21 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

, ÖSTARIHI TEFRIKA: 18 v I Abdülhamit devrindeki istibdat idaresinin bahriye işlerindeki ata- ! leti, Sultan Aziz devrinden kalan 4 az çok büyük bir donanmayı tama- mile ihmal etmesi ve gemileri çü- rüterek Haliç'ten dışarı çıkarmı. ması o zulüm devrinin en büyük ci- nayet'erinden birisini teşkil ediyor du. Senelerce (o Bahriye Nezareti makamında oturan vicdansız ve bü tün manasile hırsız bir nazırın Os- manlı bahriyesini soyup soğana çe- virmesi İstanbuldaki genç Türkleri pek ziyade müteessir ederdi. Onun için Paris'teki (İttihat ve Terakki) ye yazdıkları mektuplarda uzun u- zadıya Bahriye Nezaretinin elim ahvalinden bahsederlerdi. 1896 senesinde Bahriye Nezare- tinin ağlanacak vaziyetini, bilhas- sa Japon sularına gönderilen Er - tuğrul gemisinin feci akıbetini ve Girit isyan! a Bahriye Nezare- tinin aldığı gülünç tedbirleri pek acıklı bir surette anlatan ve bu ha- ler için mühim birer vesika teş kil eden © mektuplardan na Mektuplardan birisi 1 mayıs 312 tarihlidir. Biraz mufassal olmakla beraber Abdülhamit devrinde bir nazırın nası! yaşadığını, neler irti- kâp ettiğini, (Ertuğrul) gemisi gibi facialara nasıl sebebiyet verildiği- ni gösteren çok kıymetli bir vesika olması itibarile onu aynen aşağıya yazıyoruz: “On beş seneden beri | Bahriye Nezareti makamını telvis edip du- ran ... paşa, Osmanlı devletinin tarihindeki zalimler fihristinin en yüksek noktasını işgal etse lâyıktır. Yaşı yetmişe geldiği halde benüz güçlü kuvvetli olduğundan dolayı pençei zulmü altında her gün bin türlü acı feryatlar koparmaktan başka bir şey yapamıyan biçare bahriye zabitleri onu İblisi lâin sü- lâlesinden zannedecek kadar veh- me kapılıyorlar ve kıyamete kadar yaşaması mukadder daimi bir be- lâ imiş gibi tahammülfersa bir te- essür ve hüzün içine. düşüyorlar. imandan göründüğü ve alelhusus din ve devlete hadim bir mevkide bulunduğu tasavvur e- dildikçe insan kendisinin, velev zahiren olsun, ona benzediğine son derecede müteessif oluyor. “Herif hiç bir cemiyeti insaniye, hiç bir cemiyeti kabul et- mez! Bu iblisi isinin din ve devlet ve saltanat AI vazifeleri- ne iştirak ve mü. lesinden da- ba berbat bir şey tasavvur oluna - maz. Allahın İâneti yüzünden gö- zünden akan, hiyanet ve denaet ve her türlü şenaet vücudunda adeta tecessüm etmiş olan bu habis şah- sın bu ane kadar kanma (girdiği, hakkını gaspettiği biçareler yarın- ki mahşer günü yakasına yapışsa- lar her birine, melânetle dolu olan vücudunun ancak bir cüzü ferdi dü şebilir. Meselâ Ertuğrul gibi çürük çarık eski biv gemiye iyenin en gü- zide zabitlerini ve en muallem ne- ferlerini doldurarak, güya din ve devlete lüzumları yokmuş gibi, ceb | ren Bahrimuhitlere gönderip mah- vetti! Öyle bir gemiyi göndermek Devlet ve millet ise o maddeten 2 -3 milyon lisa mutazarrır oldu- Zu gibi senelerce para ve emek sar- | file besleyip, yetiştirip büyütmüş ol duğu en muktedir amirlerinden, en istidatlı zabitlerinden, en zeki mü- hendis'erinden ve en muallem as- W kerlerinden yüzlercesini ebediyen zayi etti! Bu zıya o kadar büyüktür ki bir iki milyon değil, düşünülür. se bir iki milyarı bile geçer! Biçare zabitler bilerek ve ağla- #arak ve çoluk çocuklarile, bildik- İerile hefallaşarak gittiler! İçlerin - de avdet ümidi besliyen Hepsi ölmeğe gitmekte oldukları- nı biliyorlardı. Hele Osman Paşa, kaympederi olacak hainin, o ahlâk- sızım ahval ve ef'ali deniyanelerin- 'den külliyen bizar olduğundan do. İayı şu vesile ile o aile içinden sıy- rılmayı canma minnet bildi ve gel- mek nasip olmamasını düa ederek gitti! Ah, işte o gemiyi (o gark ve | mahveden tayfun değil, kumandan İ ve kaptan değil, doğrudan doğruya . e E İttihat ve (BAHAEDDİN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESİIKALARA GORE) Sultan Hamidin bahriğe nazırı Bahriye bütün tahsisatile ve gelirlerile onun malikânesi idi!, Nışar Terakki ! Bu katmerli mel'an o kadar us- talıklı bir sarik ve gasıptır ki bü. tün bahriye işlerinde en büyüğün. den en küçüğüne kadar bilâistisna herkesi sirkat aleti ve gasıp vasıta- sı olmak üzere kullanmaktadır.Ta- mirat, inşaat, mübayaat, hasılı da- hili ve harici her türlü muamelât biçare milletin zayıf bir parmağile hafif hafif döner bir dolap olduğu halde, bu yezit o dolabı O kendine göre çevirmiş, ne akarsa canavar gibi doymak bilmiyen boğazından aşağıya yuvarlıyor! Tersane, vergisi, masrafsız bir malikânesidir! Bir halde ki hariç- ten başka birinin sarih mülkü olsa, şu zamanda ve şu halde o iblis ka- dar istifade edemez. Bahriye za- bitleri ve neferleti kâmle'n onun irgatlarıdır. Bir surette ki başka birinin esirleri olsalar, o insafsız alçak kadar onlardan müstefit ola- maz. Vükelâ denilen © eşkıya içinde fikrini, vücudunu, zamanını, hasılı her şeyini din ve devlete hiyanet yoluna vakfeden ve her düşündü- ğüne muvaffak olan şeytan fikirli bir şeytan varsa o da ancak odur! Her gün, her işten, (her fırsattan, herkesten mutlaka az çok bir şey yolar. Muntazaman ve devamlı bir surette gaspeltiği maaşı ancak 300 lira olduğu halde umum mesarifi beytiyesi ayda 1500 lirayı buluyor. Hariçteki emlâk ve akaratı sene- | de yüz bin liraya yakm varidat ge- tirdiği gibi tersaneden, hayır bah- riye malikânesinden senede en a- sağı elli bin lira geliyor! Eyvah bi- Şare millet! | — Bitmedi — Tayyarelerimiz Rusya yolunda ESKİŞEHİR, 20. A.A. — Beş tayyaremizden mürekkep bir hava filomuz Rusyayi ziyaret etmek üz- re bu sabah saat yedide Eskişehir halkının candan tezahüratı arasın- da Sinop'a müteveccihen hareket etmiştir. SİNOP, 20. A.A. — Sovyet Rus- yanın bir mayıs bayramı şenlikle- rine hükümetimiz namına iştirak etmek üzre alay kumandanı Celâl saat İl de Sinop tayyare meydanı- na inmiş, kadın erkek binlerce hal- kım çoşkun tezahüratı arasında Vali, belediye reisi, Halkevi reisi, fırka erkânı ve bilumum mülld a$- keri ümera tarafından selâmlan- mışlır. Almanyada fırtınalar DUSSELDORFF, 20 (A.A.) — Rur havzasında şiddetli fırtınalar olmuş ve büyük zararlar yapılmış- tar, M. Barto'nun temasları PRİS, 20 (A.A.) — M. Bartu İtalyan sefiri M. Pinyati ile Yu- nan sefiri M. Politis, Letonya sefi- ri M. Sıyelensin ve Amerika büyük elçisi ve M. Rooseveltin Avrupada- ki hususi mürahhası M. Şildi kabul etmiştir. Kolonel Charles Ruchet “Fransa - nin hudutları kapalı mıdır?,, serlevha sı altında yazdığı bir mahalede ezcüm le diyer ki: Fransanın şarkında ve şimali şarki | sinde tahkim edilmiş hudutlara mali. | hiz. Bizimle gerek yakından gerek | uzaktan münasebette bulunan * omşu- larımız bu teşkilâtı bilmez değildirler. Bianenaleyh müdafilerinin iradesi sa yesinde aşılmaz bir hale gelebilecek olan bu mâniayı ne kadar süratle vü- cude getirdiğimizi görerek sukutu ha- yale uğrayan | gözlerini şimal hu- duduna çevirmişler ve bizim gi- bi Luxembourg'tan tâ şimal denizi - ne kadar hiç bir yeni eser yapılma - dığını görmüşlerdir. Bir tehlike ha » linde bu hudut 1914 te olduğu gibi askerlerimizin göğsile müdafaa edi - lecektir. Bu bizim emniyetimizin en kabili cerh noktasıdır. Zirâ şark ve şi mali şarki hadatlarındaki teşkilâtın mükemmel olmasının, bir ihtilâf va - kın takdirinde muhakkak yalnız Bel çika tarafından bir tecavüz İma» sı imkân bıraktığını e lâzumdır.,, “L'Ere Nouvelle” den : İ İ Bugün haksızlığa müracaat ettiler. "MİLLİYET CUMARTESİ 21 NİSAN 1934 Hegemonya tesisi VAŞINGTON, 20.A.A. — Cin'in Vaşington sefiri, Amerika hükü- metine, Çin'in Japonya'ın Çin'e karşı bir protestosunu tevdi et- miştir, Ayni zamanda Japonya sefiri M. Saito Japonya'ın Çin'e hakimi- yetini kabul ettirmek niyetinde ol- madığını fakat uzak şarkta su'hun idamesi için Çin ile tam bir teşri. ki mesai yapmak istediğini söyle- miş ve demiştir ki: Teşriki mesai ile hegemon-a a- rasında büyük bir fark vardır. M. Saito'ya hükümeti tarafından Javonya'ın Nankin sefirine tevdi edilmiş olan talimatın bir metnini göndermiştir. İyi haber alan mahafil, bu met- nin tevdiinin bir seri diplomatik muhaberat yapılmasına sebep ola- irler. li Japon beyanatınm hariçte Kislerini mevzuu bahseden hi ye nazareti erkânı bunun Çin bir nevi Monroe nazariyesi lânı suretinde telâkki edilmesi doğ ru olamıyacağını söylemektedirler. Resmi mahafilde beyan olunduğu- na göre Japonya açık kapu deni- len siyasetten ayrı" nayi veya Çin'e müteallik mevcut muahedeleri ih- lâl etmeyi katiyen düşünmemekte- çünkü Japonya pek âlâ biliyor ki müttehit ve refah bulmuş bir Çin- le yapacağı ticarette herkesten zi- yade — coğrafi vaziyeti itibariy- le — kendisi müstefit olacaktır. Ancak Çinin bu ittihadi ve refahı bu memleketin kendi uyanışiyle ta- hakkuk etmelidir , diğer devletle. rin istismari ile değil. Diğer dev- İletlerin Çini istismar için milletler cemiyetinde mal nüfuz ettikleri de- virler artık geçmiştir. Çinin cevabı NANKİIN, 20.A.A. — Çin harici- Alman Başvekili Hitler kırk beş Yaşına girdi BERLİN, 20. A.A. — Başvekil M. Hitler, doğumunun 45 inci yıl dönümü münasebetiyle Alman; nın her tarafından tebrik telgraf rı almaktadır. Reisicücmhur ma- reşal Hindenburg kendisine gön- derdiği bir mektupta milletin ve yatanın iyliği için sarfettiği feyiz- li mesaiden dolay hararetle teşek- kür etmiş ve daha bir çok seneler muvaffak vemesut olmasını dile- miştir, Milli müdafaa nazırının emriyle, 1914 de M. Hitler'in gönüllü asker olarak ilk asker terbiyesini gördü- ğü Münih kışlasına başvekilin is- mi verilmiştir. Memurlar bilmelidirler ve anlama- dırlar ki, herhangi ' bir fedakârlığı yayımladı TAŞ ikleri z sade kendi maddi istikballerini ağır bir surette tehlikede bırakmazlar, ay ni zamanda kendi mukadderatları Regime'in mukadderatına O bağlıdır. Kendilerinin mesleki ve ahlâki vazi - yetleri devletin autoritö'si ile hemâ - henktir. Bu Autoriteden inhiraf eder- lerse ekind'i kendilerinin vaziyetleri - ne bir darbe vurmuş olurlar. Bunları yazarken, O kendilerinden haklarını istememeleri ve bunu mey- dana koymamaları için haiz oldakları haklarını istimal etmemelerini talep etmiyoruz. Bunun için onların bütün vatandaşlar gibi rey istimal etmek ve istidada bulunmak hakları vardır. Memurlar hatırlamalıdırlar ki 1930 senesinde maaşlarının — arttırılmasını meclise ve hükümete medyundurlar l Bunun kendi aleyhlerine dönmemesine çok dikkat etmelidirler. “ İntransigeant ” dan : İntransigeant gazetesi, M. Titules. konun Avrupada yaptığı son seyaha - tini mevzuu bahsederek, Romen rüc- | lü deıietinin harici siyasette birçok mavaffakıyetlerini hatırlatmakta ve Fransada tsdar olunan son tasarruf i münasebetile bu ga - ba son ziyaretin Fransa ile Romanya HARİCİ HABERLER ; JaponyaveÇin mevzuubahis değil | Japonya Çinin menafiini korumak istiyormuş ye nezareti Japon hariciye neza- reli etkânından birinin dünkü be- yanatı üzerine nim resmi bir ce- vap neşretmektedir, Japon recülü- nün beyanatında Japonyanın uzak şarkta Monroe kaidesine mümasil bir siynset takip edeceği bildirili- yordu. Çinin cevabında bilhassa hiç bir memleketin dünyanın her hangi bir yerinde sulhu muhafaza etmek hakkına munhasıran malik olamıyacağı beyan edilmektedir. Çin milletler cemiyeti azası sıfatiy İa beynelmilel teşriki mesaiyi tes- hil etmenin ve beyneleilel sulh ve iyeti tahakkuk ettirmenin ken- bir vazife olduğu itkadın. Gazeteler ne diyor LONDRA, 20. A.A. — Japon ha riciye nezaretinin resmi beyanatı efkârı umumiyeye şiddetle alâka- dar etmekte devam ediyor. Bununla beraber, sabah gazete- lerinden yalnız Deyli Herald. Ja- ponyanın vaziyeti hakkında bir hüküm veriyor. Bu hüküm esasen çok şiddetlidir. İşçi farkasınm na- şırı efkârı bu gazete diyor ki : “ Şimdiye kadar hiç bir zaman Tokyo Çin cümhuriyetini Japon hi mayesi altın bulunan | bir devlet haline koymak azmını bu derece a- çık olarak ilân etmiş değildi. desinin zımanı altında bulunan ve milletler cemiyeti 'azasının muha- fazatına yemin ettikleri Çin'in si- yasi ii âlini açıkça ihlâl ediyor. Fakat bir kerre daha Cenevre'in kanunu sadece sözde kalmış ola- caktır.” İtalyada da ROMA, 20, A.A. — Çin hakkın- da Japon matbuatının müdafaa et- tiği Monroe nazariyesini İtalyan efkârı umumiyesi ciddi telâkki et- memektedir. Japonyanın devletler içinde yalnız keni di Çin işleriyle meşgul olabileceği diası burada gülünç addolunmak- tadır. Mösyö Musanof Berlinde Hitler tarafından kabul edildi BERLİN, 20. A.A. Bu'gar başvekili M. Muşanof, dün Berli- ne gelmiş ve riyaseti , cümhur sa- rayına giderek kartını bırakmıştır. Bundan sonra hariciye nazırı M. Fon Nöyrat'da hazır olduğu halde başvekil tarafından kabul olunmuş tur. M, Muşanof bu mülâkattan son- ra meçhul asker'in kabrine bir çe- lenk koymuş ve mazırlardan Göb- bels, Göring ve Şmit'i ziyaret et- miştir. Saat 18 de hariciye nazırı tarafından kabul olunmuştur. ! İ yedek azalıklara intihap ed MATBUATINDA OKUDUKLARINIZ ! Antakyalı ve İskenderonlu gençler Japonya, dokuz devlet muahe- | Almanya akvam cemiyetine girmeyi menafiine mugayir buluyor BERLİN, 20, A.A. — Fransanın İngiltereye verdiği son nota burada sulh siyasetine indirilmiş ağır bir darbe suretinde telâkki & dilmektedir. Almanyanın güya Versailles muahedesini ihlâl | ettiğine dair olan dosyayı hiç bir vakit neşretmemiş olan Fransa şimdi silâh" sızlanma meselesindeki sui niyetini gizlemek için Almanyanın aske ri bütçesini behane etmektedir. Almanya, İngillere ve İtalya arasında halisane tavizlerle'itilâf hemen hemen elde edilmişti ve Fransa bu v& ziyet karşısında muhik olan neticeleri istimzaç edecek yerde Cenevr& kolislerinin arkasında siper almak tadır. $ Almanya için Cenevreye dönmek Versailles muahedesine yani galip ve mağ'üp devletler gibi iki ölçülü muameleye avdet demektir. Halbuki Almanya bu iki türlü muameleyi protesto | için Cenevredef çekilmişti. Binaenaleyh Almanyanın Cenevreye dönmek istememesi gayet tabiidir. Alman hükümet mahafilinde, Fransanın son notasındâ ittihaz ettiği hattı hareketle son itilâf ümitlerini akamete mahküm etmiş olmasına sulh fikri namına çok teessüf edilmektedir. Zeki ve Ekrem Beylerin konseri MOSKOVA, 20. A.A. — Zeki ve Ekrem Zeki beyler 17 nisanda ikinci keman konserlerini vermişlerdir. Konserde Türk İran ve Afgan sefaret mensupları, hariciye ve maarif komiserlikleri erkânı ve Sow yet Rusya hars cemiyeti azası hazır bulunmuşlardır. Mezkür cemiyet re'si M. Arosef söylediği bir nutukla Türk musikişinaslarının Sovyet Rusyaya gelmelerini büyük bir hadise olduğunu ve Sovyet o Rusya ile Türkiye Cümheriyeti arasındaki hars rabıtalarım takviye ettiğini & hemmiyetle kaydeylemiştir. Hindistan nazırı ittiham ediliyor LONDRA, 20. A.A. — Parlâmentonun selâhiyetler encümeni top, lanarak M. Çurçil'in Hindistan nazırı M. Hur ve Lord Derbi aleyhindeki selâhiyeti sui istimal ittihamını tetkik etmiştir. Hindistan nazırıyle Lord Derbi Mancester ticaret odası üzerinde tazyikte bulun muş olmakla ittiham olunmaktadırlar. Bu toplantıda encümen yalnız takip olunacak usulü görüşmüştür. Kat'i müzakere pazartesiye kal maşter, | Antalya, İskenderun ve havı gresi dün saat 14,5 te $a halkevi Kongrede faaliyet raporu okunmuş ve bazı münakaşalar yapıksığ” tır, Kongre çok canlı ve samimi olmuştur. Azanın teklifi üzerine Meh” mut Esat Beyin fahri reisliğe intihabı kabul edilmiştir. Antakyada çı” kan Yenigün Gazetesindeki arapça hükümet ilânlarmın da Türk harfe lerile yazılmasının sete idarehanesine teklifine karar (o verildikte sonra, idare heyeti seçilmiştir. Neticede yeni heyeti idareye, Tayfur, Vedi, Faik, Esat, Şekip, Beyler yedek azalıklara da Edip Türkmen Emin Balcı, Nuri, Halef Beyler de " - Fransız notası Kemaleddin Sami Pasanın cenazesi bugün : getiriliyor Berlinde vefat etmiş olan Berlin sefirimiz Kemalettin Sami Paşa merhumun cenazesi evvelce de yaz dığımız veçhile bu sabah şehrimi ze getirilecektir. Cenaze Gülha » ne haştahanesine nakledilecek ve Sinoba nakledilinceye kadar ora « da kalacaktır. Heryerde müsait Tesirler yapıyor PARİS, 20 (A.A.) — Fransız potasına karşı İngilteredeki ilk ak” sülâmeller çok müsait görülmek” | tedir. CENEVRE, 20 (A.A.) — He vas ajansından: Fransanın yanın tekrar silâhlanması ve Ak manyanın İngiliz mı ile Ti sürdüğü fikirlere muhalefeti takındığı kabul edilmektedir. Söylendiğine göre şimdi söz eransındır. “ ithal edilen iptidai mad, zat konfe . “ İnformation ” dan :. m rr maley İnfarmation gazetesi Almanyanın | suni bir surette tevsi sretile tediye harici Gr dair yaz - | edi » dığı bir makal iz ni: ” “Reiehbank müdürü Dr. Sehaeht, “ The Spectator "dan: Almanyanın faiz husunda tenzilâta mazhar olmak hususndaki eme! lamamakla beraber, memleketinin bir taraflı olarak hareket etmekten içti- nap eyleyeceğini de bayan etmiştir. Mümaileyh, yeni kredisir bulma; şalışmadığı, ve eski kredilerin iadesi- i söyliyerek, ak- Imanyaya ,yeni larda iptidai maddeler den azim mikdi satın alıcı bir memleekt olmak imkâ- mını vereecğiin ilâve eylemiştir. Reichs sadık ban kreisinin mutat ahvaline kalmakta olduğu görülü. raftan, hükümetin taal yet hürmetkâr olduğuna, diğer taraf- tan onlar iyerine getirmek imkânsız. luğında bulunduğumu söyliyor. Alman- ya'nın herhangi bir teşebbüsü veya tedbiri alacaklılarla anlaşarak karar- laştıracağını beyan ederken, borçları- nı vermömesi, iştirak kudretini arttır- mak dünya menfaatlerine ty- gun bir keyfiyet kanaatını yapmak istiyor. Alman gazetelerinin mutalaaları, Dr. Schacht'ın hakiki niyetleri hak- kında bizi tenvir etmetitedir. Üç se- ne müddetle bütün faizler için mora- torvom vazını mevzu etmiş. Di Bu gazete Samuel İnsült'ün iadesi meselesi etrafında yazdığı bir maka» PRİS, 20 (ALA.) Havar aj” sından: Belçika matbuatı bilâkayt lede diyor ki ? ri notasını tasvip mecburdı müzakerelerin Fransa ve Avr ji ve sart “Etual Belj,, gazetesi lr. Her. hangi milliyeti haiz bir sefine Çanak- |. pa sulhü için göstermiş ol duğu tek” li bertaraf ettiğini kaydetmek” Çek matbuatı o Fransanın li kuvvetine, ananevi bir açık, azimli ve kat'i hariciye sif# setine itimadını bildirerek niyetini izhar etmektedir. VAŞİNGTON, 20-(A.A.) Fransa sefiri tarafmdan bir reti Hariciye Nezaretine tevdi edi” len Fransanın İngiltereye i olduğu cevabi nota hakkında ciye Nezareti mahafilinin yegön” mütaleası şudur: Amerika, Cen©*” reye dönmeğe ve silâhları bırı ğa ait müzakereye yeniden len raahtsız &- transit geçen gemilere bahsetti. ği kolaylıklardan istifade ettiği ve yir mi dört saati geçmemek üzere erzak ve postayi almak üzere demirlediği doğrudur, Fakat transitin bu suretle müsade tahtında inkitaa uğraması Türk müdahalesinden mnafiyet taah- iy izale edecek mah'yette mis ir? Başkaları bilinemezse de Yunan hü hümetinin bu meselede iştibahı olda- ğu vazıhdır , ve Birleşik Amerika İn- süll'ü tevkif etmesini talep etmek su- refile Türkiye telinde bir rey vermis