulgar 4000 leva borçlu! Soldan sağa: 1 Kâr. 2 Ne sogn'r, r\t «ıcak. 3 Bağışlamak. 4 En kuvvetli kadın hissi. 5 Rakam. 6 Pis su. Bu kelimeler tesk'l edildikten sonra soldan birinci sıra yukarıdan asağı okunduğu vakit öztürkçe «Zevk» manasına gelsm. * Öztürkçe bilmecemizi halleden okurlarımızın bu zahmetlerine mukabil kendilerine birer hatıra takdim etmeği düşündük. Sekiz bilmeceyi doğru hallederek «Cumhuriyet öztürkçe bilmece muharriri» adresine gönderenlerden bir kişiye güzel bir mürekkepli kalem, diğer 24 kişiye ipekli mendil, para cüzdanı, dolma kalem gibi münasip birer hediye verilecektir. * Bilmecelerimizin halledilmiş şekillerini mükâfat kazanan karilerimizm isimlerini ilân ettiğimiz zaman basacağız. [BiTinci sahffeden rnabait] lınması ihtimali yok gibidir. Ayni su • allere Amerikalılar, Japonlarm noktai nazarlannı bfldirmeden evvel cevap • larını bildirmiyeceklerdir. Binaenaleyh miizakereler dört gün için durmustur. Haber alındığına göre Japon cevabmin geç kalmasi Tofio kabinesinde noktai nazar ibtilâfı ohnasındandnr. Vasington 17 (A.A.) Amerika hükumeti, Londra deniz müzakereleri boşa cıktığı takdirde müsterek hare kette bulunmak üzere îngiltere hüku • metinden bazı tekhfle almıştır. Reisi cumhurla görüşmek üzere hareket et miş olan Hariciye Nazm M. Hull bu meseleyi M. Ruzveltle müzakere edecektir. 6 Oda Meclisi hafi bir ceise aktedecek Ayakkabı sanayiindeki lâstik • de i rekabeti meselesi Ticaret Odasınca tetkik edilmis, hazırlanan rapor teksir edilerek meclis azasına dağıtılmıştı. Oda meclisi, o.».ı. âz deki çarsamba günü toplanarak bu mesele etrafında göı üşecektir. Haber aldığımıza nazaran, meclisin bu içtimaı kapah celse halinde olacak ve Odayı alâkadar eden bazı mühim mesail de göcüsülecektir. Çekoslovakya buğday ithal edecek Türkofis Prag subesinden alınan rapora göre Çekoslovakyada bu seneki zahire rekoltesi geçen senekinden noksandır. Bu noksanı telâfi etmek üzere 30 bin vagon buğday ve 7 bin vagon cavdarın hariçten ithaline zaruret hasıl olacağı anlaş:lmaktadır. Hükumet bu maddeleri «Buğday inhisar idaresi» vasıtasile Çekoslo lovakyanın muhtelif tnemleketlecIe olan ticarî vaziyetini nazan dik • kate alarak mübayaa ve ithal edecektir. Deniz müzakereleri Yunanlı'ar ihracat incirlerini sigorta ediyorlar Yunan hükumeti ihracat încirle rinin sigocta edümesi hakkında bir kanun neşretmistir. Bu kanuna göre Amerikaya ihraç edilecek incirle • rin kurtlanarak Amerikaya kabul edilmemesi tehlikesine karsı hük mî sahsiyeti haiz bir inck" sigo.tası kurulmustur. Sigortayı, Yunan tk tısat Nezareti murakabe edecektir. Iraka bir heyet yolluyoruz Türkiye trak arasında iktısadî ve ticarî tnünasebetler tesis için hükumetimiz tarafından hariciye müdürletrinden ömer Kemal Beyin riyasetinde bir heyet traka gide • cektir. Heyet trakta iki memleket ara • sında nakliyatın kolayUftırılması ve otomobil yolları tesisi islerini tetkik edecektir. Ilk opera birincikânunun onunda oynanacak Pari» 17 (A. A.) Bir ecnebi ajansımn Tokyodan aldığı habe re gcre, Şanghay Luanda Fransız askerlerile bir Japon devriye ko • lu arasında müsademe olmujtur. Hariciye Nezaretinde bu bap • ta, ademi malumat beyan ediimektedk. Fransız askerSerile Japonlar arasıntia bir müsacfeme Bir piyesin uyandırdığı heyecan Zürih 17 (A.A.) Erika Macının Biber değirmer.i ismindeki piyesinin temsili esnasında tiyatroda gürültüler olmuş ve halk so kakla> da nümayişe devam etmit • tir. Nümayisçiler alay halinde ve yahudiler aleyhinde bağırarak nümayişleıre devam etmek istemiş • lerse de zabıta taı afından dağıtıl • mışlardır. 26 kisi tevkif edilmistir. C. H. F. Suadiye Ocak kongresi Cumhuriyet Halk Fırkası Suadiye ocak kongresi doktor Fahrettic Beyin tiyasetinde toplanmıs, kaza reisi Yusuf Ziya Beyin hitabesinden sonra ocağm bir senelik çahşma raporu okunmuştur. Heyeti umumiye sabık ocak idare heyetini mesaisinden dolayı takdir ettnis ve bir takım dilekleı tesbit edilmistir. Heyeti umumiye Suadiyeye kadar getirilen tramvay için Usküdar tramvay şirketine bir teşekkür mektubu yazılmasma da kar ar vermistir. Yapılan intihabatta yeni ocak idare heyeti azalığina GaJip, AU Nuri, Vecdi, İlhami, Rasim Beyler, nahiye mütnessilliğine de doktor Nu rettin AIi ve Vecdi Beyler scçiî mişlerdir. [Btrınct sahıfeöen mabaıt] zırlamaktadır. Bale için de Ankara Halkevinde hususî surette kurlar açümıstır. Şayanı hayret olan sey de millî musikimiz için gösterilen hahistir. Ankara Halkevinde açılan bale kurlarina pek çok memlcket kizlari yazılmaktadlır. tstanbulda da daha simdidert müracaatler baslamıstır. Ankarada en bellibaşlı ailelerin cocukları millî musiki savasına gö nüllü yazılmıslardır. Bu maksatla Ankarada tesekkül eden komite su zevattan terekküp etmi*tir: Erzurum meb'usu Nafi Atuf, Cemal Şakir, Halil, Şerif, Edip BeyIerle Nahide Hanun. Ankaradaki temsillerün rejisörlüğünü de Münir Hayri Bey deruhde etmiş bulunmaktadrr. Bu eserierin lzm:r ve Bursa g<bi vilâyetlerde de (Konuşan korolar) halinde temsili mukarrer bulun maktadır. Operalar Ankarada, Gazi Hz. nin Ankaraya ayak bastıkları 27 kânuuevvelde temsil edilecek tir. \Btrinct sflhifeden mabait] Hususî kanunlarla veriVn memurîyetlere istinaden işten el çektirüenlere 1777 sayılı kanunun üçüncü maddesi mucibince Vekâlet emrlne almanlara tabkikat veya men'i muhakeme nelicesine kadar maas verilmez. Bımlardan men'i muhakeme veya beraet kararı alanlara işten el çektirildikleri tarihten V »;â'et emrine ahndıklan iarihe kadar 1452 numaralı teavün kanununun altıncı maddesi mucbince yarım ve 1777 numaralı kanunun üçüncü madc'esi hükmünce tam maas verilir. Kadro dolayısüe açıkta kalıp ta açık maası alan memurların bu maasiannın hangi ah va',de kesilmesi 'âzim geleceği hakkındaki hükümler 1777 numaralı konu • nun üçüncü maddesî mucibince Vo kâlet emrine alınıp ta müddeti hizmetlerine göre Vekâlet maası alan memurlar hakkında da aynei tatbik olunur. Vekâlet emrinde ve açıktaki memurlar Bursa Vilâyetinde ruam Mücadelesi Bursa (Hususî) Birinciteşrtn ayı içinde baslanip bitirüen ru^m miicadelesinde vilâyet merkezile M. Kemal • nasa, Mudanya, Yenisshir ve lnegöl kazalaruıda 4114 tek ttrnaklı hayvan muayene edilmiç, bunlardan ruamlı görülen 32 at öldürülmüştür. Diğer ka zalarda da mücadeleye baslanacaktır. Halkevinden: 19'11/1934 pazartesî günü saat (20,30) da Gulhane Park. methalin deki Alay köşkünde Evimiz temsil şubesi azasından ve Sehir Tıyatrosu san'atkârlanndan M. Kemal Bey tarafından bir konferans verilecek ve temsil subemiz tarafından ».Sakaryanın Tayyar«scisi) ile (Eski Âdetler) pı yesleri temsil edilecektir. Yer azlığı yüzünden tertip edilen davetıyeleri arzu edenler her akşam I 7 den eonra Alay köşkü idare memurluğundan a labihrler. O gece kapı tam saât ( 2 0 ) de açılacak ve çocuk a'ınmıyacaktır. Halkevi temsilleri B T fioş febrikası kurulacak Bursa (Hususî) Haber aldığıma nazaran Gemlikte bir floş fabrikasınm kurulması düşünülmektedir. Tetkikat yapüdıktan sonra bu fabrikanm tesi sine baslanacaktır. Ancak; fabnkan;n Gemlikte mi, yoksa başka bir yerr'e mi kurulacağı henüz kafiyet'e tesbit edilmemiştir. Mersinin Mes'udiye mahallesinde otutan Tarsuslu Ali oğlu Cebbar Efendinin ailesi Dursun Hanım ikisi erkek ve biı i kız olmak üzere bir batında üç çocuk doğurmustur. Çocukların üçü de yasamaktadır. Afyon piyasası durgun Afyon piyasası, uyuşturucu maddeler inhisar idaresinin fazla mii • bayaat yapmamasından dolayı ol dukça durgun geçmektedir. Bu ay içaide Ege mmtakasında kilosu 576 ile 856 kurus arasında olmak üze> e 1,263 kilo afyon satılmıstıc. Mevsim iptidasından itibaren de yalnız Mısıra 18 kilo afyon ihraç edilmistir. c Yeni eserler Büyük Gazete Bir batında üç çocuk Buyuk Gazsttnin dcrduncu sayısı zengin yazılarla renkıi oıarak çık'nıştır Bü. yuk Gazetenin bu sajısmda üç meraklı tefrıka bes mu'.vüf müsabaka hikâye, kadın moda, slnema, spor sahifeîeri ve dünya vukuatiru aıt şayanl d kkat resimler ve yazılar virdT Büyük Gazete 24 sahife olarak intişar etmiştır Fiati 7,5 kuruştur Tavsiya eder z. Tepebaşında Şehir Şebîn Karahisarda halk bir köprü yaptırıriyor MiKi MAVS RENKLi SiLLi SENFONiLERLE 3 DOMUZ YAVRUSUNUN orîjinal, eğlenceli ve TOrkiyede ilk defa olarak filminde pek Büyük rağbet görmektedir Bu programın fiatlert : Bn hafta S A R 4 Y sinemasında JchırııyaTrosu OsU Bu akş m ssat 20 de I. Belediyesi Konservatuarı Z. nci KONSER MiKiNiN ŞEN SAATi BİR VALDENIN ISTIRABI ... İMKANSIZ BİR TESELLI .... TUHAF BİR İZDIVAÇ ... Ali Sezai • Izzet JNezih • ü r h a n Mesut Cemil Cemal Reşit O D A M U S İ K i S i 22 llcinci teşrin pcrşembe saat 17,30 da FRANSIZ TİYAfROSU Biletler : 100, 75, 50. 30 kuruştur ^ ^ ^ • i 254060 kuruştur. FOX JURNAI Komedi 3 perde 1 başiangıç Yazaniar Viktorven Sardu ve Htnil Moro Tercutnc eden. Seniha L'edn Hanım Pazartesi günü yokıur. I ocalar 3üO, 250 Ko tuk 50, Sandalye 40, Galcn CC kuı uş. * ** Madam San Jen tşlci GEORGES OHNET'in romanından muktebes Suoerfıim'nın ba«lıc' m szuu . <hni\an G*BY miRHANE MUD1JRC S U M E R Sinemasında llâveten: FOX JURNAL Eski Fransız JehirTıyatrosy Tiyatrosunda lllllllllllllll I JOSEPH SCHMIDT emsalsiz komik Şebin Karahisarın sarkında ge • çen Kızıhrmağın aağ ve solundaki nahiye v« köyleri biribirine bağh . yan eski ve büyük bir köprü yıkılmış ve bu yüzden münakalât büyük müskülâta maruz kalmıstı. Halk, bu köprüyü, hususî idareye yük olmamak için kendi vesaitile y*p; ' ğa karar vermis ve kasaba esraf ve tiiccarları bu işe önayak olmuşlacdır. Bu is için tüccardan Sabri Beyin riyasetinde bir komisyon tesekkül ederek insaata baslanmıs • tir. Yukaırıki resim temelatma tnerasimindo bulunanları göstermektedir. Altın sesli Bu hafta ru akşam saat 20 de ' İLKBAHAR ŞARKISI Süperiilmini temsil için Istanbula geliyoriaV... SZOKE SZAKALL CLARK GABLE Aşkları He oyuadılar... HELEN HAYES Canları ile oynadılar.. JHON BARRYMORE Keşerivetm yükselmesi için... Medeniyetin yükselmesi için... MYRJSA LOY Bütün.varlıklarını tehlikeye koydular... ROBERT MOMGOMERY ve bu şaheseri meydana getirdiler : Operet 3 perde Yazan: Selma Muhtar Hanıra besteleyen Ferdl Operetin fiatlerinde hüjuk tenzilât vardır. Bu Bir Rüyadır 6 E C E U Ç U Ş U Usküdar HALE sinemasında Şeytan Kardeş llâveten : Yuçoslavya Kıalın» yapılan tılmi