8 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 5 İttihat ve Binaenaleyh bunun önüne geç- İ mek lâzımdı. Abdülhamit, Ahmet Üğdırmak için ili çareye baş vurdu. Fafat ikinsinde de muvaffak ola- madı. Bunlardan birincisi Ahmet sek memuriyetler vadederek o- i sükütunu satın almaktı. İle- ride daha mufassal olarak nakle- deceğimiz bu vaitleri Ahmet Riza Bey hiç tereddüde hacet görme- den reddetti. Yıldızdan gönderilen revatı mahsusa hiç bir şey yapma: ğa muvaffak olamadan geri dön Riza Beyin Fransadan tardını iste- di. Fakat buna da muvaffak ola- madı. Uzaktan olsun hırsmı alabil mek İstanbul Riza Bey de “Meşveret, teki yazı- larında zalim hükümdara karşı da- mukabele ediyordu. Hattâ “Meş- veret,te çıkan bazı makalelerden dolayı Abdülhamit o kadar kızmış tı ki gene Fransa hükümetine roü- racaat etmiş ve (Seine) Mahkeme- si tarafından Riza Beyin 16 frank- cezayı nakdiye mahküm edilmesi- ne sebep olmuştu. Bununla bera- ber o devirdeki Fransız kabinesi türkçe “Meşveret, in Fransada ta- bolunmasını da menetmişti. Fakat Bu muvaffakıyet Abdül hamit için zahiri bir muvaffakı- yetten başka bir şey olamazdı. Çünkü Ahmet Riza Bey Fransa i tarafından © gösterilen mümaneat üzerine türkçe “Meş- veret,i 1896 senesinden itibaren (Brükselde)de neşretmieye başla» maıştı. O devirde Abdülhamit'in İurs ve gazebi ile Ahmet Rizat Be- Vk yin sebat ve ısrarı uzaktan uzağa Mr “ j* e” O bir taraftan neşriyatına devam ii , Kk t cenkleşiyordu. Abdül- hamit bu sefer Belçika hükümeti- ne de müracaatla (Brüksel) sefa- reti vasıtasile yaptırdığı teşebbüs- İer ve icra ettiği nüfuzlar sayesin- di iz ki İŞ in topraklarına girmeme- Tali hüküm vermeğe Belçika ini mecbur etmişti. Belçi- a parlamentosu azasından bir çok mebusların Ahmet Riza Bey lehin- deki müdahaleleri tesirsiz kalmış- tı. Çünkü Türkiyede bir çok şi- mendifer, tramvay ve havagazi gi- Ahmet Riza Bey Abdülhamit'in bu son darbesinden dolayı da kat” yen nevmit olmamış ve hürriyet u- ğurunda mesaisine daha azimle devam etmeğe Malan ederken diğer taraftan Avrupada- ki büyük kapıların Okapısmıda salmağa teşebbüs etmişti. Bu cüm- leden olarak Ahmet Riza Bey 1899 da (La Haye)deki sulh konferan- sına müracaatla mensup olduğu Jön - Türk,, fırkasının hakiki ef- 'kârmı konferans riyasetine arzet- mişti. Onun bu teşebbüsü pek iyi bir netice vermiş ve bazı hürriyet- perver mebusların yardımile (La Haye)de akdedilen aleni bir içti- mada Türk ahrarının emellerini ve maksatlarını açıktan açığa meyda- #i na koymağa muvaffak olmuştu. Her ne kadar Abdülhamii met Riza Beyin bu” teşebbü: bıraktırmak için Holânda meti nezdinde tesirler icrasından İi zeri kalmamışsa da Holânda hü- kümeti Abdülhamit'in istediği bu iltiması weddederek “Jön - Türk,, fırkası reisi Ahmet Riza Beyi hiç bir suretle tazyik eylememişti. | | Ahmet Riza Beyin (fransızca neşrettiği “Şurayi Ümmet,, gazete- si meşrutiyete kadar devam etmiş, kendisi fransızca (Awrore), (Gran- de Revue) (Revue Otcidentale) gi bi gazetelerde ve mecmualarda; bir çok makaleler yazmış, türkçe i “rslahat lâyihalarr,nı, “Cevat Pa- İ Sşaya mektup,, “Vazife ve mes'uli- İÜyet,, risalelerini “Crise diorient,, | nammndaki fransızca risaleye yaz- mıştır, Ahmet Riza Beyin (İttihat ve Trakki) ve sonradan teşekkül Terakki! ! (BAHAEDDİN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Ahmet Rıza Bey tehlikesi Abdülhamit bu tehlikeyi yok etmek için iki çareye baş aym Ahmet Riza Bey merhum dığımız tercümei halinden hariç kalan diğer icraatını ve faaliyet lerini kendi imzasile (o yazdığı ve dostlarıma gönderdiği > rmdan öğreneceksiniz. Bu mektup- Tarı sırası geldikçe birer birer neş- Ahmet Riza Bey Parise gittik- ten sonra ona iltihak edenler me- yanımda bilâhare “İttihat ve Te- râkki,, Cemiyetinin siyasi hayatın- da büyük bir rol oynayabilen zat Doktor Nâzım Beydi. Nâzım Bey müderrisnden o Hacı Ha- mit Efendinin oğludur. 1872 se- nesinde Selânikte doğmuştur. İp- tidai tahsilini Selânikte ikmal et- tikten sonra 1889 senesinde İstan. bula gelerek askeri Tıbbiye Mek- tebinin idadi kısmma © girmiştir. Tibbiye mektebinde ilk defa “Os- manlr İttihat ve Terâkki Cemi- yeti,, tesis edildiği zaman Doktor Nâzım Bey de mezkür cemiyete dehalet etmisti. Bunun üzerine Nâ- zum Bey İstanbuldaki | cemiyetin maşiri efkârı olmak üzere Pariste tesis edilmek istenilen gazetenin tabına memur olmak üzere 1894 senesinde cemiyet tarafından Pa- rise gönderilmişti. Nâzım Bey Pa-| 4; rise geldikten altı ay sonra Ahmet Riza Beyin nezareti altında “Meş- veret,, gazetesi intişara başlamıştı. Doktor Nâzım Bey o zamandan be- ri “Osmanlı Terâkki ve İttihat, Cemiyetinin bazan sandıktarı, ba- zan muhabiri sıfatile daimii suret- te cemiyetin hizmetinde bulunmuş- tur. Nâzım Bey Pariste bulunduğu müddet zarfında fırsattan istifade ederek orada Tıp fakültesine gir- miş ve 1906 senesinden tıp diple- masını almağa muvaffak olmuştur. sonra Doktor Nâzım Bey ayni sene nihayetlerine doğru giz- lice hoca ee Selâni gelmiş, oradan İzmir: iz mirde bir tütüncü ükküm aça açarak Paris ve Selânik cemiyetlerile olan ırtıbatını muhafaza ederek mesru- tiyetin ilân edildiği 1908 senesine kal İshak Hoca namı Kn İz mirde yaşamıştır. Doktor Nâzım Beye ait olan sair hatıralarda ken- di mektuplarından anlaşılacaktır. 1893 ile 1896 arasında geçen se- neler hep Avwupaya firar eden genç Türklerle doludur. Bunlar a- rasında meşrutiyeti müteakip Maa rif Nazırı olan Emrüllah Efendi, onunla beraber kaçan Refik Nev- zat Bey, Mektebi - Tıbbiye talebe- sinden iken Mizancı Murat Bey'e beraber giden Tunalı Hilmi Bey, cemiyetin omüessislerinden olup Romanyaya iltica eden ve Romen tabiiyetine girerek orada doktor- | luk yapan ve Deswiş Himaye ilti- hak eden İbrahim Temo, Doktor Âkil Muhtar Bey, Arap Ahmet ve Çürüksulu Ahmet Beyler ve daha bir cok münevver Türk gençleri vardı. — mz Si — Gandi medeni Ülneisiz- likten vazgeçmiştir PATNA, (Hindistan). 7. A.A. — Gandi, medeni itaats'zlikten vaz. geçmiştir. Bu bapta verdiği kararı, gazetelerde intişar eden bir beyan. name ile ilân etmiştir. Bu beyannamede, Gandi, kong- re azasına, hükümete ka'şı mede- ni itaats zlikten sarfınazar elmele- rini tavsiye ediyor, MİLLİYET PAZAR 8 NISAN 1934 İHARİCİ HABERLER| Amerikada karışıklıklar Binlerce işsiz amele ile polis arasında kavgalar ——e ....—— İşsizler: “İş ve ekmek istiyoruz!,, diye haykır- mışlar ve belediye binasına hücum etmişlerdir MİNNEAPOLİS, “7. A.A. (Minneapolis Birleşik — Amerika hükümetleri dahilinde o Minezota da Missisipi nehri kenarında bü- yük bir şehridir), Şelvil civarında itfaiyenin takviye ettiği polis kuv- vetleri ile altı bin işsiz arasında iki saat süren şiddetli bir mücadele olmuştur. İşsizler, nafia işleri ik resinin kaldırılmasına itiraz ediyor | m lardı. İşsizler evvelâ yele ve rak geçmişler, sonra İaame bie sı ve mahkeme civârında toplan- mij'ardır. Polisle çarpışmalar o zaman baş göstermiştir. Beled'ye binası kapusuna metrislyozlar yer- leştirilmiştir. Bu hareket, muvak- bi; işsizleri durdur tekrar başlamış- lerin üzerine taş, şişe ve hatta ellerine geçirdikleri ağlatıcı bombalar atmışlardır. - Romanyada Kabine buhranı İhtimali yök!. Demir muhafız teşkilâtı davasından doğan vaziyet Romanyada Nasyonal Sosyalizm cereyanım'tamim için teşkil edi - len demir muhafız teşkilâtına men sup kimselerin M. Ducat'nın katli meselesinden dolayı beraet etmesi ve katillerin bile müebbet hapse mahküm olması hükümet tarafın - dan bu cemiyet aleyhine tatbik edi den siyasetin mağlâp olduğunu gös termişti. Dün gelen haberler, Ta - taresko kabinesinde pek yakınd. buhran olacağı hakkındaki arada rı tekzip etmiştir. Bu hususta aldı. ımız telgrafta ezcürle' deniliyor BÜKREŞ, 7. A.A. — Bütün fır- kalarm müzaheretine » mazhar 0- lan hükümet programının tetkiki- ne devam edecektir. Ahiren kabul edilen borçlarm tahvili kanunu programın en mühim kısmını teşkil etmektedir. M. Dükanm kat linde mathaldar olarak maznun bulunan dem'r muhafız teşkilâtı azasının divanı harp tarafından be raat ettirilmeleri, adliyenin selâhi- yeti dahilinde bir iş olduğundan bu hükümetin vaziyeti üzerinde hiç bir suretle müessir olamaz. Tituleskonun nutku Macaristanda Nasıl karşılandı? ii Macar hariciye nazırı M. Kanyanın cevabı Romen Hariciye nazırı M. Titu- lesko Macarların Ticahon muahe- desile kaybettikleri yerleri tekrar almak arzularına karşı geçen gün Romen meclisinde bir nutuk söyle- mişti. Titülesko bu natkunda mu « ahedelerin kendilerine asgari hak- larını temin ettiğini beyan etmiş - ti, Ahiren Macar Hariciye Nazırı M. Kanya buna gazeteler vasıtasi- le cevap evrmiştir. Dün gelen tel - garfalarda cevabın su olduğu bil. dirilmektedir; — Macar efkârı umumiyesi bu kabil nutuklara lâyik oldukları &- hemmiyetten fazla kıymet verme- melid'rler, M, Titüleskonun, Tirya- non muahedesi Macaristana oldu- ğu gibi Romanyaya da kabul etti- rilmiş olduğu hakkındaki naza:i- yesi, Macaristana iktisadi imtiyaz- lar vermek vaitleri ve nihayet harp tehditleri siyasi ve iktisadi vaziyet- te hiç bir değişiklik yapamıyacak beyanatlardır. Son Bükreş beyana- b Macaristan tarafından bu kabil beyanat muvacehesinde daima gös terilen sükün ile karşılanmalıdır. Macar hükümeti M. Titülesko- nun eserini takip oetmiyecek v. komşularla her tüslü itlâfı peşi- nen imkânsız hale koyacak her türlü tezahürattan imtina © ör kabul etmiş ve müteakiben devresine girmiştir. Mecl's 24 ni- İşsizler belediye binasına altı defa hücum etmişlerse de polis hepsini püskürtmüş ve nihayet be- lediye meydanmı boşaltmaya mu- vaffak olmuştur. Yerde kanle. keleri görünüyordu. Yirmi kadar yaralı vardır. Bun- lardan açı polis ve birisi ka- dındır. Yirmi beş kişi tevkif edil- ir. MİNNEAPOLIS, 7. A.A. — Yar den civarında grev yapanlarla grev yapmıyanlar arasında mücadele ol muş, polis ağlatıcı bombalarla mü| dahele mecburiyetinde kalmıştır. 12.000 işçi gündeliklerinin arttırıl- masını istemektedirler. İndinpolis" 'de 2.500 ipek sanayi Alabama maden havzasında bu sabahtanberi işsizler, işsizdirler. Fakat şimd'ye kadar hiçbir hadise olmamıştır. Eski bir casusluk giz Amerikada patla- tılan mühimmat Hitlerin samimi bir dostu alakâdar gösteriliyor NEVYORK, 7. A.A. — Havas ajansı muhabirinden : 1916 sene- si yazından, Jersey Siti'de oBlak- "Tom nehri üzerinde itilâf kuvvet. lerine sevkedilecek 300 vagon mü- himmat patlamış ve 100 kadar kimsenin ölüp yaralanmalarına se- bep olmuştu. Bunu itlâf kuvvetlerinin mü himmat membalarını ortadan kal- dırmağa memur Alman casusları yapmışlardı. Bu hadisenin Ameri- Kanın harbe girmesi kararı üzerin. de büyük bir tesiri olmuştur. Amerika hükümeti, oAlmanya- dan kırk milyon zarar istemişler, fakat davanın hiçbir neticesi olma- muşta, O tarihte yapılan tahkikat İrlan da'lı Larkin isimli birisinin tevki- file neticelenmişti. Larkin, hapishanede cezasını te- mamladıktan sonra 1922 senesinde budut haric'ne çıkarılmıştı. Şim- di Larkin, bu hadisede, şimdi Hit- ler'in samimi bir dostu ve “Hitler hükümetinde aza olan bir şahsiye- ti suçlu göstermektedir. * Macdonald Liverpolda.— Lond- ra, 7. A.A, — Yanında hava nazı. rı Lord Londonderri olduğu halde M. Macdonald tayyare ile yeni | Glasko-Belfast-Londra hava hattı. nı açmak üzere Liverpul'a gitmiş- tir, * 6.500 kilometrelik seyyahat.— Londra, 7. A.A. — Singapur'dan bir deniz tayyare f'uosunun 6.500 kilometrelik bir seyahate çıkmıştır. Bu seyahat esnasmda filo uzak şark Fransız, Amerikan ve Porte- kiz müstemlikelerini ziyaret ede- cektir, * Siyam kralına ziyafet. — Pa- ris, 7. A.A, — Reisicümhur ile Ma- dam Löbrön dün Siyam - Kral ve Kraliçes'ne bir öğle ziyafeti ver. mişlerdir, hükümdarlar askeri me- rasimle kakade mananın * Dalgalar arasında.— Oslo, 7. A.A. — Alesund civarında Taljord da yalçın bir kaya üzerinde bulu- nan 40 kişiyi bir dalga alıp götür- * Açlık grevi— Saragos, 7. A.A UR grevi— . — Saragos hapishanesinde 300 mahpus açlık grevi yapmışlardır. Kend'lesinin affedilmelerini iste- mektedirler. * Bulgar meclisi.— Sofya, 7.A. A. — Meclis 1934-1935 bütçesini tatil sanda tekrar toplanacaktır. * Bir tayyare kazası. — Paris, 7. A.A. — Yüzbaşı Mobusen'in ida- re ettiği bir tayyare hızını kaybe- derek dün, Lö Burje hava meyda. nında düşmüş, yanmış, yüzbaşı kav vulmuştuz. * Fransada memur maaşları. — il ların maaşlarının tenzilini icap et- Paris, 7. A.A. -—— M. Dumeş İnsull'un parası olup olma- dığı münakaşa ediliyor Reisicumhur Vaşingtonda bulunmadı- ğından evrak henüz imza edilmedi LONDRA, 7 (Milliyet) — Vaşingtondan bildiriliyor: M.İnsull me selesi etrafında gazeteler her gün dikkate şayan haberler vermektedir ler, Son malümala görg M. İnsull'â tesellâm etmek için lâzem gelen ev- rak imza edilmemiş”». Tesellüm hakkındaki evrak resmi muamele bilmiş bir halde veril- medikçe Türk hükümetinin M. İnsul'ü teslim etmek istemediği beyan edilmektedir. Evrakı yalnız Reisicümhur imza edecektir. Kendisi Filori dada bulunduğundan imza için evrakın tayyare ile gönderilmesi düşü nülmektedir. Diğer tif Türk hükümetinin tesellüme salâhiyet veren &vra - kın Türkiyeye gelmesini istemesi ihtimali de derpiş edilmektedir. E - ğer Türk hükümeti böyle bir karar verirse evrakın Türkiyeye gelmesini | beklemek icap etmektedir. Şikago avukatları M, İnsull davası için şimdiden hazırlanmağa baş - lamışlardır. Açılacak davalar bazıları şunlardır; 1 — İflâs kanunlarının ihlâli, 2 — Arnerika postalarının dolandırıcılık maksadile kullanılması. 3 — Middlu West ve Utilitief şirketinden 13 bin lira dolandırılma- si, 4 — Misisippi Valley Utilitief şirketinden de 28 bin İngiliz lirast dolandrulması, Vaşingtonda M. İnsull'ün parası olup olmadığı da münakaşa edil - mektedir. M. İnsull ile alâkası olanlar müflis bankerin avdet edip te mahkemede bir takım ifşaatta bulunmasından korktuklarından kendi- sine bol para vermektedirler. Piyango tertip ve keşide hakkı ANKARA, 7 (Milliyet) — Memleketimiz dahilinde mukabili pa - ra olan piyangoda olduğu gibi eşya tevzii ve iane mahiyetinde piyan - go tertip ve keşide hakkının münhasıran Tayyare cemiyetine verilme- si hükümetçe takarrür etmiş ve bunun için bir lâyiha hazırlanmıştır. İzmir - Kasaba hattı ANKARA, 7 (Telefonla) — Izmir - Kasaba hattının satın alın - ması etiafında Saraçoğlu Şükrü Bay ve şirket mümessillerile müzake- reler müsait suretile cereyan etmektedir. 29 Nisan anneler bayramı ANKARA, 7. A.A. — Kongresini bir müddet evvel akdetmiş o- lan Himayeietfal Okadın yardım cemiyeti çocuk haftasının son günü olan 29 nisanı anneler bayramı olarak tesvit ve kabul etmiştir. O | gün çocuklar annelerinin elini öpecek tebrikâlta bulunacak hediye ve- recek annesi yanında değilse bu tebrihâtı tahriren yapacak hediye gökce. Annelik şefkatine ve hakkına edilecek mukabelenin «z4- isi yapılmaya çalışılacak. Annelere heyecanlı ve mesut bir gün yasa: ' tlacaktır. | Birinci sınıf Maarif müfettişliği | ANKARA, 7. A.A. — Ali Canip Beyin mebusluğa intihabından | dolayi inhilâl eden biririci sınıf maarif müfettişliğine Galatasaray li- | sesi riyaziye muallimlerinden Halit Bey tayin edilmiştir. | Kazaların önüne geçilmesi için ANKARA, 7. A.A, — Şeh'rve kasabalar arasında (seyrü sefer yapan otomobil, kamyon araba gibi nakil vasıtalarının çok yük alması | ve köhne bir halde bulunması yüzünden çok defa feci kazalara sebe- | ü ikleri ve ekseri yarı yolda kalarak yolcularını mütazavrır et i görülmektedir. Bu kabil kazaların ve hadiselerin önüne geçil- mesi için dahiliye vekâleti tarafından bir tatmin yapılmış ve mevcut nakil vasıtalarının mütehassıslar tarafından sıkı sıkt muayene ve kont rol ettirilerek makineleri bozuk ve arabaları köhne olan otomobille- rin faaliyetten men'i, bilhassa kış mevsimi sasında yolların çamur ve arızalı olması dolayisiyle fazla yük veya yolcu muma neat edilmesi bildirilmiştir. Trakya umumi müfettişliği başmü-' şavirliğine Şükrü Bey tayin edildi. ANKARA, 7. (Milliyet) — İbrahim Tali B. dah'liye vekâletin- de çalışmalarına devam etmektedir. Teli B. Trakya umumi müfettişli- ği dahilinde hususi idareler birliği nizamnamesin'n tetkikini | bitirmis- tir. Tastik edilmek üzere yarın Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanak | kale vilâyetleri meclisi umumilerine gönderecektir. Nizamname dört v'lâyet meclisi umumilerinin tastikinden soneği i ezen ti girecektir. i İmumi müfettişlik baş müşavirliğine emniyet işleri umum mü- dür mii Şükrü, Emniyet müşavirliğine birinci umumi müfettişlik Osman, iskân müsavirliğine birinci umumi müfettişlik ulusi, umuru tahririye müdürlüğüne emniyet işleri u- | mum müdürlüğünden Sadettin beylerin tayinleri ali tastike ikt'ran et- İbrahim Tali Bey umumi müfettişliğe ait işleri ikmal etmek üze- hareketini Gizli silâh Brüksel silâh mağazala- rında yapılan taharriyat BRÜKSEL, 7. A.A, — Gizli si- lâh ticareti ile silâhlar hakkındaki yeni kanunun tatb'katı münasebe- tile adliye birçok silâhçı dükkün- larında taharriyat yapmıştır. Bu araştırmalar esnasında 200 harp tüfeği, bir mitrolyöz ve bir takım makineli tüfekler elde edilmiştir. Diğer bir silâhçı dükkânında 200 tüfenk daha bulunmuştur. ———ş umumi hizmetler kartelinin bir he- yetine bütün teferruatiyle, memur- | Garip bir hadise | Bir Kadının gi göğsünden ziya hüzmeleri fışkırıyor ROMA, 7. A.A. — Ciornale d'f de tekerrür eden harukulâde bir hâdise haber vermektedir. ro namındaki hasta bir kadı göğsünden, z'ya hüzmeleri fışkır” maktadır. Bu kadın uyuduğu 72 man memesinden parlak bir ziy? intişar ediyor. Birçok hekimlerle beraber D Sambo ve şehrin sulh hakimi fırka kâtibi bu had'seye yakı şahit olmuşlar ve pek ziyade milli sebepleri anlatmıştır. | rete düşmüşlerdir.