26 Ekim 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

İktisadi bahisler Ziraat mı, sanayi mi? Sanayi mesel esinin bir de milli müdafaa cephesi olduğunu bilmeliyiz. —— Sanayi meselesinin bir de milli müdafaa cephesi vardır. Bir harp halinde memleket da- hilinde bulunan her hangi bir fabrikanın kıymeti pek büyük- tür, Va'yardımı o çok olabilir. Bundan başka asri o orduların mühtaç oldukları mütenevvi ve müteaddit fenni vasıtaları kul- lanmak için bir fabrika amele si bir köylüye nisbeten 'daha çok çabuk. kolay ve iyi yetişti rilebilir . Sanayileşme zarureti kabul edildikten sonra bu işin kimin tarafından ve ne tarzda yapıl. ması meselesi gelir. Fikrimizce bu içe hükümet ve millet el birliğile sarılmalı- dır. Yani bu hususta hem hü- kümet bütçesinden hem fertle- rin elinde bulunna sermayeler- den itifade edilmelidir. Zira Türkiye Fransa gibi ziraat ve sanayii biribirini azçok tevzin eden bir memleket, yani imkân dairesinde bir cüzütam halinde ve kadr çabuk gelirse o kadar iyi olur. Ve her halde bu hâdi- se dünyada büyük harbin acı. İarımı tatmış İl neslin aza- lp. ekseriyeti ha: irmemi, alin İN t ei tahakkuk etmiş olmalıdır. Zira | dünyanın bu hal ve gidişile iş- bu yeni nesillerin Cemiyeti ak- vam mefküresini mi, yoksa mil HK ihtisas mefkürelerini mi gü- deceklerini kestirmek mürakün değildir, ve yahunt maalesef çok mümkündür. Halbuki böyle nisbeten kısa bir devirde Türkiyede kurul- ması lâzım gelen sanayiin ku- rulabilmesi — ancak hü etin ve şahsın teşebbüsü ayni za manda ve elele çalışmasiyle ka bil olur. Fikrimizce hükümet ve milletteki paraların müşte- reken çalışmasını en iyi suret- te temin edecek müesseseler İş Bankası tarzındaki bankalar olabilir, Binaenaleyh şahsi teşebbüs erbabını ve para biriktiren un. surları ürkütmek. memleketi- mizini zaten az olan sermaye- sini dışarı kaçmaya veya apar. temam. gibi işlemez ve do: bir bale girmeye & sevketmek, | f memleketin menfaatine uygun | değildir. Bu sırada iktisadi mahiyet te olan vekiletlerimizin erkân ve memurları, sanayiciler ve sanayi işine para veya emek ye tiştirenler harpte vüruüşan ku- mandan ve askerler gibi telâk- ki edilmesi ve itibar görmeli dirler. Bu demek değildir ki hükü- met vergi ve gümrük siyaseti. ni sanayicileri milyoner ve hal kı perişan kılacak surette ida- da haiz olduğunuz talimat ve gös termekte olduğunuz dostane arzu ve hisler size karsı en sıcak ve en sa- mimi bir kabul ibrazma kâfi olacak. ter. Bizde dostane arzu ve hisleri bu il yök re etmelidir, Her şeyin makul bir haddi ve şekli vardır. Onu bulmak hükümetin vazifesidir. Fakat her halde önümüzdeki yirmi sene zarfında işler o su. retle idare edilmelidir ki mem- leketteki küçük ve büyük sey- yal sermaye bilhassa sanayide mayı tercih etmelidir. Ve ecnebi sermaye memlekete girmeği kârlı addetmelidir. E- sasen Halk fırkası proğramın- da iktisadi devletçiliği şahsi teşebbüsün kâfi olmadığı saha lara, ve yahut ayrıca bir milli tiği için bu yoldan yürümek sa- dece fırka proğramını tatbik etmek demektir. Hükümete bundan maada mühim diğer iki vazife düş- mektedir, Birincisi memleketin iktisadi ürü; israfı mümkün Bnirk ymelle etmek, Yani evvelâ — işba * haline © ge- len Oo sanayi O şubelerinin daha fazla inkişafma © ve dolayısile bir kısım sermaye- nin mahvolmasına meydan ver memek; hali hazırdaki ipekçi. lik ve trikotaj sanayii gibi.. Sa- niyen gayrı fenni ve asrın ica- batına göre geri vasıtalar. la yeniden fabrika kurulmasına ve bu gibi makinelerin memle kete girmesine müsaade etme. Fikrimizce bu işleri en iyi görmenin çaresi memleketin u mumt ihtiyaçlarmın, ehemmi mühimme takdim ederek, bir listesini yapmak, ve ilân etmek ve bundaki | işlerin görülmesi için şahst sle hüköme- tin uğraşacakları sahaları gös- termek, yani bir iktisadi proğ- ram Hükümeti im vazifenin ikincisi ise müktesep hakları iptal ve dolayısile teşebbüs ve itimat fikir ve hislerini ihlal et. meden sanayii ( gittikçe daha büyük mil:yasta ve imkân dı resinde yerli ham maddeleri kullanmaya sevketmektir. Bu suretle sanayiin temin edeceği faydalar azami surette memle- ket dahilinde kalır. Hükümet- çe esasen bu yollerin tutulmuş olduğunu memnuniyetle gör- mekteyiz. Büyük bir istikbale namzet görünen madenciliğimizden ay | rıca bahsetmiyeceğiz. Yalnız İ şu cihete nazarı dikkati celbet- mek isteriz ki. nisbeten kolay bazı tedbirlerle. dünyanın ca mühim deniz geçitlerinden biri nin her iki sahiline hâkim olina muz sayesinde kömür satışımızı ye ziyade arttırmak mümkün ür, #.. dım göreceğinize itimat buyurabiz irsiniz. Yugoslav sejirinin nulku Yuyosavya sefiri da nutkunda de- iştir ki: Türkiye Cümhuriyeti ile Yugos- lavya arasında mütekabil hürmet v3 takdir hislerine müstenit olarak mev cut olan dostluk, rabıtalarmın müş- - | terek olan menaflin ayni derecede ve l e karşılıklı olarak anlaşılması ile her i | ki tarafım en büyük istifadesi hesa- bına bütün sahalarda pek müfit ne- ticeler tevlit edeceğine — kaniim. Bu ir | dostluğun muhafazası ve kuvvetlem için bütün mesaimi sarfe. decağime Zatsdasletlariniz. sein. vE mutmain olmalarını rica ederim. Reisicümhur Hazretlerini cevabi in | mutlmiz «Elçi Hazretleri; Yugoslavya Kra | kr Hazretlerinin | Zatıâlilerini nezdi- me fevkalâde murahhas ve orta elçi İ tayin yidieklerini bildiren iektap- larını memnuniyetle aldım. Kral Haz İacağımızdan emin olabilirsiniz. Pek eki ve pek parlak bir taribe malik ola nmilletlerimiz en kuvvetli azim- leri kıracak kadar şedit | zorlukları yendikten sonra bugünkü parlak va. ziyetlerini iktisap stmiş (ve hayret yericiykseliş yoluna girmişlerdir. Bu neticeyi husule getiren amiller ayni zamanda memleketlerimizin dost ol- maktaki maddi ve manevi *leri, zatı devlet- lerinin yüksek vazifenizi. ifa husu- sunda retlerinin hakkımda besledikleri his lere aroma olan sözlerinizden pik mütehassiz oldum. Kendi rüksek İ şahsiyetleri hakkında © ben de ayni | takdir ve dostluk k izlerini duymak. İ tayım, Türkiye ile Yugoslavya ara- | sında mevcut dostluğun müşterek menfaatlerin karşılıklı olarak anla şılması ile her iki memleket | i faydalı neticeler vereceğine ben de kasiim..Bu dostluğun devam ve in. kişafi bizim de arzumuza tevafuk et | mekte olduğundan rahar ettiğiniz ü midin dilerim, müzahir olacağıma, cümhuriyet hü- metinden de cek samimi bir var- Kem vazifenizin ilası esnasm- gerek benim, E. gerek mhuriyet ehemmiyeti olan işlere hasret- | içim | arasındaki eski dostu İ yade kuvvetlendirme» sarfı gay Âlmanya Ve Prusya İhtilâf reisicümhur lehine halledildi LONDRA, (Leipzig), 25. A.A. — Volff ajansı tebliğ ediyor: Ali mah- keme reisi, Alman ve Prusya külü. metleri arasında kanunu esasiye ait bir mesele yüzünden çıkan ihtilâf hakkındaki hükmünü bugün öğle ü- zeri vermiştir, Bu iş hakkındaki mu hakeme, birinci teşrinin 10 undan 7 sine kadar sürmüştür. Bu hükümde Alman reisicümhu- runun 20 temmuz tarihli emirname- sinin — Aman başvekilini Prusya hü Kümeti nezdinde Alman hükümeti mamina fevkalâde komiser tayin et- mesi ve Prusya nazırlarının ellerin- den resmi vazifelerini almağa, bu va Sfeleri ya yapmasına ya- hut başkalarına yaptırmağı mezun kılması noktasından — Alman kanu nu esasisi ile telifi mümkün oldu- kayı göre Reichstagda, imperatorluk meelisin- de, Prusya diyet meclisinde ve dev- let şursvmda Prusyayı temsil hakkı nı Prusya hükümetinden mez'etmele imkânını haiz değildir. Hükümdarlığın iadesi BERLİN, 28. ALA. —— Vel jem sından: Sanayi mümessilelri runda bir nutuk söyleyen bayveki, hükümdar- Almanyada pek lığın inde edileceğine dair olan e lar bazı gazetelerin intihabat müca- delesinde kullanılması lüzumuna kail oldukları usullerden birisi olduğunu söylemiştir, Graf Zeppelin yolunda VALENCE, 25. A, A. Graf Zeppelin, öğleden sonra şehrin üze rinden uçmuş ve Rbone vadisini ta. kiben cenuba doğru yoluna — devem etmiştir. Bomba infilâkı SARAGOSSE, 28. A. A. — İki kuvvetli bomba, İnşa edimekte olan bir binayı tahrip etmiş © ve etrafa dehşet salmıştır. e m İZ m m tine dalma mazhar olacağınızdan e in bin oabilirsiniz. Yagoslavya Kesk © Hasyetlerinde şahsi sandetlerini ve Yugorlavyanın refah ve taplişini termenmi — ederim, Elçi Hazretleri” İspanya sefirinin nutku Altı sene müddetle vatanıma hizmet etmek saadetine nail oldu- bie sergi kiseişle mütevecrih bu umuyorum, Binaeraleyh iç bir ihtilâfın hiç bir zaman biribirine den ayırmamış olduğu iki memle- ket arasında mevcut iyi münase- | betleri idame ve inkisaf ettirmek ve daha arkı bir hale getirmek va zifesini meserretle | kabul ettim. | Hislerime o kadar uygun olan vazifenin ifasma bütün gayretimi sarfedeceğim. , Başvekil İsmet Paşa rihinde B. M, Meclisi kürsüsünde söylenilmiş olan sözler bilhassa ü mit ettiğim gibi Reisicümhur Haz retlerinin yüksek lütüfkârlekları. na ve hükümetinin kuvvetli ve dostane muavenetine mazhar ola rı teşvik hein de bir zamanı mu- vaffakıyet olacaktır.” Reisicümhur Hazretlerinin ceva bi nutukları: “Elçi Hazretleri; İspanya çüm- huriyeti reisi hazretlerinin zabı. devletlerini nezdime fevkalâde murahhas ve orta elçi tayin buyur duklarını bildiren mektubu mem- nuniyetle alıyorum. o Müşarüni- leyh Hazreilerinin bana karşı bes temekte olduklarını söylediği hislerden ve gerek © şahsıma ge. rek memleketime taallik ii te mennilerden çok omütehassis ol- dum. Genç ve kuvvetli İspanyol cömburiyetinin refah ve terâkkisi hakkındaki dileklerimiz ile onun muhterem reisine karşı benim ve Türk milletinin hissettiğimiz duy gular sizin ifade buyurduklarnı- zin lamamen aynidir. Türkler ve İspanyollar Akdeniz aşırı olan u- zun tema ve mü tlerinde biribirlerini daima sevmekten, kar sılıklı takdir etmekten geri hal- maamış -alarına hiç bir ibtil†girmemiş iki dost millettirler. Vefatını derin bir teersürle diğ | tadır. Çifteler, memnun değildirler | LONDRA, 25. A. A. — Egypt ge renmiş olduğum mümtax selefiniz hörmetle anılan mer'ut bir hatıra bırakmış ve Türkiye - İspanya yakınlığına hizmet etmiş tir. Zatıdevletlerinin evvelce gür- müş, tanımış olduğunuz memleke timle temsil eylediğiniz memleket vet buyuri vamlı ve dostça muaveneti ma istinat eee K — | bu seferi, 5 gün ve7 HARİCİ HABERLER Çekoslovakya Buhranı —os— Bir memurin ka- binesi teşkili muhtemel PRAGUE, 25. A.A: — Evvelce- de tahmin edildiği veçhile M. Masa- ryk.dün akşam Udrzal kabinesinin is tifasını kabul etmiştir. i teşkile resmen memur et layi istifa etmek niyetinde olduğunu bildirmiş idi. çıkmasından evvel onu halletmek i- çin M Malyp'r'i fırkalarin tema: M. ranir | Plânı hazır sini Japonya da yeni teklifte bulundu PARİS, 25, A.A. — Tetkikat ve istihzarat komisyonu ile yükeek mil li müdafa meclisi bir araya gelerek | M. Heriot'nun riyaseti altında içti ma etmiş ve teslihatın tahdidi kon- foransına tevdi edilecek olan ve tes lihatın tahdidi ile emmüselâmet mese lelerine müteallik bulunan | Fransız tanzimine sit mesaiye de- vam etmiştir. Deniz kuvvetleri ve Japonya TOK!0, 25.A.A, — Resmi bir dan öğrenildiğine gö hakkında tesbit edilen bir takım yeni teklifleri tasvip etmiştir. Bu tekliflerin mahiyeti henüz açı- vurulmamıştır. Fakat alınan ba- 21 haberlere nazaran, bu yeni teklif. lerde gerek M.Hpover'in. ve gerek İngiliz hükümetlerinin ayni mesele bakkındaki telkinleri ne red ne de ka bul edilmiş değildir . Zannedildiğine göre bükü- metinin bu yeni teldifleri İngiliz ve Amerikan tekliflerile ayni zamanda, fakat bunlardan temamile ayrı ve herşeyden evvel taarruz silâhlarının azaltılması maksadını güden bir plân şeklinde ileri sürülecektir. Reks posta vapuru Cebelitarık'ta CEBELUTTARIK, 25. A.A, — İtalyanın lüks posta vapurlarında, Rex gemisi dün gece yarısı Nevyork tan Cebelüttarik'n gel A içinde yap muştar. Bu müddet bir rekor teşkil etmektedir. Fransa ı Amerikaya | ne diyecek? PARIS, 25, A. A. — meclisnin li Meb'usan miştir. | , ,Hatırlardadır iki radikal sosyalist fırkası Mellon - Beranger iliğmm tasdiki sırasında müstenkif | kalmış olan M. Herriot müstesna olmak ü- zere bir takrir kabul etmiş idi, Bu İ takrirde Fransanın hiçbir zaman Al manyadan alacağından fazlasını A merikaya tediye etmiyeceği beyan idi. Fransada buğday meselesi PARIS, 25. A. A. — Halihazırda | Fransada buğday ve ekmek meselesi | had bir şekilde mevzuu bahis olmak ve memnun olmamakta © da hakları vardır. Zira, ziraat mahsulleri ve bil hassa buğday fiatı düşmektedir. Belediye reisleri boyuna İstifa e- diyorlar. Açlar Viyanaya da yürüyecekler VİYANA, 25. A. A. — Proletar. İ yaya müzaberet komlniat federns- | yonu, Avusturyanın bütün işsizleri. Bin 3 Kömümuevvelde M. Malypte'i yeni | miştir. M. Udrsal, son günlerde çiftçi fur | kası bürosuna sıhhi vaziyetinden do- | Buhranın kanuni şekilde ortaya | memur eden de yine çiftçi | fırkası | dr, olan | zinde ortaya atacam beyan | hü †edilmiştir. Baccar, Italyan tebasındadır. İsöniyadi bir kilise daha yaktılar SEVİLLE, 25. A. A, — İçinde bü yük san'at eserleri bulunan Saint- | Sebastien kilisesi, Marcbenin'dan Ra linan bir habere göre , meçhul takım kimseler tarafından yakılmış- tir, Bütün ez memleket halkının ve it- | fsiyenin yangını söndürmek için va | ki gayretlerine rağmen, kilise hemen | hemen tamamen yanmıştır. Ahali belediye dairesi önünde mü- | mayiş yaparak kundakçıların coza- landırımalarını istemişlerdir. Diğer taraftan Ecijadan bildirildi Gine göre bir çete, oradaki kiliseyi ve Socurs Dechaussecs zaviyesini a teşe vermişlerdir. Maamafih, felâketin önüne geçil- miştir. Zannolunduğuna göre bir ta- kam memle- Bolivyalılar çekiliyorlar SANTİAGO DE CHİLİ, 2844. İyi bir menbadan haber verildiğine yp Bolivya kıtaatı, Achuata, Tul- gren? Falcon eğ anevkieri- "İ SANTLAD DE GELİ, 25AA. La Paz'dan bildirildiğine göre Ar jentin tayyarelerinin Bolivya toprak İarı üzerinde uçmaları dalayisile Bo livya hükümeti, Buenos-Aires'te dip lomatik bir a al bulunmuştur. Amerikada intiha- bata doğru NEV JERSEY, 25. A.A. — M. Rozevelt”in reisicümhurluğa namzet İ binenin V söylenmektedir. Egypt'in altınlarına ortak çıkamadı misinin battığı ve teknesinin bulun- ke m ve bu tel g a yasının açtığı dava, nihayet bulmuş- tur Bu davaya bakan mahkeme, Fran sız kumpanyasının bu iddialarını red detmiştir, Verilen hükümde bu kum | panyanın oyaptığı (araştırmaların Egypt gemisinde bulunan altının çı- İ ilmi hiçbir veçhile tesiri ol. madığı, bu altının ele geçirilmesinin Artiglio gemisi tarafından gös- ti kiz Sayesinde mümkün ol Meclis Reisi Ankarada ANKARA, 25. (Telefonla) — Meclis Reisi Kâzım (Ps. Hz. bugünlü trenle İstanbuldan avdet etti. Kâzım Pç. Hz. istasyonda Başvekil, Vekiller, Riyaseticümhur Umum Kâtibi Hikmet Beyle Mebuslar “tarafından karş” lanmıştır Bütün Ankaralılar Ruslarla yapılacak maçı seyredecekler ANKARA, 25. (Telefonla) — Rus misafirlerimizle yapılacak olan sağ hazırlıkları bitmiştir. Ankara Halkevi bu müsabakayı seyretmek için bütün Ankaralıları davet etmiştir. Halkevinin faaliyeti ANKARA, 25. (Telefonla) — Ankara Halkevinin senelik çalışma prof ramı idaro heyeti tarafından yapılan toplantılarda hazırlanınıstır. Pek vakıt da Halkevi geniş bir surette çalışmıya başlıyacaktır. Kızını fuhşa sevkeden baba IZMİR, 25. (Milliyet) — Kızını fahşa teşvik ederek unmmhaneye vE ren erki şeyhlerden Hüsnü baba tevkif edilmiştir. Şeyhin karısı Gülizar H Bir haydut öldürüldü ADANA, 25. A. A. — Kadirli kazasında eşkiyalık yapan yörük oğlü Yusuf jandarmalar tarafından ölü olarak ele geçirilmiştir. Cenupta yakalanan kaçak eşyâ ANKARA, 25. A. A, — Aldığımız malimata göre bu ayın 22 inci g” cesi cenupta hududu geçen kaçakçılar Resulaynın şimalinde muhafaza b tass tarafından bastırılarak iki saat süren eüsademe sonunda kaçakçılarda. biri yakalanmış ve şeker manifotra yüldü 14 hayvan ele geçirilmiştir. Müsademe muhafaza kıtasından biri şehit düşmüştür. » İzmirde ve ia 'Mahüüüt Muhtar Pş. borcunu ödedi Esbak Bahriye Nazırı Mahmmet Muhtar Paşa Divani âlice 21 bi küsur altın ira tazminata mah küm edilmişti. Öğrendiğimize gö” re, şimdiye kadar bu paran: W bin altın liraya yakım İsmi “ miştir; mütebakisi de bu sene içİf ley IZMİR, 25. (Milliyet) — Uzun akşam hafif surette yağmağa başla- mıştır, Yağmur köylüyü sevindirmiş tir. AYDIN, 25. A. A. — Gece yarısı başlıyan feyizli bir yağmur — aylar. danberi devam eden m barlı elde miş ve çilçilerin yüzünü de ödenecektir. tür, Yağmur devam ediyor, RET Tramvay seferleri Ankarada fırka kontrol edildi ocakları kongreleri | Dün muhtalit santlarda tras” vayların elektrik cereyanları iki şer üçer dakil iştir, Bu 6 ANKARA, 25 (Telefonla) il nada kontrolörler tarafından hef Cuma günü Ankara vilâyeti da lindeki Fırka ocakları kongreleri | tramvay arabası arasındaki me benek safeler ve vakti hareket tariff” — rine göre tramvayların bulunma” adem millet ları icap eden yerlerle bulunduk” ları yerler tetkik tesbit mektepleri a see ee İZMİR, 25 A.A, — İkinci teşri nin birinci gününden itibaren vilâ yet dahilinde açılacak millet mek- teplerinde halkın okutulmasına M. Veyl Sabık Roji are meclisi başlanrlacaktır.. e Coğu köylere| M. Veşldün A: a'ya gitmi münhasir olmak üzere (bu sene — 140 millet mokt. ershanesinin | Lehistan sefiri Ankaraya gitti Sizi Lehistan sefiri M, Kazimir Denizlide sıcak © |zowski dün akşam © Ankara?” DENİZLİ, 25 A.A, — Kuraklık | gitmiştir > ve sıcaklık olanca şiddetile de- Comte Bethlen vam ediyor. Bu yüzden kış ekimi- Sabık Macar Başvekili Cort* Bethlen'in dün şehrimize gelec* ta ye ise de comif ın dün gelmemiştir. . Palamut bolluğu. açılması için ha: dilmiştir. serbest bırakıldı ADANA, 25 (A.A.) — İki ay oieyikl da kuraklık ş KONYA, 25. AA — 3 gitmektedir. i Tayyareci Lefevr? İzmird Tütün fiatları IZMIR, 25( dilliyet) — Tütüm piyasası yer yer günden güne açıl. maki adır. Piatl r 75 le 160 arasm- dir. İZMİR, 25. A A fevrenin idaresinde Paritten Feci bir düğün vazör yapıyor VASHİNGTON, 25.A.A.— Amerikanın 1933 senesinde 10.000 tonluk yeni bir kruvazör inşası ta- savvurunda olduğu haber verilmeke-