30 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

| Gnl Şevkalâde hamakatine veyahut rafgirliğine hükmetmek lâzı Li TARİHİ TEFRİKA:27 25 Nim Lu AR İMA ai KİN at İttihat ve Terakki! | (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI. VESİKALARA GORE) Ahmet Riza B. aleyhine kücumlar Vatanın ihtiyaçları mı, yoksa Ahmet Riza Beyin şahısları mı? A birader, Ahmet Rizayı methe- derken tecennün edeceğini düşüne- rek endişeye düşmeğe başladım. Bilmem bizim Türklükten mi, ne- den? tabi de, harekâtrmızda, sözlerimizde ifrat ile tefrikten baş- ka bir şey görülmiyor. Mektubun- da diyorsun ki: (Riza türkçe meş- i Paris göstermeğe başlarsa, bara tarafa meyil daha ziyade 0- kar?) Arkadaş, Riza Meşvereti çıka- rabilir. Kimse iddia edemez ki Ri- zanm Meşvereti tatil etmesi Cenev- redekileri bir cemile veyahut me- nafii umumiyeye bir hizmet içindi. Riza muktedir olsa idi, tabii Meş- verete devam ederdi. Fakat Riza, Parisi cemiyetin o merkezi olarak gö teremez. Çünkü Cenevre ile mü nasebatta bulunanların cümlesi işin hakikatini bilmiş olacakları için tabii Rizaya inanmıyacaklar ve ak- sini işaa edeceklerdir. peselerii bugün Rizaya ne dereceye kadar meyil ondan ibaret ka- şarz il (Riza bu yobu tetsa idi, o vakit Cenevredekilere itimad: derdim, diyorsun. Evvelâ Riza bu yolu tutamaz, çünkü Rizanın arzu su şöhretperestanesine dokunur. Riza pek âlâ düşünebilirkiobu yolu tutarsa buradakiler de başka bir yol tutmağa mecbur kalıri Saniyen, Rizanın buradakilere iti. madı olmadığını sen kendi ağzmla bana söylemiştin. Bu kadar unut. kan olma! Gene mektubunda diyorsun ki: (Musırdan Rizaya bir mektup gel- di. Bu mektubu gönderen oradaki sube efradı (biz sizi Mısır şubesi namına La Hey konferansına me- mur ediyoruz. Nakdi muavenette bulunmak istiyoruz, ne dersiniz?) diyorlar. Bundan başka Camii Ez- here toplanacak ülemanın vekâ- İetini de tetklif ediyorlar, Bunlar hep teveccüh ifadesidir.) Doğrusu ya Nazım, bu sözlerini okurken ya > Tiyor. Halbuki bu iki sıfata birisile seni tavsif elmeğe vicdanım razı olmıyor. A safdil Nazımcığım! “En namuslu tanınmış adamla- rın nazarı teveccühünden mah- iç cih oi bir akıllı adam tasavvur en Mısır şubesi di. apeme şubenin maderi , met - m e işünmiyor Riza ile bi iç bi bugüne kadar iç bir ünasebette am vü bugün neden b demce veceül hizeç emaresi (1). gösteriyor? gerekse Ahmet Rizaca malüm ol- duğu halde o gibi hainlerin Ahmet Rizaya koltuk veren sözlerini sen bir taraftan, Ahmet Riza bir taraf- teveccühü âmmeyi (1) i- zımnında ötede © beride işaa etmenizi hiç İnsan Ahmet & Rizanm şahsına mı hizmet etmeli, yoksa bitarafane vatan ihtiyaçlarını mı düşünme li? Mısır şubesinin ve Ahmet Ri- zanın indinde en menfur olan de- Tandırıcılık ve hattâ (cemiyet) na- mından istifade ederek dolandırı- cılık yolunu tutmuş olan kimselerin elinde değil mi? Onların israfları hesabı aşmış, cemiyetin matbaası Salih namında bir uşak bozmasile Kadri hoca < isminde bir: katırın desti iğtisabına geçmiş cemiyetten mafbaanın nevakısını ikmal ve ga- hayatını idame için binler. rark celbedilmiş, Sultan Ha- mülem para alınarak ve o paraları ceplere atılarak cemiyete hiç haber vermeksizin gazete muvakkat bir müddet için tatil edilmiş, bu edeb- sizlikler bin türlü yalanlarla kapa- tılmış değil mi? Bunları yapan, bu hainlikleri irtikâp eden ve gazete- nin matbaası önüne keyfe mayeşa (Matbaatülosmaniye) levhasmı a- san Salih ile Kadri boca namların- daki şahısların Mısır şubesini teş- kil etmekte oldukları sence ve Ri- zada malüm iken nasıl oluyor da bunların bu zamanda size yazdığı mektubun ne maksatla yazılmış ol- duğunu hem sen, hem Riza anlamı- yacak kadar aptallık gösteriyorsu- nuz? Nasi oluyor da o mektubu Rizaya karşı bir o teveccüh emare. si (1) makamında ilâna başlıyorsu- vaz OF, Nazım! Canım sıkılıyor, kâş ki bumu bana yazmasa idin! Tu- a duğu! kalmamış kanaat m nalı Halminin Mısıra cemiyet tara- fından ne maksatla (o gönderilmiş olduğunu; Salih ve Abdullah hoca- nm (1) gerek Hilmiye ve gerek Ce- nevreye karşı almış olduğutavır ve hareketin neden ibaret bulun- nu hem sen, ve Riza pek âlâ biliyordunuz. Bildikleriniz bun dan ibaret bile (olsa idi, ilerisini düşünmek kâfi gelmez miydi? Nazım, bu gibi hareketlere ma- lik olan bir o adamın, yani Ahmet Rizanın yegâne emeli ne olduğu nu-kime istersen sor, Rizaya şöh- ret hirsı mı istinat ettiğini, yı halisane bir arzu mu atfedil. i © zaman anlarsın. Bunları kendin anlamıyacak kadar tarafkirlik du- Yuyorsan, o zaman bitaraf bir ada- ma sorup aldandığını anla! Trablustan kaçmağa muvaffak olan Hâmit Bey isminde birisi Ce- nevreye geldi. e Trablustan çıkalı beş ay olmuş ve bu müddeti de Mı- sırda geçirmiş. — Mısır şubesi (1) ef'al ve harekâtını bu zattan din- leseydin, o zaman Salih ile Kadri hocayı daha iyi © anlardım. Salih Matbaanın ve (o gazetenin sahibi, Kadri hoca ise Salihin yanında ay- imiş. Orada bu- lunan diğer bir iki Türk te boğaz tokluğuna sabahtan akşama kadar matbaa makinesi çeviren birer bey- gir vazifesini görüyormuş. Salih cemiyet namına iane top- lar, bir takrm risaleleri ve kitapla- rı ücret mükabilinde basar, beş pa- ra masraf yapmaz, pararlın hepsini cebine atarmış. Bu edepsizliğe de etmiyerek Sultan Hamit ile pazarlığa girişip aldığı yüz lira mu kabilinde gazeteyi iki ay müddet- le tatil etmiş. Bu yaptıkları elver- miyormuş gibi Salih bir takım Türkleri cemiyet tarafından gön- deriliyormuş gibi göstererek İstan- bula yollryormuş, onlara memuri- yet verdiriyormuş ve Jön Türk di. sattığı adamlardan pa ye ra alıyormuş. Doğrusu böyle adamların tevec- cühüne lâyık olmakla iftihar eden Ahmet Rizayı ben de alkışlarım. Her ne kadar Ahmet Riza, Salihin bütün bu edebsizliklerini bilmez. se de yukarıda yazdıklarımı bilirdi ya! Hüsnü niyet sahibi olan Ahmet bu hususta ufak bir malü- yı yumurta yu- murtlamakta olan bir tavuğa eli tiyorum. Şöhret hırsile onun... yırs tıldığı için ötede beride bağırıyor- muş. Fakat höroza ne olmuşki hiç hiç bir şeyi yok iken o da tavukla beraber bağırıyor? Ne ise! Şurasını da söyliyelim ki mektubumu teklifli bir adama karşı ye bi için kalemimin karaladım. e bir söyl lemi: sem; tabit darılmazam., © 7 — Bitmedi — (1) Merhum doktor Abd, Cevdet Bey. ei ECNEBİ “News Kronike” onike” den 3 Japonyaya karşı daima - dalan ödü Neme Erel ai yun ları yazıyor: — Çinin, Japonyanın yeni iddiala- rı karşısında, büyük devletlerin fili bir ekilde hareket etmek düşüncele- rine dair şüpheleri hiç kimseyi hay - rete düşürecek değildir. İngilterenin Çinle ber raber olduğunu edir. De - kuz devlet lesini çil tedir Eğer eline bir fırsat geçmiş ol - saydı, Japonyanın bu suretle hareket edeceğine şüphe yoktu. “Teims” ten: Polonyanın siyasi işleri üzerinde mühim bir tesir yapması muhtemel 0- lan bir hâdise olmuştur. O da son bir kaç gün zarfında milli radikal fırka- Yeni fırka haki - | hükümete muha - ile. başlıca muhalefet | Mine teşkil eden Nasyonal demek- ratların daha yaşlı liderlerine karşı gençliğin bir isyanıdır. Masyonal de- mokrat fırkasının reisi Roman Dmows ki olap mumaileyh Polonyanın yarım asra yakın siyasi hayatındaki başlı - €a simalardan biridir. Kendisinin li - derliği altında nasyonal demakrat fır kası daima şiddetle Almanya aleyh- HARİCİ HABERLER Almanyanın borçları Doktor Şaht'ın çok şiddetli beyanat- ta bulunduğu rivayet ediliyor Bununla beraber Berlinde hlar için iyi neticeler BERLİN, 29 (A.A.) — Almanya - dan alacaklılar konferansı dün kat'i bir med girmiştir. Doktor Şahtin dün sabah şiddetli ve kat'i beyanatta bulum- duğu rivayeti dolaşmış ise de bu husus- ta sarih malümat elde edilememiştir. Masmafih, beynelmilel tediyat ban. kası müdürü M. Freserin konferansı reis İiğine intihabı Daves ve Yung istikraz. ları meselesinin hüsnü suretle halledi- İeceği ümitlerini vermektedir. Diğer taraftan iki komisyonun in - tihap edilmiş olması alacaklıların me - selenin unsurlarını bizzat tesbit etmek istediklerine delildir. Bu komisyonlar - larını diğeri de tediye imkânlarına dair olan istatistik malümatı tetkik ey. e - cektir. Mevzuu bahsolan ie borçları w- | zun vadeli rdır, Bunların yekü - | 70 eylülde 7 milyar 400 milyona ba- Wiğ oluyordu. , yalnız hari- &i ticaret bilinçosunun değil ayni za - manda bir kaç yüz milyon marklık döviz temin eden muamelelerin de he - Yunanistanda | İhtilâf hâlâ Devam ediyor Hükümet erkânı yeniden toplandı ve işi görüştü ATINA, 29 (Milliyet) — Dünde rüesasile hükümet sında yapılan müzakerelerde bir te - raki misin tekrar cümhur riyaşetine intihap edilmesi ve intihaplarda nisbi usulün ka- bulü hususlarda muhalefetle mutabık kalınmasının zaruri olduğunu söylemiş- tir, Mösyö Kondilis Mösyö Çaldarisin bu teklifini kabul etmekten imtina et- ö Maksimos © son- hükümet bir kaç gün evel verdiği barırları ialğreeslür demiştir. Gece saat 11 de nazırlar Mösyö M Mi simosun evinde e. hürriyetperverler bderi My sa da hazar bulunmuştur. Neti cenin ne olduğu malüm değildir. Yalnız Mösyö Kondilis zabitanin terfine ait lâyihanın gelecek günü mee- lise tevdi olunacağını bildirmiştir. Siyasi mehafilden taraşşuh eden ha- vadislere nazaran müzakerat boşa çık- mıştır. Mösyö Venizelos, başka hiç bir teklifin ve mukabil teklifin müzakere e- iştir. ATİNA, 29 (Milliyet) — Zabita - min terfii lâyihasında en mühim madde 1917 — 1922 seneleri (o zarfında harp cephesinde lâekal bir sene hizmet et- memiş zabitlerin mesleki # :keriyeden teb'it olunacağına dair olan maddedir. Bu madde muhtelif csbaba bii harp, devresinde cephede . Bakmmayan zabi v li itanı istihdaf et ATINA, 29 (Milliyet) — Siyasi ma- hodilde söylendiğine nazaran gece Mör- pm hanesinde aktedilen iç- Mös; Kanda e nazım. yö leler de tetkik edilenin” darı bulunmuş, ve Mareşal Pilsudski'. ye de muhalefet yapmıştır. Nasyonal radihal partisi beyannamesini neşret- miş ve düstur ve prensiplerinin, Hit - lerin nasyonal sosyalizmine müşabik olduğunu ilân etmiştir. Yeni fırka, Almanya yerine Polonya kelimesini ikâme etmek suretile, Nazi program ve Felsefesini - bunun Polonya taba - ası olan üç milyon vahudi için tazam mun edeceği mana da dahil olmak ü- zere - olduğu gibi kabul etmiş şeklin. de görünmektedir. Yeni fırkanın milletin akademik gençliği teş kil ediyor. Veya hiç değilse ekseriyeti bunlar teşkil ediyor. Hali hazırdaki derleri henüz genç İsim için u - mami hayatta iyi tanınmamışlardır. Nevyork Taymis'ten: Nevyork Times gazetesinin verdiği | malâmata göre, 10 Mayısta intişar e- deceh olan tayyarecilik salnamesin - de Çin tayyareciliğinin 1933 ten beri pek ziyade terakki eylediği gösteril- miştir. Harbi umamiden sonra, Çin'in Av- en Se almış oldı hiç kullanılma - — Halbuki, 1933 senesinde yüz. den fazla pilot ve bir o kadar maki - nist yetiştirilmiş ve Çinliler beheri 700 İ beygir kuvvetinde ve saatte 320 kilo | metreden fazla bir sürate malik 50 kadar avcı tayyaresi satın almışlar» mite ere tayyöreler, halen ç dır. açılan konferansın alacak- vermesi ihtimali var susundaki imkânları doktor Şahtin bir ileal dahildeki and refahın artması neticesi olarak azalmış olduğunu müşahede etmişlerdir. BERLİN, 29 (A.A.) — Alman mat- buatı alacaklılar konferansın melhuz neticesi hakkındaki neşriyatnda daha ih tirazlı davranmakta ve ecnebilerin Al manyanın vaziyetini anlamadıklarından şikâyet etmektedir. LONDRA, 29 (A.A.) — Matbuat Almanyanın alacaklılara karşı aldığı va- siyeti çok şiddetle tenkit | etmektedir. Sunday Taymis diyor ki: “Avustur - yada propaganda yapmak için 250 mil- yen mari ve Baltık devletlerinde ve bil sarfetmemezi istenebilir. , Sunday Refer ise şöyle diyor: “AL manya mali taahhütlerini kar rar vereli çok olmuştur. O halde ala- caklılar Almanyanın tekrar silâhlan - ması masraflarına iştirakte devam ede- cekler,, demektedir. Yeni kanunu Esasinin esasları Mem'eket zika himaye- sine tevdi edildi VİYANA, 29 (A.A.) — Yeni Avus turya kanunu osasisi, memleekti, Allahım himayesine etmektedir. Birinci fazıl, A nın federal bir devlet olduğunu bil - dirmektedir. Bu yeni kanunun hususiyetlerinden biri, 1867 tarihli kanunu esaside mu- sarah, vatandaşların umumi hakları ve şahsi hürriyetlerine ait ahkâm bu defa mezcedilmiş bulunmasıdır. Yeni kanun, papalıkla © münakit konkordatoyu e 1893 tarihli teyit et - mektedir. Federal Avusturya devletinin esas unsurlari, korporatif meclisidir. Bunların birincisi, reisi hükümet tara fından mensup ve 40 - 50 azadan mü teşekkil devlet şurasıdır. kincisi, papazlardan, maallimler - den, ve güzel sanatlar“erbabından mü rekkep fikir meclisidir. Üçüncüsü ile dördüncüsü de iktmat ve eyalât meclisleridir. Dört meclis azası meyanından 86 - ilen 59 kişiden öne meclisi teçril vazife e mükellef tir. Merkezde bulunan bu teşriki mec- Federal devektin epi olan Vi. yana şehri, muhtariyet sıfatını kaybet mektedir. Bundan evvelki geri da olduğu gibi, yeni kanunu osasi, ve mezhep meselelerinden manda, bütün vatandaşların hukuk müsavatını kâ - fil bulunan Sen Jermen muahedesi ahkâmı kabul etmiştir. maş —— Holandada naziler yu AMSTERDAM. 28 (AA) — He oldukları 12,000 kişilik va li gra bir mümayiş esnasında ufak tefek hâdi - seler olmuş, beş kişi yaralanmıştır. eilanmelnesisi Ecnebi sefaretler maiyetindeki hava ataşeleri, Ameria tayyareleri yerine, kendi memleket. - lerinden tayyare satın alması için Çin hükümeti üzerinde imali nüfuza çalış maktadırlar. Çinde, kullanılabilecek gibi 135 tay yare meydanı vardır. Lâkin, bunlarda her türlü levazım yoktur. Askeri ve sivil dayyaralarin hepsi de, Çin hükümetinin; iy e bm Bilim | çet başlıca menabinden biri, her üç ay - da bir çekilen milli bir piyankodur. Bu piyankonun birinci keşidesi 750000 dolar hasılat btrakmıştır, Başlıca ei heç ayri milli b a tarafından işletil- mekt het hisselerinin yüz - de Rİ i Çin mönekelâi nezaretinin e- lindedir. Mütebaki yüzde 45 i ise pan | amerikan erveyiz panalerican ari - woys - şirketine aittir. İzvestiya'dan: Jovestiya genele Almanya ile Sovyet Rusya arasında Baltık memle- ketleri hakkında tepti edilen notala - Emniyet işleri umum müdürlüğü yedinci bir şube tesis ediliyor Dahiliye merkez teşkilâtı vazifelefi| hakkındaki kanunun beşinci maddesini tadil eden bir kanun lâyi Meclise verilmiştir. Hükümet lâyihanın esbabı mucibesinde ezci | “Hemhudut bulunduğumuz hükümetler ve hadutlarımızın ği muhtelif vekâletlerin hudut işle'ile aljkadar bulunduğu ve bütü vekâletlerin alâkasının da binnetice memleketin emniyet ve asa; i taallük ettiği,, kaydedilmekte ve bunun için Emniyet İşleri Ul: Müdürlüğünde-yedinci şabe adile Bir yabe tesisinin muvafık olasi ANKARA, 29 (Telefonla) — yazılmaktadır. Merbut kadroya göre yedinci dereceden (55) lira maaşlı bir dür, (45) lira maaşlı bir muavin, onuncu dereceden 35 lira maaşlı Wi! şef, on birinci dereceden (30) lira maaşlı bir şef, on ikinci dere (25) şer lira maaşlı iki memur, 14 üncü dereceden 20 lira maaşlı kâtip yedinci şubeyi teşkil edecektir. Matbuat odaları teşkil edilecek ANKARA, 29 (Telefonla) — Hükümet Matbuat Umum Müd: ğü teşkilât lây'hasını Meclise vermek üzeredir. Bundan başka D ye Vekâleti yeni bir matbuat kanunu projesi hazırlamıştır. Bu pi birçok yenilikleri ihtiva etmektedir. Bu meyanda sinemalarla küçük sahne addedilen barlar matbudt! daresinin kontrolü altına verilmektedir. Bundan başka aynı pı muhtelif mıntakalarda Matbuat Odaları teşkil edilmesi derpiş o muştur. Baytarlar hakkında yeni bir kan ANKARA, 29 (Telefonla) — Hükümet hususi idare ve beledi) lerdeki baytarların tayin, tebdil vesair muamelelerine dair Meclise © | kanan lây'hası teklif etmiştir. Lâyihaya göre vilâyet meclisi ida i belediyelerin baylari teşkilât ve müesseselerinde istihdam olunan b tarların nasp, tebdil, terfi, vekâlet emine alınmaları Ziraat V. ne verilecektir. Tayin edilen baytarların harcırahları tayin olundullf, rı vilâyet hadudundan itibaren tesviye edilecektir. h Hususi idare ve belediyelerin ayırdıkları tahsisatın suret ve halli sarfı Ziraat Vekâletince bir talimatname ile tayin ci Lise mezuniyet imtihanları il ANKARA, 29 (Telefonla) — Maarif Vekâleti Lise ve ort tep mezuniyet ına hariçtı ler hakkında yapılacak muameleyi dı. Ve alâkadar ve memleketimizde kalacağı lâkadar makamlara bildirilmiştir. Hariçteki mütekaitlerin maaşlar! ANKARA, 29 (Telefonla) — H. şartlar dahilinde maaşlarını alabilec riyele girmiştir. M. Muşanof seyahatinden memnü SOFYA, 29 (A. A.) — Bulgar Ajansı bildiriyor: Başvekil M. Muşanof, son Avrupa seyahati hakkında izahat wef rek demiştir ki: “Harpten sonra Bulgaristanın yapmış olduğu Londrada yaptığım müzakereler memnuniyeti o mucip bir varmıştır. Harpten evvelki istikrazlara ait olarak ta Pariste müzakereler net'celenmemiş ise de iki tarafın noktai nazarları rine mahsüs derecede yaklaştırmıştır. Peşte'de Ziyaret (ettiğim memleket ricalile dra, Berlin, Roma ve düm. zar teatilerinde Bulgar hükümdarının ve milletinin ecnebi me: lerde çok sevilmekte olduğunu gördüm. Bu memleketlerin Bu iktesadi münasebetlerini artırmak hususunda büyük bit nüniyet beslemekte olduklarını da müşahede ettim.,, tanla olan ü İsmet Pş. Hz.nin İbrahim Tali Beye telgrafı EDRNE, 29 (A.A.) — Umum mü #çitiş örelim Tali Bey Edirmeye gel diği gün Başvekil İsmet Paşa Hazret- lerine vazifeye başladıklarını telgraf | Va ml İsmet Paşa Hazretle Gi Tali Beyefendi, Umum mü MATBUATINDA OKUDUKLARIMIZ ) sulhü tahkim eden âmiller ei sena arz Fr hükümeti Sovyet Rusyanın bu maslihane tekli » fini reddediyor. Başka her türlü tef- sir, insani mantıka ve aklıselime mu- haliftir. Almanyanın cevabı salhün alâkadar iin Malöm oluğu üzere, Al - manyanın ba tahmini umumiyet itiba rile , hatalıdır. Alman siyasileri işi yalnız sulhün takviyesi noktai naza - rından tetkik etseydiler, Sovyet tekli- m e memleektleri üzerinde hi- Bötün Si matbuatı sulhün şark Avrupasında tehdit edilmiş olduğunu memleektlerinin mevcudi tedir, Nihayai, bizeet Baltık enem altık memle - hetlerinin zimamdarları da bir çok vesilelerle, kendi memleketlerini teh dit eden tehlikelerden dolayı endişe izhar Leton- Tar altında, ret keyfiyeti Alman EE lara gönderdi. İran şahı Hz. nin istikbali ANKARA, 29 (Telefonla) — İran Şahı Hazretlerinin istü Id ete ait program tespit edilmiş girmek üzere müracaat ede « eren bir talimatname haztftğe ee A | z içte bulunan mütekaitlerin lerini gösteren nizamname istikrazlı Ziyaret ettiğim Paris, İğ hararetli bir kabul 4 yaptığım no Çocuk bayram Memleketin her yerif hararetle tes'it edili ANKARA, 2 (AA) — oğullarının siyle ANKARA, 29 (Telefonla) < ve İsmet Paşaların oğulları Te zam ve Ömer İsmet Beyler terfi bugün Ankarapakiata bir çay s7“ Çe Kiyeleti gok neşeli ra Himayeietfal cemiyetinin çocuk bayramını teside daha bulmuşlardır. a Silâhsızlanın Amerika Avrupa iş karışmak istemi)” VAŞINGTON, 29 (A.A) Ruzveli dün mlahları bra lesinde Amerikanm takip ed yasete dair, M Norman Davi* tabık kalmıştır. Bir müdd yiklere rağmen, Reisicümbur bırakıp iralımama'k bir mamiyle A "it duğu üriner Bu ikibarin. kanın eski siynsi —— uza rr karar$i oy m m epin .v de kendisini gerçi ceği henüz meçhuldür. i hükümetinin elyevm gayri a rette icra eyl olduk ir sat, Avrupada hakim ole”. . b ziyetini iyice belli senedi susta bir karar alımmıy! bi Mazmafilı umutmamal di ef rikan milletinin büyük bir Avrupa da" debele etmesine son dere“