24 Haziran 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 6

Cenevre heyecanlı bir | gün geçirdi (Bişi İ inci sahifede nisbet dahilinde zabıta kuvveti istih im etsinler. 4 — Havada bütün bombardman ilga edilsin. - Demlede tonaj mikdarı dört torpito ve ır dörtte bir indirilsin. bunlardan ibaret olan okumun Hoover teklifi kı cn, teklifi kabul te olan m reddetmemiş, kere cıkmazına cevaplar verdiler. Sovyet, İtalyan ve Alman murahhasları teklifi der- hal kabul ettiklerini söylediler Şimdi bu yeni vaziyet karsısında, Cenevrede son zamanlarda durgun- giden müzakerelere yeni bir hamle gelecek demektir. Fakat bu hamle- nin bızı bakalım ne kadar sürecek? CENEVRE, 23. A A— Tahdi teslihat konferansın umumi komis yonunun dünkü heyeti umumiye Amerika heyeti murahhasa- #ı reisi M. Gibson, beyanatta bulun- muş ve M. Hoover'in yeni bir tek- Bini bildirmiştir. Teklifin esası şu dur: Her milet için kendi müdafaasına sit vasıtaları muhafaza ve ipka et mek suretile umumi sahada kalabile csğiz ve 10 sene için 10.000.000 000 tahmin olunan beyhude mesarifin ö nüne geçmek suretile sulh hislerini takviye ve tezyide hizmet edebilece için, işi müza ak nazikâne cihan teslihatınm üç- lan için, teslihatım taar ruz mahiyetini tahdit için evvelce konferansa tevdi edilmiş olan proje- lerin kabulünü tek Bu projeler, tankların, harbin ve her nevi seyyar ağır top- culuğun ilgasını natıktır. Müdafa noktmi nazarından müessi riyeti veçhile artacak olan tahkima ta doleunmıyacağız. Bütün devletlerin müsellâh zabı- ta kuvveti olarak harp mağlupları ve bilhassa Almanya için tayin e dileniş olan miktar ile mütena, ni 65.000.000 mufusa 100.000 kiş lik bir kuvvet bulandurmağı kabı etmelerini tekif ediyorum. Müstemlekelere sahip devletlerin bu itibar ile bulundukları hasusi va ziyetin istilsam edeceği bazı tadilât ile bu kuvvet, debili inzibat ve asa yisin muhafazasına kifayet edecek tir. Binaenaleyh. zabıta kuvvetleri ha ricindeki bütün tesihatın üçte bir nisbetinde tenkişini ve bütün bom bardıman tayyareerinin ilgasını tek lif ediyorum Deniz silâhlarına gelince muahedelerle tayin iktarmın üçte k imyevi Zırhlilr için edilmiş olan tonaj bir, tayyare gemileri vazÖr torpido muhriplerinin dörtte bir, tah telbahirlerin üçte bir nisbetinde ten kis edilmesini ve tahtelbahirlerin te najı yekünunun her halde 35.000 te Du geçmemesin teklif ediyorum. Amerika ve İm; mileri tonajının tenkisi Londra ko: ın İngillereye | tahsis etmiş 3.000 ton esas sap edilmek icap eder 8 pasluk vazörler içim te. ij mike de ile Amerika ve İngiltere için tes Bit edilmiş olan 160.000 ve Japonya için tayin edilmiş olan 90:000 ton © ek tahdit etmek iktiza eder Hiçbir devlet 40 dan fazla tahtel- durmıyacak, doranması, ânı teşkil etmekte olan terlihat kısmını icra maksa dile 300.000 ton miktarına gemi ni tahrip etmeğe ve 50.000 tondan fazla inşaattan vazgeçmeğe amade di üzerine he muahe. * | ta slâhlarınm murahhas ne diyor? CENEVRE 23 A A owırahhası tarafından teklifinin okunmasını müteak'p John an söz Mi Yeyh, M Gibson'un cesurane yi hayran ol. — Amerika M.Hoove ümle deniz k ne sit Amerikan tekliflerinin ha kikat aheele pek okadar tetabuk et- mekte olduğunu söylemiştir. Büyük Britanya, her halde bu ge iler hacimlerinin daha ziyade tab esini istiyecektir e zırhhlar dermeyan et- ansız murahhası ne diyor? kifleri- e fakat e bunları kan asip olmasi mutalen- k bir kaideye mekte olan Amerikan basın son senelerde mil teşkilktlar iden vücude getir- miş olen kücük devletlere karsı bir isti proje: tonlarla mücehhez kru- | takım haksızlıkları önvet edecektir.. | Japon murahhası ne | diyor? İ Japon heyetinin | ikan teldifleri: dikkatle tet- edeceğini söylemiştir, J m he yeti, başlamış olan umumi müzakere lerin devamını tensip etmektedir. Japonya , mütekaddim müzakerat icra edilmedikçe tonajlar nisbetinin tadiline muvafakat edemiyecektir. | İtalya kabul ediyor Italya hariciye nazırı M. Grandi, İtalyanın Amerikan plânını kayitsiz M Am Matsudeira, NAZLIRAN Recep Beyin meeliste ... irat ettiği nutkun neşri! ne devam ediyoruy.. (Fırka kâtibi umumisi Kütah- | ya meb'usu Recep Beyin Mecliste irat ettiği mühim nutkun bir kıs- manı dünkü o nüshamızda neşrel- miştik. Bu kiymetli nutkan maba | dini bugün neşrediyoruz. | Bu müdahaleyi yapmazsanız ve alâkalı Balkan devletlerile işi tan zim etmezseniz devletçilik mefhu | muna uygun düşecek hareketi ic ra etmemiş vaziyetine gireriz. | “ferdin hukukuna müdahale edili hin geçen şubatayında İtalya tarafım ! dan ileri sürülmüş olan plâ buk etmekte bulunduğunu beyan et | iştir | İspanyaya göre haksızlık olacak amma. İspanya murahhası M. Madaria- | &0, Amerikan teklifinin tatbiki ha. | linde küçük donanmalara karşı hak sizlik yapılmış, olacağını kaydetmek le beraber memleketinin bu teklifi tasvip etmekte olduğunu söylemiş... | tir. | M. Madarisgo, askeri tayyarecili Zin ilgasnı, sivil tayyareciliğin bey- nelmilelleştirilmesini, eslaha imal ve | ticaretinin kontrol edilmesn istemiş İ tir, Müzakereye devama karar verildi İ Bundan sonra Amerikan teklifleri nin Fransızlarla İngilizler ve Ameri kahılar arasında icra edilmekte olan müzakeratta mevzuu bahsedilmesine | karar verildi M. Henderson, mun yakmda tekrar me: lncağı ümüdini izhar etmişti Celse, saat 1945 de tatil edilmiş. ör. umumi komisyo- Cenevrede emsalsiz bir gün CENEVRE, 23. A.A. İ ba sabahı, kara teslihatı — hakkında müzakerat icra edilecek idi. Fakat gerek M Bonccur'un ve gerek Sir John Simon'un hayretlerini mucip İ ocak şekilde mukannen içtimadan biraz evvel M. Gibson, M. Hoover- den mühim bir tebliğ almış olduğu- pu ve'bunun içim tahdidi teslihat | konferansı umumi komisyonunun he men toplanmasını istediğini bildir. | miştir. | M. Henderson da hayrete düşmüş | sira M. Hoever'in Amerian mil | hitap eden bir beyannamesi. | konferansa tebliği mukarrer ol- | vw malâın idi ise de bu kadar sü- | tle tebliğ olunmasına ihtim, , miyordu ve bu beyanna İ konferansa tebliğ edileceğine Çarşam enin bizzat dair bir emmare de mevcut değil idi. Binaenaleyh, M. Henderson, men içtima için icap eden tedbirleri almıştır. Matbuat me | dan daha az olmamıştır. Hemen şayi olan haber,Lausann dx bir bomba tesiri yapınıştır. 1 par, arasmdaki he mehafilin heyecanım. Amerika heyeti, tebliğin İ şifrelerini açıyor ve bazılarının mü. balağalı bir ifade ile “Ültimatom” | dedikleri bu beyannameyi başlıca he İ yetlere bir fikir edinmeleri maksadi İle tevdi etmek üzere kopye etmeğe İ uğraşıyorlardı İ Fransız gâzetelerine göre teklif kabul edilemez PARIS, 23. A, A. — Havas ajan İ sı bildiriyor: İ Gazeteler, tamamen gayri kabili | kabul olduğu kansatinde bulunduk. | ları Hoover tekifini şiddetle tenkit | | ve bunun Fransa'ya hiçbir emmü se | lmet teminatı bahşetmeksizin ade- | üçte ikisinin budan. İ mak suretile vok edilmesine möndil | olduğunu kaydetmektedir. | Matbuat bu teklifi Amerikada ya- pılacak ressicümhur intihabatı arife- İ sinde bu teklifi o Hoover'in bir ma mevrası telâkki etmektedir. Teklifi bizzat Hoover hazırlamış VASHINGTON, 23 A. A. merika wurahhasları dün M. son'a telefon ederek Hoover tel nin Cemevrede hasıl ettiği ak İin tahminlerinde pek fazla mi bir şekilde olduğunu ve fevkalâde bir tesir ika eylemiş bulunduğunu bildirmişlerdir Murehhaslar, dünkü günün bey. İ nelmilel konferanslar tarihinin kay- | i günlerin en büyüklerinden bi teşkil ettiğini ilâve eylemişler. | M. Hoover, bu teklifi kendi ken: | ihzar eylemiş, | telkik ettikten | | dine düşünmüş ve İM son teklifi sonra M. Gibson'a göndermiş ve mü maileyh te bizzat tetkikatını ikmal | liyerek diğer Amerika murahhas ile birlikte münakaşasını yapmış- n reddedildiği tak müttehide, zannedil diğine göre bilâmüddet olmamak konferansın talikine muhale- fet etmiyecektir. Zira, Amerikalılar İ terki teslihatın yaaş, yavaş terakki etmesinin de mümkün olduğunu his |. | setmektedirler Diplomasi mebafil, Hoover tekli i fini, bu teklif reddedil, ve terki | teslihat konferansı akamete uğradı. | teb İ man barçların iptalini İ ne 250.000 | ola Büyük Britanya yalnız | nilatoluk saffı harp gemisi ve 14.100 | 9” yor” gelen fenalıkları buhrana atfedi- yoruz, isnadı üzerinde umumi fik- rimi söyledim. Başka sözleri var- sa arzederler, cevap veririm İhtısadi vaziyet Arkadaşlar, bugün dünya iktı sadi vaziyeti o kadar biribirine bağlı ve muğlâk bir şeki ki meselâ Amerikada Misisipi neh rinin tuğyan etmesi Adanadaki pamuk fiyatının üzerinde tesir pıyor. Bilmem hangi bir memi kette dahili bir ihtilâl ç r bir memleketin ib ne tesir yapıyor. Bütün dünyay sirası geldiği zaman tafsilen de arzedeceğim, kendilerine sanayi istismarı sahası sayan bir takım devlet ve hükümetlerde işsizler kütl çoğalması hem umumi emniyeti bozuyor hem de milyonlarca işsizin istihlâki eksi- liyor. Bir zevk vasıtası olan tütün den çekilenler veya içtiği tütünün kalite! i tün bu işleri tanzim yolunda bulu mevcut sözü ile devlet ilikte vukua | Bir zamanlar Türk tütününü 300 | * 400 kuruş fiatle alıp ta'kulla- | nan yerlerde bugün karın doyu: racak kadar ekmek bulmak me selesi mevzuu bahistir. O şeraiti ktışadiye içinde bulunan adam- | lar Türki 1 oldu udur, bah. atlerle alıp ku m de koku- ye yüksek fi- bilirler mi? e- | bunu zannedersek, bunu bek hyeceksek bu latı röyet bizi fena bir sukutu hayale götürecek- tir. Binaenaleyh sanayi memleket lerindeki buhran bizdel İ olmamakla beraber bizim memle- ketimiz o buhranın tesiri altın. da değildir, demek © doğru ola- maz. Elbette tütün gibi ihracat | larımız onların müşterisi «| lanların takatszlıkları Oo sebebile | fiatlarını kaybedecektir. Mem- | imiz buhrana © uğrayan bir gok memleketlerin arasında içeri sindedir. Devletimizin mazideki hazırlanışı, gidişi itibarile çok ek bir vaziyette bu tek- | bi (bu dır) İ nik ve vesait mahrumiyetleri de | | ini indirenler çoktur. Bü- | » nan hükümete devletçi olma de- mek bugünkü hayatın icaplarına karşı durmaktan başka hiçbir şey ifade etmez. Buhrandan bahsederken Buhran meselesine geçelim: İ Sırrı Bey, bu buhrandan bahseder ken bütün vaziyeti siyah bir göz- lük arkasından gören bir adam büviyetine girerek ağır betbin te- lâkkilere revaç verecek mahiyet- te sözler söyledi. Buhran mesele- | sinde dedi ki: “Türkiye sanayi memleketi olmadığından buhran | © kadar şiddetli olmamalıdır. E- vet bu doğrudur. Hakikatı kiye sanayi memleketi d tibariyle ziraat memleket dir. Nitekim her tarafa m ü olan buhran sanayi memleketle- rinde olan şiddetiyle bizim mem lekette hüküm sürmüyor. Başka memleketlerde bulunan | mily. kafilesi bizde yoktur. adaşlar, demin de ar- a işleri biribiri | Amerikada 10 buçuk milyon in vücudu İngiltere, Almanya da her sene milyonlarca işsizin artmasına, memleketlerinin umu- istihlâk kabiliyetlerine elbette ler yapar. Fakat, arkadaşlar, bul edersiniz ki, o memleketle- mustahsilleri bizim muhtelif de istihsal olunan kullananlardır. ğe İl takdirde Cemahiri müttehideyi bu husustaki her türlü mesuli; ye edebilecek bir vasıta gibi te lâkki etmeğe mütemayildir. Diğer taraftan, terki te: feransı, ükamete düçar ol devletler iktiradi ihya çarelerini tat bikten imtina etmiş — olduklarından dolayi Cemahiri müttehide, o za meselesinde kapıyı kapayabilecek © bir vaziyette bulunacağı da düşünülmektedir. ak olursa Ne kadar gemi tahrip edilecek? Bahri tenzilâtm ameli tesiri, kru- vazörler bahsinde Büyük Britanya le müadil mevkiide bulunmak ola caktır. Bu suretle iki devletten her biri- ton ve Japonyayada 150.000 ton için müsaade verilmiş ketar. Cemahiri wüttehide inşa edilmiş | dai madde hat kon | İ lederek efkârı umumiyeye İ leleri, umumi iş va İ yanın umumi vaziy veyahut hali inşada bulunmuş olan | 105.400 tonilatoluk 5 harp gemisi, 35,050 tonilsto tahtel- bahir, 165910 tonilatoluk torpido muhribini ilga ve tahrip eylediği takdir bu neticeye varılacak fakat bunun tahakkuku için 33.500 tonila telek kruvazör 9950 tonilatoluk tay inin inşasma lüzum ba Halbuki diğer taraftan 123.650 te- gemilerden tonilatoluk tay: etmiş olacaktır ğ lifine göre Japon: toluk saffı harp gemisi toluk kruv toluk tayyare gemisi toluk torpido muhribi ve ahir tahrip etme gemisi » İtalya - İngiliz tesaniidü LONDRA, 23. A. A. — İngiliz ga zeteleri Lausanne'da ve Cenevre'de yapılan içtimalar hakkında mutalâat ta bulundukları sırada M. Massolini ile M. Mac Donald o urasında teati edilen hararetli ve manidar telgraf- lardan ehemmiyetle bahsetmekte, bu telgrafların bütün dünyanın imar ve ihyasma ait meseleler karşısında İn giltere ile İtalya arr“vda mevcut tesanüdü bir kat daha teyit ettiğini beyan eylemekteriir ör, 8120 | PE | vaki siyasi w | hudutlar i İ verde iktisadi emniyetin buhran karşısında müdafaa kuv: | vetlerimizi elbette — azaltıyor. Şu halde bugünkü © yaşayışımızda | buhranı hissetmemiz tabiidir. Ar | kadaşlar, sanayi memleketlerini | buhranı Bahrimuhit hükümetleri | Amerika ve Japonya da — dahil | olduğu halde merkezi | Avrupa memleketlerinin buhranı evvelâ yil tesis etmiş olmalarından Bunlar, teknikte geri kalmış memleketlerden bol ve ucuz ipti- | £ temin © ederek ve mevaddı iptidaiyeyi nisbeten cüz'i mesai ile fabrikalarda © mamul hale getirerek ayni memleketle- re bunları gayet pahalı satmak yolu ile o kadar mes'ut yaşama- ğa alışmışlardır ki nüfusu bir mil yara yaklaşan iptidai (madde memleketlerinin yer yer akılları- nı başlarına alması ve her mille: | tin ayrı ayrı sanayi hareketlerin de muvaffak olmağa sanayi memleketlerini tr. Bu, başkalarının ıztırabı pa- | hasına hu wz ve geniş refah | ve sandete alışmış olan devletler | için buhranın , esaslı bir sebebi | olmuştur. Buhran mütalca eder- | ken, onun başka ve mühim sebep- lâzımdır. iden son- başlaması leri üzerinde durmak Cihanm hak” «saim siyasi hu dutlarımın ne, halde olduğu ve bu ersmdeki © milletlerin etini mütülen edersek dün- n siyasi emniyetsizlik içinde yaşadığını görürüz. Bugün batan güneşin sabah hangi mü- him hafiselerin üstüne doğaca, tarbi | umumiden sonra dünyaya empo- | ze edilen sulh raitinin bariz | n birisi bütün dünya- | pın harbi umumiden evvelki za- | mana nisbetle daha nizamsız bir | hale sokulmuş © olmasıdır. Siyasi | ve umumi istikrar © olmıyan bir | yerde, siyasi emniyet olmıyan bir | vasıflarındı pürü k devam etmesi kabil nıdır? Yani meseleleri ir taraflı, bir nokta aklaşmak bir dev letin ileri hayatı üzerinde çok ağır bir takım fikirler söyler ken dikkatli bulunmak, ana fikir lerini ve hülcümleri kafada müva: zenc ettikten sonra kalpte tart- mak ve ondan sonra lisana nak- söy- lemek İâzımdır. Dünya vaziyeti Uzatmayayım, o arkadaşlar, dünya vaziyeti, teslihatın tahdi. rp borçları, tamirat mese- yeti ve bi tün bunların heyeti ecmu hep birden mütalen edilince dün- inde normal normal teneffüs edili- İi eruniyetle | görüşe imkân miyen bir karışıklık manzarası vardır. Ne olacak? Es kirine nisbetle bir gün çalışılan, neticenin üç gün, kazanıldığı lerin he- hatle- mile yaşayış şe ve ist bir devrede bazı mill sap kitaplarmdaki i rin fevkina çikan birtakım yarları kanından, canmdan artty- rarak uzun müddet tediyeye mec bur olması insanlara o nefes ala- cak, yaşayacak imkân bırakmı- Jutların haksiz- bir takım o mil aleyhine daima ssas ve endişeli yaşatıyor. Tabii umumi keşmekeş o beşeriyeti tabii bir siklet altnda etmektedir. Hic şüphe edile- mez ki hu vaziyet buhranı ihdas eden esas sebeplerin başlı ın bir tanesidir. Bunun g bii daha bir takım tâli de vardır. Yeni siyasi hı lığı adaletsizli letleri diğeri tas | sebepler Dev. ar) Mis Tarhart'a nişan VAŞINGTON, 23 A.A. Ayan meclisi, Atlas Okyanosunu geçme Pe muvaffak olan kadın tayyare- ci Miş Tarhart'a güzide madalyasının tevcihine dair olan kanun lâyihasını tasvip (o eylemiş ve Reisicümhur M. Hoover'in tas dik ve imzasına arzetimi | ağaçlarımızın budama İni ileri sürdü. Muhlis Bey Gazi or | İdi. | 19311 İ ce bu hususta en başta muhterem | » | ran ve Sofya ziyaretleri, | müesseseye karşı Bütçe Müzakeresi ikmal ediliyor (Başı 1 ler yazdırmalıdır, dedi. nci sahifede) Ziraat işleri Halil Bey (İzmir), zeytin işinde mütehassıslar kullanılması le- binde idarei kelâm etti. Ziraat ün 7. 8 sene ev | vekili Muhlis Bey bu yolda ve- | kâletin mesai sarfettiğini, fa- kat işin daha geniş tutulması için kâfi tahsisat bulunmadığı- Diğer bir suale cevaben de man çiftliğinde stajını ikmal et mek üzere olan talebeler arasın da bir hanım bulunduğunu, bu sene Ziraat enstitülerinin birin | smıflarınm açılacağını söyle Ve enstitülere hanım müda vimlerin otaaddüdünü temenni etti. Hariciye vekilinin nutku ANKARA, 23. A.A — B. M.| Meel bütçe müzakeresine devam etmiştir. Hariciye Vekili Tev fik Rüştü Bey, hariciye bütçesinin | müzakeresi münasebetiyle atidek be yanatta bulunmuştur: Harici siyasetimizin tarzı ve hede fi üzerinde yeni marumtia buluna- cak değilim. Sebebi dünyada ve hari ciyenizde faaliyetin azaldığından de ğildir. Bilâkis her tarafta faaliyet her vakittan fazladır, Hariciyeniz i- se her serie geçin seneden daba çok iyi çalışacaktır. -alışılıyor ve daha A Türkiyenin ha Ancak Cümburiyet İ rici siyaseti müstakar yolunu ve mu kadder tekamülünü takip etmek dir. Müslakar dedim: çünkü e öteden beri beyan ve ilân ettiğimiz sulh ye landa saşmaksızın yürüyor. Mukadder, dedim: çünkü o mazi- nin derslerinden çıkan ibreterle, bö: yük inkılâbumızın ilkamlariyle, bü yük Şefimizin ve milletimizin büyük kudret ve kabiliyetiyle, Büyük Mec Bsin yüksek idare ve rehberliğiyle ve hâdiselerin, çoğrafiyamızın icabı İsmet Paşa hükümetimizin an. , hulâsa maddi ve manevi kudret ve zaruretlerin sevk ve iza: ie çizilmiştir. İşte bu siyaseti mahiyetini bir cümlede tarif içim yebilirim ki. O Briand - Kelloğ mi kımın ruh ve esası dahilinde teki- mül etmektedir. Bu misakı misal al maktan maksadım, umumi hâlâ halıraları yakan çıkan en veciz intibah olduğu içindir. Bu seneki faaligetimiz Hariciyenizin bu seneki yani deki faaliyetine gelin ile layışıy ses ikası bu şefim İsmet Paşanm refakatinde olduğum halde, seneye ve fanliye il damgasını vuran, ziyaretlerden bahsetmeli- yim, Her biri ayrı ayrı olan, ev veli Moskova ve müteakiben gi- derken ve gelirken Atinaya uğra mak suretiyle yapılan Roma seya- hatleri, hariciye vekil Tah nin fazliyetine renk ve şeklini ve- ren hâdiselerdir. Bu ziyaretlerin mahiyet ve neticeleri günü günü- ne intişar edem resmi tebliğlerde karşılıklı söylenen nutuklarda ay niyle ve hakkiyle ifade edilmiş bu lunmaktadır. Bütün bu vaziyetler de memnuniyetle kayda şayan o lan bir hus bütün bu dost memleketlerde hü- kümet ve halk hakkımızda büyük hüsnü kabul ve misafirperverlik göstermişler ve ziyaretlerimiz her biriyle aramızdaki kuvvetli itimat izharlarma imkân vermiş ve yer yüzünde kredinin mütezayit mefluciyetine rağmen âkadarların kudret ve itibarını gösteren kredi muamelelerine ve- sile olmuştur. Beynelmilel faali- yetlerden bahsetmek için de bub van içinde çırpman dünyanın hi lâr yolunda uğraşmalarından, memnuniyetle iştirak eti i lâhlanmayı azaltma konferansı i- le mahdut mevzuuna doğrudan doğruya alâkamız olmayan Lau- anne konferansını zikretmeliyim Tam muvaffakıyeti nölden dilediğimiz biri umumi, Zeri hususi mahiyette olan bu il ve emniyetin konferansın müsbet veya menfi â | kıbetleri dünyanın gidişi üzerinde | büyük tesirler yapacaktır. Bu kon feranslar nast! bir netice ile biter itsin bu günün gittikçe şiddeti ii arttırımış o- kâmil çareler arama y nihayet âlemşümul bir iktisat kon feranima isal edecek zannoluna- İ bilir. Beynelmilel işlerden bahse- en, bir iki kelime de Akvam i hakkında arzetmek iste hlanmayı azaltma konfe- | inn umumi komisyon içt larından birinde Türkiyenin vaziyetini öte- iz siyaseti den beri takip ettiği ve sarsılmaz dostluklarımızı, mü nasebetimizi kudretim yetiği ka- dar açık ifadeye çalıştım. Her yer de bilhassa memleketimizin gaze telerinde esaslı noktaları tamami le intişar etmiş olan © sözleri bu- rada, huzurunuzda, bu bahsi a makla teyit etmiş oluyorum. Hülâ a, arkadaşlarım, gördüğünüz gi- bi ve arzetmeğe çalıştığım suret- harbin | facinlarından | 7. | Paşa hükümetinde tatbik etmek ol Dahiliye vekilini i Mecliste irat ... i ettiği nutkun mel ANKARA, 233.4. A— Büyük Millet Meclisinde Dahiliye bütçesi | nin müzakeresi wünasebetile Dahili ye Vekili Şükrü Kaya Bey tarafın dan irat edilen nutkun metni berveç | hi atidir: Muhterem Efendiler, Dahiliye Ve | kâleti bütçesinin teferrüatına ve meden evvel Mecli Umran Köy kanunu tatbik sonra köylerimizde yap Bı arzedeyim. Köy yolları, köylüle dan dikilen ağaçlar 19 ne kadar (31 ve32 dabil 2.750.485 adettir. Yeni lan köy mektepleri, idi i | liye haricinde 974, köy mektepleri 1.389 yi an faaliyetler i hakkında ba at erzetmek isterim, Dahiliye Vekâletinin esas faaliye- İ & köylerden başlar. Köyler malümu x idarede cüzü fert olduğu gibi izim kendi içtimai bünyemizde de &n esaslı unsurmuzdur. Memleketi mizin 14 milyon nufusundan 11 mil İ yonunu köylerimiz teşkil etmektedir. | Binaenaleyh, bugün © bu memleketi erek iktisadi sahada, gerek siyase. ten ve gerek askerlik ve müdü İ noktasından ayakta tutan en birinci İ unsur, köylülerimizdir Köylerimizin iktisadi vaziyetin den evvel idari taksimatımı arzede- yim, 672 dir. Vakın köylerif nazaran bu rakamlar pe rülürse de köylülerin hâ mide uğradıkları tahribal hara cidali millide yaptık kârlıklar nazarı itibari köy kanununun tatbiki bi köylülerin gösterdiği bu ten memnun olmak lâs Ba tutulan yoldur ki, ciddi surette tatbikıdır man zarfında köylülerin di ihtiyaçlarını tatmin esseselere sa hayatının tal olduğu şey, sihhati umur selesidir. Sihhati umumi de refikim icap ederse U lât verecektir. Bizim alâk duğumuz cihet tesadüf 4 bataklıkları haber vem rutmaktır. Köy kanunu | İ le kurutulan bataklıklara istatistik malümatı — var | den fazla köy bataklığı W ter Köylerimiz | Türk köylerinin adedi 40:223 dür. Bu köylerin son defn meşrettiğimiz Dahiliye Vekületinin bir eserinde i- simleri ve mahalli, yazmıştıle. Tekrar tetkikatta bulunduk. Bu eser çıkaracağız. Bunda bane mikta- kısaca ne yine bi köylerimizin nufusunu larını, iktisadi vaziyetlerini bildirec , belki Avrupa da dahil oldu ğu halde köyler halıkımda yazılmış eserlerin en mütekâmili olacaktırKöy İ lüleri mutlak usulü idareden cüm- | | huriyet sayesinde o kurtararak onla. | rın bütün ihtiyacatmı tatmin edecek köy kanunu namile bir kanun çıkar- | İ dik. Bu kanun kommün denilen şek Hi idarenin tam ifadesi değildir. Fa: | kat bana dair ahkâm pek çoktur. Bu kanun bugün 22.685 köyümüzde tat bik edilmekte anumun tatbik. ten hariç bıraktığı nüfusu 150 den ağağı olan 12 bine yakın köyümüz vardır. O halde kanunun tatbik edil İ mesi lâzm geldiği halde gerek muh tarların evsafı kanuniyosi bulunma- | masından ve gerek dağınık olmala- tatbik edilemiyen am 8 köyümüz kalmaştır Bunlar vilâyetlerin uzak hudutla daki köylerdir. Belki - oralardaki ihare arzedeceğim vekayii siyasi ye de bunun tatbikina mani olmuş- tur Çok ümit ederin ki;'üzâk şark vi Iyetlerimizle diğer garp vilâyetle- | ta olduğunu ve Türlüyede rimiz normal halini aldığı vakit on- | çuk milyon Kadar nüfus İ nik Ae katimle Sufi HEM demi | a e e a ve şersit dahilinde köy kanunu tat- | kan bazı bik edilir İsen İ velüdiyeti İ Ru Nüfus Lüzumsuz tafsilât veri zi ağrıtmak istemem. vereceğim nüfus ve çocuk ne gelince; belki muntazi tistik takdim edemeyecsi kat, müşahedelere göre $ har etmek lâzımdır ki, öğ çocuk istilâsma uğramış Bİ | dir. Ve son üç dört sened hemen hemen hastalık ved ki olmamış gibidir. Bu m8 tin nüfusu köylünün velüdil yesinde 25 sene zarfında bir hale gelmiştir. .Nüfosi yüdü ancak k kütlesi ması ile mümkündür. Hari | leceklerin yardımını da bi arzedeceğim, büyüktür.Fak tıkları ket nüfusunun gi Köy kanunu Köy kanunu hakikaten memleke- | timize ve köylerimize çok müfit ol- | muştur. | Köy kanununun tatbikatı, tabiati- | le eski ananeye merbut olan böyle Fimizde kolay olmuş değildir. Gerek | kanun ahkâmmı anlatmak ve gerek | bütçeleri tatbik için Dahiliye Vekâ- İleti uzun seneler uğraşmıştır ve uğ raşacaktır Köy kanunu 40 bin adet bastirıla rak her köye gönderilmi İdare | i âmirleri köylülere bumu tevzi etmi lerdir. Köylerin bütçeleri basit usul- İ lere ilrağ edilerek cetveller yapıl- mış ve köylere dağıtılmıştır Mahalli idarelerin bütçeleri na sıl bugün Dahiliye vekâleti tara- | ni olmuş ve iki seneden fından neşrolunuyorsa bu sene ve | tatbik edilememiştir. al İ gelecek sene değiler bile 933-34 | vaziyete salâh kesbett senesinde köylerimizin bütçelerini | kâletimiz nal de meştedeceğimizi mt ediyorum. | mi hi rum, belki ru, sıhhiyesi bulunacaktır. > — ” Ri Kİ OE | Ki vaziyet zail olursa tam e, Mustafa Kemal Türkiyesinin | #; mahiyeler beee bazidi siyenetö alli “yalm | ee e ee yani sulh ve sükün içinde inkişaf | kendine düşen masrafı beji hatlı üzerinde yürümekte ve mu- | Tilenizden istemekten çeki l kill tekliği takip olm İl ona > erene e İ tedir. | Arkadaşlar, ufak bir noktayı İ Sumi Bey biraderimizin beyanatı münasebetile tenvir etmek iste. Evvelâ, arkadaşım Adeta iltifat İ edecek kadar... İ Ser Bey (kocaeli) — Haki kattir. Dr. Tevfik Rüştü Bey devamla lüifat ve ifadelerine sami İ kür ederim, Bundan » İ ğim şadur ki, CH, Fırkası bülüme- İ tinin hariciye Vekili Sıfatiyle İsmet | sını temin edecektir. Nüfusumuzun çoğalmsl kındal den sonra gelecek cek ve iftihar ed Vekâletin ehemmiyet meselelerden biri de taksi dare, nahiyelerdir. hil ıslahı ve köylünün işlerini bir surette görülmesi zımgelen teşkilâtı — yal mutasavver bir program t heyeti celileye takdim tik. Bu kabul olundu, faka leset bu programm tatbilai de bulunduğumuz mali va: İ yesi, maliyesi, kâtibi, (Deva “ans. Avustralya be | vardır, Çhili'de s ndeki © SANTIAGODE İ duğumuz siyasetin fırka ha İ arkadaşlarımızın da | ran etmesi nekadar İ gösterir. İ Suri Bey (Kocaeli) Tabii İ Dr. Tevfik Rüştü Bey — Bu cüm unla ikmal edersem maksadı Bir hü- | leyi gu İ tamamiyle arzötmiş olurun kümetin bir memleketin küldür, Şüphesiz ki, her | her vekâletinin ayrı ayrı bususiyet leri olmakla beraber heyeti umu - | yesi okadar bir küldür ki, hangi nok İ tası zayıflarsa diğerleri de ondan İ derhal mütecssir olur. (Bravo sesle- ri)” İ Bundan sonra Meclis fasıl ve mad delere geçerek Hariciye bütçesini i- | ki milyon 623 bin lira olarak kabul | etmistir ACELE « Satılık Ya Boğaziçinde Büyükde” mükemmel bir yalı sâÜ tır. İstiyen İstanbul: A ra caddesi Kalıramıt * hanında Resmi keline müracat"