4 Kasım 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

5&. SENER —.S,.. SA SS MA MAN, VENA, Bütün memleket hâlâ bü yük bayramın unutulmaz heyecanı içinde çalkanıyor. Büyükler arasında tebrik | ve teşekkür telgraflârı z (Başr inci tik Amerika hüküm: Geyelt Hazretleri Türkiye cümhuriye |9in onuncu yıldönümü münasebetiy: Reisicümhur Gazi Mustafa Kemal üüretlerine şu tebrile tolgrafını gön- Reiricümhur Gazi M. Kemal Haz | Tetlerine; yramda zatı âlilerine en har i tebrikküâtımı arzeylerim. ül Sesen bu on sene zarfında zatı lerinin faal ve şuurlu idareleri alt taki kiye dünyanın en müterakki Milletleri meyanına girmekle kalma- o Peynelmilsi sulh cidal mazhar İğ inkişaf ve muvaffakıyetler do- Yale zatı âlilerine en kabi tebrikâ- mi kdim eder, gerek o Amerikan isli ve gerek kendi namıma mem- e nie daha büyük refah ve saadet lerim, Franklen Roosevelt tel Röisicümhur Hazretleri şu cevabi zada göndermişlerdir: Amerika Birleşik hükümetleri reisi Roosevelt Hazretlerine VAŞİNGTON işa hüriyetin onuncu yıldönümü das zatı devletleri tarafın - Me bie gönderilen lütufkâr temen mügaştcbriklerden — derin bir surette dey; hssis oldum. Bundan dolayı | zatı M, şi ie tkp etmekte ve dost meieket ii taknlyle kiçi et e temenni eylemektedir. Büyük A - dene cümhuriyetinin mümtaz reisi- bu bayram günlerinde gelen dost- ayı sözleri bütün Türk milletince his- Şahsi minnettarlığıma izgi! buyurulmasnı zatı devletleri - en rica ederim. P Gazi M. Kemal Tansız Radikal fırkası reisi M. Heri Hazretleri Reisicümhur Ga- İustafa Koma! Hazretlerine aşağı- tebrik telgrafmı göndermişler - rini ürkiye Reisicümheru Hazretle - ri ANKARA ile yin devletlerinden Başvekil Paşa li ariciye vekili Beyden minnetta - m « tekrimatımı kabul buyurmaları - tey ederim. Haki a dostane dayamak derin bir tahassüs N ktayım. Yaratmış olduğunuz zn iye cümhuriyetinin onuncu yıl - by ümü teside hazmlanmakta olduğu ka,ında sizden Frnasız Radikal fır - namına ve şahsım namına devle- tihizin refahı ve kendisiyle milletlerin Umumi sulhü sahasında kardeşçe miü- etlerde bulunmak arzusunda ol- dağımuz milletinizin saadeti hakkın - temennilerimi kabul buyurmanı- icn ederim, ziri Herriot teh, sisicümhur Hazretlerinin cevabi Ray berveçhi âtidir: akal Fırkası reisi M. Herriot Haz ota tebriklerinizden ve temen- e dolayı gerek zatı âlinize miüyrek Fransız Radikal fırkasma sa Yük i sürette teşekkür ederim. Bü kp çümhuriyetçi ve çümhuriyet fi imei © kadar necp ibir kanaatle k e lan bir fırka Seir tevcih edilen sözlerden pel e olduğum halde size ve fır- Zerek kendi namıma ve gerek tabani içivet hükümeti namına çok dos > selâmları arzederim, reis Hazret Gazi M. Kemal TÜRKİYE RELSICUMHURU GAZI M. KEMAL HAZRETLERİNE ANKARA Yeni ei inkişafında tarihi bir eden © Cümhuriyetin onuncu Z ji şi iye ve bahriye yet ihtilâl harp meclisi reisi Voroşi- miştir riyasetinde bir heyet intihap et- b Yalı bp, ost Türkiye nin iktisadi ve e muvaffakiyetleri için olan çetin mücadelesi sene- #aferi temin ve sonra da onu ik- eyiei reisi: Kalinin ET RUSYA MERKEZİ İCRA KOMİTESİ REİSİ M. KALININ Cünh MOSKOVA iriyetin onuncu yıl dönümü mü bana keşide © buyurduğ büyük bir memnuniyetle aldım: VE e şik dost memleketin merkezi icra ko- ağn zik z MVoroşilef gibi mümtaz bir pe a ei bir heyeti bayra- büyük ba iği büyük muvafakiyet- kn ile taki göre 'akiyetini ve nin şahsi hizmetimi tarif sözleri minnettarlıkla : ia nizin muvni una ol Ri kullandığınız. Ge Sovyet Rusya heyeti murah- sasının parlak ve muhabbetkâr iştiraki- Solda Milâs orta mektep alayı, ortada Paşa yaylâsında yol açılma merasiminde zeybek (oyunu, sağda Akşehir Orta mektebi muallimi Recai Bey nutuk o söylerken Solda Milâs Orta mektep talebesinden (Sabiha Hanım nutuk söylerken, ortada Akşehir Esnaf ce miyetlerinin tezahürü, (sağda Aydın Çine yolu açdırken! Solda Akşehir çocukları zey bek oyunu le kutlulanan cümhuriyetin onuncu yıl dönümün inhilal etmez Türk-Sovyet dost! Tuğunun daima daha ziyade takviyesine hizmet edeceğine kani olarak, teşekkür. lerimi ve Sovyet Rusya halklarının. re- fahı için olan en samimi temenniyatımı arzederim, KEMAL GAZI M TÜRKİYE REİSİCUMHURU GAZI MUSTAFA KEMAL HAZRETLERİNE Cümhuriyetin ilânının onuncu yıl dönü mü münasebetile zati devletlerinden, cn buyuran: ren ederim. İki memleket daki mevcut olan ve son misakın akti ile daha ziyade sıllaşınış bulunan inin namidar şefine karşı arzetmekte olduğum hissi takdirde iştirak etmekte olduğunu söylememe müsaade bahşol- maktadır. YUNAN REİSİCUMHURU ALEXANDRE ZAİMİS YUNANISTAN REİSİICUMHURU M. ZAİMİS HAZRETLERİNE devi 'ümhe de kuvvet bulmağa, inkişaf etmeğe nam- zet olan Türk-Yunan dostluğunun s2- mimiyetine kani olduğum halde zatı dev letlerinin sihati ve şahsi saadeti ile ne- <ip dort milletin refahı. hakkındaki te- mennilerimi arzederim. GAZİ M. KEMAL Londrada bayram nasıl geçti? LONDRA, 29 —.30 (Milliyet) — Sabahın saat beşi, Bu mektubumu bir saat sonra hareket edecek ilk pos- taya yetiştirmek ve anayurda Avru- panm diğer bir ucundaki vatandaşla- rın bayramın birinci gününü nasıl ge- çirdikleri tafsilâtını bir an evvel u- laştırmak için acele yazıyorum. Evvelki gün , yani 28 gecesi Lon- dradaki talebe ve vatandaşlar ,İngil- terenin muhtelif şehirlerinden gelmiş ny lerile sefaretin bir aydanberi miş olan bu geniş odanın ortasındaki, üzeri fırkamızın neşriyatı, ve bu meş riyatin muhtelif dillerden tesir edi miş tercümesi, nota ve kitaplar cüm- izin yıldönümü ve Türkiye irki lll und Büşiyaa yap- nilmemiş olsaydı, belki bu bir tesa- düfe hamlolunup geçecekti. Fakat adetleri yirmiyi bulan aza, mekte acemilik edenleri; odaya hapsedileceklerini herkes vaziyetin ciddiyetini anladı. Hakem olarak konsolos Beyin h imi ve bu herkesten öğrenen ve ki lık yapan, sefir Beyin mini mini kız- ları Selma Hanrm seçildi. Asıl neş'eli olan cihet bizzat rej- se ve hakemlerin imtihanında başla- İ balık hemen tamamen “Tü: dı. Fakat bütün hazirun samimi al- kışlarla muvaffak olduklarını kabul tmek haklılığını gösterdiler. Sonra kat'i program okundu: 28 - 29 gecesi İngilterenin ve dünyanın en büyük ve en kuvvet- li ve Amerika ve Avrupanın her ta- rafından dinlenebilen istasyonundan verilecek ve biraz sonra hazırlık ko- mitesince de dir ek konferans. 2 — 29 bin ai saat bir bu- çukta talebenin sefaretle içtima ve | hemen yola çıkarak meşhur Hayle par km içtima ve konferanslara mahsus köşesinde umumi bir mitink akti ve halka İngilterede tahsilde bulunan gençlerimiz tarafından söylenecek muhtelif konferanslar. 3 — Ayni gün saat ondan itiba ren Türk vatandaşlar ve Türk dost- larma büyük ciçilikte kabul resmi ve sefir ve sefaret erkânı tarafından muhtelif mevzularda müsahabe ve mu illi marş ve şarkıların müşterek teğannisi. 4 — Ayni gün saat ondan itiba- ren İngiltere kabine azasınm da da- vetli olduğu bin kişilik danslı süva- re ve başlangıçta milli marş ve ağız- dan teganni, 5 — 30 birinciteşrin: Londra kon solosluğu ve ticaret mümessilliği bi- nalarnda içtima ve şenlik ve mü- sahal 6— 30 birinciteşrin: Akşamı saat 9 da Türk dostu İngilizlerden are kep olan Neareats cemiyetinde yeni Türkiye mevzulu mühim 600:kişinin davetli olduğu bir konferans. 7 — 31 birinciteşrin; İngilterenin sekiz büyük şehri olan Liverpol, Bir- mingam, Kardif, Bristol, Niyokastel, Glasko fahri konsolosluklarımızda s6- faret namına iştirak edecek erkân huzurile merasim ve kem Tk İngiltere radyo büyük millete tebrikâtını Se ken, İngiltere kanunları mucibince yarın akşam neşriyat yapamıyacağın- dan bu akşamdan, dinleyicilerine bir gördükleri Mi an olacağını söyledi ve bu İngiliz kapitan Walker son derece şayanı dikkat ve güzel bir kon- ferans verdi. Nutkun sonları marşm nağmeleri ara- sında bitti. HAYD PARK M MİTİNGİ: Başlı ie şına muazzam bir muvaffakıyet muştur. Yakalarında fırka ayl silerinde üzerinde İngilizce Ti cümhuriyetinin onuncu dönümü yazılı bir bayrakla talebe ve vatan- daşlardan mürekkep kütle yolda il- tihak edenlerle kesif bir hâle gelmiş- ti. Londrada ecnebi bir miiletin bu şekilde o tezahürler ve bilhassa Ha- ye parkta mitingi ilk defa olarak va- ki olmaktadır. İngilterenin bu mevsimde ve hattâ daha dün yağmurlu ve sisli ve yarı eziz geçen havası bugün müstes- ot, ve Hayd e bu kabil içtima ve konferanı- Jarile meşhur köşesinde halktan tabi- ri mahsus ile iğne atacak yer kal- mamış bulunuyordu. Bütün bu kala- cu cümhuriyet yılı,, bayraj fında toplandı. Talebemiz büyük mu- | vaffakıyetle rollerini yaptılar. Halk adeta Türk mitinginin hitamına müte- essirdi. SEFARETTE: Salonlar vatandaş- lar ve Türk dostlarile ağız ağıza idi. Saat üçe doğru, güneş kaybolmuş ve sı başlamıştı. Bin mumluk müteaddit benek cümhuriyet bayramı için boyatılmış ve temizletilmiş olan muazzam binanın cephesini aydınla- e k, muazzam bir Ve bilhassa ipek, mı Türk bayrağı nı karanlık havada elektrik hüzmeleri içinde boşlukta, gönül alan , güzellikle ve bina için- deki sevinç ve tezahürat ateşinin can- lı bir alevi gibi dalgalanıyordu. Bu tarada bayrak tenviri de sefa retlerdeki merasim itibarile muhafaza kâr..Londrada ilk defa görülmekte olduğu için, büyük bir halk kalaba- lığı sefaretin etrafında toplanmış- te. Mitin; .dette sefarette sü- rekli ay ndı , için farette kalmış ire için, hazırlık komitesi İmei ikinci reis ticaret ü oğlu Faik Bey mi- i» bulunuyordu. Tale- benin muvaffakıyeti ve inkılâbın ma- na ve büyüklüğü hakkında, ayni manda talebeye teşekkürü ihtiva — nutkunu sefirin Yaşasın Gazi, .aşasın cümhuriyet, yaşasın Türk millet midalarile bitirilen nutku ve müteaddit müsahabeler ve milli marş- ların tegannisi takip etti, Ve miting sefarette toplanmış diğer vatandaşla- rın da ittifakile devam ederek Gaziye, İsmet Paşaya, fırkaya ve Millet Mec- isine tebrik ve teşekkür telgrafları- için sefirimizin memur ediheyelie bitti, SUVARE: Londrada son zaman- larm resmi suvareler içinde en parlak- larından biri oldu. Londranın en ma- ruf ve radyolarda bütün dünyaca tak- dirlerle dinlenen meşhur “Mayfair, efis parçalar çalıyor- İçimiz malümdur ki en ye gelenler için adeta bir kütüphane idi. Büfede yeni Londraya gelen Türk incirleri, İzmir üzümlerinden sureti mahsusada en büyük pastacılara yap tırılmış gatolar, inhisar idaresinin şişeleri üzerine küçük Türk bayrak- ları sarılmış muhtelif içkileri ve bil hassa onuncu yıl münasebetile tütün inhisar İdaresinden gönderilmiş hu- susi sigaralar çok büyük sökse yaptı. Bir çok iza bu kadar sami- mi v gece geçirmedik- Bir haftadanberi gerek Londra, yerek diğse büyük Şallelerin matbu atı hep Türkiye cümhuriyetinden bah sediyorlar. Fransız başvekilinin yazdığı makale Cümhuriyetimizin onuncu yıl dönümü münasebetile Fransız ma- arif nazırı M. de Monzie'bir eser neşretmiştir. Eserin başında bu- günkü Fransız başvekili M. Albert Sarraut'nun bir mukaddemesi var- dır.Bir zamanlar Fransız sefiri ola-| rak Ankarada bulunmuş ve yeni Tür) kiyeyi yakından tanımış olan M. Albert Sarraut diyor ki : “ Fransız sefiri sifatile Türkiye- de geçirdiğim zamanlar hayatımın Londranın yarı karanlık mutat hava» en tatlı hatıralarından birini teşkil eder. Meslekim icabı hemen bütün dünyayi gezdim, bir çok güzel man zaralar gördüm. Fakat itiraf ede- rim ki bir milletin © yenileşmesini görmek kadar güzel bir şey yoktur. Ben 1925 de Ankarada buna şa- hit oldum. Türkiyenin yenileşmesi- ! ni büyük bir heyecan ve takdir his-! lerile temaşa ettmi. Aradan seneler geçmiş olmasına rağmen bu hayret | ve takdir hisleri azalmamıştır. Bu- nu burada zikretmekle bahtiyarım. Bu münasebetle İstanbulda ölen Türkiyeyi Ankarada bina eden a- zimkâr, cesur, iyi gören vatanper- ver kütle duygularımı söylemek isterim. Herkesten evvel tabii Mustafa Kemal Hz. ni; mille- ti uyandıran, yeni hükümeti bina e- den bu emsalsiz hayat vericiyi ha- tırlıyorum. Mustafa Kemal Hz.nin şahsında büyük bir askeri şefin ev- saf ve cesaretile (siyasi bir deha birleşmiş ve bu, memleketine bir ye nileşme fikri üflemiştir. Bugünkü Türkiye . .. Bunu Fran- sada halk iyi bilmiyor. Bu Türki. | yeyi yaratanlar hakkında datam malümat yoktur. Edebi, santiman- | tal bir millet olan Fransız hâlâ Lo- tinin Osmanlıları zamanını ler. O zamanın Türk muhipliği: ve onların tasavvur ettikleri lâtif tabloları hatırlarlar. Boğaziçi, Kâğıthane, Haliç ve yüzlerce minareli İstanbul, elân Av- rupanın ve belki de bütün dünya- nn muhteşem manzarasıdır. Fakat bir defa bu muhteşem man- zaranın içine giren burası, aktör- süz, seyircisiz, boş bir sahne üzerin- deki ilâhi dekora benzer. Hayat buradan başka yerlere, azimkâra- ne, büyük bir sabrü tahammülle ça- lişan yere gitmiştir. Garp memleket lerinde uzun müddet bilinmiyen, yahut iyi anlaşılamıyan reisin fikir- eri politikada, içtimai; fikri, iktisa di, sahada tatbik edilmektedir. Gazi Mustafa Kemal Hz. nin bu mesaisinde en şayanı zikir yardım- çi İsmet Pş. ve Tevfik ai B. dir. Daha ilk temasımda kendileri ne dost nazarile baktım ve kendilerini ayni derin dostluk his- sile seviyorum. Şurasını itiraf etmek lâzımdır: Kendilerine ve başkalarma (karşı | sert görünen, yenileşmek hususun- daki mesaiye uymıyan noktalarda vatandaşlarından bir çok ( feda- kârlıklar istiyen, bir takım âdet. leri bile değiştiren bu zevatı yanla- rına yaklaşılamaz o gibi telâkki edenler (vardır. Halbuki bunlar | eski Türk nezaketini ve inceliğini tamamile muhafaza etmişlerdir Bu nezaket ve incelik, asrımızda âdeta hayret verecek o decededir. Bu hal arada münasebat teessüsünü | kolaylaştırıyor, siyasi ihtilâfların hallini bile teshil ediyor. Vazifem icabı bir takım müşkü- lâtı halletmeğe, ezcümle bir çok oynarken, (ortada Akşehir Ziraat Bankasının yaptığı tak geceleyin, sağda Aydın vali ve mevki kumandanları nutukları dinliyorlar nazik meselelerin karşılaştığı Tür- kiye - Suriye hududunu tahdit et- meğe teşebbüs eylediğim zaman ba evsaf, vazifemi çok kolaylaş- tırdı. Şurada bir noktada ısrar edece- ğim: Bugünkü Türkiye ricali Fransa ve Fransız ricali hakkında | büyük bir dostluk hissi besliyorlar. Bu noktada ısrar ediyorum. Çünkü Türkiyede milli inkişaf için ittihazı zaruri görülen bazı tedbirler üzeri- ne efkârı umumiyemiz, asırlarm mirası olan eski Türk - Fransız dos luğunun ve karşılıklı ortadan kalktığı hiasine Kapılı tı. Bu his de, diğer bir çok düşün- celer gibi doğru değildi. Türkiye Cümhuriyeti, Avrupa devletlerile Abdülhamidin impa- ratorluğunun garp münasebatını i- dame edemez. Avrupa milletlerini Türkiyede bizzat Türklerden da- ha hâkim yapan kapitülâsyonlar i- daresi ve bir daha geri ül riyeceki Ayni za- manda, Türkiye üzerinde hakiki bir vesayet tesis eden iktisadi - ve mali imtiyazlar da ortadan kalk- mıştır. Bugünkü Türkler istiklâllerini pahalıya satm almışlardır ve buna dokundurmak istemiyorlar. Kendi hâkimiyet hakkına riyaet edilmesin de çok kıskanç olan Fransız mille- ti bundan şikâyet edecek değildir. Osmanlı imparatorluğu arasında rabıta olmıyan, ittihatısz, disiplin- siz, sayısız haris tufeyliler tarafın- dan boğulan bir teşekküldü. Türk Cümhuriyeti Anadolu Türklerile lâyik bir idare altında ayni hukuka malik vatandaşlardan terekküp e- diyor. Bu genç millet ve kuvvetli hükümeti ile namuskârane esasla- ra ve karşılıklı takdir hileler is tinaden eski rabıtaları tesis ettik, Bu eski dostluk Türk milletinin kal. binde aziz bir mevki muhafaza e- diyor ve bu milletin evlâdı çok düz. Ben işe başlayınca, Türk mille tinin eski meziyetlerini elân muha. “faza ettiğini gördüm. İstanbuldaki sultanlara karşı tatbik edilen eski politika bir tarafa bırakılmak, kar aeg rak esasını kabul etmek suretile anlaşmak kabil m anladım. Sonuna kadar açık dav. ranmak lâzımdır.” M. Sarraut makalesini şöyle bi- tiriyor : “Türkiyede milli inkişaf için sarfedilen mesainin azamet ve asaletini anlıyanlar burada dostluk yolunu kolayca bulabilirler. Bu dost luk bir defa teessüs edince hiç bir suretle sarsılmaz, ” İzciler döndüler mm ie bayramındaki büyük yük geçit resminde büyük bir muvaffa. kiyet kazanmışlardır.