3 Temmuz 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi tefrika: 48 İREN Ki iLTa Yazan: 3. N. Her hakkı (Müliyet) indir. Abdülhamit ve Kanunu esasi e Rum, Ermeni, Ermeni Katoli Patrikleri ile Bulgar Eksarhı ağız- birliği ediyorlar! — Sultan Hamit, başı dara gelince, karakaplı kitabı raftan çıkarıyor? Tadil edilmiş olan maddeler, alelu- sul İstanbul ve taşralarda mevkii tat- bika konulmuş ve nüfus muktezasına göre deyi hepsi ayrı ayrı arize ile fakat ay- ni mefhum ve mealde itirazlar derme- yan eylemişlerdi. Hic hirisi “isim © birleştirilmesini,, yani hepsine birden gayri müslim y. hut haristiyan denilmesini kabul et- miyer, ayrı ayri Rum < Ortodoks, Er- meni, Ermeni Katolik, Bulgar Ortodo- hs denilerek hem irk ve milliyet, hem de dini mezhebi merbatiyetin yazılma. sını istiyorlardı. Onların iddiaları şu idi: Dünyadaki hülümetlerden — muhte vk ve mezhepte tebensı olan hiç bir hükümet, bunu yapmameş, yapmıyor. du. Fakat Osmanlı hülcümeti böyle fa- hi Kr hataya düşmüştür. Artık tatbi- çin Meclisi Mahsusu Vükelâdn uzun uzun müzakere ve müdavelei efkârdan sonra israr kararı verilmiş, vaki hal vasıtasile alikadarlara tu. iğ olunmuş. Patrikhaneler ve Eksarkılık, Meclisi Vükelinm ısrarı karsrmda gerileme: mişti. Dedikleri dedik, bildiklerinden şaşmıyorlardı.. İş inada binmişti. Mec- lisi Mahsusu Vükelâinm bu red kararı Yarıri min sekizinci maddesini okuyunuz! Malümdur ki kanunu esasi, yalnız resmi salnamelerin ilk kısmında mün- bulunuyordu. bein Paşa, melemmeyi bağzet ve tereddütle alımtstı. Sultan Hamidin ağ- zından “Kanını Esasi,, kelimesini 5- silmek hayrete değer bir şeydi. — Ae, sekizinci maddeyi oku! Demesi de şayanı dikkatti, Demek ki padişah, kanunu esasiyi madde mad- de ezbere biliyordu? İşte bu, Sultan Hamidin kuvvetli ve bilmekteki hikmet dir etmekte idi. Ve ayni zamanda her hangi bir kuvveti vaktinde ve yerinde kullanıyordu. Başı dara gelince, raftan kara kap- lı kitabı indiriyor ve maddelerinden ih- ticah ediyordu. Her şey akla gelirdi, lâkin padiğa- hım kanunu esasiden ihticaç © edeceği hatır ve hayale gelmezdi. Başkâtip Paşa, — salnameyi açmış izinci maddeyi okumuştu: Sekizinci r:adde: Devleti Aliye bulunan efradın cümlesi- ve mezhepte olursa Osmanlı denir. kanunu okuduktan — İşte patriklere ve Eksarha veri- lecek cevap budur. Babrâliye | yaz! Bu maddeci esasiyesinin haricinde © hiç bir sey yapılama; İradesini vermiştir. Başkâtip, xüç gizliyebildiği bir hayret içinde huzurdan çılmış ve ay- ni iradei şeniyeyi hususi tezkere ile vaktin sadrazam: Halil Rifat , Paşaya — Arkası ver — tebliğ etmiştir. Abdülhamit ve Kanunu esasi m, Sadrazam Halil Rifat Paşanı n hayreti. — Resmen “Meşruti E İsmi gibi gösterilen bir “İdareimüstebide,,. — Şaşan şa- Artık halkı soymak yok Tatbikına başlanan yen yeni kanunda tefecilere karşr şiddetli cezalar var ie olunmuş ve tatbikatına başlanmıştır. Şimdiye kadar halk tefecilerin yüzde baran iki üç yüze kadar aldıkları fn- hiş #nizlerden eziliyordu. Kanun tefe- ciliği kaldırmakta ve banu yapanları cezalandırmaktadır. Anonim, limitet, kooperatif ve ser- mayesi cshama ayrılmış komandit şir- keti şeklindeki bankalar ile hususi kanunlar mucibince yapılan teşekkül ler bu izin usulüne tâbi değildir. lünç para verme işlerile uğr: şanlar bu kamunun izne Bi baren üç ay içinde ve bundan her sene mayıs ayı içinde apalan Anonim, limitet kooperatif ve ser- mayesi ashama ayrılmış komandit şirketi şeklindeki bankalar, hususi kanunlar mucibince yapılan teşek- küller müstesna olmak üzere diğer hutmi ve hakiki ödünç para mayenin Türk 'irası olarak mikdarını ve ticari ikametgâhlarını beyenname- lerine kaydedeceklerdir. gara © verme işlerinde ko- misyon ve hesap masrafları da dahil olmak üzsre en çok 9; 12 ye k: (12 dahil) faiz almabilir. fazla alınan faizlerin aşağıda gö rilen nisbetler dahilindeki miktarla” rı vilâyet hususi idarelerine ait olup bu idareler tarafından takip ve tahsil olunur. #4 12 den 15 e kadar almacak fa- ix farkının 94 25'i, 2515 den 18 e kadar alınacak £a- iz farkinm 94 35, 7518 den 20 ye pm Gini Ege iz farkmın “5 | 9 20 den 25 e kadar (25 dahil) a- Imacak faiz farkının 95 901. Bu suretle hususi idarelerce topla- sılacak paralardan izim beyenname- sine uygun olanlardan hasıl olacak me- baliğin 7, 25 i ve izin beyannamesi hi- lâfında olup ta borclunun ihbarı — ne tahakkuk ve tahsil edilenlerin ©; Sb Tali deyen bozar ide li idareler tahsil ettikleri pa- ralardan borcluları ilân usulile haber. dar ederler. Alâkadarlar ilân tarihin- den itibaren alt: av zarfında müracaat ederek yukarıdaki fıkra mucibince his- seyi almazlarsa bu hisseler de hususi idarelere kalır. Kabul eyledikleri vadesiz mevdua- ta ©; 4,5 tan fazla faiz verenler fazla verdikleri faizin aşağıda yazılı nisbet. ler dahilindeki miktarı vilâyet” susi idarelerince takip ve tahsil olunur. “iç 45 tan “7; 6 ya kadar alınacak faiz farkımdan ©, 50 si, “e 6 dan 7 7 ve kadar alınacak fa- iz farkından yüzde 75 i, Te 7 den C7 dahil) yukarı olanlar. dan almacak faiz farkının © 90 1. Kabul eyledikleri altı ay ve daha w- zun vadeli mevduata ©, 6,5 tan fazla faiz verenlerin fazla verdikleri miki aşağıda yazılı nisbetler dahilinde vi yet hususi idarelerince takip ve tahsil İunur: “e 6,5 tan “7 ye kadarından yüzde “7 den ©» 8 e kadarından yüzde *ç 8 den yukarı olanlardan #5 90, (Bu vergilerin tamamı hususü idare. lere aittir.) Emlâk ve Eytam Bankasının kanu. İ ir, MİLLİYET PAZARTESİ 3 TEMMUZ HARİCİ HABERLER İtalyan tayyare- lerinin seferi —e Bir tayyare Amsterdamda kazaya uğradı AMSTERDAM, 2 A.A. — Jene- ral Balbo dün halk tarafından u- zun uzun alkışlanmıştır. Bununla beraber, bir tayyarenin kazaya uğraması neşeyi azalımışlır. Ka- za denize inerken yapılan yanlış bir manevradan olmuştur. Jeneral Balbo, kazaya uğrıyan tayyarede 4 kişi olduğunu, üçünün oldukça ciddi bir surette yarala- narak Amsterdam hastahanesine kaldırıldığını bildirmiştir. Dördün cü tayyareci denizden sağ olarak çıkarılmıştır. Tayyare kullanıla- mıyacak bir hale gelmiştir. Bere- ket versin ki, sefere yedek olarak Bir 25 imei teyyora'da iştirekedi- yordu, bu suretle 24 tayyare ile devam edilebilecektir. Tayyareler bu sabah London- derry'ye doğru uçacaklardır. la teessür ROMA, 2 A.A. — Jeneral Bal bo'nun tayyarelerinin seyahatinin ilk kısmı iyi ve güzel bir havada olmuştur. Bununla beraber Alp dağları- nın üzerinde sisle karşılanmış, dağlar pusla yardımı ile aşılabil- miştir, Bundan sonra tayyarcler aşağı bulutlara rast gelmişlerdir. Kaza haberi halkı müteessir et- miştir, Bir kişi boğuldu mu? AMSTERDAM, 2 A.A. — Ka- zaya uğrıyan tayyare S -55dir. Büyük bir hızla denize inmek is- tiyen tayyare tepetakla olmuş ve suların içinde kaybolmuştur. yi kurtarmıştır. Fakat Holanda telgraf Ajansı, tayyarenin içinde bir beşinci tayyareci daha olduğu nu ve bunun boğulduğunu haber almıştır. Kazadan dolayı seferin hareke- LONDRA,2 A.A. — Amster- damdan gelen jeneral Balbo'İtalya tayyare filosu 12,30 da derry de denize inmi Fransız istikrazı , PARİS2Z A.A. — Havas Ajansı bildiriyor: Meclis Maliye komisyoğu dün öğleden sonra M. Bonnet'nin ma- li vaziyet hakkındaki beyanatını dinlemiştir. Nazır, meclisin müsa- ade etmiş olduğu 10 milyarlık is- / tikrazın ikinci kısmmı yakında | yapmak niyetinde olduğunu bil- dirmiştir. Bu istikrazın 5,200 mil- yonu daha şimdiden keydadilniş. tir. ir. > bu madde hükümlerine tâbi değil. İ“inisi tara Vekilleri Heyeti kara” rile tertip edilecek tasarruf sandıkları- nın tevdiata verecekleri faiz haddi 94 5 e kadar olabilir. Fazlası yukarıda yazı: İk hüleme göre muamele görür. 9, 10 ve 11 inci maddeler mucibince si ayın ilk haftası içinde hususi idare sandıklarına yatırılır. Yatırılmazsa tah- sili ermaval kanunu mucibince tahsil olu nar, Ödünç para verme işlerine tavassut edenler dahi ödünc para verenler gibi izin alırlar. Bu izim bir sene müddetle verilir. Ödünç para verme islerine tavassut edenlerin ödünç para alanlardan her hangi hi nam ile tavassul ücreti alma- ları yasaktır. Tefeci kimdir? İzin üsulüne tâbi olup ta izimiz fa- izle ödünç para vermeği itiyat eden ve beyannamelerinde vozılı fi” kadlerin- den fazla faiz slam Se beyannamelerin- deki sartları veya faiz hacerini muva- iyen hakiki ve hükeri şahıs rinde, mukabilinde horrludan muamele vergi” sile dama resminden başka komisyon ve hesap masrafı ve sair her me nam ile olursa olsun »İman para dahildir. Hapis cezaları Tefecilik edenler hir aydan bir sene- ye kadar hapse ve (500) liradan (10,- 000) liraya kadar ağır para cezasına snahküm edilir. Ayrıca iki seneden beş seneye kadar âmme | hi inden memnuiyetlerine karar verilebilir. Bu cezalar tacil edilmez. Tefecilik socu ile rın izin vesikalar iptal edilir. m ye pi fiyeti ticaret sicilline kayıt ve usulü da- iresinde ilân olunur. i Tefecilik suru ile mahküni olanlara tekrar izin verilmesi için mahkümiye- tin infazından sonra üç senenin geçme- si şarttır. Tekerrürü halinde tekrar izin veril- mez. Bu kanunda yazılı suçlarm muha- İ kemesine Sulh mahkemelerince | bakı- Bir motör içindeki 4 tayyareci- | tinin geri bırakılacağı söyleniyor. | London- | Avusturya Nazileri Yeni bir fırka yapılma- sına müsaade edilmiyecek VİYANA, 1 A.A. — Çıkan şa yialara göre Avusturya Hitlerci- leri, kaldırılmış olan Hitlerci fır- kasının azalarını bir araya toplı- yaçak yeni bir fırka yapmak niye- tindedirler, bu fırkanın ismi “A- vusturya milli işçi fırkası” olacak- tır. Hükümet mehafilinde” nazile- rin herhangi bir şekilde tekrar bir fırka yapmalarına müsaade etme- meğe karar verilmiştir. | M. Roosevelt'in irtibat me- muru Fransaya gidiyor VAŞİNGTON, 2 A.A. —M. Ro- osevelt'in kendisi ile Amerikanın Londradaki heyeti murahhasası a- rasında yarı resmi irtibat memuru İ yaptığı M. Bernard Baruch 15 tem muzda doğrudan doğruya Fran- sa'ya gelmek üzere Avrupa'ya git- mek niyetindedir. M. Baruch seyahatinin Londra konferansı ile alâkası olmadığını söylemiştir. Bununla beraber A- merika heyeti murahhasa reisleri- le görüşmesi muhtemeldir. Eee. Rusyada sıhhiye tayyaresi MOSKOVA, 2 A.A. — Tass A- jansı zildiriyor: Sovyetlerin ilk | sıhhiye tayyaresi inşa edilmiştir. Tayyareye pilottan başka bir dok- İ tor ile sedyeye yatmış bir hasta | bine bilecektir. I KAZANZ2A.A. — Tass Ajansı bildiriyor: Meşhur tatar temaşa muharrirlerinden Galiaskar Ke- mal Tataristan ocümhuriy. merkezi olan kazanda vefat et- miştir, me Hitler protestan olmıyor İ BERLİN,2 A. A. — Başvekil Hitlerin katolik dinini bırakarak protestan olacağını dair çıkan şö- | yialar tekzip ediliyor. Bir rekor daha LOS ANGELES, 2Z A.A. — Mi. ralay Roscol Turner Atlas denizi ile babrimuhit arasındaki hava yarışını kazanmışlır. Tayyareci Nevyork'tan Los An- geles arasındaki yolu 11,30 saat- te gezer kendi eski rekorunu 63 dakika ile Karımaştır. Amerika ozi açığı VAŞİNGTON, 2 A.A. — Ame rika Maliye nezaretinin açığı 30 haziranda biten vergi senesi için 1,786 milyon dolardır. Üç yeni mektep (Başı 1 inci sahifede) binasında açaciız. Binanın bize devri için uğraşıyoruz. Burası geniş kadrolu büyük bir lise olacaktır. Orta lerden biri ise Kasımpaşada, diğeri de Boğaziçinde açılacaktır. Bu mektepler için de bina bulunmuştur. Hazırlıklara başladık. Bu yeni mektepler şehrin büyük bir ihtiyacma karşılık verecektir. Bu mek teplere yeniden muallimler tayin edile- cektir, Bu sene Avrupadan tahsili mal ederek (40) kadar veniç dönecek- ör. Bunlardan da yeni © mekteplerde istifade edilecektir. Bu gençleri muhte- lif liseler arasında taksim edeceğiz. Hususi mektepler talimatnamesi Hususi mektepler talimatnamesi he müz ikmal edilmedi. Fakat yeni sene- layısile | hususi, mekteplefi hocaları arasında geniş bir tebeddülüt ve tasfiye olacak (değildir. Her sene olduğu gibi bütün muallimle- sa tabii vazifesinden affedilir. Resmi Liselerde Terli edecek muallimler Aldığımız malümata göre, bu sene iki yüz kadar lise ve orta mektep mu- allimi kıdem zammı görecektir. Bu muallimlere bu ay sonund teb- ligat yapılacaktır. Vekâlet, kıdem zam mı gören muallimlerin listesini ağus- tosta neşredecektir. Bu sene Maruf tatar muharriri öldü| Londrada yeni bir muka- velename imza ettik Mütecavizin tarifine dair mukavele murahhasımız tarafından imzalandı LONDRA, 2 A. A. — Mütecav izin tarifine dair olan ve M. Politis tarafından vücude getirilmiş metine muvafık bulunan bir mukavelema- me bu gece Türkiye, Rusya, Lehistan, Romanya, Estonya, Letonya ve finlandiya murahhasları tarafından imza olunmuştur. Muhtarlık vazifelerine dair proje ANKARA, 2 (Telefonla) — Mu htarlık vazifesinin Belediyelere dev ri hakkındaki kanunun için hazırlanan nizamname projesi Devlet Şurasına sevkedilmiştir. Bu projenin hazırlanmasında kır k bir kanundaki hükümler esas tu- tulmaştar. Nizamnamenin tatbikatı na birinci kânunda geçilecektir. Emniyet müdürleri arasında ANKARA, 2 (Telefonla) — Bursa Emniyet Müdürü Mustafa Bey Trabzon Emniyet Müdürlüğ. üdürü Faik Bey Bursa Emniyet Müdürlüğüne naklen tayin edilmişlerdir. Münhal bulunan Antalya Emniyet Müdürlüğüne de Sinop Emni- yet memuru Server B. terfian tayin edilmiştir. ii N Sie Türkiye - Brezilya itilâfı ANKARA, 2 A.A. — Türkiye Cü mhuriyetile Brezilya hükümeti ara- sında gümrük tarifeleri ve seyrisefa in hususatında en ziyade mazhar müsaade millet muamelesinden mü tekabilen istifade etmek ve kahve mukavelesinin Brezilya hükümeti tarafından tasdikini mutazammın ol- mak ve memleketimizden Brezilyay a ihraç olunan eşyaya karşı da mez- kür hükümetçe hiç bir takyil vazed ilmemek esasları dahilinde 2 tem- muz 1933 tarihli bir mados vivandi akit ve teati olunmuştar. İktısat ve Hariciye vekillerinin Pa- riste temasları, yeni mukavele.. LONDRA, 2 A.A. — (Hasmsi muhabirimizden): Hariciye Vekili İ Tevfik Rüştü Bey, bugün tekrar Pa rise dönmüştür. Fransa siyasi ricali- le, her iki memleketi alâkadar eden muhtelif meseleler hakkındaki nök İ #ai nazarlarında, mutabakat görülm üştür. Fransa ile yeniden yapılması mu tasavver olan ticaret muahedesi hak kında ilk temasları İktısat Vekili Ce lâl B. Pariste yapmaktadır. Müzake İ rat bilâhare Pariste ve Ankarada, Fransa büyük elçisi ile Hariciye Ve- | kâleti arasında itmam edilecekti: Tevfik Rüştü Beyin Pariste uç g ün kalması muhtemeldir. 30 bin frank kaçak döviz yakalandı Dün akşam Sirkeci garindan har eket etmek üzere bulunan Ekspres treninde gümrük muhafaza teşkilât ı memurları tarafından bir arama yapılmıştır. Arama neticesinde şef dö trenin üzerinde müsaadesiz 30 bin #rank kaçak döviz yakalanmış tir, Boğazlar hakkında bir İngiliz gazetesi ne diyor? zuhuru halinde m müdafan ilen balim beled Ba ise kabil değildir. Konferans ağır sahra topunu kal i düşünüyar. Bu takdirde Türkiye bu hayati mn takayi müdafaa için silâhsz kalacak- tır. Ankaraya göre şu iki şıktan birini ihtiyar zarureti vardır. Ti ANKARA, 2 (AA) — Manches Türkiyenin ilga lehin- yp sağlam deliller ileri sürdüğü örülü- tinin bunu, mutat israr ve sebatiyle te- yide azmetmi; balunması resmi Türk ni meseleyi zikirde hk Mevzu, bu makta bariş olmak üzere kat' iyen polemik mahiy: arzetmiyen bir cevaba zorla sokulmuş tesiri yapı- Y tikayet Türkiye hariciye vekili Tev- fik Rüştü Bey, de Cenevede silâhla- rı kaldırma hakkındaki etraflı münaka- esnaşmda meseleyi bir defa daha dlmeyip, ikinci okuma esnasında te kikini temin eyledi. Türk delilleri sem- pati ile karşılanmış intibamı verdi. Te plünlarmın kabulünden sonra — eğet bunlar kabul edilirse — Türkiyenin bilfarz İzmirin müdafaası için ayni tedbiri almamasını elat ve abes telâkki eyler. karışıklığına yakm iştirake | | Türkiye mazarmda boğazların Türk kontrolu altına iadesini istemek, orta- ya bir arazi meselesi atmak değil, sa- dece bir askeri müdafaa meselesi mey- beynelmilel kontrol altına koymak ve bunların kara mıntakalarını silâhtan tec rit etmek suretile, Türkiyeyi bu mm- takalar dahilinde siper ve top idame etmekten meneylemiştir. Fakat Türki- ye ile bir diğer devlet arasında harp edilmiş mntakalar deliliği,, kelimele- yönden başka bir tabirle tavsif etme. yük Britanyanın kendi menfaatlerini korumak için Cebelüt- tarıka Akdenizin garp menfezini kapayabildiği halde, Türkiyenin ken- di arazisine denizden saldıracak bir mütecavize karşı korunmak için ayni denizin şark menfezini kapatmaktan menedildiğine nazarıdikati celbediyor lar.