4 Kasım 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi tefrika: 146 Yazan ; Her hakkı (Milliyet) indir, Mithat Paşa ve Kızlar Ağası Mitat Paşanın lâyihasında v3 Sultanın hiç hoşuna gitmedi ! kurmak istedikleri dolaplar dö er yazılı? — Layiha Valde — Valde Sultan! “ Onların önmeğe başlamadan tehlikenin önüne geçelim.” diyor ! Cevher Ağa, Valide Sultan dai- resinin gece nöbetçileri Karabiber Reyhan Ağa ve Gülbün Kalfa ta- raflarından karşılanıp ta, Valide Sultanın sahil tarafındaki orta bal. konlu salonda kendisini beklemek- te olduğunu anlayınca derhal mez- kür salona girmişti. Valide Hazretleri, elile işaret e- dip ağayı oturttu ki bu, fevkalâde bir iltifat demekti. Valide Sultan, duasmı bitirince, ağaya, yanına ya- kın gelmesini emretti ve acele sor- du: — İnşalla hayırlı haberler getir- din! Mitat Paşa, seni hoş kabulledi mi? Söz sırasında gene bize dokun durucu taşlar attı mr? Ben, onu bi- lirim, kendi bilgiçliğine mağrur ki- şidir; başka kimsecikleri (o beğen- mez! Cevher Ağa cevaben: — Efendimiz canibinden geldi- ğimden kulunuzu hoş ( kabulledi. Şevketlü velinimet efendimize ve zat:ismetpenahilerine hayır dualar- la kendini lütfen hatırlamış olduk- larından dolayı son derecede Ote- şekkürler ve minnettarlıklar arzet- ti, Ve ulu Tanrının imdat ve inaye- tile gavailihazıranm kolayca bastı- rılması çareleri bulunduğunu ve hattâ sadakat ve ubudiyeti icabın- ca bunları havi bir lâyihacık hazır- lamış olduğunu beyan etti ve hazır- ladığı lâyihayı efendimize takdim olunmak üzere zarflı ve mühürlü o- larak kulunuza verdi. İşte aldım, getirdim, takdim ediyorum. Dedi. Cevher Ağa, Mitat Paşa- nın: “Maruzatım bu defa manzuru âli buyurulur ümidindeyim,; diye- rek, evvelki arzlarınm okunup kale bile almmadığını sarahata (o yakın bir kinaye ile söylemekten çekinme ini de unutmamış, Valide Sulta- nı bu noktadan dahi cevapsız bı- rakmamıştı. Valide Sultan, hemen zarfı aça- rak lâyihayı okumağa başlamıştı. Mitat Paşa, bu lâyihasında: “Ab- dülmecit Hanın, bütün devletlere ve her sınıf tebaasma karşı büyük tantanalarla ilân ettiği tanzimat u- sulünün henüz mürekkebi © kuru- maksızn ve ilânat avazelerinin 8- kisleri kulakları çınlatmakta iken bozulup ahkâmı icra olunmamasın- dan Avrupa devletlerinin bizim sa- Jâhımızdan ümidi kestiklerini, su- nufu tebaa ve reaya ise hukukuşah- siye ve medeniyelerinin vikaye ve masuniyetinden yeise düşüp mez- buhane isyan ve kıyamlara o kalk- tıklarmı ve bu yüzden hem zatışev- ketsinatı mülükânelerinin bihuzur olup hem de devlet ve memleketin tehlikelerini maruz olduğumu...” Açık açık yazdıktan sonra ti vükelâ, hürriyet, usulünün acilen tatbik O mevkiine konulmasını ve adeta helâl, mübah gibi işlenmekte olan irtikâp ve ir- tişanm ve israf ve tebzirlerin men'- İni, mütecasirlerinin mücazatıkanu- niyeye çarptırılmasını. ..,, istiyor ve: “Devlet ve memleketin salâh ve selâmeti bunların husulüne vabes- te bulunduğunu,, İzah ve beyan eyliyordu. Valide Sultan, lâyihayı okuduk- ça, zaten solgun benzi büsbütün s0- İuyor, yüzünün bir damlacık kanı da çekilip korkunç bir hasta hali a- lıyordu. Bununla beraber kadınca- gız, lâyihayı sonuna kadar ooku- makta sebat etmi Cevher Ağa, Valide Sultanın te- essürlerinden mustarip oluyor, ge- tirdiği kâğıdın makbule geçmedik- ten başka kederlendirmiş olmasın- dan sıkılıp terliyordu. Lâkin Valide Sultan, akılı bir kadındı; okuması bittikten sonra Cevher Ağaya: — Bu adam, inatçı, küstah bir vezirdir. Aklı, dirayeti keskindir. Fakat kendini beğenmiştir. Her ne pahasına olursa olsun saltanatın kuvvet ve kadrini kırmak, düşür- mek, devletin idaresini kendi eline almak ister. Etrafına toplananlar- dan Namık Kemal, Agâh, Ali Muh- sin, Haşan Fehmi Beyler, Ziya Pa- şa, yirmi senedir buna savaşmışlar- dır. Hüseyin Avni, Kayserili Ah- met Paşalar, bizim eski, öz aleyhta- rımızdır. Ben ve Aslanım, bunları pekâlâ biliriz. İyi oldu ki bu gece Mitat, seni gönderdim. Ve elinden, imzası altında bu kâğıdı aldım. Artık her şey açığa çıkmıştır. Asla» nımla görüşeyim, Mitatın lâyihası- nı okutayım da onların kurmak is- tedikleri dolaplar dönmeğe başla- madan tehlikenin önüne geçelim.. Sen, var git, yat!.. Ben, Aslanımı va ge arz ve ifade e- yim. Mevlâ, sıkılmışlara o yar- in i iyerek dairesine çekilmişti ki Çamlıca tepelerinden şafak nurları serpilmeğe, gecenin sisleri dağıla- rak sabah olmağa başlıyordu. (Arkası var.) ti fi l . . ş* . isafirlerimiz İzmir (Başı 1 inci sahifede) üzerinde samimi tesir bıraktı. Ceneral Voroşilof askeri teftiş et- ti. Gar haricinde on bine yakın halk misafirleri candan tezahüratla karşı- ladılar. Ve her otomobil geçtikçe; de istikbal edildiler tir. Talebelerine ve muallimlerine saadet ve muvaffakıyet dilerim.” cümlesini ya- “Yaşasın dostlarımız,, diye bağırdı- lar. Misafirler vilâyeti, a belediyeyi ziyaret ettiler. ler Gazi konağında inde edildi Bundan sonra otomebillerle Bo- Rİ kaya cliamid GMMiE Öğle- yin şehir gazinosunda belediye reisi Bey ve refikası Hanım tarafmdan yüz elli kişilik bir ziyafet verildi. Be- iş Behçet Bey bir nutuk rilen çaya geldiler. Saat 19 da vali kona- $ında bir akşam ziyafeti verildi. Müteakiben bir kabul resmi ya- pıldı. Bunu mükellef bir süvare ta- kip etti, Şehir baştan başa Sovyet ve Türk bayraklarile donatılmıştır. Takların üzerinde Rusça ve Türkçe “Hoş gel- diniz,, cümlesi okunuyor. . ABİDİN “İki ideal millet var: Biri siz, biri biz” ZMİR, 3 (A.A.) — Resmi ziya- fetlerden sonra Voroşilofla Sovyet heyeti ik Rüştü Bey ve vali Kâ- zım Paşa ile birlikte otomobillerle Bu- cadaki koşu yerine gitmiştir. Ora- dan #ehre başka yollardan halkın te. zahüratı arasmda geçilerek Burnova- daki Ziraat mektebine gidilmiştir. Voroşilef ve Sovyet heyeti mekte- bi hakikaten güzel bulmuşlar ve Je. nera! Voroşilof 1925 senesinde yazıl- mış Gazinin kıymetli bir yazı ve im- zasını taşıyan mektebin defterine şu yazıları yazmıştır: “Bize idarecileri tarafından büyük bir aşk ve muhab- betle gösterilen ziraat mektebi haki- teşkilüta sahiptir. bir memleketin her hang: iftihar edilecek bir mektep. katen mükemmel bir Ve her etmiştir. çesinde bulunan Türkiyedeki Gezinin ilk büstü selimlanmıştır. Mektebin tarasa- a mi Voroşilof ileride bir bina görünce Vali Bey bunun Cümhuriyet bayramında açıl- ma merasimi yapılan ikiyüz köy mektebin | den biri olduğunu bü suretle İzmir köy mekteplerinin sayısının dörtyüz yetmiş olduğunu söylemiş Voroşilof bu mekte- istemiştir. Ziraat mektebi talebesinin alkışları a- Tasımda çok mütahassis olarak mektepten ayrılan heyet otomobillerle Pınar | başı le ve habersiz gelindiği için mektep kar pah bulunmuş ise de, misafirleri gören köylüler ve çocuklar yanlarma gelmişler ve hep beraber resimler almıştır. Bu aralık mektep açılmış ve heyetin fevkalâ- Sovyet misafirler intibalarını şu cüm- lede hülâsa etmişlerdir. “ Dünyada iki ideal millet var: Biri siz, biri biz ” bu- radan avdette belediye tarafından heyet şerefine yüzelli kişilik bir öğle ziyafeti Balikesirden geçerken BALİKESİR, 3. A. A.— Ceneral Voroşilof Hazretlerinin riyasetle- rindeki Rus heyeti Kütahya hattı üzerinden buraya gelmiş ve kısa bir tevakkuftan sonra İzmire hareket etmiştir, Misafirlerimiz burada mil li ve askeri erkân ile istasyonu dol. duran kalabalık bir halk tarafın. dan karşılanmış ve bir askeri müf- reze reşmi selâmı ifa etmiştir. Dost devlet mümessilleri burada | kaldıkları 40 dakikalık kısa zaman inde askeri mahfeli ziyaret etmiş- MİLLİYET CUMARTESİ 4 IHARICI HABERLER BAZEN Olalı Ta ' Maltada vaziyet Vali fevkalâde ahval olduğunu ilân etti LONDRA, 3. A. A. — Müstem- lekeler nezaretinin çıkardığı bir tebliğde Malta valisinin, Malta hü- kümetinin vazifesine nihayet ver- meğe ve adanm idaresini yeniden kendi üstüne almağa lüzum gördü. ğü teyit edilmiştir. Bu tebliğe şu satırlar da ilâve e- dilmiştir : “ Dil meselesi dolayisile karşıla- şılan zorluklardan başka olarak ingiliz hükümetinin endişeye dü- şüren bir diğer sebep te Maltanın mali işlerinin idaresinde tutulan yol idi. 1932 yılında eyi ve vaziyette bulunan mali i tan beri bozuk bir halde tan açığa görülüyordu. MALTA, 3. A.A. — Umumi va- li Maltada “Fevkalâde ahval” mev | cut olduğu hakkında bir beyanna- me çıkarmıştır. Bu hal neticesi olarak kanunu esasi muvakkaten tatbik mevkiin. den kaldırılmış ve parlamento va- li tarafından dağıtılmıştır. glam bir in çok- iği açık İngilterede Belediye intihabatı zail Amele nâmzetleri ekseri- yetle intihap edildiler LONDRA, 5. A. A. — İngiltere- de ve Galles memleketinde ( yüz- den fazla büyük ve küçük şehirler- de yapılan belediye intihabatının neticeleri şunlardır : Amele fırkasmdan 970, muhafa- zakârlardan 644, müstakillerden 576 ve liberallerden 231 namzet in- tihap olunmuşlardır. Bu intihabatta amele fırkası ye- niden 176 azalık kazanmış, muha- fazakârlar 106, müstakiller 42,Hi- beraller 28 azalık kaybetmişlerdir. Amerikan kongresinde içki meselesi VAŞINGTON, 3. A. A. — Me- busan meclisi reisi M. Rayney dün şu beyanatta bulunmuştur : “ Gelecek ikinci kânunda topla- nacak kongre ruznamesinin başına içki yaşağı hakkındaki Volstad ka- Bununun kaldırılması, ispirtolu iç- kilerden alınan gümrük resim ve harçlarının değiştirilmesi madde- leri konacaktır. Fransa - Afrika tayyare yolları MARSILYA, 3. A. A. — Kazab- lanka - Mariguanne hava yolunda işleyen tayyare ile dün sabah ra- bat'dan havalanan ceneral Vuille- min,Mariguanne tayyare meyda nama gelmiş, orada miralay Girier ve Bouscat tarafından karşılanmış. tar, Afrikadaki Fransız toprakları üs tünde 25,000 kilometrelik bir uçuş | yapmağa hazırlanan 30 fransız tay- yaresi, hava müsait olursa bu se- yahate ikinci teşrinin altıncı pazar- tesi günü sabahı çıkacaklardır. Filistin kargaşalığını komünistler çıkarmış KUDUS,3.A.A. — Bu yakın- larda çıkan kargaşalıkları hazırla- makla zanaltına alman komünist- ler yakalanmışlardır. Yafadan bildirildiğine ; göre A- rapların yapmakta oldukları grev devam etmektedir. Hiçbir hareket eseri görülmeyen limanda yedi vapur yüklerinin bo- şaltılmasını beklemektedir. Vaziyet dünküden daha az ger- gindir. ler ve burada halk tarafından gös- terilen yüksek tezahürat karşısın- da ceneral Voroşilof Hazretleri bal. kona çıkarak halka hitaben, Türk- Rus dostluğunun daima kuvvetlene rek devam edeceğini söylemiş ve Balikesirlilerin şahsında Türk mil- letini selâmlamıştır. Ceneral Voro- şilof"un “Yaşasın Mustafa Kemal ” diye bağırarak nihayet verdiği bu hitabesi halkın coşkun alkışlariyle ve iki memleketin dostluğu şerefi- ne “Yaşa” sesleriyle karşılanmıştır. | Misafirlerimiz İn hareket et-| mişlei Almanya çekilince Norman Davis Fransanın vaziyetini öğrenmek istedi PARİS, 3. A.A. — Havas ajan- sından : M, Paul Boncour ile M. Norman Davis saat 11,30 dan 13,30 a kadar konuşmuşlardır. M. Norman Davis hariciye neza- retinden çıktığı zaman sorulan süallere hiçbir cevap vermek iste- memiştir. Bununla beraber iki saat süren bu görüşmede Amerikan mümessi- linin , Almanyanın silâhları azalt- ma konferansmdan ve Milletler Cemiyetinden çekilmesi üzerine bu konferansta baş gösteren yeni vazi- yet hakkında — Amerikaya dön- meden evvel — M. Paul Boncour ile gayet etraflı surette tetkiklerde bulunmak istemiş olması şüphesiz- dir. Bundan başka M. Paul Boncour" la M. Norman Davis'in silâhları a- zaltma konferansı bürosunun 9i- kinci teşrinde ve umumi komisyo- nun 4 birinci kânunda yapacakları toplantıların ne gibi şartlar arasın- da yapılacağı meselesini de düşün- meğe ve göz önüne getirmeğe lü- zum görmüş olmaları muhakkaktır. | Yukanliğu bamilleriğ uyuştu ATİNA, 3 (Milliyet) Söylendiği- ne göre yarm hükümet İngiliz hâ- milleri ile uyuşulduğunu resmen bil direcektir. Görünüşe göre mükave- le bir emri vâkıdır. Almanyada nutuk üstüne nutuklar ESSEN,3. A. A. — Volff ajan- sından : Başvekil muavini Von Pa- pen bir toplantıda söz alarak yeni rejimin sekiz ay içinde elde ettiği neticeleri saydıktan sonra demiştir ki: “ Birçok küçük hükümetlerden müteşekkil bir Almanya gibi insanı gerçekten endişeye düşürecek bir teşekkül Yerine bir tek ve müttahit Alman devletinin o kurulması te- min edildi. Bu netice birinci derece de ehemmiyetli bir siyasi eser ma- hiyetindedir. ” Bu sözlerden sonra Von Papen harici siyasete ilişiği olan lere temas ederek şunları söylemiş- tir: “ Hitler hükümetinin Almanya- da mutlakiyet devrinden sonra ik- tidar mevkiine gelen kabinelerin en kuvvetlisi olduğunu ecnebi mem-| leketlerde tanınması lâzım gelir. | “ Hitlerin hükümet mevkiine na sıl çıktığını, Alman milletinin yeni den canlanmasını temin için ne su- retle çalıştığını görenler onun gaye- lerini takip hususunda gösterdiği doğruluk ve samimilik sayesinde bu muvaffakiyete ulaştığını takdir “ Bir devlet adamı bu gibi vasıf ve meziyetleri haiz olunca onun Al manya ile Fransa arasında anlaşma ve sulh hakkında söylediklerini i- şitmemezlikten gelmemek gerek o- lur. Bulgaristanda belediye intihabatı SOFYA, 3 (Milliyet) — Bu a- yın $ inde yani pazar günü Bulgaris- tanda 360 köy ile 15 şehrin iştiraki le belediye intihabatı yapılacaktır. Bu intihap'ardan alınacak netice lerde köylülerin hükümeti teşkil eden Blok fırkasına karşı vaziyetleri an- laşılacağı için , bunlara çok ehemmi- yet verilmektedir. İntihabata «şimdiki “Milli Blok ” dağınık bir surette iştirak edecektir. Çiftçiler vaziyete hâkim gibidirler. SOFYA, 3. A. A, — Dün akşam sabık i irler tarafından Leon 'de ter | tip edilen bir içümada çiftçilerle milliyet- perverler arasmda bir kavga çıkmıştır. Çiftçilerden sabık nazır Kosta, Todorof, Nedelko ve Atanasof ve mebus Makof ve mebus Belyaçki hafif surette yaralan. smuşlardır. Poliş bir kaç kişiyi tevkif et- Resmi Tebliğ. — $ i Sulh yolunda Türk - Sovyet teşriki me- saisi ilerde de devam edecektir ANKARA,3. A. A.— Tebliğ: Harbiye ve bahriye komiseri ve sov yet ihtilâli harp meclisi reisi M. Voroşilofun riyasetinde hariciye ko miseri muavini M. Karahan, maarif komiseri M, Bubnof, yüksek ii sat fen komitesi reisi M. Krijaneski ve süvari mum müfettişi M. Budenniden mürekkep olan ve hassaten İsmet Pa şa ile Tevlik Rüştü Beyin Moskova ya yapmış oldukları ziyareti iade ve Cümhuriyetin onuncu yıldönümü O bayramlarında bulunmak üzre Ankaraya gelen Sovyet heyeli murahhasası, Ankaradaki ikameti esna- sında Türkiye Sovyet sefirleri de hazır oldukları halde Başvekil İsmet Paşa ve Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyle müteaddit mülâkatlarda bu er, Türk - Sovyet dostluğunun ilk temelleri 1921 de Moskovada atılalı- danberi gene 12 sene içinde karşılıklı tam bir anlayış ve açık ve sarih nokai nazar birliği yolunda inkişaf | etmiş olduğu, azami bir samimiyet ile meşbu olan bu noktai nazar teatileri esnasında müşahede edilmiş tir. Türk - Sovyet hükümetlerinin muhtelif beynelmilel konferanslar. daki sıkı teşriki messisinin ve Londra misakının imzasının, iki hüküme- tin halisane ve azimkârane merbut bulundukları sulh eserinin tarsini emrinde, çok feyizli olduğunu ve bu teşriki mesciye ileride de devam etmek icap eylediği kaza müşahede | olunmuştar. Türkiye tarafından Cümhuriystin onuncu yıldönümü O heyecan ile tesit olunduğu bir anda Sovyet Rusyanın mümtaz ( şahsiyetlerince Ankaraya yapılan bu ziyaret dostane mahiyeti itibarile bütün milletin hissettiği sevinçi arlırmışlır. Bu yüksek sevinç günlerinde Türk - Sow yet devlet adamları, mütemadiyen artan, inkişaf eden iki memleket ara sındaki sıkı dostluğun güzel ve asil manasının büyüklüğünü temamile hissetmisler ve yeniden tam bir noktai nazar birliği müşahede ederek | mezkür dostluğun tarsinini mühürlemişlerdir. Fransız kabinesinin beyannamesi PARİS, 3. A, A. — Başvekilin reisliğialtinda toplanan nazırlar meclisi hökümet beyannamesinin M. Sarraut tarafından hazırlanan ve okunan metnini ittifakla tasvip etmitşir. Nazırlar meclisi yarın saat 10 da Elysee'de yeni bir toplantı daha yapacaktır. Filistinde Araplar grevi bırakıyorlar KUDUS, 3. A. A. — Arap'icra heyeti, umumi greve nihayet ve- rilmesini emrelmeğe karar vermiştir. İ Grevciler yarın yeniden çalışmağa başlayacaklardır. | KUDUS, 3. A. A, — Yeni haberlere nazaran, son karışıklıklar es- | nasında ölenleirn adedi 23 ü sivil ve biri polis olmak üzre 24 e ve yar || ralananların adedi de 27 si polis ve 127 si ahaliden olmak üzre 1546 (| baliğ olmaktadır. Tabii vaziyet aşağı yukarı avdet etmiştir. | M. Venizelos Sakıza hareket etti ATİNA,3.A.A, — M. Venizelos pazar günü yapılacak ayan inti- habatında bulunmak üzre Sakız adasına gitmiştir. Hükümet sükün ve seayişin bozulan; tamir için > adaya bir hörg görlel göndürme ğe karar vermiştir. Gemi yola çıkmak için emir almuştır. Gazetelerin temin ettiklerine göre hükümet Plastiras hareketine iştirak eden ve bu harekette methali olan bütün siviller hakkında uma mi af ilân etmeği düşünmektedir. Mussolini kabinesinde değişiklikler ROMA, 3 A.A. — Ortada israrla dönen şayialara göre bahriye, | | harbiye ve hava işleri nazırlıklarında yakında bazı değişiklikler olacak | tır. Bu 3 mezaretin bundan sonra“ M: Mussolini tarakından bizzat ide- | re edileceği söylenmektedir. Mareşal Balbo müstemlekelelerden birinin idaresi başında büyük bir memuriyete geçecektir. Bu tebeddül cereyanının nafia nezaretine ve faşist fırkası erkân na şamil oldağu rivayet olunuyor. Fırka kâtibi umumisi M. Starace'nin yerine M. Bottai'nin yahut M. Raza'nın geçeceği beyan edilmektedir. Bununla beraber bu şayiaların hiçbiri şimdiye kadar resmi suret- te teyit edilmemiştir. Mübadele komisyonu vem.mahkeme ATİNA, 3. (Milliyet) — Mübadele komisyonunan ve Muhtelit mahkemesinis lâğvi hakkındaki itilâfname projesi o hazırdır. Yakında Ankarada imzalanacaktır. Lâğinden evvel işlerin tasfiyesi için konan müddet yedi aydır. Sofya velodromunda bir kaza SOFYA, 3.A.A.— Sofya Velodro- munda yapılan motosiklet yarışları esma- sında koşanlardan Çakof | yere düşmüş ve bulgar şampiyonu Sokolof'a çarpmış- tar, Bu şiddetli musademe üzerine Çakof” un motosikleti tribünlere sıçramış ve bi- yi çocuk olmak üzre yedi kişiyi yara- lamıştır. Çocuk ölmrüştür. İki rakip ağır surette yaralıdır. Yunanistanda askeri hizmet indirildi ATİNA, 3. (Milliyet) — Harbi- ye nazırı erkânı harbiye ile icra et- tiği müzakereden sonra hizmeti as- keriye mükellefiyetin 12 ay olarak tesbit etmiştir. Bu hususta tanzim olunan kanun lâyıkası meclise ve- rilmiştir. Hizmete askeriyenin bur suretle indirilmesinden tahakkuk ettirile- cek tasarruf 48 milyon drahmidir. Sovyet filosu dönüyor NAPOLİ, 3. A. A. — Sovyetler birliği filosu Sivastopola dönmek üzre 16 da Napoliden hare ket Lindberg Amsterdamda LES MUREAUX, 3. A. A. — Lin& berg ile karısı Amsterdam'a gitmek üzre havalanacakları sırada birçok yüksek kimseler, bilhassa M. Cot i- le tayyareci Detroyt ve Challes ta- rafından uğur! Lindberg, Fransadan aynada evvel Michelin kupasını kazanan Detroyt'un girdiği müsabakada e Kral evleniyor mu? BÜKREŞ, 3 (Milliyet) — Romer