16 Kasım 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

AYDIN, (Milliyet) — Okurlar rımıza bir çok kereler bahsettiği Aydın ovasında © 100,000 dönüm araziyi su altında bırak.n bataklık yapan ve mazarrat dairesini her gün genişleten Tabakhane çayının hasıl ettiği Azmak bataklığınm ku rutma ameliyesinin başlama mera- simi onuncu Cümhuriyet bayramın- da yapılmıştır. İlk kazmalar ara- sında gazetemiz namma benim de bir kaç kazma vurduğum başlama merasiminde C.H.F. Vilâyet idare heyeti azasından mühendis Hıfzı Bey, saltanat devrinin ihmal ve teseyyübü neticesi her gün büyü: yerek ve mazarrat sahası genişle- ten Azmak hakkında şu bilgili 8öz- lerle dinleyicileri aydınlatmıştır. “Efendiler: Aydın, Tabakhane çayı denilen derenin boğazında ve sağ yamacın- da kurulmuş bir şehirdir... Bu ça: yın havzai meyahiyesine düşen yağ murlar, havzanın dağlık kısımların- daki ormanların gün geçtikçe ha- Tap edilmiş bulunmasından çıplak kalması dolayısile | gayet kısa bir zamanda mecrada toplanarak bü- yük ve âni seylâplar halinde ovaya akmasıdır. Arazi cinsi itibarile o- yulmağa müsait olduğundan sey- lâplar bir çok rüsübatı da birlikte sürüklemektedir. Sular mecranın sert meylinden sonra ovada çok ha- fif bir meyile tesadüf © ettiğinden yayılan ovayı gayri kabili zer'i ve batak bir hale getirmektedir.. Tabakhane çayile birlikte Aydın dan Umurluya kadar olan diğer dereler de ayni şekilde ovaya yayıl makta ve büyük bir bataklık husu- le getirmektedir. Bu yüzden tahmi nen otuz bin dönüm kadar arazi da- imi denecek derecede batak bir hal de bulunmaktadır. Bu bataklık yüzünderi Aydın o- vası müattal halde kaldığı gibi malarya noktasındandan da civarı” daimi sıhhi tehditler altında bulun- maktadır. Bu hali yakından gören Valimiz Fevzi Beyefendinin kıymet li ve alâkalı takiplerile Nafia Ve- kâleti su işleri idaresine mensup mühendis Memduh Beyle Sıhiye Vekâleti müendislerinden EminB. bu bataklığın kurutulması için lâ- Zımgelen ameliyatın etüt ve proje- sini yapmak üzere Aydınımıza gel-| mişler, devamli ve teknik mesaile- ile kısa bir zaman zarfında fenni ve tam proje ihzarma muvaffak ol- muşlardır. Projede gösterilen kanal 10,300 Metre tulünde olup Çeştepe kaldı- rımının ovaya indiği noktadaki de- po denilen ve kışm suların en çok teraküm ettiği bir çukurdan başla- maktadır. Burada kanal dibi ze- minden iki metre aşağıdadır. Kanal, Aydın . Çine esas şosesini » gözlü demir köprüde ve Döşe- Me yolunda menfezlerden birinde katetmektedir. Meydan ile döşeme öprüsü arasında zeminin meyil | bakası fazla olması dolayısile ka- mal meyli bindebir © verilmiş olup öşeme yolundan sonra Osman bü- kü civarmda Menderes mecrasma birleştiği noktaya kadar on binde üç meylinde gitmektedir. Kanal, ovada mevcut azmakları Ve en münhat noktaları takip ede- rek geçirilmiştir. Ayni o zamanda Mevcut köprülerden istifade ciheti de temin edilmiştir. Kanal güzergâhı asgari adet ve Münhani ile ki münhanilerde çok Müsait nısıf kutuzJarla temin edil- Mi; iştir, Kanal, Osman bükü civarında Menderes mecrasına en iyi bir şe- til ve zaviye tahtında birleştirilmiş tir. Kanalın tahliye edeceği su mik- ri? Toplanan ve biriken suların, sıh- bi noktaymazardan âzami on gün Zarfnda tahliyesi esası üzerinde ke yüzde otuz kadar bir tezyitle sap edilmiştir ki bu da saniyede ©n beş ton tutmaktadır. İ in yapıl ümumi haf. arı o hakikate karip bir “sapla “310,000, metremikâbıdır. b ugün vaz'ıesasını Yaptığımız e kanal, 100,000 bin o dönümden azla bir miktara baliğ olan Aydın 4asmı tamamile bataklıktan kur- rmış olacak, batak ve sazlık olan aglerde yakın bir zamanda e- i$, yeşil tarlaları görmekle en | büyük zevki almış olacağız. Cümhuriyet idaresi, en esaslı faailyetlerinden olan imar siyaseti eserlerinden biri daha bugün Aydı- nımızda tecelliye başlamış demek- tir. Çok verimli toprakları olan o- vamızı kurtarmağa azmettiğimiz bu şerefli günde Türk (milletine baş olan Gazi Mustafa Kemal'e ve yüksek Türk (milletine ve onun Cümhuriyet idaresine hürmet, ve minnetlerimizi | tekrarlamağı bir vecibe biliriz... Azmakta çiftçilikle uğraşan Ay- dınlılardan başka 17 köyzirai, sıhhi zarar görmetedirler. Üç sene- dir fırka kongresinde hep bu az- mak'ın zararları konuşulmuş ve ku- rutulması dilenmişti. Açılma resminde Valimiz Fevzi Beyefendi de; üç senedir bu az- mak'ın kurutulması ik nı ve teşebbüs edildi sebeplerin bu çok mühim işi gerilet attâ bu işin Gazi Hz.lerinin Aydını teşriflerinde hususi trende | de konuşulduğunu sö İ teehhürün, bu çok mü ramların bayramında başlamasın da sebep olmasından falıhayır te- lâkki ettiğini söylemiştir. Bu imanla bugün sazlık, bataklık ve göl halinde bulunan 100,000 bin dönüm toprak üzerinde pek yakın- da Türk çiftçisinin sabanının dök- düğü tohumlardan fışkıracak ekin- leri göreceğimize şüphe etmeyiz. 120 kuruşa (| Yerli malı manto Tarsusta kadınlar çarşaf ve peçeyi attılar TARSUS, — Tarsusta çarşaf ve pe çe ile kat'i bir mücadeleye gi İmiş daha ilk günlerde çok iyi neticeler a- lımmıştır. Kaymakam Hayri Beyin da vetile perşembe akşamı Duatepe mek ütün Tarsuslu - kile ikinci bir içtir.- yapıl- mıştır. Bu içtimada çarşaf ve peçenin tamamen kaldırılması hakkında nu - tuklar söylenmiş ve kadının tenevvi için çarşaftan sıyrılması kanaati halk ta sarsılmaz bir hale gelmiş , çarşaf ve peçenin kaldırılıp medeni kıyafe- te girmek teklifi alkışlarla kabul edil dan halline geçilmiş ve bütün fikirlerin birleştirilmesi neticesi Çukurova fabri kasının çıkardığı bezlerden manto ya pılması kararlaştırılmıştır. Tarsustaki bütün terzilerle de konuşulmuştur. 20, 180, 225 kuruşa mal © Ve bu mantolar her aile kesesine elverişli olduğu gibi ayni za manda yerli mallarımızm sürümünü temin noktai nazarından da çok ye - rinde bir karardır. Fabrikatör Sadi Bey fabrikada çalışan üçyüzden faz- la kadın ameleye manto yaptırmıştır. Şimdi Tarsus halkı sokakta çarşafla gezmiye katiyen rıza göstermediğin- den çarşaflı hiç bir kadına rastla, makta ve parka çarşafla gelen hiç bir kadın sokulmamaktadır. ka dınlığınn mede: yolunda gösterdiği ga; k az bir zaman içinde yaptı- takdire lâyıktır. Bu hu. ir eden kaymakam Hayri m Si limlerimizi ve sus gençliğini bütün samimiyetimizle tebrik ederiz. Kıyafet ( değiştirmek işinden başka Tarsusta bi lılıkla başarılmaya çalı; hareket ki dilememiştir. Büyük küçül lerce Tarsus halkı peçe ve çarşafı atmak içim yapılan içtimada Türkçeden baş- ka bir lisan konuşmamaya and içmiğ. ler ve türkçe konuşturmak için k lar almışlardır. Caddelere, umumi yer lere (Yurttaş Türkce Konuş) (Bura- sı Türkiyedir. Türkçeden başka lisan konuşulmaz) gibi ihtar levhaları mış, gerek verili kararlar ve gerek- se bu ihtar levhaları çok müessir ol. muştur. Şu günlerde Tarsusta asırlar. dan beri benliğimizi ezen, kamçıla yan yabancı diller işitilmemekte ve türkçe konuşulmaktadır. Türkçe öğ retmek için bir kurs açılacak ve mu- alimler burada fahriyen ders vere - ceklerdir. Bir çete daha imha edildi MUŞ, 15 — Bir jandarmamızın şehit, isinin de yaralanmasına sebep © olan müsademenin faili Gülmüslü Mustafa çetesi, yapılan şiddetli takip neticesi 0- İarak yakayı ele vermiş ve kanun pon gesine teslim edilmiştir. Alâkadar idare erkânı bu sebeple takdirname ile mükâ- fatlandırılmışlardır. Çetenin © imhasile bu havali mühim bir belâdan kurtulmuş tur, | ticari muamele yapan banka beş ie çe e mt EMLEKETTE”. Menderese doğru 10300 Aydında milli bankalar metrelik kanal açılıyor Memleketin her köşesinde iktısadiya- Bu suretle açılacak 100,000 dönümlük tımızın yükseldiğini gösteren rakkamlar arazide çiftçinin sabanı işleyecektir 7 AYDIN, (Milliyet) kevi salonunda En bü; günlerinde açılan sergide, Cümhu- riyetin on senelik feyizli idaresinde vilâyetimizde yapılan, başarılan iş- lerin grafikleri teşhir edilmişti seneye sığdırılan ve şuurlu, li çalışmanın neticelerini bu levhalar karşısında bu işlerin i- çinde bulunanlar da hayretten ken- dilerini alamadılar. Türklerin bankacılıktan anlama- dığını söyliyen ve milli o bankalar kuruldukça yaşamıyacaklarmı ile- ri sürenler olmuştu. Milli iktisadın yükselmesi noktasından yalnız Ay- dın şehrinde üç milli bankanın milli iktisadımızın yükselmesi nokt dan yaptıkları işlerin büyüklüğü, tebarüz ettirmesi itibarile grafik. lerden üç levhaya ele alıyorum. Aydın Ziraat bankası: 339 da 139,786 lira lira olan ser- mayesi 932 de 249000 liraya yük- selmiştir. 340 senesinde 22,000 lira se muamele servisi liradan fazla iş yap- ne sonra ticari 970,000 bin mıştır. 340 ta 45 bin lira zirai ikrazat yapan banka 931 de 763 bin lira zi- ral ikrazat yapmıştır. 339 da 3,000 lira olan tevdiat 931 İ de bir buçuk milyonu geçmiştir. Aydın Ziraat bankası on Cümhu- riyet seneşinde 4 milyon e 623 bin lira ticari, 4 milyon 716 bin 500 lira ziral ikrazat yapmıştır. On senede bankaya yapılan tediat & yekünü 9,693,472 Liradır. Milli Aydın bankasının 925 sene- si başından 933 eylül sonuna kadar blânço yekünları şudur. Borçlu cari hesaplar 9,010,216 is- konto ve senedat 2,520,171 lira, sa- tınalınan senedat © 4,378,849 lira zirai avans ve senedat 1,008,462 li- Ziraat ii F > Halkalı Ziraat li TEKİRDAĞI (Milliyet) — İstan. bul Halkalı Ziraat lisesi son sınıf ta- lebesinden 30 kişilik bir kafile şebri- miz İktisat ve ziraat müosseselerinde tetkikatta bulunmak üzere bugün li- manımıza gelen Gerze vapurundan sıkmışlardır. Doğruca vilâyetimiz Zi- raat müdürlüğüne giderek Ziraat ve Fidanlık müdürlerinin refakatile Bor alım satım vaziyetini gör - in borsaya gelmişler ve borsa komiserinin satış hakkındaki izahâtını dinlemişlerdir. Borsa müzayede salo- nunda cereyan eden alım satım mua- melâtını ve simsarlarm vazifelerini ve tüccarlarm zahire mübayaatındaki la 2s şekillerini tetkik etmişler - ir. Ayni çatı altında bulunan tica - ret odası dairedinde talebelere oda Lisesi talebesi Tekirdağda ra ve 925 senesinde 510 lira olup 933 dokuz aymda (ISI bin lirayı geçen tevdiat yekünü da 683,437 li. radır, Bankanın 50,000 lira olan serma- yesi Cümhuriyet devrinde 100,000 liraya çıkarılmış ve tamamen tedi- ye olunmuştur. Bankanın aksiyonla rı kıymetinden çok yüksek fiatler. de aranmaktadır. Akseki Ticaret bankası: 929 başından 933 eylül sonuna kadar 1,913,639 lira ikrazat yapıl- mış bumüddet içinde bankaya 433,511 lira tevdiatta bulunulmuş- tur, Cümhuriyetin feyizli idaresinin ikinci ön sene sonunda bu rakkam- ları on belki de yüz misli yükselte- ceğine şimdiden iman ederiz. ,.Şeni bir adam ANTALYA, (Milliyet) — Burada iki gün Evvel çok mühim bir vaka ol- du. 28 yaşında Osman isminde bir a- dam iki buçuk yaşmda bir kızın bikri- ni izale etti. Çocuk tedavi ediliyor. Failini de tevkif ettiler, Bir köyde pota fabrikası ADAPAZARI, — Alaağaç kö - yünde yeni bir pota fabrikası açıl - mıştır. Bu fabrikada işlenecek olan maden ayni köyden temin edilmekte- dir. İmal ettiği potalar şayanıdikkat bir faikiyeti haizdir. Civarda bu şe - kilde kullanılmaya elverişli bir çok madenler mevcut bulunduğu için mümkün olduğu kadar süratle istifa- de edilmesine çalışılacaktır. pin İzmitte tahliye edilenler İZMİT, — Af kanunundan istifa de eden 55 mahküm tahliye edilmiş- tir. Şehrimiz tevkifhanesinde mevcut 148 mahküm vardı. Şimdi 93 kişi kal- mıştar, sl İİİ, sesi talebesi Tekirdağında başkâtibi Fehmi Bey tarafından iza - hat verilmiş ve istatistik kısmı grafik- ler ve tüccaranı sicilli ticaret vazi - yetleri ve Tekirdağ iktısat hayatının bir tablosu olan odanın mevaddı ipti- 'daiye ve masnuat müzesi gösterilmiş- . Bir saat kadar misafirler oda ve borsada meşgul olmuşlardır. Cümhuri yetin onuncu yıldönümü münasebetle oda başkâtibi tarafından telif edilmiş olna broşürden birer tanesi talebele- te hediye ve hâtıra olarak verilmiş » Borsamıza veda ederek ayrılan ta Manyasta asri balıkhane Her sene yüz binlerce kilo balık avla- nan gölün bir eksiği tamamlandı BANDIRMA, (Milliyet) — Man- yas gölü Bandırmaya 15 kilometre mesafede balık ve havyarile meş- hurdur. Burada çıkan balıklar ve havyar diğer göllerdekilerden daha lezzetli olduğundan makbul tutu- lur. Her tarafta bilhassa Bulgaris- tan ve Romanyada tercih edilir. Gölden her ( sene 300 - 400 bin kilo sazan, yayın, turna balığı avla- nır, Bu balıklardan da yüzde on nis- betinden havyar alınır. Balık avlamak mevsimi 15 ağus- tostan 15 nisana kadar devam eder, Diğer aylarda döl dökümü olduğun dan balık tutmak © yasaktır. Balık eski kazanlar tarafından tutulur- du. Son zamanlarda balıkçı Tahir mahdumlarının takımları da bu iş ile meşgul olmağa başlamışlardır. Hazineye binlerce lira gelir geti- ren gölde barmacak ve balık depo edilecek bir yer ve bir balıkhane bulunmaması ehemmiyetli ve çok mühim bir noksanlık teşkil ediyor- 3 Bar Manyas gölü O balıkhanesi ve du. Maliye Vekâleti balıkçılık mü- fettişi Mustafa Beyin teşebbüs ve teşvikile bu noksanlık ta halloluna- rak Cümhuriyet bayramında küşat resmi yapılan asri ve fenni bir ba- hkhane inşa edilmiştir. Maliye Vekâleti 6Xx22 4 metre murabbaı arsada plâni mucibince yapılmak üzere balıkhane için 3700 lira keşif bedeli tayin etmiş, yalnız. duvar kısmının inşası için nisanda 1,000 lira göndermişti. Bu bin lira ile bina yarım metre genişlemek ve dört metre uzaltılmak suretlie 6 X26 1/2 metremurabbaı ola- rak d ıvarlar ikmal edilmiştir. İkin- ci gelen 2,700 lira ilede o bina ta- mamlanmakla beraber, ayrıca önü- ne üç metre | genişlik ve 22 büçuk metre uzunluğunda satış yeri ol- mak üzere bir sondurma ve içeriye de2 metre uzunluk © ve bir buçuk metre genişliğinde ve (o iki metre ül iğinde 10 tane beton arme bavuz. Bir halâ, pis sular akmak i- çin lağım tertibatı beton arme 2e- min, Ve balık kesme yerleri ilâve edilmiş, pencere © kapu ve ahşap kısımlar üçer defa | boyanmış, En küçük bir noksan bile ihmal edilmi yerek tam mânâsile asri ve fenni bir balıkhane vücuda getirilmiştir. Türkiyede daha eşi bulunmayan bu asri balıkhanenin inşasınm ve plânlarının genişletilerek ve yeni ilâvelerle daha fenni e bir şekilde yapılmasından. Ve 12000 lira kıy- met tespit edildiği halde 3700 lira- ya mal edilmesine âmil olan genç mühindislerimizden Bandırma Be- Mühendis Şakir kılıç Bey yin yorulmaz ve usanmaz mesaisi ve bilgisi âmil olmuştur. Maliye Ve kâletince takdir. edilen genç mü- hendisimizi tebrik ederiz. FAHRİ Bir orman yangını söndürüldü DEVREK, (Milliyet) — Bolu Vilâ- yetinin Salıpazarı Nahiyesi Karakaya köyü hududu dahilinde 5.11.933 tari» hinde saat onda başlıyan orman yan- gını Devrek orman muhafaza memun İe yangın yerine sevkolunan ame. in gayretleri neticesinde söndü. rülmüştür. Yanan orman sahasmın i- ki hektardan fazla olduğu anlaşılmış” tur. Tekirdağında bir senelik ticaret Tekirdağı, (Milliyet) — Tekirda- ğı vilâyet 932 senesi ithalât ve ih- racatı tesbit edilmiş ve tesbit kılınan istatistiğe göre şayanı memnuniyet bir akam elde edilmiştir. 932 senesi için © Tekirdağına muhtelif iskelelerden 808,650 lira kıymetinde eşya ithal e dilmiş ve Tekirdağı limanından muhte lif iskelelere 1,428,500 lira de mal ihraç olunmuştur. Şu hale na- zaran Tekirdağı İkiwat sahası sene « de 619,850 lira fazla girmektedir. et) — Halke vimizin Güzel Sanatlar şubesinin resim bir surette çalışmaktadır. Orta mektebimizin gay - muallimi Tahsin Beyin him metlerile nefis tablolar ka , lar Yukarıki a Cümhur iyet bayramında, teşhir a ii