24 Temmuz 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

2 Tarihi tefrika: 67 Yazan: 8. N. SURİYE MESELESİ Suriyede Fransızlarır. ve ere faaliyeti. — Cebelidürüzde ahaliye silâh, cephane dağıtıyor! — Köhne sahil gemileri koşukçılı- ğa mâni olamıyorlar? Sultan Hamit, Suriye, Berut yükle rinden aldığı korkulu haberler üzeri- erihususi o Ferik Tatar Şakir Adliye Müfettişlerinden Da- ole Esat ve Piyade binbaşı E- Beyleri tahkikat için göndermiş- * Bu zatlar, mezkür mahallere gide- rek iki ay kadar açıkça veya gizli gizli tetkikatta bulunmuşlardı. Tet- kikat ve tahkikat meticesinde anlaşı- lan yu idi: Ötedenberi Suriye kıtasında çalı şan Fransızlar, bir çok . Son zamanlarda tegilirler d de faalivete germi vermişlerdi. Öyle ki Katalik, — Murumi, © Nasteri Or todoks, Dürzü ahaliyi kendilerine celp için Fransızlarla İngilizler adeta birihirle yarış etmeğe başlamışlardı. Halkı, kendilerine — sndırmak için başvurmadıkları çare, | almadıkları tedbir, yapmadıkları tezvir, döndür- medikleri dolap, örmedikleri çorap kalmıyordu. — Hattâ | heristiyanlardan başka islâm ahalinin dahi ileri gelen ricalini, metayih, ulema ve © oşrafını ele almaktaydılar. Hünkürm tahkikata semur ettiği solar, bütün bu ahvali mufassal, mü- dellel raporlarla peyderpey atebeişa- haneye takdim etmişlerdi. 29 eylül 1318 tarihli raporda, “Hav randa, Cebelidüründe ikat ve ikat kuv- veikaribeye gelen naircifesal ve isyan de istimal olunmak üzere otuz bin adet İngiliz martini tüfengi ithal ve Cebellilere tevzi olunduğunu ve mez- kür tüfeklerin kundaklarna | İngili Kralığası ve Hindistan İmparatori, leri menkuş olduğumu,, bildirmişlerdir. Diger bir raporda Berut, Cebel'iüb- nan, Seriye sahillerinde silâh ve mü- bimmatımariye kaçakçılığının pek mü: kommel, muntazam bir teşkilâtı olup e Dek A lee silâh ve mühimmat ithalinin Cebeli- lübnan sahillerinde Cevniye, BeniYu- swf mevkilerile Berutun kumaal, Fe- Har hakka ÇiliMiye) bedir. ner, Kabristanarka: Müdevver ve Sayda ve Ak- kâ kıyılarında yapıldığı tespit edilmiş ve bir seme içinde mezkür sahillere yerli gemicilerin, tayfaların yelken ilerinden mâda Yunan bandıralı Tzülteme) eo (Kişi bei vapurları e yirmi beş bin Gra tüfeği ve dokuz yüz sandık kartuş, 1200 kilo küherçi- İs, barut ve 24 küçük sandık dinamit Metinülhasan, ımmatınariye, içerilere sevkolunmakta, Cebellilere Bedevi Araplara gayet Oaz bir para mukabilinde verilip dağıtılmakta idi. Bizim, o sahillerde mütemadiyen do- laşarak kaçakçılığın önünü alabilecek bahri vesaitimiz yoktu. Mevcut buku- nan bir kaç sefine de işs yaramaz, kovaladığını tutamaz, köhne tekneler idi. Bu yüzden gerek silâh ye möhüm - almıştır. Bu cümleden olarak Cevniye sahi- linde tesadüf edilen Belçika bandıra- lı bir vapurun son günlerde “Timsah, nam karakol gemimiz tarafından kip edilmişse de sür'atiseyri müsait m kaçırıldığı ve ancak ka çarkeni vinçler üzerindeki bir & kaç sandığı denize almıya mecbur kaldı- ğı ve bu sandıklarda 90 adet Gra tü- feği bulunduğu ledelihraç anlaşılmış idüğü,, bildiriliyordu. Uzak ve yakın, bütün sahillerimi- zim en büyük derdi bu idi. Sahil mu- hafazas için tefrik veya tahsis edil miş olan gemilerin çoğu, hurda dene- cok derecede köhne, ceki teknelerdi. Bütün sahil vilâyetlerimizin valileri bundan şikâyet ediyorlardı. Nitekim İstanbulda Zaptiye Na- tecrübeli ve muktedir ricalden Hüseyin Nâzım, Suriye Valiliğine tayin olunup gitti- ğinde, oralarda gördüğü noksanları rare sırada Berutun ve Suriyenin deniz muhafaza vesaitinin hiç mesa- besinde bulunduğumu da arz ve iş'ar etmiş ve altı, yedi kıta yeni ve yollu gambot gönderilmesini temenni | ey- lemişse de Bahriye Nezareti aldırış bile etmemişti. (Arkan var.) Yarın: SURİYE MESELESİ Ahdülkamit: İkinci bir Sike iskelesi,, muaheder” yapmı- yacağım! diyor. — Kayser Vil helm'in İstanbulu ziyareti. Zamanın yırttığı perdeler Aleyhimize kurulan hıyanet tuzakları birer birer meydana çıkıyorlar Türk topraklarına hiyanet ettik- ten sonra kaçarak sınırlarımızın dışarısında Hoybun, Taşnak, lâfet, Demokrat, Salâhiye ve dal yüzlerce sanlar altnda bir takım kümeler yapan, hudutlar üzerinde kendi halinde yaşayan yüzlerce köy ve köylüleri perişan eden sü bozukların iç yüzünü zamanın eli perde perde açmaktadır. Bir vakit- ler Kürtleri nı yana kitapları burada saymak bile uzun olur. Fakat son zamanda Süriye” de Mesut Fani imzası altında çi- kan ve Kürtlerin öz Türk oldukla- rını anlatan bir kitap var ki Suriye gazeteleri bundan uzun uzadıya bahsetmektedirler. Halep'te çıkan Türkçe bir gazete bu kitabın bir rafmdan sarfedilen mesai daima mevzuubahis olmakta idi. Filvaki bu ajanlar bir Kürt - Ermeni te- karrübü siyasisinin olmuşlardı. O maksatla ir “Mod Fold,, Bağlar Te iki millete mensup bazı kimseleri toplamış, onlar da kıza bir müna- ze kaşadan sonra Hoybun, yani İstik- | lâl namı altında bir Kürt - Ermeni cemiyeti teşkiline karar vermişler» di. Bu cemiyet Kürt o harekâtın: tanzim edecek, ona milli bir şekil verecek ve bu suretle, mümkünse Türkiye'den şark vilâyetlerini ayı- rarak bu devleti zaif düşürecekti, 1927 senesinden itibaren bu teş- kilât kai şeklini buldu ve Mösyö Papozyan'ın riyaseti altında faali- yete geçti. Ermeni Taşnaksutyon komitesi bu teşekkülün kuvveden file çıkması için pek ciddi alâka- dar oldu. Filhakika, bu işte Erme- ni milletinin menfaati için istifa- de edilecek bir fırsat mevcuttu: | Kürtlerle Türklerin Ermenistan'ın teşekkülünü elbette teshil edecekti. İngiliz zabitleri tarafından teşci olunarak, bir kaç şahıs o Ermeni Taşknaksutyon iteşinin emri al tında çalışmağa Kürtler namına muvafakat ettiler. Programlarında a maddeler de vardı: Ermeni milletile O mevcut bilu- mum suitefehhümleri izale etmek, İran hükümeti ve kardeş İran lanmak, — Kürtlere Irak'ta ve Suriye'de intihap kanunu ile hu- kukla iktifa eylemek ve onlar için bu yerlerde hiç bir hakkı siyasi ta- lep etmemek ve Irak, Suriye hükü- metlerile hoş geçinmek. Muharrirlerin üzerinde tevakkuf etmek istemi- yorum. Zira onlar Kürt harekatı üzerinde müessir olmak ve bu su- retle Ermeni komitesinin mali yar- dımmdan — istifade etmek için mümkün olan her şeyi © yaptılar Komitenin cemiyetini celp maksa- dile Hoybun cemiyeti Türkiye ve Türk milleti aleyhinde tahkir ve if- tiralarla dolu bir kaç risale de neş- retti, Bir taraftan Türkleri tahkir | ederken Ermenilere o kadar okşa- yıcı sayfalar ayırdı ki bu şarkkâri işim içimde biraz samimiyet oldu- ğundan bile herkesi şüpheye dü- şürdü. İşte Hoybunun altmeı risalesin- den bir kaç parca - Bunları tercü- meye lüzum görmedik - Tâşmaksutyon komitesi cep harç lığını kasınca Hoybun 9 neşriya- | MİLLİYET PAZARTESİ HARİCİ HABERLER Almanyada Şiddetli tedbirler Devletin haysiyetine taar- ruz edenler idam edilecek! BERLİN, 23 (A-A.) — M. Geeri matbuata şu beyanatta bulunmuşt Bundan sonra devlet ve milli sosya- lizmin desteklerine hücum eden her- kes en kısa bir zamanda hayatını kay bedecektir. Bunlar halkmda kanun gayet seri ve gayet müessir olacaktır. Bundan başka, narırlar o meclisi AL man kabinesi bu tarzda hareket eden ler ve hatti, devletin haysiyet ve oto- ritesine fecayi yapılıyor diye propa - zanda yaparak taarruza kalkıtanlar i- çin hususi mahkemeler tarafından i- dam kararı verilmesi için bir kanun lâyihası verecektir. Ayrıca da bilkas- şa btilile hizmet için milli asyali tarafından yapılmış olan ürümlerin davasmı ilga ve mahkü- li af için başvekile salâhiyet veren bir kanun yaptık. Silâhsızlanma M. İlemienilun temas- ları ne netice verdi? LONDRA, 23 (A.A.) — M. Arthar be e Prague ve Munich'de ya üşmelerin heye 8 umimiieei deriler eleği irak. ma muahedesi lehine olduğunu bildir miştir. Bununla beraber gelecek mü- zakerelerin muvaflakıyetle biteceği hakkında henüz endişe duymaktadır. M. Henderson bazı meseleler hakkın da bir anlaşma olacağını zannediyor. En ciddi müşküllerle karşılaşacak o- ın noktalar, muahedenin müddeti ile ruz edici silâhlardan vazgeçilme- si ve imha edilmesi meseleleridir. Romada temaslar | Macar başvekili Romada bekleniyor ROMA 23 (A.A.) — Macar baş- vekili ve hariciye nazırı M. Gomboes ile M. Kenya sak günü işin bekleni- İtalyanm Moskova sefiri M. lico da, M. Mussolini ile Potemikirie- nin görüşmelerine sebep olan ve İtal ya ile Sovyet Rusya arasında yapılma münasebetile Amerikanın ticaret müvazenesi bozuldu VAŞİNGTON, 23 A.A. — Ağus- tos 1931 denberi ilk defa olarak Amerika ticaret müvazenesi bozuk tur. Hazirâin aymda ihracat 119, 900,000 dolar, ithalât ise 122,000, 000 dolardır. İle Bulgaristanda bir tevkif SOFYA, 23 A.A. — Bulgar A- jansı bildiriyor: Polis tarafından alınan şiddetli tedbirler sayesinde meb'us Hüseyin Galibofun katili olan Ali oğlu Veli tevkif edildi. Katil Bulgaristan as elen ve Kuş kavaklıdır. Hâdisenin sebebi şahsidir. Galibof katile 40 leva nına döndü. Polis birçok tevkifat yapmıştır. MADRİT, 23 ALA. — Faşist be- yannameleri dağıtan dört kişi tev- kif olunmuştur. tına nihayet verdi. Zaten İngiliz siyaseti şimdi şar- kı karipte bir istirahat devresini muvafık görmektedir. yoruz ki ecnebi intirikaları, bun namı altında bir teşkilât icat ederek istifadeye kalkıştı ve gene ecnebi intirikaları o harekete bir milli mahiyet maskesi takmağa ça- hıştı, Yangın söndürüldü ve mücrimler şiddetle cezalandırıldı. Fakat te- büsün hakiki failleri tehlike ha- inde kaldılar, Yeni bir suikast hazırlıyorlar. Bundatı dölü iMiiyatkiir alma. lr ve faziletlerle - dolu şu necip Hoy- | 2 TEMMUZ Tayyare ile Dünyayı « dolaştı Tek gözlü tayyareci Post rekoru kırdı NEW-YORK, 23 (AA) — Tek gözlü tayyareci Willey Post dün, gece yarısı dünya etrafında seyahatini tab- min edilen vakitten bir saat evvel biti- rerek gelmiştir. Bu suretle Post dün- yayı 186 sant 50 dakika dönerek ve Gat (7 e beraber 1831 de kendi yaptığı re koru 22 sant azaltarak Floyd Bennet iştasyonunda 30.000 kişilik bir halk kütlesi tayyareciyi kar- şılamıştar. Ön sırada Madam Post ile tayyare- ni durdurmağa ancak vakit le &r. Tamamen nikbin bir halde bulunan halkın allışlarına cevap vermek için bir kaç kere kalınmış, sonra oto- mobille New-Yorka gitmiştir. hat 15.400 mildir. Hatıra me hücum ederek tayyareyi parça Ne diyor? NEW.YORK 23 (A.A) — Wiley Post hava iyi olursa dünyayı tayyare i- le dönmenin dört büyük günde kabil 0- İacağım söylemiştir. Tayyareci yeni yaptığı bu rekoru kırmak üzere bir te- şebbüse daha girişeceğini ilâve etmiş- tir Yunan borçları Hamillerle müzakerat tekrar başlayacak mı? Lausanne muahedesi zafer ve kurtuluş abidesidir Fevzi Pş. Hz. ile Hariciye, Dahiliye vekilleri ve Recep Beyin ihtisasları “ Lausanne'da kazanılan haklara sahip kalmanın bugün tek yolu inkılâba bağlılıktır ,, ANKARA, 23 (Telefonla) sanne mual in onuncu — Lan . mü münasebetile Hakimiyeti Maze Hariciye vekili Dr. Tevfik Rüştü Be- yin, Adliye vekili Saraçoğlu Şükrü Beyin ve Hariciye vekâleti erkânmın bu şerefli yıldönümü münasebetile ale o Bancu yıldönümünde her Türk feda- sirlik ve şeref dolu yakın bir mazi yi gurur ve iftiharla düşünecektir. Büyük harpten sonra mağlüp millet- ler esaret muahedeleri; ken yalnız bir millet, yıl savaştı. Yorgun ve silhları alın. maş Türk ordusu daha dört yl kah. ramanca çarpışarak şerefli tarihine alim bir sahife daha ilâve etti. ya ve Dumlupınar zafer sütunları üs tünde yükselen yüce bir zafer ve kur- tuluş âbidesidir. Türk ordusu binler. ce evlâdı vererek kurduğu büyük ve onun anlattığı hürriyet ve ATİNA, 23 (A.A.) — Matbuat, Yu nan borçları için İngilir hâmillerile yapılan mükâlemelerin — inkıtamdan bahsetmektedir. M. Çaldaris dün gazetecilere şa beyanatta bulunmuştur: — M. Meximes ile M. Loyerdos'un Londradan dönmüş olmaları müzake relerin kat'i bir surette inkıtan uğra- dığını ifade etmez. Kondradaki Yu- nan sefareti vaartasile alacaklılar gru- bu ile temasta hulunmakla devam e- deceğiz. Müzukerata, © ortaya çıkan meseleler halledilir © edilmez tekrar başlıyacağız. Kavalada bir hâdise KAVALA, 23 (A-A.) tenin hususi muhabirin: ! göre, bir tütün müesezesi işçilerinin | bir kısmını çıkarmak istemiş, işçiler fabrikadan çıkmak istememişler, içe- riye kapanmışlardır. Avusturyada tevkif edilen Alman VİYANA, 23 A.A. — Polis, bir barda isminin kont d'Alwensle- ben olduğunu söyliyen fakat hüvi- yeti henüz tesbit edilmemiş olan bir Almanı teykif etmiştir. Zannedildiğine göre bu, Tyrol' da Heimwehren'lerin reisine sui- kast yapanlardan birisidir. murslrs Almanya ile Romanya uzlaşamadı BÜKREŞ 23 A.A. — Almanya ile Romanya arasında daha sıkı bir iktisadi mübadele için yapılan müzakereler neticelenmemiştir. Dün, Romanya başvekili Alman sefirine Almanya hükümeti tara- fından yapılan tekliflerin iktisadi münasebatı düzeltecek mahiyette olmadığını bildirmiştir. Almanya ve 4 ler misakı BERLİN, 23 A.A. — Yarı resmi Correspondance Politigve, dörtler misakının bir anlaşma ve teşriki mesai iradesi gösterdiğini, Alman ya'nın ayrı ayrı da olsa bu vadide her türlü temayülleri memnuniyet- le karşılıyacağını hatırlatıyor. Böyle bir misak, imza atanların hukuk ve menfaatını gözönüne | almıyan münferit mukaveleleri | bertaraf edecek Bir zenci Koç edildi KALEDONYA, (Miçsiçipi) 23 A.A. - Halk, beyaz bir kadına haka ret ettiği iddiasile bir zenciyi linç ederek asmıştır. M. Troçki M. Troçkinin şehrimizden Av- rupaya hareket ettiğini yazmıştık. Fransız gazetelerinin verdiği ma- lümata göre sabık Rus harbiye komiseri İtalyada zevcesini tedavi ettirdikten sonra Korsika adasma gidecek ve bir müddet orada otu- racaktır. M. Troçki bundan sonra tekrar İstanbula dönecektir. Marsilyada nasil karşılandı? MARSİLYA, 23 A,A. — Trotç- ky'ye karşı alınmış olan hudut ha- rici kararı kaldırıldığından, sabık halk komiseri Marsilya'ya geldiği vakit, alelâde bir yolcu olarak karşılanacaktır. istillüli her an müdafaaya hazardır." Recep Beyin ihtisasları Recep Bey de ihlisaslarını şöyle an atıyor: manm bu şartlarını biz Lausanme'da tamamladık. Çöken Osmanlı impera- torluğunun 50n asırlardaki yaşayışın- da bu hakların yarısından fazlası yok tu. Bugün büyük harbin mağlüp der- letlerinin hiç birinde ve harpten ga- lip çıkanların bir kısmında da kabul ettiği Sevr'e bakmak lâzımdır. Sevr bize milli hudutları vermiyor. du, Sevr Türkiyeden milli ordu yap- mak haklımı kaldirryordu, Sevr milli iktsadımızın, milli maliyemizim, Ki adliyemizin ve milli terbiyemizin içindeki ve üstündeki ecnebi ellerine gelik eldiven takıyordu. o Sevr'e göre milletçe esir olacaktık. Dünya üzerin- kıymeti de milli iradenin ve milli e- nerjinin eseri olmasıdır. İstiklâl hak- In zorla kazandık ve onları .au- tescil ettirdile.. Lausanme — bakışla Türk milletini gösterir. Ancak Lausanne zaferi mem leket içindeki büyük inkılâp eseri i- le tamamlanmamış olsaydı felâketin i durdurmak gene kabil olamaz- Luwsanne'da kazanılan haklara sahip kalmanın bugün tek yolu inkılâba bağlı- İkter, Lausanme'nm kazanıldığı günü a narken büyük harp bozğunu günleri- nin zehirlerini teneffür eden göğüs lerimizi inanma ve bi p renler ve Lawsann'ı başaranlara min- net olen.” Hariciye ve Adliye Vekillerinin intibaları.. Doktor Tevfik Rüştü Bey intibaları- nı anlatan yazısının sonunda ezcümle İemektedir ki: Yunanistanda 12 kişi tevkif edildi SELANİK, 23 (A.A.) — Bir gazelenin hususi muhabiri, Yuna- nistan, Mısır ve Fransaya mal gönderen büyük vegizli uyuştaraca maddeler fabrikaları meydana çıkarıldığını bildirmektedir. * On kişi tevkif edilmiştir. bir başçavuş vardır. İçlerinde bir jandarma zabit vekili ile ATİNA, 23 (A-A.) — Venizelosa karşı suikast yaptığı şilphesi e tevkif olunan kumandan Kikaias ayine biz delil olmadığı için ser- best bırakılmıştır. Film stüdyolarında grev HOLLYWOD, 23 (A.A.) — On bir film söüdyelarının mütehas- sısları grev ilân etmişlerdir. maktadır. kesine maruz kalmışlardır. Bu grevden 27.000 işçi müleessir ol- Ve bir çok artistlerin mukavelelerinin feshedilmesi tehli- Fransa bir dönüm | Çivril'deki zelzele Noktasında (Başı 1 inci sahifede) da manevi bir bağ idi. İnişli çıkışlı yollardan yürüyen bu münasebet Hit- ler Almanyada iktidara geçinciye ka- dar devam etti. Bu gürültüçü devlet adammın Almanyanın mukadderatını “lerine alması Ayrupn tarihinin dö- nüm noktalarından birini teşkil ede- cektir. Bir defa gürültüsü ile Fransa- yı korkuttu. Sonra bir takım icraat e Ruslar o gücendirdi. iki devlet tedricen bir lar. Bu cereyan bir ittif, dayanacak mı? Bunu hâdiseler göste- recek. Ancak bugün Fransada iki ce- reyan vardar: iri Herriot tarafından temsil edilen ve her ne pahaya olursa olsun behemehal Amerika ve İngiltere ile beraber yürünmesi fikrini ilkizam e- den zümredir. 2 — Diger de Rasra ile anlaşmıya ehemmiyet verenlerdir ki bunlar da şimdiki hükümeti teşkil eden Daladier ve Paul - Boncowr taraftarlarıdar. Hemen şu noktayı izah etmek lâ- zımdir ki bu iki siyaset biribirile tezat a hiçte > si demek Mina Framsa ya bir yo- lu, yabut diger yolu takip etmek gibi bir vaziyet bulunmuyor. daha büyük ehemmiyet at i noktasındadır. Filhakika Fransa, İn- dostluğuna büyük kıymet ve ehemmiyet atfediyor. Fa- kat Amerika Fransa ile siyaset yolun- da teşrikimesai etmiyor. — İktisat ve maliye yolunda da ayrılmışlardır. A- imerika enflasiyon yolunu tutmuştur. Fransanın da kendisine uymasını isti- yor. Fransa esasen bir © enflâsiyon tecrübesi yapmış ve Fransız rantiye- (Başı 1 inci sahifede) Hide ve İzmirde zelzele felâketze- delerine yardım için teşekküller yapılmış ze bunlar derhal faaliy- ie geçerek inne dercine başlamış A BENIZLİ, 23 A.A, — Çivril ka- zasındaki zelzele hakkında bura- ya gelen mütemmim malümat tah- ribatın çok olduğunu göstermek- tedir. 14 köy temamile mahvol- naklonmuş hafif yaralılar mahal, linde tedaviye alınmıştır. Zelzele neticesi 87 sığır, 31 eşek ölmüş ve bir çök hayvan - Belki de rejim için bile tehlikelidir. Fransayı ziyaret et- meyince bu yolun tehlikeleri iyice an- laşılmaz. Bu mücbir zaruretler altın- dadır ki Fransa Rusyaya doğru mey- letmektedir. Ve Londra konforansı da bu yeni cereyana daha ziyade hız vermiştir. Bunun gelip nereye kadar dayanacağını ancak hâdiseler göste. vecektir, Ahmet ŞUKRU