9 Temmuz 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Üç sadrazamın ihtilafı a ye Abdülhamidin açmazlarından biri. — Sail Paşa, ne fikirde? — Kâmil Paşa, ne diyor? Sultan Hamit, Yemen Valisi Hü- seyin Hilmi Efendinin (Hüseyin Hil mi Paşa, daha o zaman vezir olma- mıştı) İâyihasını alınca, düşüncelere dalmıştı. Hüseyin Hilmi Paşanm tek- İifi bir çok cihetten düşünülmeğe de- ierdi. Yemende, hükümetin daimi mu rakabesi altında olsa dahi, yerli bir idare tesisi, bir nevi ademi merkezi- yet olmıyacak mıydı? Monarşi ile a- demi merkeziyet, bir arada nasl te- Hf edilebilecekti ? Muhtelif unsurların mütekâsif bu- lunduğu ve sik sık kıyamlar, lerle hükümetin başmı dertlen der- ds sokan daha bir çok vilâyetin de adömi merkeziyetle idarelerine yol açmıyacak mıydı? Padişah, müteredditti. merkeziyet, ona şüpheli, görünüyordu Hünkârm dolaplarından, yaptığı açmazlardan biri de mühim şeyleri .eodiliğinden kestirip atmıyara! r, me olmaz! Diye eski sadrazam- lardan ve bazı ricalden sorup tahkik etmek ve ileride itirazgüna İâkir- dılara mahal bırakmamaktı. Fakat işin en garibi, bütün bu sorup soruş- turmalarına rağmen metice, yine ken ki istediği şekilde çıkardı! Sultan Hamit, Hüseyin Hilmi Pa. şanın lâyihasını mazul sadrazamla- rından — küçük lâkabiyle maruf Sait Paşa ile Kıbrıslı Kâmil Paşaya gön- ie hususi surette fikir ve mü- larını sormuştu. Sait Paşa, malüm olduğu üzere bin dereden bin bir su getirerek, yu- murtaya kulp takarak Paşanın yaz- dıklarını tenkit Sait Paşanın fikrince: Yemen Va- lisinin dediği yapılırsa, şimdiye ka- dar devletçe, memleketçe ihtiyar e- dilen hayati, mali bunca fedakârlık- ların hepsi mahvüheba olacaktır; Yemen, elden gidecektir; Halbuki “ciheti camini islâ hükmüne binaen hilâfeti muazzama- nım Hicazda ve bütün Arabistanda Bu ademi tehlikeli ww saltanattan idaresi lâzım gelmek- ted enaleyh orada bir muhtariyet idare ihdası mülken ve siyaseten, ma- nen ve maddeten mahzurları, mazar- ratları dai olacaktır. Kâmil Paşaya gelince, müşarüni- leyhin lâkırdısı gil ve muhtasar satırlık vermişti : ihtilâl. | du Köşküne | Mor hakkı (üdiiliyee) tedir. Yemenin merkezden uzaklığı ve ahalisinin ekseriyetini İslâmlar teş- kil etmekte ise de ırk, unsurdan baş- ka mezhep ibtilâfı hasebiyle devleti aliyenin idaresine boyun eğmeyip da- imi bir temerrüt ve isyan halinde ya- şadıkları ve Yemen sahillerine göz diken, ticaretine el atan bazi devlet- lerin 'de bu imtizaçsızlığı körükledik leri ve ayni sebeplerden dolayı salta- Batı seniyenin mutazarrır olageldiği cihetle sağlam . ve esaslı şernite bağ- lanmak - ve devletin nezareti ve mura- kabei daimesi altında bulunmak üze re sarf dahili umuru hususlarında bir idarsi mahalliye ve muhtareye müsa- ade buyurulması münasip olacaktır, Kâmil sonradan neçrettikleri bu hususu, mültalen keyfiy, dense mesküt geçmiş ve ancak Ye- men meselesine temas eden resmi ve umumi beyanat sırasında ayrıca e hemmiyet verilmiyerek muhlasarca bahsedivermişlerdi. Mutlakiyetle idare olunan bir mem- lekette sonunda ademi merkeziyete yol açabilecek mahalli idarei muhta- reler tesis ve ihdası gibi gayet mü- him bir meselenin “hatırat” larında tamik ve tafsil edilmeyişi şayanı hay- rettir. Benim hatıralarım, başlangıçta arzetmiş olduğum gibi sene, gün, & rih takip eden, günlerin ibresine ta- kalı bir silsile hatırat değildir. Os- manlı tarihinin, benim tesbit ettiğim ve şahidi olduğum devre ait vekayi, hâdiselerdeki gizli ve karanlık k muş noktalarını : tabii ıttılam olanla rı « tenvire çalışacağım, demiştim. İşte bu hâdise, bunlardan biridir. Acaba, niçin Kâmil ve Sait Paşa lar, “hatırat” larında Yemen mesele- sini mevzuu bahsetmediler? Efkârı urmumiyeyi bu hususta tenvir etmek borçları değil miydi? Zannedilmek lâzım gelir ki mese- le mühim olmakla beraber daima bi birlerile zı4 giden, ayrı ayrı politika takip eden Sait ve Kâmil Paşalar, Sultan Hamidin kurduğu bu dolap yüzünden şiddetli infiale düşmüşler di. İli eski sadrazam, belkide Sul- tan Hamidin, kendilerini çürük tah- taya bastırmasını, senelere rağmen çekememişlerdi! Ayni tarihte, yani 1317 senesinde makamı sadarette bulunan Halil Ri- ve Sait Paşa © merhumlar, hatıralarında her ne fat Paşa da ayni girdaba düşerek hayli sıkıntı. çekmişti. (Arkası var) Üç mim ihtilafı e Sait ve Kâmil Paşalardan sonra sıra Halil Rifat Paşada. — Halil Rifat Paşanın meziyeti. — Abdülhamidin “uğurlu sad- Hususi hastahaneler de bir hal ve yola sokuluyor Talimatname bugün bitirilecek Tevfik Salim Paşanın beyanatı - Hususi hastahane sahipleri ne istiyorlar? Hususi hastaneler hakkındaki kanu. nun tatbikatma başlanabilmek üzere bir talimatname bazırlanacağı raalümdar. Talimatnameye esas olmak üzere hu- susi hastanelerin noksanlarını ve ihtiyaç- larmı teshit etmek maksadile Sıhhiye snüdiriyetinde Etihba Odası reisi Tevfik Salim Ps. nm riyasetinde Guraba has- Ömer Lütfi, Cerrah- Beylerden mürekkep bir komisyon haf- tanın muayyen günlerinde toplanmak- tadır. Komisyon bugün Sıhhiye müdi- riyetinde son içlimaı yapacak ve hazır. layacağı raporu Sıhhat Vekâletine gön- derecektir. Dr. Tevfik Salim Ps. dün bir müharri- rimize Komisyonun mesaisi etrafında $u izahatı vermistir: Tevfik Salim Pı. nın izahatı — Hususi hastaneler kanunu bu ke bil sıhhat müesseselerini bazı Tüzumlu takyidata töbi tutmuştur. Bu O takyida- tn nerelerden ibaret olacağını etraflıca izah eden bir talimatname hazırlanacak- © tr. Talimatname hansi sıhhat müesse- #elerinde ne sibi alât, edevat ve ecza © bulundurulması mecburi olduğunu kat'i ihzari malümatı toplamağa çalımak- “tadır. Yarın (bugün) son içtimarızı yapacağız ve raporumuzu Sıhhat Vekâ- İletine göndereceğiz.” Hasusi Kilatler ne diyorlar? hususi hastane Dr. Şu suretle izak etti: — Musuri hastaneler için evvelce ya- pılmış bir kanım vardı. Yeni kamun, bu kanunun bazı maddelerini değiştirmek” tedir. Mamafih, hiz canr itibarile yeni kanunu yalnız halkın değil hususi has tanelerin de lehinde olduğu kanaatinde yiz. Tevtir Satım Faşa â bir hususi hastanede nranan evsafı haiz olmıyanlara artık yer kalmı- yacak demektir. Yeni kanunun ve talimatnamenin da- ha ziyade yeniden acılacak hastaneler için hazırlandığında şüphe yoktur. E velce arılmış ol eler, esasen ka- nunun lüzum ei taliyidata tâbi | Avusturya kabinesi yeni İ respondance Politigue Avustary. MİLLİYET, PAZAR 2 TEMMUZ. HARİCİ HABERLER Yermulile Şiddetli tedbirler Çaldaris millete hitaben bir beyanname neşretti ATINA, 8 A.A. — Atina Ajansı bil- diriyor: Selânik intihabatmım meticesi alındıktan sonra matbuatta baş gösteren mücadele üzerine hükümet bugün gaze- teler vasıtasile millete hitaben bir be. yanname neşretmiştir. Bu beyannamede bilhassa diyor ki: “Hükümet, nüfuz ve kuvvetini 5 mart intihabatı neticesinde beliren milli hü- küm ve karardan aldığından mali vazi- yeti düzeltmek, dahilde birliği ve yüksek liği temin etmek maksadım güden gay- netle devama kati surette “Hükümet kendisine karşı irticikâra- ne bir mücadeleye girişmek hattâ M. Venizelos'a karşı yapılan ve herkesten evvel bizzat hükümet tarafından takbih olunan çılçınca suyikasti hu - mücadele | için bir vasıta gibi kullanan muhalefetin | ittihaz ettiği politika tabiyesinin doğur- duğu Yeni ve aykırı hall ne dikkati celbeder. Muhalifler memleketlere karşı Yunanistanın haysi- yetini kırmak için bu suikasttan istifade | etmekte hiç hir tereddi stermer İerdir. Fakat bu hareket hükümetin kü vetli, azimkâr tavar ve vaziyeti sayesin- de akim kalmıştır. Mürteciler bu yolda devam edecek 0- larlarsa hükümet cumhuriyet idaresini ve parlamentarizm rezimini korumak i- çin gerek olan tedbirleri almaktan çekin. miyecektir." Yunan barçları ve mwhalefet — | ATINA, 8 — Dün hükümet partisi. ne iensup bir gazete muhalifi kümetin borçlar hakkında takip eti siyaseti ve hâmillerin, Yunanistanın vin. Ni iktıdarinin fevkinde bulunan talepleri: nin muzakeresimi kabul etmemek yoh daki kararini tamamen tasvip nm olduğunu bildirmekte idi. Fakat hâmil. lerle cereyan etmekte olan müzakeratta tasvip etmi- hakikate uy- gun olmadığını bildirmişlerdir. Diktatörlük mü teklif edildi? lemiş ve kabineyi şiddetle tenkit etmiş. i “Roosevelt ve 1933 M. Hitlerin Yeni bir nutku “ İhtilâl daimi bir hal olmalıdır.,, BUKREŞ, 8 A.A. — Volff Ajansı mu- N ielefonla Anadolu Ajan: "Saşvekil Hitler, dün Alman konferansı münasebetile bir nutuk söy- lemiş, iktisadi meseleler hakkında milli sosyalist devletin görüşlerini bildirmiş- tir. Başvekil şöyle demiştir: till daimi bir hal olmalıdır, fakat ibtilil dalgası, tekâmül nehrinin yatağına sevkedilmelidir. Bugünkü vaziyet düzelmeliğir. Vazi- yeti idare ederler, milli sosyalist devlet telikkeitine yükseltilmelidir. İyi iktısatçıları, henüz milli sosyalist değil iseler iş başından ayarmalıdır. Hitler mutkuna şöyle bitirmiştir: “Fırka şimdi devlet olmuştur.” Sistemi,, M. Mussolini yeni bir makale yazdı MILANO, 8 A.A. — Popolo d'italin, M. Mussolininin “Roosevelt ve sistem” isimli bir makalesini neşrediyor. Mus- « selini, bu makalede, Amerika O cümhür reisinin devletin milli iktisat işlerile weş | gul olamamazlık edemiyeceğini #öyledi- gine işaret ediyor. Filhakika, faşizm, ibtilâl ile beraber, bugün Amerikada ortaya | çılemiş olan müşkül meseleleri hal için teşkilât yap- maştır, M. Roosevelt, gençliği karar ve cesa- ret ile mücadeleye davet etmekle, faşiz- min kullandığı usulleri tatbik ediyor, ÜZERİ ele Fransız meclisi tatil PARIS, 8 A.A, — Parlâmento henüz bir karara bağlanmamış olan son işleri- ni de çıkarıp bitirdikten sonra bugün ak- şam üzeri müzakerelerini tatil edecektir. e Paraguay - Bolivya harbi tir ATINA, $ — Nazırlar meclisinde »- diktatörlük ilânını tek. | Fakat M. Çaldarisin şahsi müdahalesi | ve muhalefeti üzerine teklif o reddedi miştir. Diktatörlüğün derhal ilânı tiyenlerin başında Hacı Kiryako vardı ——e— — Tethişçi Hareketlere karşı bir emirname hazırladı VEYANA, 8 A.A, — Kabine, iktısadi rr meri cürmü meş mahkemelerine ekler, 3 aydan altı aya kadar hapis cezasile Ce- zalandırılacaklardır. Almanya - Avusturya VİYANA 8 A.A. — Vangoin bir beys- natta bulunmuştur. Bu beyanatta Alman ya ile Avusturya münasebatmın ancak her iki tarafca Avusturyanın müştakil kalması lüzumu anlaşılınca düzele- ceğini söylemiştir. Gümrük ittihadi VİYANA, 8 A.A, — Uofficiense Cor caristan arasında hir gümrük yapılacağını dair Macar mambalarından çıkan haberleri tekzip etmektedir. —— — Silâh yarışı! Amerika 1935 ten sonra serbest kalacakmış... rar teedit etmiyecektir. Bu itilaf 1935 senesinde bitecektir. O tarihten sonra o Amerika tamamen serbestii hareketini muhafaza edeceğini ve emniyeti için lâzım gelen bir donmn- ma vücude getireceğini bildirmektedir. Diğer taraftan Tokyodan gelen habar. ler Japonyanın da ayni niyette olduğu- na bildiriyor. Japonya, Amerika ile ay- | ni kuvveti bulundurmak istiyor, Ameri- | ka buna muvafakat etmediğinden bugün- kü mukavele biter bitmez Japonya de- niz kuvvetlerini arttıracaktır. Bu suretle iki sene sonrn yeniden bir silahlanma yarışı başlıyacak demektir. Bu yarışa İnrilterenin de yabancı kala mıyacağı ve kuvvetli rttırmak mec bariyetini duyacağı tahmin ediliyor. Vaşingtondan gelen haberler Ameri: | kanın artık sölâhları bırakma konferam- | sına irzişahit göndermiyeceğini bildir. | mektedir. Bu nokta büyük bir ehem- | miyetle karşılamını: olarak acılmıslardır. Hususi hastaneler. de röntken, liboratuvar, ameliyathane gibi en lüzumlu tesisatın ikmal edilme | et tabiidir. | Yeni talimatnamede hususi hastane- ler için konulan taleyidatın çok lüzumlu şeyler olduğun şüphe etmiyoruz." Şişli Sıhhat Yurdu idaresi de bize şu cevabı verdiz — Hususi hastanelerin yeniden ne i takyidata tâbi tutulacaklarını bil. Kanun heniz bize vehliğ edi İ liler, Bolivyalıların 3 hücumunu püskürt /Mütehassıslar neler “İM. Litvinof Paris'te | setinin Fransada gitgide daha eyi | edilmesine ve Rusyanın son mus ASSOMPTION, 8 A.A. — Paraguay- müşlerdir. 500 Bolivyalı maktul düşmüş tür. Tavsiye ettiler (Başı 1 inci sahifede) ru değildir. Mütehassıslar bilhas- sa tevhidin pek isabetli olduğunu raporlarında açıkça ( zikretmiş- lerdir. Mütehassıslar merkez teşkilât nım tadi dair bazı tavsiyelerde bulunmuşlardır. Merkez (teşkilâ- tında mevcut umum müdürlük muavinlikleri yerine bir tütün,bir satış müdürlüğü, birer idare, tuz istihsal ve ispirto imalât (o müdür- Tükleri adile esaslı beş müdürlük T.D.T. Cemiyetinin faaliyeti ANKARA,8.A.A.—T.D.T. cemiyetinden: T. D. T. cemiyeti umumi mer kez heyeti bugün de umumi (kâtip Ruşen Eşref Beyin reisliği altında toplanarak klavuz komisyonundan anket sözleri üzerine gelen karşılı klavı seçme işini ileri götürmeye ça" laşmaştar. Umumi merkez heyeti yarın da saat 16 da toplanacaktır. Türkiye - Avusturya takas itilâfı | VİYANA, 8. A. A. — Nazırla r meclisi, Türkiye - Avusturya ta has itilâfım tasvip etmiştir. Muhafızgücü bisikletçileri Denizlide| DENİZLİ,8. A. A. Muhafı zgücü bisikletçileri dün saat 22 bu. | çukta buradan hareket etmişlerdir. i Denizli bisikletcileri ve sporcu- | lar kendilerini uzaklara kadar gid erek teşyi etmişlerdir. Tahsil görmüş bir hırsız tutuldu İZMİR, 8. (Milliyet) — Mani sa, Afyon ve Kasabada müteaddit sirkatler yapan, İzmirde 27 evi so yan İstanbuldaki Feyziati lisesinin sekizi, Hasan 24 yaşındadır. Hırsızlığa meğe başladıktan sonra giriştiğini ji sınıfından çıktığını söyle yen Afyonlu Hasan yakalanmıştır. Tireli Fatma isminde bir kızı sev- itiraf etmiştir. Bursa sergisi yarın açılıyor BURSA, 8. (Telefonla) büyük merasimle açılacaktır. Bursa sergisi pazartesi Ser gi yerli dan müracaatlar kabul edilmemek tedir. Sergiye iştirak | i saat I4,5ta kâmilen tutulmuş olduğun n gelenler çok kalabalıktır. Otellerde yer kal mamıştır. Doktorların Bursada tetkikatı BURSA, 5(Telefonla) Gülhane Seririyatı 26 doktor, muallimleri Nüzhet Şa kir E.le birlikte ü stajyerlerinden im tedavisi hak- kında tetkikat yapmak üzere Uludağın tepesine çıkmışlar, geceyi orada geçirmişlerdir. Kaplıcalar. cemiyeti doktorlar şerefine Çekirgede bir ziyafet ver mistir. Askeri elbise nizamnamesi ANKARA, 8. (Telefonla) teşrin başında meriyete girecek ve değişti Üniversite kadroları anlaşıldı ANKARA, 8. (Telefonla) — caklır. Maarif müsteşarlığı Üniversite kadroları gazetelerle ilân edilecektir. Kadroların tatbikine 1 ağustosta başlana Askeri elbise nizamnamesi tatbike başlanacaktır. Eli mesi için nizamnamede 2 senelik bir mühlet verilmiştir. ew 31 temmuzda am ANKARA, 8. (Telefonla) — Avni B. in Maarif Müsteşarlığı ma karrerdir. Ancak müsteşar Salih Z eki Bey bir aylık mezuniyetini isti mal ettikten sonra bu memuriyetten çekilecek ve müsteşarlığa Avni B. asaleten tayin edilecektir. Köylüye yardım Bu sene “de banka buğday alacak ANKARA, 8 — Ziraat Vekâleti yeni sene buğday istihsal vaziyetile son dere- <e alâkadar olmaktadr. Wu semeki mah- sul geçen seneki gibi iyi ve bereketlidir. Zirnat Bankası bu sene de memleke- teşkilini ve mevcut şubelerin de bu müdürlüklere raptini tavsiye et | mişlerdir. Mütehassıslar inhisarla | İ rın mülhakat teşkilâtını & beğen- | mişler ve tadilât yapmağa lüzum görmemişlerdir. | Fabrikalara gelince: Cibali tü- | tün fabrikasında o bazı tadilât ve ıslahat tavsiye edilmiştir. Bu (ab. | rika eski olduğundan imalât ço- | galdıkça seneden seneye bazı ilâ- veler yapılmıştır. Yapılacak tadi- lât fabrikanın daba iktisadi bir şe kilde çalışması için teklif edilmiş- tir. Müskirat fabrikaları için mev- cultan azami bir şekilde istifade temini için bazı tedbirler tavsiye etmişlerdir. (Başı 1 inci sahifede) memleketlerin imzalamış oldukla- rı mukavelelere diğer devletlerin de iştirak edecekleri ümidini iz- har etmiştir. M, Litvinof, Sovyet Rusya siya anlaşılmakta olduğunu görmekle mesut olduğunu £ beyân etmiş ve Fransız - Sovyet misakının imza lihane teşebbüslerinin Eamie teveccühle karşı bu an laşılmayi bilhassa isbat o etmekte olduğunu söylemiştir. Sovyet hariciye komiseri sözü- ne devamla demiştir ki : “ Hali hazırda faaliyete bulu- nan veya faaliyetleri durmuş ©- lan beynelmilel konferanslardan ancak meşkük bir takım neticeler beklenileceği kanaatindeyim. M. Litvinof, Fransaya karşı şah san muhabbeti olduğundan bah- settikten sonra netice olarak şöyle demiştir * “ Rusyanın ne siyasi ve ne de iktisadi menfaatleri dünyanın hiç ir noktasında © Franseun men- faatleriyle çarpışmamaktadır. İ ii tetkik yapılmaktadır. Yunanistan | tin muhtelif mıntakalarmda — köylüden peşin para ile buğday satm alacaktır. Dünden başka közkülGin hükümete ©- lan vergi ve saire borçlarını buğday ver mek suretile ödemeleri lehinde tasavvur- larda vardır. Bu mesele özerinde yakın- da hir karar verilmesi muhtemeldir. Buğ day ihracatının arttırılması için de esas- ile yaptığımız ticaret mukavelesi muci. bince Yunan adalarına mühim miktarda | buğday satabileceğiz. Ayrıca Suriye de bizden her sene külliyetli miktarda buğ- —— Müzayede ve münakasa talimatnamesi ANKARA, 8. (Telefonla) — Devlet Demiryolları ami ai yeni müzayede, i halât talimatnamesi bugünki â Res mi gazete ile neşredilmiştir. ANKARA, 8. (Telefonla) — İlk tedrisat umum Ölem tayin edilen Reşat Şemsettin Bey bir hafta mezuniyetle — İstanbula gitmiştir. Razıp Nurettin B. in Amerika- ya gitmesi yakındır. Türk: ortodoksları ve M. Venizelos M. Venizelos'a yapılan suikast müna- sebetile Türk ortodoksların mamma a vukat Istimat Zihni Bey şu telgrafı çek- miştir: “Atina'da muhterem Venizeles Ce Me b ül Zem Ha ME Velimir “Aziz Istimat Zihni Efendi: | “Ben ve zevcem sizin lâtlen tevcih | z teveccühkâr sözlerinizden pek | mütehassıs olduk. Bu hususta en hara. | retli teşekkürlerimizi izhaz ve samimi | tahassüslerimizin kabulünü rica eyleriz.” | ys ea Baytar umum müfettişi ANKARA, 8. (Telefonla) — ! Trabzon vilâyeti İdarei Hususiye ıslahı hayvanat mütehassısı Bay tar Mustafa Bey merkezi Sıvas |, olmak üzere Baytar Umum Mü- fettişliğine tayin edilmiştir. hb Bulgaristanda Tevkifat Afyon ticareti yapan Er- meniler yakalandılar SOFYA, 8 AA. — Rusçukta oturan birkaç Bulgaria İskenderiyeden gelmit hir çok Ermeni afyon ticareti yaptıklr randan delayı zabıta tarafından edilmişlerdir. Polisler bu münasebetis er miktarda afyon ele geçirmiş “7 iler ve Bulgaristan zetecilere şu beyanatta bulunmuştur: “Ademi tecavüz ve mütecavizin tari” fi hakkındaki mi sonra Bulgaristanın vaziyeimiz hiç bir değişiklik olmamış 'İlk tedrisat umum müdürü Macaristanın ge vaziyeti | BUDAPEŞTE, 8 A.A. — Maliye ne | zaretinin Macaristanın mali vaziyeti hali le göre 13 milyon varidat fazlası vardır. Dünyaya kendimizi tanıt- mağa muvaffak olacağız BERLİN, 8 AA. — M. Goembeli