21 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

rma iş inme mem e e vee ey Yy ME e TARİHİ TEFRİK İttihat ve 167 Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur, Yazan: A. C. Bulgar Emaretiile Babiâli arasın- | daki vaziyet Bir aralık mali mürakabeyi kas | bul edemiyeceğimizi bildirmemiz üzerine büyük devletler bahri nü- mayişler yaparak (o mürakabeyi Babıâliye cebren kabul ettirmişler- Abdülhamit bu Avrupa mta - vilâyeti an beri gözden çıkarmış olma- | i bu suretle hareket etmek hzur görmüyordu. O vilâyet | “Vilâyatı Selâse,, namı veril mesi de oralarmın artık eli | kte olduğuna delâlet ediyor. | izden ki Abdülhamit Rumeli: Halbul d 1 etmek maksa- rce iki yüz bin| iş, daha doğrusu - tan evlâtlarından iki yüz bin k yi aç ve bülâç Rumeli dağlarında ve bayırlarında dolaştırmıştı. Hü- kümet parasız kaldıkça aktolunan istikrazlar bep bu uğurda sarf ve | israf olunmuştu. Velhâsıl devi zayıf düşürmek için ne lâzımsa Ab | dülhamit idaresi bunu yapmakta | kusur etmemişti. | Bulgarlar bu vaziyetten istifade çitikçe Abdülhamit her sene Münir Paşayı veyahut Necip Melhameyi Bulgari;tan Prensi (o Ferdinand'ın hâkipayına gönderiyordu. Onunla itilâf çareleri arıyor ve bu çareleri bulamayınca dayak yemiş bir ço - cuk gibi ağlayarak, sızlayarak Av- rupa kabinelerine müracaat ediyor du. Abdülhamidin koca Osmanlı İmparatorluğunun padişahı, Ferdi- nand'm ise küçücük Bulgaristan emaretinin prensi olduğu düşünü - lürse, bu müracaatların Osmanlılık namına elim bir zillet olduğu ko - layca anlaşılır. | Arada sırada Bulgar Emaretile | Babıâli arasındaki vaziyet vahamet kesbetmekten geri kalmıyordu. O zaman Abdülhamit hükümeti, va- tanı kurtarmak için değil, istibdadı kaybetmemek için biraz aklını ba- sına alıyor ve bazı askeri tedbirler almağa kalkışıyordu. Fakat maat- teessüf o zaman da bir çok askeri levazımının noksan olduğu görülü. | yor ve bunların alelâcele tedariki- | ne çalışılıyordu. Meselâ top ve sü- satın alınıyordu. Zannediliyordu ki bu beygirlerle derhal harbe girmek kabil olacak- tır. Unutuluyordu ki bu hayvanla- sertleşiyordu mit can çekişiyor, mabeyinciler, nazırlar, sefirler Avrupa fabrika - larile ortal olarak milletin zara - rına top, tüf“x ve barut parasını çalıyorlardı. Askerimiz Yemende, | iran bududunda çarpışıyor, istib « | dat idaresinin ii tma para yetiş tirmek vazifesi yalnız Anadolu a- halisine kalıyordu. Ahali sefalet - ten inliyor, zulüm ve kahırla va - tanın bir köşesinde, yahut yeis ve hiddetle gurbet diyarda bulunan | etliler bu hale kan ağlıyor - ni kâğıt üz dökerek onları dostlarına ve arkadaşlarına dağı tıyorlar, bunların birer sure! de “Şürayi Ümmet,, gazetesinde inti şar etmek üzere Pariste Terakki ve İttihat Cemiyetine gönâ »riyor dı. Abdülhamide yazılan bu man- zum küfürlerden bir tanesinin ba Zı parçalarını, o zamanki galeyanı okuyucularımıza anlatmak üzere aşğıyu yazıyoruz: “Bir takım ehli garaz tetbiri pünhan sylemiş Yol bulup öyle yezidi mülke Sul - tan eylemiş Nesli Osmandan deyyu dünyaya ilân eylemiş Hayf ol mazlüm millet, hayf bun- ca sadıkan Hayf ol masum ahali, hayf bunca kahraman Zulüm zalimden müyesser olma - yıp ilânı şan Akıbet mahvoldu bitti kalmadı na mus ve şan Kahru berbat etsin ol mel'unu rab- bi Zülcelâl Adeti her kârdadır tavrı Yezide imtisal Bulsa lâyıktır belâsın ol denii bed faal Kalmadı inkâra artık kimsede ta- kat (Kemal),, Başka birisi de Parise gönderdi ği bir mektupta Abdülhamit hak- kında diyordu ki: (Sultan, istibdat ve esaret fik - rini tamim etmek için mektepler açar, kitaplar yazar, ihya eder, ök dürür, misal gösterir, lütfeder, kahreder. rm talim ve terbiyesi altı aya mü- tevakkıftır. Sonra süvari yeni tüfeklerle teç- hiz olunmak isteniyordu. Bunun i- çin Bertier Paşa bir erkâniharp za- bitile beraber Fransaya gönde yordu. Halbuki kendisinden ümit ve yardım beklenen bu Bertier Pa- sanın Fransız ordusunda çilingir, bizim orduda ise Ferik Bertier Pa- $a olduğu nazarı dikkate alınımı - yordu. Bulgaristana karşı sevkolunacak kuvvetimiz Edirnedeki ikinci ordu ğ idi. Bulgarların devlet için bir teh Hava raporu Sıfır dereceli hararete ve deniz seviye. sine indirilmiş barore' sabah sa 7 de 265, 14 de 766, hararet (derecesi 7 de 13, 14 15, azami hararet 16, asgari 10. Rüzgür poyrazdan esmiştir., Saniye- de sürati 8 metroya çıkmıştır. O bugün (istibdat isterim) de - meğe hak kazanmıştır. Çünkü mat labınm mevkufu aleyhi olan esba- bm temin ve ihzarında anuttur, gayyurdur. Biz (hürriyet isteriz) diyebilmek için kendimizi ona lâ- yık kılmaktan başka yolumuz var mıdır? İstemek, istenen şeyin se - beplerini hazırlamaktır. O, istedi « ğimin sebeplerini himaye ediyor. Biz de ona çalışmağa mecburuz. — Bitmedi — şey vardı ki o da ikinci orduya men sup olan mektepli ve muktedir zâ-* bitlerin oradan uzaklaştırılması ve memleketin diğer ordularına teb'. it olunmaları idi. Abdülhamit mer. |, kezi Edirnede bulunan ikinci ordu- nun bir gün Yıldız sarayı üzerine yürümesinden korktuğu için bir ta- raftan muktedir zabitleri oradan u- zaklaştırırken diğer taraftan da i- kinci ordunun süvari ve topçu le- yazımını ikmal ettirmiyordu. İkin- ci rodu kumandanlığına da asker. likte yalnız idare işlerini bihakkin Kral Aleksandrın Bal- kan siyaseti e e eyi pen havadisler, Kral Aleksandr'ın katli hadisesi üzerine açılan tahki- katın çok meşhur Makedonya komi- tesine doğru yol aldığını göstermek- tedir. Bu, hiç te gayrı varit değildir. Yalnız kinle yaşayan ve kin için ya. ifa edip askeri malümatı olmayan sadık bendelerinden Arif Paşayı tayin etmişti, ildir Görülüyor ki devletin hayati me- selelerinde, memleketin maruz kal dığı en tehlikeli vaziyetlerde bile vatandan, milletten ve memleket. ten ziyade daima Abdülhamidin şahsı, etrafındakilerin menfaatı gö rdu. Varsın Bulgarlar ha - zırlanarak hududu geçip Edirneyi zaptetsinler, bunun ehemmiyeti yoktu. Eiverirdi ki ikinci ordu hep muktedir zabitlerin elinde bulun - masın, teçhizatı mükemmel olma- sında birgün Yıldız sarayı üzerine yürümeğe kalkışmasın! Devletimiz, milletimiz 1908 se - nesi ilk aylarında hakikaten büyük bir bulran geçiriyordu. Abdülha- | şayan bu sözde Bulgar vatanperver» leri memleketlerinin komşu mem- leketlerle bir itilâf yolunu tuttuğu- nur görmekten fazla hiç bir şeyden çe- kinmezler. Bu yeni cinayetin de bu ko- mitenin hanlı zimmetine kaydedildi- ği tahakkuk etmektedir. Bu suretle Kral Aleksandr, Bulgaristan hüküme- ti ve Kralı ile beraber mazinin karar- sızlıklarından sıyrılmak için hakiki bir gayret sarfettiğinden öldürülmüş o- luyor. Filhakika, Kral Aleksandr, son Sofya ziyareti, Balhanlarda yakla: nın tahakkuku yolunda en ehemmi- yetli merhalelerden birini | teşkil et- mekte ve Kral Aleksandr. bu iye bü- enerjisi ile devlet adamı halan Balkan misaki ele siri görülmüştü, Şimdi de bugüne ka- MİLLİYET PAZAR 21 TEŞRİNEVVEL 1934 IHARİCİ HABERLER l İ Büyük Tayyare yarışı İn giltereden Avusturalya ya 21 Tayyare hareket etti > enre.—— Tayyareler bu yarış esnasında 18 bin kilometrelik bir mesafe katedecekler LONDRA, 20 (AA) g Melburm'a 21 & Scbebi, yüzbaşmın Melbur'a gö - et sahnelerinin fil ki ekili Alfred . edilen en büyük uçuştur. Bili eyer hieliiirekli derili ig İngiltere, Amerika, Holanda, İrlan- da, Danimarka ve Avustursiya millet İ leri yarışa iştirâk otu Sürat yarışı, maki vok adedi ve yükü me olursa © retini vermiştir. Iki Holanda tayyaresi, seyircilerin takdirini kazanan bir havalanma yaptı | de mecburi DENHALL, 20 (A.A) — Bu ZÖ tayyarenin hareketinde hazer k üzere daha geceden hava mn strafma binlerce seyirci gelmişti, Tayyareciler 2 ve 3 dakika fasıla ile uçmuşlardır. İlk olarak 6,30 da Mil- lson hareket et AT de bötün tayyareler hareket etmişlerdir. İngiltereden yüzbaşı Stack, 150 yar- 27 tayyareden yalnız yedisi sürat da kadar uçtuktan sonra hareket nokta-| yarışına kaydolunmamışlardır. Öle sma dönmüş ve 13,5 dakika sonra tek- | lerin hepsi hem bendiksp hem sürat rar hareket etrnişti yarışlarma dahil olmuşlardır. RA, 20 (AA) Avusturalya yarışına iştirâ yareler 25 saniye fasıla ile dar. odüğaayi uçmuşlar. Şafak karanlık oldu. Fakat göz yü- | zü wzskta görünen hafif bir sis müs tesma, biraz sonra açıldı, Silâh fabrikatörleri Acentelerinin Hayatları Tehlikede mi? Tahkikat komisyonundaki ifşaatın neticeleri VAŞINGTON, 20.A.A. — Silih fab- rikaları acentalarınm bayatlarınn, âyan tahkikat komisyonunda yaptıkları ifşaat- tan sonra tehlikede olduğu söylenmekte dir. Yunanistanda 3 liberal aza M. Zaimiserey vermiş Reisicumhur intihabatı &s- nasında rey alanlar ATİNA, 20 (Milliyet) — Düokü reisicumhur intihabatına sit tafsilâtı ve- riyorum. 330 ayan azası ve mebusu re ye iştirak etmiştir. Bu reylerdon 197 simi Mösyö Zai - mis, 18 ini zürra ve amele fırkası nem- zedi Mösyö Kalaris, 1 ini ayan reisi Başvekil dün akşam Tur. haldan Ankaraya döndü İsmet Pş. Hz. yolda köylülerle uzun boylu görüştü, istekleri dinledi Turhal şeker fabrikasının açılma resmin. le g şam Ankaraya dönmüştü radan bize şunları bildirmişti “Trenimiz bu sabah 9,30 hürat yapıldı. İstasyondan do; mensucat fabrikası inşaatına gidildi. ismet Paşa inşaatın bir an evvel ikmal edilmasini t ayseriye uca yeni tesis edilmekte olan Kayse ak eden heyet dün a iden muhabirimiz telefonla Anka geldi. İstasyonda büyük tez fabrikayı krar tekrar söyledi. İstasyona avdetimizde Ismet Paşa Kayseri vali ve belediye Teisini şehir ile dikleri i hir köylünün dele Treni: i. Yeni tarifeye İstanbul - 35, Ankara - Eski Bir hafta için gidip gelme bilet ni askeriyeye yüzde elli yapılması BELGRAD, 20. A.A. — Kral İ Türkiyeyi temsil eden hariciye vekili Tevfik heyet dün gece Belgrad'dan hareket etmiş Romanya Kralı Karol ile Romanya hariciye nazırı M. ve hariciye nazırı M. Maksimosun gece hareket etmişlerdir. BELGRAT, Bu akşım saat 20 de aşağıdaki slasyon arasındaki araziye ve Kayserinin imarı hak ka göstesdi, ekleri vadinde bulundu! Tren hareket ederke, li v Say veli, Pı boylu görüş ayı satarlarke Paşa Ziraat Bankı murabaharıların eline kaptırmıyalım. Böyl ne para geçmiş ol. Köylü Beşvekilin yakın alâkastna karşı çoşkun tezahürat. gösterdi :z saat on yirmide Ankaraya vardı. İstasyonda Meclis Reisi Kâ zam Paşa, vekiller, mebuslar trenimizi karşıladı. Tayyare postaları ücretleri 0 (Telefonla — Tayyare; pöslalari ücrölleri Yehidei göre Ankara - İstanbul 22 buçuk, İstanbul - Kayceri 37 buçuk, ir 12 bucuk liradır. r. dedi, Eskişehir - Diyarıbekii alanlara yüzde yirmi ve mensubi kararlaşmıştır. Hariciye Vekili Belgrattan dönüyo Aleksandr'ın cenaze merasiminde riyasetindeki Titülesko riyasetindeki Yunan heyeti de dün iştü Beyin M. Göring bu sabah saat 9 da tayyare ile gitmiştir. Yugoslavya kabinesi istifa etil 20 (A.A) — Avala ajansı bildiriyor? tebliğ neşredilmiştir: meclislerinin Mösyö Gonatas aldılar. 112 vey beyaz pusla çıktı ve birisi de hükümsüz sayıldı. Lâberallerin be yaz rey kararlarına rağmen 3 biberal Mösyö Zaimise rey verdikleri tesbit ©- dildi. ATİNA, 20 (Milliyet) — Mebusan riyaset heyeti dün öğleden sonra ri - yareticumbur konağma giderek Mösyö Zaimisin beş sene için cumhurriyase > Gine intihap edildiğini resmen kendi - Tatbikat reisi “acentelerin cenubi A- merikaya dönmelerinin iyi olmayacağı" nı, bir çok tehditlerden dolayi hayat- larının tehlikede olduğunu ,, bildirmiştir. Ayan azasından M. Bon, acentenin Birleşik Amerikada kalmalarının iyi ola” cağımı Birleşik Amerikanm cenubi A. merika devletleri İ lerin silâh fabeilmları sördteleri tarafin dan bozulmamaları icap ettiğini söyle- Hükümet bugün öğleden sonra ayan ve mebusan içtimaını müteakip toplanmış ve teşkilâtı esasiye kanununun ahkâm na tevfikan istifaya karar vermiştir. Başvekil saat 17 de Dedinje sarayına giderek kabinenin istifa- sını devlet naibi prens Pola vermiştir. Niyabet meclisi bu istifayi kabul etmiş ve yeni hükümetin teşek: külüne kadar işlerin tedvirine eski | kabineyi memur eylemiştir. Trabzonda zelzele Maarif Vekili Dün miştir. Ayandan M. Klerk demiştir ki : “Si- Wih fabrikaları acenteleri şimdi ektikleri- sine haber vermiştir. Mösyö Zaimis mebuslara cevaben memleketin refahı için çalışacağını be- yan etmiştir. Meclis divanı Reisicamhuru ziyaret etti ATINA, 20 (A.A) — Reisicumhur #oçimi için o Yunan ayan ve mebusan meclislerinin bir arada yaptıkları topi « laptıda 330 azadan 197 si reyini M. Zaimis hazretlerine , 19 u da ceneral Kallaris lehinde kullanmıştır. Geri kalan 114 aza da beyaz kâğıt atmışlardır. İntihabat neticesi anlaşıl « dıktan sonra mili o meclis divanı M. Zaimis hazretlerini ziyaret vk beş sen yeniden reisicumhurluğa in - #hap edilmiş olduğumu lişerünileyi > be resmen bildirmiştir. Milli meclis reisi M. Vosikös, bu vesile ile bir hitabe irat ederek: etmeğe davet ediyor, demiştir. teşekkür etmiş ve di- dar buna iştirak (Oetmemiş olanları misak lehine tevcih etmeğe uğraş makta idi, Kral Aleksandr. dahc çen yaz ilayetinde kabul gazeteciye bu ane kadar yapılan lr ii ve daha kuna olan itimadını 8ö tir ki: “ Kendi memleketimin mukaddera- tına olduğu gibi Balkanların büyük mukadderatına da imanım vardır. Va- ni biçmektedirler., İngiltere kral ve kraliçesi tayyare meydanında LONDRA, 20, A.A, — Kral ve Krm Dözal Mildenhall tayya- aret ederek tayyareleri teftiş ve pilotlarla görüşmek? suretiyle büyük bir alâka göstermişlerdir. yı milli meclise derin Tanımı arza meryur etmiştir. Çaldarisin beyannamesi ATİNA, 20 (A-A.) — Atina Ajan #: bildiriyor: Başvekil M. Çaldaris mil lete hitaben neşrettiği beyannamede M. Zaimis'in Relsicumhurluğa tekrar intihabından dolayı derin memnuniye tüni bildirmelete ve süşarünileyhin bi tarafane icraatmın o memlekette sü- kün ve tabiilik içinde siyasi hayatı ia- ve şük- TRABZON ,20 (Milliyet) gece saat yirmi ikiyi otuz geçe Hi sa- miye devam eden şiddetli bir zelzele ol- du, Hasarat yoktur. Nurullah Esat Bey ANKARA, 20 (Telefonla) — Sü- mer Bank umum müdürü Nurullah E- sat Bey Kayseri mensucat fabrikasının inşaatını tetleik etmek üzere Turhal - dan dönerken bir iki gün için Kayse- ride kalmıştır. Şayiaları tekzip ANKARA, 20 (A.A.) — B.M.M. iin 24 birinci teşrin günü toplan- tiya çağrılması o dolayısile intihaba « tm yenilenmesi ve gümrük ve inhisar vekâletinin ilgası gibi bazı şayialar etra- fında mütalenlar ileri sürüldüğü gö - rülmüştür. Yüksek salâbiyetli makamlar mez « dinde yaptığımız tahkikatta bu neşri - yalın tamamen yersiz bulunduğu ve ya zıldığı gibi meclis koridorlarında da bu yolda hiç bir şayin deveran etmemiş ol- deye pek ziyade hâdim olmuş bul! duğunu kaydeylemektedir. ai mişti: “Faket buna rağmen (bu işte munaffah olmak en büyük emelim. ir Kral Aleksandr durmaran ba işe ça- lişmış ve bur asil emelinde | kendisine yardım etmek üzre ayni azim ve se- bal ile ayni fikir için çalışan Balkan devleilerinin ekserisinin z.mamdarla- rent bulmuştu. Cenubu Şarki Avrupa- sırt en vahim ihtilâf menbalarınden birem mütehabil itilâfla yok eden Tür-| kiye ve Yımanistan Dörtler misekının | temellerini kurmaşta Yapılması lâzemgelen müşterek iş olmak özre Bulgaristanın Ethan it- Hfakına dahil olmasını kolaylaştır. mak kalmıştı. Bır cinayet şebekesinin Bulyaristan ile Yuzoslavya arasında yavaş yavaş irmeğe başlıyan manayi tekrar yük- selebücceğini düşünmek nc elim bir şerdir. Yunanistan ile Arna- vutluk arasında bir hâdise Prola gazetesinde okunmuştur: | İki gündenberidir Atina gazeteleri Ergeri makamatının bu şehhirdeki Ya- nan Konsoloshanesine karşı aldı var hakkında tafsilât vermektedir. Ba tafsilâta nazaran aslan şimali Epirli muş bir Balkan bloku tesis etmektir.» zifemiz, ecnebi | tesiratından kurtul- Müşarünileyh bu hedefe varılmak çifte biz il du: İtilâfı kolaylaştırmak için dahil- Hariçte ve Balkan milletlerini bir birlerinden ayı” rabilmesi muhtemel olan ve bu mil- letleri bir biri üstüne atmakta men- faatları olanların mahirane bir suret. te istifade ettikleri bütün meselele! muslihane bir surette hal eylemek. Misak tahakkuk (etmeden evvel Kral Aleksandr söylemişti “ Bugün dahi ecnebi tesirler, B: kan memleketleri arasında bi varmak için her ciddi teşebbüsün mt- vafiakıyetine mani olacak bir siyaset bu hususta şunları duğu anlaşılmış ve tekzibi için Anado- lu ajansına selâhiyet verilmiştir. . e | mekteplerine ve cemaatlerine karşı aldığı vaziyet hakkında rapor vermek üzre Ergeri Kaymsl müra» caat eden Yanan Konsoloshanesi kâ- tibi tevkif olunmuş ve bu tevkifi pro- testo etmek üzre Kaymakamlığa ge- len Konsolos kabul olunmamıştır. Proia gözetesi bu havadisi verdik- ten sonra bu gibi hadiselerin önüne geçmek için hükümetin müdahalesini talep etmektedir. Sovyet Rusya - Roman- ya münasebatı Bükreşte çıkan Curental gazetesi- nin verdiği bir habere göre Yugoslav ya münakalât nazırı yakında Bükre- $e gelecektir. Bu vaziyet, bir Fransız kumpanyasının bazı şerait tahtında Yugoslavya ile Romanya arasında Tu na üzerinde bir köprü inşası hakkın « daki teklifi ile alâkadar bulunmak - tadır. Romanyaya Adriyatik denizi piyasasını açacak olan bu projeye çok büyük iktisadi ve siyasi ehemmiyet atfedilmekte ve bu mesele ayni xa - manda Sovyet Rusya ile münasebatın yeniden tesis edilmiş olması ile alâ - kadar görülmektedir. Söylendiğine göre Sovyet Rusya transit olarak Ro - manya yoliyle Merkezi Avrupaya ve Akdeniz havzasına ihracat yapmak & melinde olup bu hususta bir de İkti işin her Balkan memleketinin dahili olan ve Arnavut mahamatının Yunan takip etmektedirler.,, Ve dâce ei- ki menin sheninmi kiz sadi plânı mevcut bulunmaktadır. KUTAHYA, 20'(A.A.) — Bu saba! şehrimize gelmiş olan Maarif vekili mel tepleri teftiş ettikten sonra Ankara; gitmek için buradan ayrılmıştır. Karadenizde fırtına SINOP, 20 (A.A.) — Gece yarının. dan sonra başlayan firtına bütün şid - detile devam etmektedir. Deniz mü kalâtı tamamen durmuştur. İNEBOLU, 20 (A.A.) — Dün ak « şam burada başlayan fırtına oldukça e- hemmiyetli bir surette devam etmekti dir. Geceleyin Istanbuldan gelen Cum - buriyet vapuru yolcularını müşkülâta çıkarabilmiş ise de eşyasmı vereme - Bugün Samsuna gelmesi beklenen Gülcemal fırtınanın şiddetinden gelme miştir, Gökalp ihtifali İktisat Vekilinin İzmir Valisine tel yazısı KAYSERİ, 20 (A.A.) yerle İse 46 yurdun her köşesini bezendirmek baş) ülkülerimizdendir. Yö ük gudan dolayı sıcak sevgilerimi suna Meçhul bir tayyare ISTANBUL, 20 (A-A.) — Adana. dan gelen bir tolgrafa. nazaran bugün at 17,5 ta Kozan üzerin, bir tyyare - nin geçtiği anlaşılmış ise de hangi mil. lete zit olduğumu tayin etmek kabil ola mamıştır Diğer taraftan Londradan bu sabah Melburna gitmek üzere hareket etmiş © lan tayyarelerden ilk kalkan karı koca Mollisonların layyaresi zannediliyor . Fakat aradaki mesafeye göre Bunla” rn Adana üzerinden geçmiş (olmaları pek muhtemel görülmemektedir . Bir tayyareden haber yok MELBÜRN, 20. A.A. — Tasmani. den 9 yolcu ile gelecek olan posta tay” yaresi bir kaç saat geç kalmişter. diye kadar tayareden hiç bir erir e anmadığından aramağa tayyareler çık «