1 Ekim 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

sn mini ve 3 Bir deneme: Osmanlicadan orta türkçeye Osmanlıca yazılmış güzel bir parçayı bugünün orta türkçesine çevirince nasıl oluyor? > Kurultayında konuşulurken âzadan biri “ » denilmesini istedi ve Kurultay bunu benimsedi ka” yerine «bağ- “HARİCİ HABERLE Chaco'da Muharebeler | Paraguvayhlar bin | kadar esir aldılar ASSOMPTİON, 30 A.A.— | Harbiye nazırı Cbaco'daki kıta | at kumandanından bir telgraf | A biz de bu yolda küçük bir deneme yapmak istedik. “Edebiyatı İ almıştır, Kumandan bu telgra- cedide" nin en usta v. ün bir yazıcısı olan Halit ya Beyden bir parçayı aldık. Bu parçayı aşağıda olduğu gibi okuyabilirsiniz. Sonra bu parçayı bir de orta türkçeye çevirmeğe basıyoruz. çıkan yazıyı da onun karşısma Görülüyor ki eski yoldak cak: Edebiyat tarihi dersleri için mek işi. ılardan anlıyanlara ye: çalıştık. Bundan İm sekli yazdan yeni dile çeri: “Orta türkçe” dediğimiz, bugünün alışılmış sözlerile söylenen, ye- mi bir buluş aramıyan yazı dili sonra bulunacak “ileri Osmanlıca Sadayı İncil tine, güya â dele dele, İK maç biliş e vee lan ve artık ebediyen men- orada kuş kalacak olan müthiş ve mu- azzam rüyalardan biriydi. ilim ile rüyalara mahsus, mekâm- ie zamanları şap çeçen il n ki İstanbuk ranarak, bir kasırga devraniyle, uçuyordum. Birden durdum. Burası bir kilise idi. Etrafında yanmış bir köyün enkazı serilen bir tepenin üzerinde gıcırdaya- rak elvahr sefilesini yayıp imti- ö-| daha sonra yeryer, ölü İşlendikten, üstüne çelikel ileri türkçe” değildir. Böyle iken iki yazıyı karşılaştırınız bakalım: Orta türkçe İncilin sesi Bu, kemiklerini dele dele, oya oya, kızgın bir iğne ile, insan var- lığının ta dibine yazılan ve artık orada sonuna kadar kakılıp kola- cak olan korkunç ve ulu rüyalar- dan biri idi. Rüyalerdaki, bilinmez şeyle- rin karanlığı yarıp geçen bir 36- ned e rüyalardaki, yıllar ve giden bir hızla, biliyo- ii ki İstabuldan Edirneye uza nan kırlardayım. Ve orada, son ıstırap ve felâketleri yaşaya yaşa- ya, bir rüzgâr dalgası gibi dolaşı- Yorum. Yanmış köyleri, bozal- muş tarlaları, yıkılmış camileri, yığınları- m görüyordum.Ba yoksulluk man zaran üstönden, kıvranarak, bir kasırga dönüşü ile, uçuyordum. Birden durdum. Burası bir kilise idi. Yanmış bir köyün yakı gevrilmiz bir tepe , sanki yoksul levhalarını yayıp uzanan sonsuz kırlara doğru, dargın ve küskün sesini gönderir gibi, kapısının a- çık kanatları rezeleri üstünde $ı- cırdayordu. sa ran gece gelip donmuş, rözgâr- lar uyumuş, bütün tabiat hayatı, bir nefesin ortasında, durmuş” tu. Ne sös,ne insan.. Yavaşça, .. ayaklarımla, sü- rünmeyen vücudümle kayarak kapıdan girdim. O zaman gör düm, ki harbin zulüm yamruğu onun çatısından ve davarından bir parçayı yıkmış, devirmişti. Küçük bir istatistik Yukarıdaki iki yazıdan Osmanlıca olanmda Türk diline uymaz yılda yapılmış tamam İZ tane acem usulü terkip vardır. En büyük ağırlık ta bu gürüllülü terkiplerden gelmiştir. Orta türkçede bunlar hiç yoktur. Osmanlıca yazıda dilimize uymaz Arap, Acem kelimelerinden 29 tane, az çok türkçelermiş denilebilecek Arap, Acem kelimelerin- den de 17 tane vardır. Orta tü ie 29 Arap, Acem kelimesi kaldı- rılmaş, türkçeleşmiş kelimeler de 14 de inmiştir. Fakat bu rakamlardan daha kuvvetli olarak okuyanlara şunu 80- ralm: — Hangisini anlıyorsunuz? Ajansın dili Türkçe yazalım, açık yaza- lım, berkesin anlayabileceği gi | M. Pavloi'un veda muru siyasiye müdürü umumi- İiğine tayin edilen Bulgar sefiri bir kurultay günlerdir eker e > Taksi | M- Period eaamlakaklizdan Anadolu Ajansı daha hâlâ an- | yy ması münnsebetile Magi. i dilini değiştirmedi ikametgâh: a bir a aşılmaz dün M. nun | vesimi tertip etmiştir, Resti ka m eyer 2 e da | bülde Mısır ve Yunan sefirleriş Mü de ' İtalya, Fransız. ve Felemenk Miğtin gezetesinin mütalensmı . efaretleri maslahatgüzarları, € z İtalya ateşemiliteri: İtalya ve “Matin gazetesi dünkü nul- Fransa ateşenavalları Bulgar | kun Gramat nutkunun mütem- mim konsolosu. sefareilere mensup yazmaktadır. Garamat'da M.Herriot Fran | daha birçok zevat hazır bulun. | muştur, Je ikamesi ei Tarihi silâhlar bir teşriki mesainin daimi im- tasnif edilecek kârlarını tenvir çalış- miştir, Bu harekete p nın silâhlarmasını yalnız buna rsuhalefet etmek suretile değil belki Alman metalibatının bey- nslmilel yeni emnüselâmet sis- temi vücuda getirirken nazarı | lerine göre el itibara almak suretile menet- aydalı bir surette devam olmak icap eder.” Anadolu Ajansı dünya ha- berlerini memleketimize geti- ren biricik yerli vasıtadır. He- ından siyasi ha- cüme herşeyden evvel türkçe ol malıdır. Dünya ile Türkiye ara- sında habercilik | fmda kıtaatının dördü yüksek i rütbeli zabit olmak üzere bin kişi esir elmiş olduklarını bil- | | dirmektedir. Paraguaylılar bun | dan başka 6 da top zapletmiş- | lerdir.Bu haber halk arasında büyük bir meserret tevit etmiş olup bu muvaffakıyetlerin Bo- | İ İivya ile mevcut ihtilâfın yakın | da hitama ereceğine delil oldu- ğu fikrinde bulunmaktadırlar. İstihkâmlar zaptettiler ASSAMPTİON 30 A.A.— Paraguaylılar Bogueron istih- kâmını zaptetmişler ve 1000 e- sir almışlardır. ASSOMPTİON, 30 A.A.— Paraguaylılar Toledo istihkâ- munı geri almışlardır. Brezilyada RİO DE JANEİRO. 30 YA. A.) — İhtilâlciler sulh teklifin de bulunmak üzere muhasema tin hemen tatilini talep etmiş- lerdir. — —-...— — Zelzele Durmuyor Selânik halkı Ati- naya iltica ediyor ATİNA, 30 (A.A.) — Dün akşam Halkidikya yarımadasmn da ? zelzele daha hissedilmiş- tir. Selânikte de şiddetli bir zel zele olmuş ve birçok evlerin tahliyesine mecburiyet hâsıl ol- muştur. rayan Selânik ahalisi.karar,de- niz, hava nakil vasıtalı Aça küt | ica et mektedirler. Jeoloji em re | iğ teşkilâtı arziye- | indiği bildirmektedir. ATİNA, 30 (AJA.) — Hal. | M. Herriot, M. Lifvinoff'u | lar bir araba ile mühim bir meblağ kidikya yarımadasında zelzele- | ler devam etmekte ve tahriba- | ta sebebiyet vermektedir. Bazı noktalarda toprak 7 metre çök | müğtür, Selânik: de bir zelze: | | le olmuş ve birçok binalar çat- | lamıştır, Felâkete uğrayan mın takalarda korku ve dehşet hü- İ küm sürmektedir. İngiliz bahri | yelileri ile Yunan memurları ba raaklar tesis etmişler, cadır, yi- yezek, içecek ve ilâç tevzi et- | mişlerdir. | Müthiş Pire NİCE, 30. A.A Sabahleyin vid | sahillerinde zulur eden detli fırtına bilhassa Antibesde his | sedilmiş ve orada sokaklar, gahzen | İller ve evlerin zemin katları sa da kalmıştır, Yağan yağmar o kadar şiddetli ol | muştur ki, deniz kilometreler boyun ca kül rengi ve kabarık bir bal almış | br. eği M. Titulesconun smüzakerat ve payi sebebiyet | vermiştir. M. Valida, Milletler © Cemiyetini hararetle müdafan — ve methederek Romanyann Rusya ile münasebatımı ii epik | Şimendiferleri BERLİN, 30 A.A. — Veli a Ağustos Emini altun mark ş imi P Ağustosta 601 bin 882 kişiye ba, Tiğ olmuştur. adedi Tem muzda 606 bin 318 miktarında idi. | ATİNA, 30 (A.A.) — Dün | kü zelzeleden sonra dehşete uğ | © Fırka rüssası bu istifadan mütevel | lit endişelerini izhar etmişlerdir. CEievrede | Mülâkatlar | Tevfik Rüştü B. M. Herriot ilede görüştü CENEVRE, 30(A.A.) sl M. Herriot, M. Yevtich'i ve mü teakıben Türkiye Hariciye veki | li Tevfik Rüştü Beyefendiyi ka | bul etmiş ve müşarünile; İ Bağdat şimendiferleri meselesi | hakkında görüşmüştür Bundan | sonra M. Herriot, Romanya ile | ! Sovyetler arasında akdi mu- tasavver ademi tecavüz misakı | | dolayısile mevcut olan müşkilâ tt helletmeğe çalışmıştır. Fran sız başvekili bu husus hakkında biribirini müteakıp M. Magdea ru ve M. Litvinoff nezdinde ıslarlarda bulunmuştur. Akşam | olduğu halde henüz bir itilâf hâsıl olmamış idi, Milletler Ce miyeti büyük meclisi içtimamı yarına tehir etmiştir. Avrupa birliği komisyonu yarın nacak ve Stresa konferansma ait raporu dinleyecektir. OM. Herriot'nun bu komisyon riya: setinde müteveffa M. Briand'a halef olacağı söylenmektedir. M. Henderson'un bir | | projesi CENEVRE, 30 (A.A.) — Havas Ajansının diplom. habiri — Hendersonu İsviçreyi | terketmetden evvel tahdidi tes bihat konferansı divanındaki re | fiklerine bir proje tevdi etmiş olduğuna “dair istihbarata bu- lunmustur. Bu proje. müzakera tâ esas olmak üzere aşağıdaki | 3 prensibi kabul etmektedir. / sını teşkil etmektedir. 1 — Almanya tekrar silâh lanmayacaktır. 2 -—- Daha ziyade müsellah | olan diğer devletler teslihatları | nı tenkis ve tahdit edecekler. | idir. İ 3 — Bu projeyi kabul edecek | olan bütün devletlerin teslihat | hususunda müsavi hukuka ma- | Ek oldukları resmen kabul edi- | | lecektir; Sir John Simon bu pro jeyi kabul etmiştir. Maamafih, | birçok heyetler müteaddit ihti azlar dermeyan etmektedirler. kabul etti | CENEVRE, 30 (A.A.) — M. Herriot, öğleden sonra Sov yet Hariciye komiserini kabul etmiştir, Bu mülâkat hakkında hiç bir malümat alınamamıştır. M, Herriot'nun nutku ve | Fransız matbuatı PARİS, 30 (A.A.) — Gaze ! teler, dün M. Herriot'nun Ce- İ nevrede irat etmiş erki nat- | kunun mütedilâne (olduğunu, | | fakat ayni zamanda hali hazır- da beynelmilel zulmetleri ten- vir etmekte bulunduğu ehemmi yetle ka; i Almanyada 14 bin j ameleye iş bulundu | BERLİN, 30. A. A; — 14.000 ka- dar amele ve müstal son zm- manlarda sinai havali- sinde iş tedarik olunmuştur. —— ! Alman iktisadiyatı iştilnan; | BERLİN, 30. A. A. — Alman ban merkez federasyonu tarafım. Si elek Mara hadi vuklarin mali bir teşvik teşkil ettiği beyan e- | dakika içerinsinde 1000 | fazla mesafeye naklede | Yeni yapılan altı gemi yola cıktı , (Milliyet) — İran hü- kümeti tarafından İtalya tezgüh- lâlün 16 sında toya müteveccihen eli etmiş tir. Tarantoda bir gün kaldıktan sonra Basra körfezinde — Muham. mereye gideceklerdir. Gemiler, Napoliden hareket et mezden evvel sureti mahsusada Romadan gelmiş olan | Bahriye ma- zırı Amiral Sirianni, İranlılardan İ mürekkep olan tayfa ve zabıtana Duçe'nin selâmin: tebliğ | eylemiş tir. Amiral gemileri teftiş eder ken gemilerden on yedi parça 1e- lâm topu a r sahası aras dg kanoniyerler 950 tonilâto hacmin de, 62,40 metre tulünde, 9 metre arzmda ve 1900 beygir kuvvetin- de makine atte azami i dir. 102 m. m. lik 2 top ile 76 m. m. lik 2 tayyareye karşı toplâ mü cehhezdir. Motörlü karakol gemileri ise 350 tonilâto hacminde, 52 metre talünde ve 6.70 metre arzındadır. Her biri 900 beygir kuvvet motörlüdür. Ve saatte azami atleri 15 mil bahridir. o Eslihasız 67 m. m. lik iki top ile iki küçük mitralyözden ibarettir. İran sevahilinin muhafazasma hadim olacak olan bu yeni sefain İran hükümetinin Basra körle- zinde bahren ilk müdafaa vasıta Sefainin bütün zabıtanı ile erkânı cerriye- si (Livorno) bahriye akademisi | kurslarında talebe olarak bulun- muşlar ve sonra İtalyan sefaini | babriyesinde de sitaj görmüşler- İranlı zabit vekilleri ile tayfalar ise İtalyan (bahriye tayfa) mekteplerinde tahsil et- yan zabit vekilleri ve lele re fakat etmektedir. Cüretkârane bir şakavet SCHVARZENRERG, iSaksunya) 30, A, A. — Bir takım maskeli adam bankalardan birinin müs i tabanca ile tehdit ederek ara ait paralardan 39 bin mark esmer sonra otemobille kaçmış- lardır. Bir kablo koptu VELMAR, 30. A.A. — Tram- bach, taş ocaklarını istasyona den 7 kilometre uzunluğunda kabio birden bire kopmuştur. Kablo üzerinde kaymakta olan rapte bir #oyyahlarla amele bulunduğu halde insanca hiçbir zayiat Hintlilerin silâhları LONDRA, 30 .A. A. — Kabine toplanmıştır. Bu toplanışta Hintlile rin ealihadan tecridi & meselesinin myevauu bahiş olduğu zanmedilmekte Yeni nazırlar henüz yemin etme dikleri için içtimnda hazır bulunma maşlardır. İtalya kralı Portsaitte Yeni bir Fransız torpitosu DUNKEROUE, 30.4 A — 2831 torpite tonluk bir muhribi muvaffa. ” kiyetle denize indirilmiştir ağ sında yapıları seçmede Ali Ağanın boğası birinciliği almış. or” Altın mı ı kaçırılıyor? Dün gece Âvrupa ekspresi 2 saat geç hareket etti Dün gece saat dokuzda hareket etmesi icap eden Avrupil eskipresi tam vaktinde hareket etmemiş, 2 saatlik bir tealıhur ancak 11 de hareket edebilmiştir.. Bu gecikme, polisin trenin reketine mâni olmasından ileri gelmiştir. Hattâ polisin trende harriyat yaptığı ve şef dö trenin üzerinde 4000 altın lira zuhur) ettiği hakkında bir de rivayet vardır. Vaktin geç olması dolayr” sile hâdisenin sıhhatini tahkik kabil olamamıştır. Ankarada ehli hayvan sergisi ANKARA, 30 (A.A.) — Yüksek yarış ve Islah encümeni" nin ehli hayvan sergisi bugün saat 14,30 da Ziraat Vekili Muhlis Bey t ldı. Açma merasiminde Vali Nevzat Bey Zi raat Vekületi erkânı ve kalabalık bir halk hazır bulunmuştur! Sergide iyi tay yetiştiren kısraklar arasında yapılan seçmede Baf! vekil İsmet Paşa Hazretlerinin kısrağı ile Zir nahiyesi müdü: Şevki Beyin kısrağı ve iyi yetiştirilmiş taylar arasında yapıla seçmede Koçhisar tuz inhisarı memuru Aziz Beyle T: Abdullah Ağanın tayları birinciliği kazanmışlardır. Boğalar artt man çiftliği inekleri , boğaları ve kıvırcıkları takdir edilmiştir Sergiye getirilen hayvanların adedi her sene artmaktadır. Bs sene 100 at ve kısrak. 300 koyun iştirak etmiştir. Dört şaki cezalarını buldular MARDIN, 30 (Milliyet) — Siirtte Garzan ve Beşiri kazs” Tarımda, şekavet yapan Dilisli Abdullah Simi ve üç ark deki müfreze ile yaptıkarı müsademede maktul düşmüşle, İki şaki de yaralı olurak yakalanmıştır. Şaki Abdullahın amr: Halil Simi gecenin karanlığından istifade ederek kaçmışsa takipten kurtulamayacağı muhakkaktır. Türkiye birinciliklerinin grup müsabakaları İZMİR. 30 A.A. zurunda ve Balıkesir, Manisa, İsparta ve Denizli mmtakalarıi iştirakile başlandı. takımların karşılaşmaları büyük samimiyet ve intizam içinde cereyan etmiştir, İki müsabaka kesir ve Manisa takımları arasında yapıldı. Oyunun hakemi İl tanbuldan Refik Osman Beydi. Bu maç tamamiyle Balıkesir kımının hâkimiyeti altında cereyan etti ve 4 - O Balıkesirlilerif! galibiyetile neticelendi. Bundan sonra İsparta ve Denizli takım” Buna mukabil Denizli takımı ise çok fena oynadı, bilhassa Deni li takımının kalecisi âdeta top tutmasını bile beceremiyordu. İs parta takımı maçı 6 - O gibi büyük bir farkla kazandı, Müsabaka" İara pazar günü devam edilecektir. M. Baldvin Snovdene halef oldu LONDRA, 30 (A.A.) — M. Baldwin mührühas lordu tayin edilmiştir. Mumaileyh bu vazife ile beraber şimdiki vazifesi ola Başvekâlet lordluğunu da ifa edecektir. Diğer tayin olunanlaf şunlardır: M. Horebelisha (milli liberal) hazine nezareti maliy& müsteşarı; M. Burgin (milli Kberal) ticaret nezareti parlament9 müsteşarı; Lord Plymouth (muhafazakâr) parlamento müsteri” lekât müsteşarı; M. Headlam (muhafazakâr) münakalât meze” reti parlamento müstöşarı; M. Butler (muhafazakâr) parlamem to Hindistan işleri müsteşarı, Irlanda parlamentosunda BELFAST, 30 (A.A.) — İşsizlik hakkındaki takririni#” müzakerat fihristine kaydedilmemesinden hiddetlenen amel€ fırkası azatından M, Beatie, parlamentonun dünkü içti zühulü şicyletle protesto ettikten sonra Avam kamarası reisinif oturmakta olduğu koltuğun önündeki masaya yaklaşarak riyaset alâmeti olan asayı yere atmıştır. Orada hazır bulunan çavuş riy& set alâmetini tekrar verine koymuşsa da M. Beatiebu alâmeti bir daha yere fırlatmıştır. Bunun üzerine Reis M, Beatic'ye mü- zakere salonunu terketmeşini emreylemiştir. M. Beatic siddetli protestolardan sonra bu emre itaat eylemiştir. Müttehidei Amerik4 Alman çiftçisini himaye ve tahdidi teslihili sa erişimli A ta ec m 30. A. deeri iş e mamı yapmıştır » Müttehidei Amerika — murahbaf' Hovver tekliflerini tasrih edem vesikayi komiteye tevdi eylemiştir. Vesika alikadar memleketlerin #9 Me ve milli müdefan kur tayin Çar a. eğil kim yemeyi coti iri tefrikanda mutelif mewleketlere ait askerleri" De remin tanziminde olduğumu nin münakaşayi seniyet sahası dah” Binde muhafaza endişesiyle rnütehi”” rik duğunu ilâve eylemiştir. Mü .. | kerenin devam gelecek celseye kılmaştır. için âzami yüzde bire indirilmesi der piş olunmaktadır . —adiyz Açlık grevinden vaz geçtiler BÜKREŞ, 39. A, A. — Hükümet ile mütekait zabit vekilleri aci Sir John Sildi Fransada askeri | Cenevreye dönüyel talimler ö CHALON SUR MARNE, 304.4. Askeri telimlerin ikinci safhası dün | “79 Vakmy ovasında nihayete ermiştir. Bu talimler tem manasile askeri bi- ver manevra olmayip kara muharip- e bara ii Sanlı ie irtihat stetikik telimlerden ibarettir.