6 Temmuz 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Har hakkı (Milliyet) indir. Abdülhamit ve muhtelif unsurlar ie Abdullah Mansur! — Misyoner. İstanbul Kadısı kılığına giriyor. Hükümetin o müsamahasından yüz bulan ecnebiler, hemen her ta- rafta faaliyetlerine serbest serbest devam ediyorlardı. Yemen kıt'asına da Abdullah Mansur Efendi isminde bir İngi- liz misyoneri musallat olmuştu. Bu adam, Hükümetiosmaniyenin göz- leri önünde bildiği gibi at oynat- mış, çok işler görmüş, İngilter& he- sabına çok avlar avlamıştı. Abdullah Mansur, anasıl İngi- lizdi. Zengin, muteber bir aile o- lan “Bery,, familyası orlkânından ve Londradaki İlmühayvanat Ce- miyeti azasındandı. Yemende (Ha raz) kazasının merkezi olan “Me- nahe,,de otururdu. Ekser zaman- nı “Beytimüddei,, denilen kariye- de geçirirdi. Fakat bilhasen ken- disine işgüç edindiği kuşbazlık ve- silesile her tarafa gider, gezer, do- laşırdı. Çok para sarfederdi. Ya- nından hiç ayırmadığı, içinde tür- lü türlü mesaha ve sundaj aletleri ve kimyevi mayiat şişeleri bulu- nan büyük bir bavula vardı. Gezdiği yerlerde totkikatı arzi- yede bulunur, krokiler yapar, re- simler çıkarırdı. Her iki ayda bir defa “Hüdeyde, ye iner oradaki İngiliz konsolosile görüşür, pos tasını çıkartır, vazifesini munta- zaman ifa ederdi. Abdullah Mansur Efendi, yani Mister “Vayman Beri,,nin, İngil- tevsnin meşhur Entellicens servisi ca.uslarından olduğu muhakkak- tu. Son zamanlarda İraktaki faali- li Vayman Beri'ye, o zamanın Lâv- rens'i de diyebiliriz. Yemen çöllerinde, sahillerinde, bizim hükümetimizin memurları, su fıçıları içinde dalgın yatar, w- yurlarken, Abdullah Mansur Efen- di, zahirde Yemenlilere, O İmam Yahya'ya, hakikatte İngiltere â- mal ve menafiine hizmet etmekte- idi Mister Vayman Beri, sözde ih- tida ederek İslâm olmuş, beş vakit | namaz ve niyazında, dilde evrat, elde tespih, üç aylarda bile oruç tutar, âbit, zâhit, hayrı, (o bayratı sever, bir kimse gibi görünüyordu. Vayman Beri'nin Yemen Vilâ- yeti merkezi olan nefsi San'ada Hacı Ali Efendi isminde bir de arkadaşı vardı. O da, halis İngiliz adı Mister Herbret'ti. Sanki ihti da etmiş, San'ada yerleşmişti. , Hacı Ali Efendi, San'ada, eks0- kanin Yaka iler Sey İdrle e mi nasebat ve muhaberatta bulunu- yordu. Hükümetiosmaniyenin mül- ki, askeri, büyük, küçük memur larile de görüşür, ahbaplık ederdi. ederdi. Mister Herbret, gizli gaye ve mak- sadına irişmek için her vesile ve fırsattan istifade etmeği ya is casuslar. — Hüseyin Hilmi Paşa, tediği gibi fırıldaklarını çeviren gok zeki, kurnaz bir adamdı. Sul. tan Hamidin, Yemene gönderdiği hususi yaverlerinden iki zat, bu Müslüman misyoneri kılığına mi; casusların hal ve hareketlerini ederek neticeyi saraya bil. dirmişlerdi. O sırada Yemen ahvali pek ger- gin, hararetli ve tehlikeli bir şekil almış olduğundan, bahusus İngi- Wzlerden başka İtalyanlarda İ- mam Yahya'ya, Seyit İdrise, Lâhiç ve Denekil sultanlarına bulül ve muavenet ederek Babülmendep" in karşısmda kâin ve iki denizi bir leştiren boğaza hâkim sahillere memurlar göndermiş bulundukla- nodan Hünkâr, fevkalâde telâşa Bunun üzerine zatışahane salâ- hiyeti vasia ile Hüseyin Hilmi Pa- şayı Yemen Valiliğine tayin edip gönderdi. Entellincens servisi memurları- nın Yemen çöllerinden, Arabistan içlerinde bedevi şeyhi kıyafetin- de dolaştıkları ve böylelikle dolap- larını daha kolayca çevirdiklerini haber alan Sultan Hamit, Hüseyin Paşanın kıyafetini tepdil ettirmiş- ti; ayni zamanda şıarıislâmr da taklit etmiş oluyordu. Hüseyin Hilmi Paşa, pek iyi ta- | nışıp sevdiğim bir zattı. Merhum Natuk Kemal Beyin yetiştirmesi idi, 1300 senesinde İzmir Vilâye- | ti mektupçuluğunda bulunduğu sırada vilâyet gazetesini de Obü- yültmüş, muntazam bir şekle koymuştu. üdebadan Nevzat ve Hakkı Beyler ile ben di birleşerek gazeteye yazılar yazardık. Hüse- yin Hilmi . Paşa, (terakki ve te- meddüne hadim bir devlet röelü i kim, Rumeli müfet- tişiumumiliğinde büsnü idaresini tespit ve tevsik etmiş ve sadrazam olduğu nazik bir zamanda da lli- yakat ve kiyasetini göstermişti. Ye mene gideteği günden bir gün ev- vel, Yıldız saraymın dış kapısın- da rastgeldim; birdenbire tanıya- madım. Çünkü “bizim (muhte- rem dostumuz, sivil, şık, centilmen Hüseyin Hilmi Paşa, kocaman sarıklı,"geniş cüppeli, İstanbul ka- dısı Efendiye dönmüştü! Meğer o gün, hem veda' hem de son talimatı almak için saraya gel- miş ve yeni kıyafetiilmiyesile hu- işeklin, siyasi tesirleri mahallinde bittabi daha iyi anla- şılır. Şimdilik bir şey denemez. An cak beyaz sarık; geniş, ince (sof cüppe sıcak yerlerde iyi gider! Abdülhamit ve muhtelif unsurlar —— Sarıkla cüppeden umulan keramet, çıkmadı! — Frenler, şap- | kayı “Zeydi,lerden almışlar! — Hüseyin Hilmi Paşanın lâyihası, Vashingtondan hayırlı bir cevap beklenmiyor (Başı 1 inci sahifede) yapabileceği şeylere bağlı olduğu nu ilâve etmiştir. M. Roosevelt'ten yeni bir telgraf LONDRA, 5. A.A. — Reuter jansının aldığı malümata göre M. Roosevelt'in bu sabah gönder diği telgraf Amerikan murahhas heyetinde az çok bir zihin karr- şıklığı ve pinine uyandırmıştır. Çünlüi M. Roosevelt bu yeni telgrafta altın esasına dönülmesi- ne sonuna kadar muarız olmadı- ğu bildirmiş, yalnız. altın ölçü hakkında lanmış olan bütün (tali komis- yonlar, daha müsait bir vaziyete intizaran tehir kararını verir ver- #nez konferans mekanizması dur- muşlur. Her. ihtimale rağmen tali ko- misyonlar reislerine vaziyeti mü- sait görür görmez azaları tekrar toplanmağa davet etmeleri bildi- rilmiştir. Zavallı Mac Donald! LONDRA, 5.A . A. — Konferan sın akıbeti hakkında vaziyet de- ğişmiş değildir. Eğer yeni bir ha- dise olmazsa, evvelce düşünüldü ğü gibi, asıl konferansın tehir e- dilerek tali komisyon ve komite- lerin konferans tekrar başlayana kadar çalışmakta devam etmeleri teklifi yapılağaktır. Amerika heyetinin, dün konfe müsadesizliğinden dolayi telsiz. le görüşemedikleri zannediliyor. Amerika mahafilinde perşembe sabahına kadar sükünet olacağı, M. Roosevelt'in şiddetli sözlerinin unutulacağı ümit ediliyor. Büro toplantısının geri bırakıl- ek M. Hull, başlıca isteye Sildi MİLLİYET PER: JEMBE, © TEMMUZ 1933 HARİCİ HABERLER Selânik inibali İ Hükümetin bazı tedbirler alacağı doğru değil ATİNA, 5. A. A. — Selânikte yapılan intihabatın verdiği neti- ced:n dolayı hükümetin güya bir takım projeler | hazirladığı veya tedbirler alacağı o hakkında bazı ecnebi muhabirlerinin elde edip ve sirufa yaydıkları bütün bütü. | ne hayal mahsülüdür. Hükümet bugün akşam üzeri bir tebliğ çıkaracaktır. Bu tebliğde parlamantarizme az uygun ted- birlere ve hal çerelerine baş vur- mak için ortada hiçbir söbep ol. madığı bildirilecektir. Siyasi mahfillerin hepsinde hü- küm süren fikre göre M. Venize- los'un her sene yaptığı | gibi bu yıl da kendisini tedavi ettirmek için Fransa'ya gitmesi siyasi dü- zen ve dirliğin eski halini bulma- sına yardım edecektir. M. Venizelos Selânik mu- sevilerini tenkit etti ATİNA, 5 — Selânikten bildirildiğine göre M. Venizelos hareketinden evvel bir Musevi heyetini kabul otmiştir. Bu heyet muhalefet koalisyonunun intiha- battaki zaferinden dolayı M. Venizelos'u tebrik etmiştir. M. Venizelos Selânik Musevi cemaatinin hattı hareketini ten- kit ederek, hülcümet partisine rey ver mek suretile muhalefet partisi ile Muse- viler arasındaki münasebetin kesilmesi- ne sebep olduklarını söylemiştir. M. Ve- nizelos bundan sonra bunun iki unsur daki münasebetlerin salâh kosbet- yardımı dokunamıyacağını ilâve Gökten düşen taş BESANÇON, 5 A.A. — Bir haceri semevinin yüzünden çıkan bir yangın bir binayı temamiyle talirip et- Zin Öç bişi ölüyü üç kinin 30 ağır surette yaralanmış olduğu bildiril. yor. Bu yaralananlar arasında kucağına küçük kızını alarak kendisini ikinci kat- tan sokağa atan bir baba vardır. Avusturyada Hitler düşmanlığı VİYANA, B A.A. “— Vernalberg em- niyet komiseri, bütün Vilâyet içinde fn selimi ile “heil Hitlerwözünü ve bitlerciler işareti yerine kullanılan işaret» leri, siyah-beyaz.kırmızı r done- tılnayı, faşist şarkıları ve Hillerci haçı- nın lenen bir yere asılması yasak et- miştir. Dört milyonluk ihtilâs BERLİN, 8 A.A. — Mali bir müosse- se ve bu müessesenin Paris varoşlarım- daki şubeleri çerlnı aleyhinde dolandı- rredik tahkikata girişilmiş. tir. İhtilâs edilmiş paranın dört milyonu mütecaviz olduğu #öyleniyor, Sir John Simon hasta LONDRA, 5 A.A. — Ajans Reuter'in tadır. Konferans işleri müsaade eder etmez Sir John Simon uzun bir istirahet yapa- ğı Bir milyon kilometre uçuş tayyaresi BERLİN, 6 A.A. — Volf£ Ajansından: Hansa hava kumpanyasına mensup bulunan ve bu kumpanya hesabıma Ber- Nema yalanda gel — tayyar Doldi, şimdi, mler ünl çapı imi 1 miyom çe > 1926 senesinde Berlin ile Pe- kin arasında azimet ve avdet seyahatini muvaffakiyetle başarmıştı. Hansa kumpanyası hizmetindeki tay- yarecilerden 1 milyon kilometre yol al- muş olanların sayısı Doldi ile birlikte 5 i Rusya demiryolları kaça satıyor TOKYO, 5 A.A. — Sovyet hükümeti şark Çin şimendiferlerindeki haklarını Mançeu Kuo hükümetine ine 0 miyon a tın rubleye satmağa hazırdu Müzaheret hakkında burada Sovyet sefareti tarafmdan bir muhtıra meşredil- miştir. ——-—————— murahhaslarla görüşmek üzre va- kit kazanmak isteyor. Vaşington'dan şayanı dikkat ve mühim beyanat (o beklenilme- mekle beraber, Amerika mahafi- linde zannedildiğine göre, M. Roo sevelt konferansa daha (dostane bir tebliğ gönderecektir. e Çünkü reisicimhur o Amerikadan gayri memleketlerde fiatların yükselme si hakkında müzakerelerin deva- mını istemektedir. Söylendiğine göre İngiltere de ayni fikirdedir. Ve İskandinavya memleketlerile İngiltere dominyonları konferan sın derhal tehir edilmesi taraftarı biri arkasına dağılıyor MUNİCH, 5. A. A. — Volff a- jansından : Bavyera merkeziyet- çi fırkası dağıldı. BERLİN, 5. A. A. — Nasyonal sosyalist ve merkez fırkaları derleri merkeğ fırkasının müsbet kuvvetlerinin hatta fırkanın feshin | il ae ri Oağyeie ba | lunmalarına müsaade eden bir iti lâ hazırlamışlardır. Merkez | fırkasının feşhi o bugün fır- | ka — reisi OMO Brü- list fırkası, o Almanyada yegâne Jeneral Balbonun idaresi altımda şebbüsü olarak anmaktadır. > iler Balbo filosu İrlandadan İzlandaya doğru yola çıktı LONDONDERRY, 5. A, A. — Jeneral Balbonun idaresi altında ki İtalyan hava filosu bugün saat 13 te İzlanda istikametinde hava- lanmıştır. LONDONDERRY, 5. A. A. İngiliz hava işleri nazırı London- derry'ye gelmiş, Jeneral Balbonun indiği otele giderek kral George'- un tebrik ve temennilerini bildir miştir. LONDRA, 5. A. A. — Bütün ga zeteler, İtalyan deniz tayyare filo larının Atlas Okyanos'unu aşmak için giriştikleri teşebbüse uzun ya zılar tahsis etmekte, bu seyahati tayyarecilik tarihinin en büyük te şebbüsü olarak anmaktadır. Bir Fransız gemisi daha yanıyordu MARSILYA, 5 A.A. — Andre Lebon &€ sinde bir yangın başlangıcı olmuş- bar, Az sarar vardır. | Almanyada fırkalar bir- z Amerikalıların konferansa yen teklifleri bugün belli olacak LONDRA, 5. A. A. — Altın esasından ayrılmiyan memleke le temasda bulunan mahfellerin fi krine göre konferansı akamete ramaktan kurtarmak için Amerikalılar tarafından bugün ortaya , lan teklif ancak konferans bürosunun yarın yapacağı toplantıdan 1 ra belli olacaktır. Bu mahfellerde hüküm süren zanna bakılacak olursa Amerik teklifi eksiksiz haberdar edilmiyecektir olarak hazırlanır hasızlanmaz öteki murahhas | yetlere hususi surette bildirilecektir. Fakat halk bu tekliften bug Büro yarın yapacağı toplantıda konferansın çalışmalarında d vam etmesine karar verecek olursa M, Mac Donald'ın konferans rı si sıfatile beyanatta bulunması muhtemeldir. M. Mac Donald bu yanatında Amerikan teklifinden ima yolile bahsedecektir. Samsunda üst üste yıldırım düştü SAMSUN, (Milliyet) — Dün Samsunda Birden bire hava ba du. Deniz köpürdü. Muhtelif yerlere yıldırımlar düşlü. Bir köylü çok çocuğu ile köyden şehre gelirken yıldırımlardan biri bulundukları rabaya isabet etmiş, zavallı adamcoağız derhal ölmüştür. Arabada & lunap annesinin tır, a olan yavruya ve annesine bir şey olmamı Klavuz komisyonunun hazırladığı cevap gözden geçiriliyor ANKARA, 5 (A. A.) — T. D. T. Cemiyetinden: Umumi Merkez Heyeti bugün Umumi Kâtip Rüşen Eşref Beyli Reisliği altında toplanarak karşılıklar anketine gelen cevaplar üzerin klavuz komisyonunun hazırladığı karşılıkları gözden geeirmiye devan etmiştir. Yarın ve gelecek günlerde bu araştırmaları ileri götürecektir. Zonguldakta orta mektep binası ZONGULDAK, 5 (A A.) — Zonguldakta 39,000 lira sarfile bif Ortamektep binasının inşasına başl anmıştır. Ayrıca yeni bir postahani binası yapılmak üzere 20,000, Ereğli sahil sıhhiye binası için lira tahsisat verilmiştir. 25,000 Dört santimetre dolu.. | KASTAMONU, 5 (A. A.) — Son yağan yağmurlar o esnasında; Tosyanın Dering: metre dolu düşmüştür. 12 dakika de vam eden doludan bu saha dı deki ekili ve dikili bütün © mahsul tamamen mahvolmuştur. miktarının tespitine başlanmıştır. öz vadisindeki bağ sahasile bunun etrafına 4 santi, ; Zararın) A reereeserenseseasassrerseseeesessasessaseseseeeeseseaseaeeessasemieeseaeaseseseeeeeeeeeesi Londra mektupları Fransa, İtalya, Belçika, | İsviçre isyan halinde! Konferansta konferans harici hafta (Başı Linci sahifede) | ların çalışmaları arasnda ahenk temi ni gibi bir hususiyet görülmiyor. Bilâkis bu haftaya konferans hari- cinde mesai haftası denilebilir. Filha- kika doların kıymetindeki sukut do- layısile para kıymetlerinin — istikrarı otralında konferansın dışarısındaki müzakereler mesainin en ehemmiyetli kısmını teşkil etmiştir. Amerikanın para istikrara yanaş- mıyacağı artık anlaşılmıştır. Cümhur- isi Roosevelt ne muvakkat, ne de daimi istikrara yanaşmıyor. Bunu ar- tık Avrupa devletleri kabul etmişler- dir. Diger taraftan dolarm kıymetin- deki temevvüç te altın esasma bağlı olan paraları sarsmaktadır. Dört gün denberi bu yüzden Fransa, İtalya, Fe- lemenk, Belçika ve İsviçre is lindedirler. Mac Donald'm tavassutile Amerika ile altın esasına bağlı kalan bu memleketlerin» noktainazarlarını telif eden bir formül bulunmuştur. Bu formüle göre, Fransa, İngiltere ve A- merika şöyle bir beyanname neşrede- rek müsait bir zamanda altın esasına avdet etmek niyetinde olduklarını ve dolar üzerinde ispekülâsiyon yapıl- masına mâni olacaklarını bildirecek- ler. İki güm iki gece dovam eden müza- kerelerden sonra bulunan bu formül Roosevelt'in tasvibi için Amerikaya bildirilmiştir. Amerika Cümhurreisi- nin noktalnazarı şudur: o Amerikada oşya kıymetlerinin artmas © yolunda" giriştiği iktisadi teşebbüsleri işkâl et- sadi programına uygun ise Roosevelt bunu kabul edecektir. Bununla bera- ber, formülden de anlaşıl, bu, ne taahhüt altına koymuyor. Bir zama: altın esasına avdet edileceğini bildiri- yor. Fransa, İtalya, Belçikn ve İs- viçre gibi altına bağlı olan memleket- lerin böyle bir beyanname neşredil- mesinde sirar etmelerinin sebebi, al. tm hakkında her tarafta sarsılmıya | başlıyan itimadı iade etmekten ibaret- tir. Filhakika eğer doların o sukutu karşımda altına saplı kalan üç beş devlet te bundan ayrılacak olursa, altın denilen madenin vaziyeti artık tamir kabul etmiyecek derecede sar- sılabili Büyük devletler arasındaki bu altın müzakerelerinden konferansın resmi mesaisine gelince; bu, komisyon ve değillerdir. | M: Mac Donald, konferans bü rosunun içtimamdan sonra oçok | yorgun ve bitgin görünüyordu. tâli komisyon müzakerelerine münha sır kalmıştır. Bu müzakerelerin hepsi de kapalı kapılar arkasında cereyan etmektedir Mali meselelerin o müzakeresinde borçlar meselesi ehemmiyetli bir mor- zu teşkil etmiştir. Alacaklılara naza- ran çok kalabalık olan borçlu devlet- ler kaleye doğtu kuvvetli bir hücum yapmışlardır. iki şey istiyor. İar: 1 — Alacaklıları ile müzakere et- mek üzere beynelmilel bir alacaklı” liye N nutukta alacaklıların hösnüniyetini borçluların suiistimal etmemelerini ve eşya kıymetlerinin artmasile borçla- rın hafifliyeceğini bildirdi. Beynelmi- | lel teşkilâta lüzum olmadığını söyledi. Bu, mali vaziyetin ıslahı için âcil ça- reler bulmıya çalışan o komisyonun mesaisidir. Daimi çareler bulacak olan komis- yona gelince; burada oldukça ehem- miyetli bazı kararlar verilmiştir. Bu kararlara göre: (1) Altın her memlekette tedavül- den kaldırılacaktır. Binmeneleyh altın memleket hudutları içinde mübadele vastası olmaktan çıkıyor da yalnız beynelmilel mübadele vantasr olarak kalıyor. (2) Merkez Bankalarının alten ih- tiyatı yüzde yirmi beş olarak tespit ©- dilmiştir. İetısadi komisyonun muhtelif tâhi komisyonlarına gelinco; bunların haf ta arası çalışmaları şöyle hülâsa edi- lebilir: İstihsal ile istihlâk arasında muvazene teminine çalışan tâli ko- misyon buğday ve şeker üzerinde te- vakkuf etmiştir. Buğday meselesi esasen konferans haricinde de Arjan- tin, Kanada, Avustralya ve Amerika arasında müzakere edilmektedir. Şe- ker meselesine gelince; başta Küba olmak üzere büyük şeker müstahsili memleketler i in sıkı bir kontrol altma alınmasında wrar o ediyorlar, Yapılan bir teklifte Türkiyenin de ir- tihsahi olduğu yerde bırakmayı taah- hüt eden bir mukaveleyi imzalaması ileri sürülmüştür. Bunun üzerine he- yetimurahhasamız, mütehassslarımız- dan Halis B. vasıtasile moktainszarı mızı bildirmiştir. Halis Beyin nutku Meselenin ehemmiyetine — binaen Halis Beyin şeker hakkında söylediği nutku aynen buraya maklediyorum: “Reis efendi, efendiler; “Memleketim ne şeker tâli komite- sinde, ne de istihlik ve istihsalin tevzi- ni komitesinde temsil — edilmemekle Alman nüfusu : BERLİN, 5 A.A. — Voltf Ajansında 16 haziran 1933 de yapılan muvakkee nüfus tahriri neticesine göre Almanyaf; da sarre halkı dahil olmadan 65,300,00İ, nüfas vardır. Bu iktardan 31,700,000 8 kadındır, bu suretle Almanya'da 16 ziran 1925 de lan tahrire göre yü#i de 4,4 nüfus fazlalığı ve harpten evvelki) nüfusundan 1.700,000 mü Von Papen Romada ROMA, 5 A.A, — M. Müsrolini düfg akşam M: Von Papes'i kabul ett. | (& BERLİN, 5 A.A. — Volff Ajanı: bih) diriyor: memleketi Türkiyeyi de zikretmiş olması sebetile noktainazarımızı izah yi faydalı buluyorum. ihdas etmemeyi muvakkat ve nispe- ten faydalı bir tedbir telâkki eder. Milli ihtiyaçlara cevap vermekle? iktifa eden ve adecek olan fabrikal ince, böyle bir taahhüde gire- Zirsi mahsulâtn hiç kâr bırakan” yan bir seviyeye düştüğü şu sıralarda pancar ekimi Türk zirmati için esasi tupta hülâsa otmiştim. Bizi alâka" dar eden safhası da mütehassıslar” mızdan Sami Beyin çok güzel ve mü” delel bir nutku ile (Milliyet — Bugüf nutkun metni 8 inci sayıfamızdadır) tebarüz ettiril Bizi pek ziyade yakından alâkads#)| etmiyen şarap tâli komisyonu ile ve” pur şirketlerine hükümetler tarafın- dan yapılan yardımın tahdidi mesele” i hafta arası iktısmt işleri cirafındı” lerde yani para istikrarı bahsinde bif karara varılmadığı takdirde iktisadi anlaşmaların hiç bir kıymeti olamas" Binaenaleyh eğer mali meselelerde & mit edilen itilâf meydana gelmezs6» bütün iktsadi anlaşmalar havada ka lacak demektir. Ahmet ŞUKRU