30 Mart 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 7

Cenevre konfe- | ransı neticesiz Yüksek dalgaların intizama gir- mesi için son bir ümitle dünya rad Yo cemiyeti Cenevrede toplanarak bu sahada müzakerelerde bulun ! muştur. Toplantıdan, maalesef, müspet bir netice alınamamıştır. Dalga tas »ifinde en çok inatçılık gösteren gene Lüksenburg olmuştur. Şimdi- İik tecrübeten merkezlerin aşağıda terildiği şekilde çalışmalarına karar verilmiştir. İ Kovno 1948 m, I Brasov 1887 ,, ; Lahti 1807 ,, w Mo:kova 1724” j Paris 1649 , i Moskova 1107 ,, | Zeesen 1471, Daventri 1500 ,, Minsk 1442 ,, Motala 1389 ,, Varşova 1339 ,, i Charkoff 1293 ,, “ Kalundberg 1250 , Leningrat 1210, Oslo 1145 ,, Yeni tanzim olunan bu uzun dal- | ga plânı içerisinde dej 4 kezler İstanbul, Ankara, Moskova | ğ UL, Zeesen, Daventri, o Minak ve | N Motala postalarıdır. ğ Bu değişikl k İstanbul ve Anka- l ra merkezlerini gene pek müşkül vaziyete düşürmüştür. Nitekim te- sirleri görülmüştür bile. Amatör ka i 'r ki bayr. mın birinci akşamı, pazarteri saat 21 e doğru 1649 metrelik dalgasi. le neşriyata başlıyan Paris postası İstanbulu allak bullak ettiğinden İstanbul postası br müddet için neşriyatını kesmeğe mecbur kal- mıstır. Radyo fen müdürüz Anka. rada bulunduğu için bu hususta şir i ketten izahat almak kabil olmamış- tar. İstanbulun tam üzerinde çalı- y şan Paris postası 75 kilovatlık pek f © kuvvetli bir istasyondur. Yüksek gi dalgalarda yegâne Franrz dalga- i st olan bu merkeze © Lücerne'de 1786 metrelik bir mevce verilm ş- | İ ti. Fakat Moskovanm bu mevceye a pek yakın bir yerde çalışması ve | £ mütemadiyen taciz etmesinden do- k. alyı Cenevre konferansında bera- p yi tecrübe Parise şimdiki çalıştığı p 1649 metrelik dalganm verilmesi kararlaştırılmıştır. Hayreti muci | tir ki bu dalga Parise tahsis edilir. İ ken 1639 metrede çalışan ve gene Lucerne konferansının erari muci- si bince hareket eden İstanbul mer- i kezinin vaz yeti hiç nazarı itibara alınmamıştır. Şimdiye Kadar radyo muahede ve mmukâveleleri haricin- de keyfi hiç bir harekette bulunmı- yan İstanbul radyosu hakikaten a- <ınacak bir bale düşmüş oluyor.Ya vaş yavaş Rusların fikrine iştirak ötmek mecbur'yeti hasıl olacaktır. AMELİ BİLGİLER Radyo, film ve plâklardan | tillerden (filaman) darası en fazla | | entresan rakkamlar Radyo lâmbalarmdaki ısıtıcı fi- geleni 0,005 gramdır. Bu dara ayni uzunlukta bir saç telinden çok da- | ha hafiftir. Üç çeyrek milimetre kalınlıkta olan bildiğimiz radyo lâmbalarının ii risinde bulunan maddenin tazyiki 100 kilo kadardır. 25 santimetrelik normal boyda olan gramofon plâklarda dolaşan iğne dört dakikalık bir zaman zar- fmda 1000 basamaklık bir merdi- venden fazla mesafe kateder. Bundan 20 sene evvel Telefun- ken teluiz telgraf fabrikası Berlin civarındaki Nauen'de Amerika ile muhabere iç'n yüksek dalgalar üze rinden çalışan ilk mürsileyi imal etmişti. Şu halde 20 r>ne evvel şim diki ejder merkezleri kudretinde bir merkezin mevcudiyetine inan- mak lâzımdır. İstanbal radyosunun her şeyi Mesn Cemil Bey çocuklara mahsus masal - larından birini anlatırken yo meraklılarından biri radyo ida- resi aleyhine “garip bir dava aç- mak üzere müracaat etmiştir. davayı kabul etmek için una uyğun bir şekil bulamadığından tereddüt etmektedir. Mesele şu | dur: Berlin radyosu bir akşam ver diği bir temsilde havlıyan bir kö- pek bulundurmuş. Şikâyetçinin evindeki hooparlörde acı acı sesi işiden kendi köpeği hoparlöre sal dırmiş ve dişleri arasına alarak ye re vurmuştur. Ayni zamanda ho- parlörün yanında duran radyo âle ti de yere düşerek parçalanmıştır. Ş kâyetçi müddeiumumiye hita | ben yazdığı istidada suçlu olarak Radyo şirketini göstermekte ve kö pekte kabahat bulmamaktadır. Yeni bir radyo “âleti talep et- mekte ve radyo dinleyemediği günler için ayrıca zârar ziyan ta- | İep etmektedir. ri hiç bir taraftan işitilemezler.Fa- kat biz 5 kilovatlık kuvvets'z mer- kezlerimizle ne yapabiliriz? Bu se- bepledir ki şaşırmış bir halde pro- testo çekmekten başka bir şey kal- muyor, 0 Ruslar hodbehot müsait buldukla; y rı dalgaları işgal ederek çalıştıkla- rı gibi bizim de bu türlü davranma ii miz en doğru bir iştir. Lâkin bir ta- raftan da düşünülecek olursa buna da pek imkân görülememektedir. > Zira günden güne çoğalan merkez « ler çalışılacak — bir yer birakma, * maktadır. Rusların merkezleri 100 y' er kilovatlık ejder kuvvetinde ol- di masından arzu ettikleri dalgaları > zapletmeğe müsaittir, Çünkü bu | © © kadar kuvvetli bir merkezi aciz edebilmek için bunlardan odaba o kuvvetli olmak lâzımdır. Daha za- yıf merkezler daima kuvvetlilerin - yanından uzaklaşmak mecburiye- p tindedirler. Aksi takdirde kendile- gır r of” gi e si li > Gitara ” 200, Aker renriyei. 2085 si sahabe, 22,15; Neşeli meşriyat, p! Es li Veni uda RE e Raki mekik, a ahi minik. gi kasrı 15, Pİlk: 1815: Orkan 14,20: Haf Jaa Marko vd Haberler. 19,20: Orksatranın de: / versite radyosu 2030; PİK, 2045: Haftanın Si Me. Lita r sarkılar, 7130: Radyo orkesi # Yana, 22.18: Radyo orkestra A BUDAPEŞTE 0m zi 18,30; Müsahabe, 19: Mayyari Sigan takımı e 2045: Budapeşie koserr ekesiranı trafından y area parçalar. 21 225 Stüdye- v YE A, 5 Saat o # e RM “Rui pkk Şe ÜS'zmi) Tamindeki halk temsili.” 2405 AL y' Arasturya trenleri bie. yi , 316 m takmaz, 19 Skeç, 19,405 d* yana meri 20 HK çaki AE Büz örkesira konseri 23: Son haberler. Zi: Pap: 1 biye dike sonla > 2 Nisan Pazartesi ek KARS OYA Misin Tagaanili konser. — Müsahabe, 18,29: vee Turgut MİTHAT “Şikagn Prensesi, isimli operet temsili. 2130: . 23,40: Dama plâkları, — Müsehebe, 2405: Dana musikisi ve hafif parçalar. (Bris tol'dan nakil). a). — Mönaha- “Fledermmus,, opere” lâkları ar. Çbalk masükai), — orken Münahabe, 1945: Musilili bir ukeç. 20,15: Ak- vw e: Zi Dinleyiciden dinleyiciye, 231 Son ler. 23,20: Program aras. 2i: Dinleyici dinleyiciye, vs VR 3 Nisan Salı VARŞOVA, Mim 1755: Mme. Olga Olgina tarafından bazan . | kil | sattan da' Garip bir dava li Berlin müddeiumumiliğine rad !(ğ Müddeiumumilik makamı bu | © | Vesaiti nakliyede Radyo Birçok memleketlerde yolcula- rın bu vasıtaları tercih etmeleri i- çin muhtelif nakil vasıtalarma rad- ye tesisatı konulmuştur. Evvelki nüshalarımızda da bahsettiğimiz / veçhile Amerikada ve Fransada tak | si otomobillerine bazı yerlerde ti- renlere ve daha birçok umumi na: sıtalarına alıcı radyo aletleri vazedilmştir. Bunların günden gü arasında ne kadar o memnuniyeti mucip olduğu görülür, Tabiidir ki Otomobilde teris edilmiş bir tesi- iyi netice alınamaz. Otomobil şehrin en | gürültülü yerlerinden geçerken © parazitsiz radyo dinlemek imkânı olmamak- la beraber şehrin sakin yerlerile ci- var semtlerinde hareket esnasında mükemmel radyo dinlenebilir. H'ç dir ki z de en zevkli radyo dinlenmek im- künmni veren yapurdur. Uzun seyi hatlerde vapurda radyo dinlemek kadar hoş bir şey tasavvur edile- mez. En uzak den'zlerden saati sa- atine her şeyden haberdar olmak, memleketinin musikisini dinlemek ve yatanile merbut olmak kimi se- | Radyo yalnız uzak denizlere gi- | den vapurlarda bulunmaz. Meselâ resm'mizde görülen vapurlar Av- rupanm tam göbeğindeki üç mem- lekete hudut teşkil eden Konstanz veya (Boden) gölünde reyrüsefer yapan Şirketi Hayriyeninlilörden daha ufak göllere mahsus altı düz inşa edilmiş vapurlardandır. Kons- tanz gölü sahillerinde Oher yere uğrıyarak işliyen ufacık vapurla- | rın hepsinde mükemmel radyo ens- telasyonu vardır. Vapurların direk leri kadranten şeklinde olup bir direkte sarılı antenler Avrupanm ortasmda bulunulduğundan bütün orta Avrupa radyo merkezlerini almıya kâfi gelmektedir. Bir zamanlar |oŞirketi riye (oo için 71 numaralı Ha; va Resimde görülen ufacık kelebek bir radyo merkezinin cereyanında kon - takt yaparak İstasyonun saatlerle iş- lemesine mâni olmuştur. puruna da böyle bir tesisat yapıl- mıştı, Deniliyordu ki iyi neticeler alındığı takdirde Boğaziçinde işli- ne arttığına bakılacak olursa ahali (BİRİ pabilen bir kuvvetli radyo mürsile- yen vapurların çoğuna birer radyo te: 18,10: Piyane, — Keman © konseri, 18,80: abe 0 Caa lklere 20 Muhtelif ERE Ş üm orsa haberleri. — Plâk. — Haberler. — Plâk. 18: Steli 22,45. Muhtelif lisanlarda habor |! BUDAPEŞTE,550 m. üsahaba. 20,25: Ver- isimli operaa (Viya smlan maklen.) 23: Son haberler. 2415 bestelerinden komser, 24304 Yeni 4 Nisan Çarşamba VARŞOVA, MS m. 1755; Hafif musiki, 1850: Müsahabe, 19,20: Sanatkâr Ruşen Ferit Bey İstanbul radyosunda bir musiki müsahabesi yaparken Tarihi bir istasyon yandı İngilterenin Grinbaby şehrinde tarihi bir telsiz istasyonu vardı. Bir kaç hafta evvel bir yangın netice- sinde kâmilen yanmış olan Grimbs- by istasyonu son £ zamanlarda bir radyo tecrübe istasyonu. olarak kul-| lanılmakta idi. İngilizler için bu merkezin tarihi kıymeti şuradadır | ki 1914 senesinde bu telsiz merke- zile açık denizlerde bulunan İngi- liz filosu harbin ilân edildiği dev- letler hakkında malümattar edilmiş ti. Pittsburg'ta 400 kiloyatlık « istasyon Amer'ka'da o 500 kilovatlık WLW işaretli mürsileden sonra bir 400 kilovatlık daha bir istasyo nun imali bitmiştir. Pitteburgta ya pılan bu ejder postası tecrübeten heşriyata başlamıştı. İlk 500 kilo- vatlık Cincinnati'nin dalgası 428 ve yenisininki de 306 metre dalya uzunluğu ile çalışmaktadır. tir. Çünkü o zamanki aletler pek iptidai olduğu gibi gündüzleri alı si de mevcut değildi. Cereyan ola- rak kuru pil ile akümülâtör kulla- sıkıyordu. Halbuki şimdi bu tec- rübe yapılacak olsa eminiz ki her.! kesi zannedildiğinden fazla mem- nun edecektir. Çünkü o zamana gö re $erait tamamile değişmişlir. Bir kere aletler çok ucuzladığı gibi bunları çalıştırmak için vapurda sal edilen elektrik cereyanı kâ| fi gelir ve akümülâtör ile batarya. ya lüzum kalmaz. Gündüz muhte. lif dalgalarda ve mükemmel dinle- nen merkezler vardır. Kısa dalgalı İtalyan, İngiliz, Alman, Fransız, 'Holanda ve Rus merkezleri günün her saatinde parazitsiz olarak mü- kemmel d'nlenmektedir. Bu nevi letlerin Amerikada imal edilenleri tercih edilmelidir. Zira Ameri aletleri çok daha ucuz maledildiği * g'bi hassasiyet ve istasyonları ayır- ima kabiliyeti hususunda da”) Avrupadakilerin fevkindedir. Şirketi Hayriye idaresi akşam üzeri ve öğleden sonra işliyecek o- İ çıkarıp hususi umumi yerlerde te- İ tir. Şu şartla ki, birbirine yakın o- Ev haricinde hoparlörler Bir zamanlar Alman radyo ni- Zamnamesi evin dışında radyo çal | imak şöyle dursun, komşuları ra- hatsız etmemek için açık pencere- ler ile yüksek sesle radyo çalmayı bile menediyordu. Yeni talimatna me herkesin hoparlörlerini sokağa sisat yapmalarına müsaade etm'ş- lan iki hoparlörde en yakın mta ka merkezini alıp karışık neşriyat yapmamak üzere... Radyoda veri- lecek konser ve konferansların da ha fazla kimseler tarafından işi- d'lmesi için posta ve telgraf idare si buna müsaade etmiştir. İsviçre - Avusturya radyo itilâfı Son günlerde Avusturya ile Çekoslovakya radyoları birbirleri- nin aleyhinde konferans vermiye- ceklerine dair bir mukavele aktet mişlerdi. Şimdi ayni muabede İs- viçre ile Avusturya arasında da imzalanmış ve sureti resmiyede iki millet radyoları vasıtasiyle bir- birlerinin aleyhlerinde propagan- da neşretmiyeceklerine da'r bir protokol imzalamışlardır. İsviçre radyoları esasen radyo vasıtasiyle hiç bir millet aleyhinde bulunmamayı bir prensip ittihaz etmiştir. Bir teknisyen bir kazaya kurban olmustur Almanyada Hatısdorf bir elektrik teknisyeni garip bir kaza neticesinde ölmüştür. Muma- ileyh bir tanıdığına bizzat imal et- tiği bir radyo aleti satmış fakat alet çalışmadığından arızanın ne- rede olduğu tespit ve tamir edilmek üzere tekn'syen davet edilmiştir. Hausdorf bozukluğun transfor- matörde olduğunu anlamış ve cere- yanın transformatöre işleyip esle- mediğini anlamak maksadile bir elini transformatörün çıkışına di- ğer elini de şehir cereyanına temas ettirmiştir. Cerey:1 © mumaileyhi hehen öldürmüştür. İsviçra merkezleri kuvvetleştiriliyor Isviçre, birinci derecede prog- yam neşreden Zürih (Beromüster) ile Sottens istaryonlarını beynelmi- lel radyo talimatnamelerinin mü- saadesi dahilinde her iki merkezi ni de bu sene zarfında kudretle isminde | Radyo dinlemek için bir salon Mali vaziyetinin sarsılmış olma- sına rağmen Ernst - Moritz - Arndt Üniversite idaresi talebenin radyo atından istifade etmesi için son sistem radyo tertibatını havi bir büyük dinelme salonu inşa ettir mektedir. Bu salonda umumi neşriyattan maada talebeye verilecek konfe- ranslar da müşeddide ile yükselti- lerek daha iyi ve profesörlerin ba- ğırmalarına lüzum kalmadan ho- parlörler ile sada yükseltilerek ta- lebeye dinletilecektir. Viyana radyosunda bir hadise 9 mart cuma akşamı Viyana rad- yosu bir yabancı merkez tarafın- dan ağır bir tacizata maruz kaldı- ğından kısa bir zaman için neşri- yatını tatil etmek mecburiyetinde kalmıştır. Tacizatın vukuunda Viyana rad- yosu “Kaiserjaeger” isimli bir ses- İi filmi nakletmekte idi. Nakil es- nasında arzu hilâfına yapılmış 0- lan bu istirahat esnasında tacizat - / membaımın keşfi ile meşgul olun- mustur. Bu hususta Viyana radyo- su kontrol dairesi berveçhi ati ra- poru vermiştir: “Viyana merkezinin ara sıra d'n leyicilerin hissedemiyecekleri bir tarzda tacizata maruz bulunduğu bizce tespit edilmişti. Son tacizatın her zamankinden epeyce fazla ol ması Viyana ve daha uzaklardaki dinleyicilere ıslık ve gürültülerini hissettirmiş ve Viyananın tatili neş riyat yapıp tacizat membamı ara- mecburiyeti hasıl olmuştur. Bir Rus dalgasını tacizata sebe İf biyet verdiği anlaşılmıştır. Pek keyfi çalışan ve her zaman muhte- lif tulü mevçlerde işliyen Rus pos- taları gene tecrübeten tam Viyana üzerinde çalışmıştır. Bu merkezin Astrahan veya Arhangelsk merkez lerinden birisi olduğu tahmin edi- liyor, Çünkü bu iki merkezin Viya- na dalga yakın tulü mevçte çalışan iki merkezdir. Tacizatın önüne geçilmesi Viyana radyo idaresi dünya radyo cemiyetine malümat verecektir. e a 100 e, Sottens de 25 kilovatlık pos İ tasını 60 kilovat enerjiye çıkarta. caktır. Bundan maksat merkezlerin © uzaklardan ziyade memleket dahi- arttıracaktır. Beromünster şimdiki 60 kilovat kudretindeki postasını lan vapurlarile sabaha yakm Bo- #azdan köprüye işliyen vapurların da yolcularma güzel konserler din- letecek olursa muhakkaktır ki ge- rek tramvay ve gerek otobüslerle rekabet edecektir. 'on eserlerinden mürekkep senfa- — Müsahabe. 21,05: Piyene » ka- konseri, 22; Plâk, © 23: Müsababe. Dane musikisi 24: Müsahabe. 24: Dansın dev: ”"İ3e Boran haberleri, — Plâk. — Haberler. — Plâk, 1: Radyo orkestrası. 19: Haberler, 19,20: On devan 303 Üniversite dara Day: m 45: eyi in. Zi: G, Fawrö takı men oda muallak, 2130: Konlorane: Zi Muna Rosl Radulerce yi tarafmdan tagannl, 2İ48: Muhtelif lisanlarda haberler. 23 Cinn İokan- tasımdan naklen hafif ro BUDAPEŞ Budapeşte hunyaları (konlerans.) 22101 Ve. res Sigan takımı. 23.06: Opera orkesi fsndan konser, 7420; Mendite caz takımı, VUYANA, SO7 m 1825: Şimdiki Avusturyalı bestelerden çe aa kakakn M0 Kali ei ker şarkıları, 21,30: isi ese 2228; Esperanlora, 2238? Raye erkesir | aran BRESLAU, 316 m operasından naklen Gone (Romsast Juliette) opera temsili. BÜKREŞ.3ölem, Paskalya münasebetile mepriyet yoktar. BUDAPEŞTE,550m 18: Zirsi müsahabe. 18,30 Gyenes takımı tarafından Macar halk şarkıları, 20,50: Müsa- | haha, Siz Asker | sakmm tarafından ente VİYANA, 18: Çay musikisi. (Plâk). 1855: Mürahabe, hakkında konferan. orkestrası. 1aüı Avatar deri Fenni . 22,05 Dame msi. közü, 24 Zakir eve tali kalk Opera 6 Nisan Cuma VARŞOVA, MiSm. 1788: Kara kanı İBS: Mozart erer. BUKREŞ, Btm Paakalya münasebetile maşriyat yoktur. BUDAPEŞTE,S50 m. 18: Egyazilt İrso Fulırikasından nakil, 18,454 VUYANA, SO? m. Li 1840: İsveç halk şarkıları. 19/10: Seyyah merriyet. 1938: Beden sporu haberleri. 1946: Heberler, vere, 20,15; Piyano ile parçalı 7),10: Yesi operet ve sesli filmlerden parça” egr linde daha iyi işitilmesinin temin e dilmiş olmasıdır. lar. 23,10; Akşam haberleri, 23,25: Meşhur plâk lar, BRESLAU,3löm 17,30: Neşeli musiki, — an 20: Gene lik kanseri Zi: Kina haberler. Zİ-8; Taganmiı BÜKREŞ, Süte, Paskalya münasebetle neşriyat yoktur. | SUDAPEŞTE, 550 m. VİYANA, SOZ m. 1740: Mandolin kanseri, 1810: Müsahahe, 18,50: Şarkı ve dana (Tuna etrafına, havalardan.) 19,50: Ahünlite. 2050; Sant rı vesasire, 20,35; Brukmer - Fonda ki 21,50: “Sarap, kadın, şarkı, isimli popu 233 Son haberler. 25/40: Dans plâkları, BRESL AY 3İĞm. 1950; Gitara kuarteti. 2030: Aktimlite. 2, 10 “Windzor'en veşeli kadmları, isimli Otte Niceli'nin opera komiki. 243 OrLestra.