5 Ekim 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

a z Kurultayda: Söz sırası gelseydi Cahit Beye ne cevap verecektim? kre Dilde tekâm kendini ül ne zaman gösterir? İnkılâp hamleleri nasıl içten gelen bir tekâmülün neticesi olduğunu Cahit Beye de mi Dil kurultayında Hüseyin tez, dil şün karşı karşıya muştur. Cahit Bey ikinci sözü sün son! — Neden bana karşı bu ka- dar hücum edildiğini anlıya- miyorum. Dedi. Halbuki bunun sebebi meydandaydı: Cahit Bey | senelerden beri yüreklerde toplana toplana. bir bamle haline gelmiş olan ina- nışlara karşı gelmişti. İşte bü- tün ileri ve genç (düşünceleri Cahit Beye ve tezine karşı ayak landıran budur, Cahit Beye cevap (o vermek için söz isteyenler arasında ben de vardım. Kısa bir zaman i- çinde büyük işleri başa çıkar- mak isteyen kurultayın değerli vaktini harcamamak için orada | müzakere kısa kesildi. Söz sırası söyliyeceğim sözlerin bir takı- mını başka arkadaşlar da orada söylediler. Bununla beraber, bu sözleri sade kafamın içinde bı- rakmamak. okuyanların da göz leri önüne koymakta dil davası için fayda düşündüm. Cahit Beyin kurultayda oku duğu tez üzerinde benim iliş- mek istediğim noktalar şunlar dır; (4) Dilde tekâmül ve inkı- lâp meselesi, (2) Yazı ve konuşma dille- rinin farkları ve yazının anla; şılır, anlaşılmaz olması mese- Jesi, (3) Dilimizde nahvi bünye meselesi, Bu üç mesele hakkında dü- şündüklerimi sırasiyle bu sütun larda yazacağım. Dilde tekâmül ve inkılâp — Dilin değişmesini tekâ- müle bırakalım! işte Cahit © Beyin tezinde adeta temel taşı olan dava bu- dur, Câhit Bey: — Dil bizim o irademizden müstakil içtimai bir müessese dir. — Dilde her ne olmuş ise zaruri olduğundan olmuştur. — Dilde yapılacak değişik- likler zorla, şahsi teşebbüsler- le yapılamaz. Gibi sözlerile hep bu nokta nin etrafında dolaşmış, durmuş tur. Dilde tekâmül (nasıl olur! ve kendini nasıl belli eder? Önce bunu düşünelim: (Tekâmül, bir şeyin zaman- İn olduğu halden başka bir ha- le doğru adım adım kayıp git- mesi demektir. Fakat bunu olur ken adım adım görmek müm- kün değildir.Hayatiyatta bugün tekâmülcü düşünce, hayvanla. rın türlü türlü cinslerinin biri- birinden ğ kanmıştır. Amma, hangi hayvanatçı mese- lâ bir maymunun insan doğur- duğunu görmüştür? Hiç biri! göremediğimiz te- kâmül halkaları cemiyet işlerin de daha daha dür. Bunlarda tekâmülü, ancak şununla sezebiliriz. Olan, ihti- yaca yetmez, yeni bir oluş ih tiyaç haline girer. O zaman te kâmül oldu deriz. ) Türk ( dilinde'bu tekâmül denen şey kendini nasıl göstere cek? Bakacağız ki okurlara oku dukları dil ağır gelmeğe başla muş; göreceğiz ki halk okudu- ğunu anlayamaz hale gelmiş: — Hah! diyeceğiz. İşte te- kâmül kendini gösterdi. Gelin. “bu dili okurlara ağır gelmiye- cek. anlaşılacak bir hale koya- Iml) si Brie değil mi? Ey, böyle olmadı mı? Bu- okutanlara gelmiş olsaydı | anlatmamız lâzım? — Türkçeyi o okutabiliyor musunuz? Yürekten doğru söylerlerse diyecekler ki: — Hayır! Okuyan gençlere soralım: — Türkçe öğrenebiliyor mu sunuz? Türkçe söyliyorlar. Fakat konuştukları o dilin öğrenemiyorlar. Yazıcıların nasıl larını şaşırdığı, ıklarını yazacak- okuyucuların okudu! anlıyamamağa başladığı bir dilde tekâmülün olduğuna başka bir alâmet is- ter mi? Demek tekâmül olmuştur. ihtiyaç kendini göstesmiştir. Halk bu ihtiyacını duyurmüş, milletin © başları da buna çare bulmak için bütün bu işlerden anlayanları kurultay © halinde bir araya toplamıştır. Daha “tekâmül, tekâ diye neyi bekliyeceğiz? Cahit Beyin tezinde bir kaç mek i Di e. Burada da- ha hep beraberiz. Bu sadelik nizamlı ve bir düzüye olmı- yor. Bir takım sözleri (türkçe söylerken, yanı başmda başka bir takım sözlerin ârapça kaldı ğmı görüyoruz. Bunlar biribi- ini tutmıyor. Yazarken hepi- iz başka bir duruş takınıyo- İruz. Konuşur gibi yazmıyoruz. / Konuşurken dileğimizi anlattı- ğrmız adamlara o yazımız bir şey söylemiyor. Mekteplerde dersler yürü- İmiyor; halk arasında okuma isteği yayılmıyor. Bunlara ça- re bulmak için ayağa kalkıyo- ruz. 728 kişilik bir (o kurultay kuruluyor. — Gelin bakalım. ne yapa- biliriz? Deniliyor. e yapılan iş böyle mi Herkes düşüncesini söyle- İdikten ve çokluk ne yanda ol- duğu belirdikten sonra çoklu- ğun dediği yapılacak. o Eğer Cahit Bey buna “zor” diyorsa İ çok yanılıyor. Çünkü kendisinin o kadar se ver göründüğü demokrasi ve parlemento sistemi de çoklu. ğun dediğine uymaktan başka bir şey değildir. Yoksa: — Böyle kurultaya, filâna | hacet yok. Olan kendi kendine Sluyor. Brakalım gene öyle ol- sun! mı denilmek isteniyor? Tezinde ve ikinci ü yapılması lâzım dediği bir peri şeyleri sayması. oböyle demek istemeğe uyar şey değildir. Fa- kat böyle der gibi görünmesi bi le bütün gençliği coşturmağa yetti, İşte pazar günü kurultayda yükselen seslerin ilk uyandırıcı $ı bu olmuştur. İbrahim NECMİ Almanlar müstem- lekelerini isteyorlar BERLİN, 4. A.A. — Ajanı ha- : dir larca iddeti bir elde girişi mesi lüzumu üzerinde israr eylemiş- iç yüzünü | N. Yeni bir konferans daha toplanıyor Almanyanın hukuk müsavatı talebi tetkik edilecek LONDRA, 4. A.A. — İngiltere hülcümetinin Londra'da 5 devlet ara sında bir konferans toplamak imkü- namı derpiş ettiği ver tarafından yapılmış olan teklifin öğrenilmiştir. Bu konferansta Almanya'nın si- | içinde hakkında müsavilik tale- binden doğan çıkmazdan kurtulmak çaresi ve yolu araştırdacaktır. M. Borah'ın bir makalasi | VASHİNGTON, 4. A. A. — Volf ajansından: ş Amerikan âyan hariciye encümeni reisi M. Borah, Morth oOAmerican Paper Alliance gazetesinde çı- Zira “Hukuk itiberile — beraberlik” | kendi benliğine ve varlığına hürmet | , | kür umumiyesinin t | tag hariciye M. Hoover'in feklifleri VASHINGTON, 4. A.A. —Ci-| han iktisat konferansının te hakında müzakeratta bulunmak üz re resmen Vashingtona gönderilmiş olan M, Norman Davis teslihatın üç | te birinin tahdidi şeklinde M. Hoo- | ver tarafından yapılmış olan teklifin üçte birinin tahdidi şeklinde M. Hoo ' Hindistanda Vaziyet Gandhi süküt mec- buriyetinde kaldı BOMBAY, 4, A. A. — Son zaman larda sözleri dünyanın her tarafında yayılmış olan Gandhi, hali hazırda barici alemle ber türlü temas ve mü- kâlemede bulunmasını men'e matuf şiddetli tedbirler © dolayısile bugün süküte mahküm bir vaziyette bulun. İ maktadır. İ Fülvaki hükümet, Mahatma'nın do İ ğumunun yıl dönümü şerefine geçen İ hafta tertip | layasile kuvveti | mış olun silâhsiz itaatsizlik hareketi ni teşçi edecek mahiyetteki her tür- | lü temalardan korkmaktadır. Hatta hükümet, umumi | yollarda yapılan mümayişlere “mani olamk i- çin birçok tevkifata bulunmuştur. Gandhi'nin açlık grevi yapması ü zerine diğer bir takım kimselerde ©- na karşı muhabbetlerini göstermek için açlık grevi yapmışlardır. Fakat bu grevlerden bazısı, feci neticeler vermiştir: Gandhi'nin sikleti M4 Umaktadır. i tasavvuruna İ karşı meydan okuması muhtemel ol- duğu mutalcasında bulunmaktadır. Gandhi hareketinin şiddet kesbet- mesi ihtimaline kar; «Bengale, hali hazrıda hakiki bir askeri kamp hali ne konulmuştur. Hükümet ihtilâlei. ların hareektlerini — âkamete uğrat- mak için oraya kuvvet sevketmek bu susunda istical göstermektedir. Kalkütada neşrolunan bir İngiliz gazetesi ,aGndhinin tahliye edilmesi Bi ve son zamanlardaki harektleri,ka dın erkek İngiliz teb'asma karşı uu mi surette suikastler yapılabileceği- ne delâlet eden müfrit ihtilâlerlarm faaliyetlerini tahdit hususunda onun nüfuzundan istifade olunmasını tek- if etmektedir. Bazı nadir istismalardan kat'i na- yilinin bulunmak ihtimali sile Poonada ikametini Di etmiş tir, Gizli bir telsiz istasyonu BOMBAY, 4. A. A Polis,Himt N tale ve tefirlere yol açmıştır. inütalessmdadır. M. Norman Davis son defn Lond- plânmı İ larak kabule karar vermiş oldukları zannolunuyor. Almanyanın metalibatı Avrupa &f- itma uy gun gelmesi hasebile bu projenin ka bul edilecğine hali hazırda daha zi- yade emniyeti vardır. Fransa ,Alman yaya karşı bir takım fedakârlıklarda bulunacak ve en ameli hareket , Al- manyanın silâhlarını artırmasından i se se Fransanm silâhlarını azaltma- Von Neurath encümene gitmeyor BERLİN, 4 (A.A.) — Rayiş- iye encümeni, Lozan mü zakeratına müteallik raporu din- lemek üzere 11 T. elde iç timaa davet edilmiştir. Gazeteler, hariciye nazırı M. Fon Neurath'ın İ mezkür encümen reisine cevaben hükümet erkânınn Rayiştag en- cümenlerinin celselerine iştirakle- ri meselesi halledilmedikce encü- menin içtimamda hazır buluna mayacağımı haber vermekte idi. Milletler Cemiyetinde Heyeti umumiye içtimalarını bitirdi CENEVRE, 4 (A.A.) — Millet ler cemiyeti büyük meclisi umum müzakerelere hitam (vermiştir. Türkiye, İran, Almanya, Japonya İtalya, Lehistan mümessilleri İra. kın Cemiyete dühulünü selâmla- mışlardır. Irak Cemiyete girdi CENEVRE, 4 (A,.A.) — —— ler cemiyeti büyük elçisi, dün km Milletler cemiyetine alda ne ittifakla karar vermiştir. İrak heyeti, resmen salona idhal edil. miş, ve kendisine tahsis edilen sr rada yer almıştır. Bu devlet, Mil letler cemiyetine kabul odilen ilk Arap devletidir. Lehistan, yeniden âza inthiap edildi PARİS, 4 (A.A.) — Lehista- nın yeniden Milletler © cemiyeti konseyi azalığna intihap edilmiş olmasından mütevellit memnuni. yetlerini izhar eden gazeteler, kıs men M. Zaleski'nin şahsi nüfuzu sayesinde vuku bulan bu intiha- bın, Almanyanın b hattı hareketi meseleye siyasi bir renk verme- miş olsaydı devletlerden bazıları konseyin yenileştirilmesi prensibi me muhalif ndan dolayı bu intihap oldukça mi münaka- ilmi sebebiyet verebilirdi müta lcasını serdetmektedirler. Japon amiralı mura Amerikay gidecek VASHİNGTON, 4. A A, — Ja- bon sefareti, 29 Nisanda Şanghayda vuku bulan suikast esnasında gözü yaralanmış olan amiral Nomura'nın gözündeki rahatsızlık | dolayisile A- kaya gelemiyeceğini bildirmiş- Amiral Nomura Mancuri vaka- inin tevlit etmiş olduğu endişeleri izaleye teşebbüs etmek için Amerika ya gidecek olan “Hüsnü niyet” mindeki heyete riyaset edecek idi. İrlanda valii umu- misi geri çağırıldı mn 4. A,A. — Vali umu. i çağırılması şiddetli eme. bildirmiş olduğunu | HARİCİ HABERLER Lytton i Londrada Şimdi karar Millet- ler meclisinin PARİS, 4. A. A. — Pazartesi sa- babı ana hatları ne olduğu öğrenil miş olan Lytton raporu , gerek Pa- matbuatında tedbirde Amerikadan ni ret görecek olan Mületle sari ne terettüp eden bir vazifedir. Harpten beri ihdas edilmiş olan bu organizm hakikaten bir müessese ise şu balde herkese kurşı yegâne hüküm yine silâh ola- caktır. Biz, âkisleri uzak şarkta olduğu kadar Avrupa da hissedilecek olan bu hale karşı mücadele etmemiz lâ- pr Times gazetesine nazaran, Lytton komisyonu uzak şarka pek geç gi derilmiştir. Bu gazete, vaziyetin sü- kün ile tetkik edilmesi tavsiyesinde bulunmaktadır. Ecnebi devletlerin raporun ortaya attığı meseleleri der piş ve mutalea etmek icin biraz za- Janis ihtiyaçları vardır. Jord Lyton Londrada | ton, gece Londraya gelmiştir. Mü- Cemiyeti üzasının niyetle tetkik ve halledecelderini ü mit ediyoruz. Lord, şu sözleri ilâve etmiştir: ” Fakat Japon efkâr: umumiyesi. nin yeni Mançuri devletinin tecisüs etmiş olması ve i i elde eyle- mesi dolayisile komisyonu uzun ra- porda münderiç tekliflerin kabili ka bul olamıyacağı merkezinde olduğu nu öğrenmekle hayerete düşmedim. Çünkü Tokioda bu ciheti bana iyice anlatmışlar idi. Şilide kargaşalıklar NEVYORK, 4. A. A. — Nevyork Times gazetesi, (resmi © mahafilin Oyanedise'in Şili muvakkat | reisi muavinliği vazifesini muhafaza etme sinin şüpheli olduğu © mütalessmda bulunduğunu yazmaktadır. , Şiirin şimelinde vukua gelen bir kıyam esnasında bir takıtn çarpışma lar olmuştur. Vaziyetin gayet vahim olduğu söyleniyor. Alınan haberlere nazaran gerek şimalde ve gerek ce- nupla muhasematın başlaması tehli kesi vardır. M.de Valera, Lon- draya geliyor LONDRA, 4. A .A— M de Va leranın bu akşam Londraya gelece- ii, zannedilmektedir. Salâhiyettar bir membadan haber alındığına göre M. de aVlera ile M. Thomas arasında yarın bir mülâkat vakubulacaktır. Bu | toplantıda M. Hnileham ile Sir John Simon'un ve M. Neville Cbamberlaim'in da hazır balunmaları muhtemeldir. Çaldaris rejimi bir daha tanıdı ATINA, 4. A. A. — Halkçı fırka- #ı reisi M, Çaldaris, Cümhuriyeti ka yit ve rertsiz olarak o memleketin meşru rejimi olduğunu kabul ve tes lim edne yeni bir meletup göndermiş İ tir. Bunun üzerine reisicümhur, mil lete hitaben bir beyanname neşrede- rek rejim meselsinin halledilmiş ol- duğunu ilân etmiştir. İtalyada fena havalar ROMA, 4 A.A. — Ancone İşehri. dün şiddetli bir fırtına yü İzünden müthiş surette hasara İuğramıştır. Birçok meskenleri su istilâ etmiştir. Kabaran deniz. birçok sandal ve kayıkları tehlikeye © maruz bırakmıştır. Maamafih. o hepsi . | de hiçbir hasara uğramadan li : İmana avdete muvaffak olmuş- büsünde bulunmasına ihtimal veril. memektedir. M. de Valera, kendi vazifelerin. bilhassa | den başka valii umumiliğe ait işleri e Dal de deruhte edecektir . ni bir karar ve hareketin kanu iye muhalif Fakat Irlanda muahedesi ahkâ. munz muayir addedildiği mektedir ve birçok © evlerin damları uçmuştur. Nihayet bir çok telgraf ve telefon hatları İbozulmuş, muhaberat inkitaa uğramıştır. Zeppelin döndü FRİEDRİCHSHAFEN, 4A. A. Velit alanı tebliğ ediyor; Rio de Janeiro: ” Zeppelin balonu bu sabah, £ Fried. richahafen'de yere inmiştir. > işe yarayacak | | LONDRA, 4. A. A. — Lord Lyt-| 'dan dönen “Graf | Yunanistanda cüm- huriyet kökleşti M. Zaimisin neşrettiği beyan: name sevinçle karşılanmıştır | ATİNA, 4 A.A, — Reisicümhur M. Zaimis millete hitabet aşağıdaki beyannameyi neşretmiştir: Cümhuriyet rejimi hakkında millette hâkim olan endişeleri bu rejimin muhafızı sıfatiyle intihabımdan beri alâka ile taki? ediyor ve bu endişelere bizzat iştirak ediyorum. Bilâkaydü şart cümhuriyeti tanıyan ve cümhuriyet rejimine hürmet ve riayet & den halkçı fırkaar reisinin 28 bugün de Yunanistan cümhuı ması temennisini kıayı bugün İ le karşılanacağından eminim.” meyi neşreden bütün gazeteler yorlar. zele felâketzedelerine yapılacak ATİNA, 4 A.A, — Yunan mektedir, 1 — Seyfi B. (Fi Geriye kalan On senelikler Vekâlet za Lat maaşla rında kalan bütün evrakı tetkik ediyor ANKARA, 4.— Maliy evekâleti muntazam borçlar müdürlüğü İstan- bulda Mülga zat maaşları muhascbe- e kalmış olan evrakı Ankara getirtmektedir. Yüzlerce sandık toşiileden bu evrak bir çok vatan- daşları yakından ulökadar eder ma- hiyettedir. Bu güne kadar yüz sandık gelmiş tir. Mütebaki evrak ta peyder pey se lecektir. Evrak burada tasnif edile- cek ve bir çok vatandaşların sürün- cemede kalan hukuku bu süretle te- min edilmiş olacaktır. 40 kuruşa kadar olan yetim ve dul maaş sahiplerine hükümet on senelik maaşlarını defaten vererek hazine i- le olan alâkalarnı kesmiştir. Bu nevi muameleler memleketin her tarafında ikmal edilmiş gibidir. Maliye vekâleti 50 ve 100 kuruş- luk maaşlar hakkında da tetkikata girişmiştir. Almacak (neticeye göre bu sınıf maaş sahiplerine de on se- nelikleri birden verilecektir. Filvaki maaş cedveileri tetkik edilecek olur sa en büyük yekünün bu son iki si. İ mıf maaş üzerinde toplandığı görü- Tür, Fakat bu sınıf maaş sahiplerinin €kseriyetini malül efrat teşkil etmek | tedir. Onlara kaydı hayat | şartile maaş verilmesi kanun iltizasıdır. Vaziyet böyle olunca geriye kalan maaş esi ın mıktarı mühim bir Öle ir mem Suriye-Irak hududu CENEVRE, 4 A.A, — Mil. letler cemiyeti büyük. meclisi konseyi, tetkik komisyonu ta- rafından teklif | edilmiş olan | Surye - Irak hudut hattını ka- bul etmiştir, Maamafih konsey, mevzuu bahis erazinin menfaati noktai nazarından bu hat hakkındaki mütaleasını mümkün olduğu kadar sür'atle ( bildirmesini, mandalar daimi komisyonun- dan talep etmiştir. Prusyada şayanı dikkat bir intihap STALLU POEMEN, 4. A.A. — “Şarkı Prusya * Volt 'Beldiye intihabat ii İ sosyalistlerin geçen Rayiştag intiba batına nazaran biraz keybetmiş ve merkez. ile komümistlerin bi- vaz kazanmış oldukları görülmüştür. Beyanname bu sabah saat birde meşrolunmuştur. eylülde bana şifahen yaptığı W riyet rejimi altında mes'ut yaş#” lâve ederek tahriren tekrar ettiği beyanattaf| . | sonra bu endişelere şu saatte mi selesi kat'i olarak nihayet bulmuştur. Yunanistan halkına yüksek bir ehemmiyeti haiz olan bu ve) Idirirken bu sevindirici haber büyük bir me: sserrek ahal kalmamış olup ve rejim m€ | Beyann#* cümhuriyet rejiminin halkçı fir” kası tarafından resmen kat'i olarak tanınmasına ve Yunan tarihinde acıklı bir sayfanın kapanmasma müncer olan müzakerf tı idarede M. Zaimisin gösterdiği mahareti ittifakla takdir edi" “Yunanlılar veTürk Hilâliahmeri ATİNA.4 A.A, — Volff Aji jansnıdan; Nazıtlar meclisi, zek | muavenetin ilk © kısmı olan İğ milyon drahmi tahsisat kabul etmiştir. matbuatı, Türk Hilâliahmer'ini? Yunan felâketzedelerine vaki olan yardımından hararetle bahset Ankara güreşçileri geliyorlar ANKARA, 4. A, A, — Türkiye birinciliklerine iştirak edecek olan Af kara güreşçileri bu akşamki trenle İstanbula hareket etmişlerdir. Ekrem Beyin riyasetindedir, ve aşağıdaki güreşçilerden mürekkeptir: İl sillet)), 2 — Esat B. (En hafif sildet), 3 — Ref | Hüseyin B. (Yarı orta), 6 — Hüsnü Bey (Yarı ağır), 7 — Necmi Bey (Ağır) Heyet 5 — Selim B.. (OrtshJl | Hudutta İşi ne? Şüpheli bir Ermeni nin yaka- landığı söyleniyof GAZİANTEP, 3. — Aldığım m lümata göre, şu son günlerde cemi. hududumuz üzerinde bir Ermeni rülmüş ve tevkif edilmiştir. Bu peni hudadumuzun Kilise yakın 2 İ lan civarında şüpheli bir gelesyorüme, Tahkikat neticesinde bu adamın Suriyeli olduğu, hudud muzu gizlice geçmek istediği anlafi mıştır. Yapılan araştırma neti de mevkuf Ermeninin üzerinde D€ rut hastahanesinde yattığına dair vesika ve bir de fotoğraf çıkmıştı. Tahkikata ehemmiyetle devam edi ir, İktısat Konferansı Bu hafta içinde Cenev- rede toplanıyor LONDRA. (A.A.) — Deli İ Telgraf gazetesi, cihan ikti konferansı tertip komit bu hafta Cenevrede Ni ğını yazmıştık, Bu komitenin. konferans!” toplanacağı yeri ve zamanı “ yin edeceği zannolunmaktadi” Vaşington, konferans gümrük ie tine mütesi ” | ere ©! sia öeikker keyi İki şaki ölü olara” yakalandı | , Viranşehirden bildiriliyor: 24) Jmadarmma siüfromesi SERİ bir müsademe sinde Pulât ölmüş, fakat Kot ” kaçmıştır. Maamafih müfreze Koç takip etmiş ve Fıratın öte | daki Vangök köyünde zadesinin evinde Koç Aliyi rar sarmıştır. Burada | ikinci gi müsademe vuku bulmuş v9 Ali ile müsademeye iştirak © müştür.