26 Ocak 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

(a1 Terini akralar Ts) HARICI HABERLER Şapur Çelebi ve Şinasi İngilizli Chusrhil—Ceri: Yazan: Abdurahman Adil ei Havadis —Elvanzade yangını —Tomruk dairesi — Sait Paşa, Münif Paşa — Meselei mebhusetün anhâ i Tasviri Efkâr—Moliere ve Ahmet VefikPaşa— Külâhın heyeti velâ külâhın sureti — Hersekli Arif Hikmet İngilizli Cburehil'in tesis etti ği (Ceridei Havadis) Türklerin gayriresmi ilk gazetesidir. İlk matbaası Sirkeci garı, ve Babıâli caddelerini teşkil e- den hat veya bu hatta muttasıl olan adalar içinde olmak icap eder, Çünkü Elvanzade mahal- lesinden zuhur eden bü; capaşa yangınında birinci mat- baası yanmış, tarafı devletten Tomruk dairesinde bir yer tah- sis edilmiş ve bu yerde tesis 0- lunan ve ilk iki destgâhı Âli Pş. tarafmdan ihsan edilen ikinci matbaasında ifnayi ömür eyle- miştir, Ceridei Havadisin eski muharrirleri arasında iki vezir yetişmiştir ki biri Sait Paşa, di- geri Ayıntabi Münif Paşadır. Ceridei Havadis muherriri En- | gürülü Sait Efendi yazdığı ma- kalelerin birinde (Meselei meb- husetün anha) tabirini kullandı. Lisanda saf ve sade bir Osman lı edebiyatının zuhuruna taraf- tar olan ve anın için muvaffa- kıyetle çalışmış bulunan Şinasi Tasviri Efkârda bu tabirin kul- esime şiddetle itiraz etti; kapısı açtı, Ma- Dal ki Ahmet Vefik Paşa Moliere'in on adet komedyası- nı Bursa valiliğinde adaptas- yon şekil ve suretinde türkçeye nakletmiş ve gene Bursada Vi- lâyet matbaasında tab” ve tem- ettirerek cümlesini bir cilt halinde neşreylemiştir. Zor Ni- kâhı komedyasında Ahmet Ve- fik Paşanın (lâ külâhm sureti ve illâ külâhın heyeti) yolunda tutturduğu ve hocai evvele söy lettirdiği tenkit, o zamanın üle mayı lisaniyesi arasında geçen münazaaların, müşatemelerin bir ziruh timsa- lidir, (Meselei mebhusetün an- ha) münakaşasında sarftan, na- hivden, maaniden, beyandan, be diden meydana sürülmedik, senet ittihaz olunmadık düstur ve kaide kalmadı. Bu bahis ve münakaşaya herkes kulak ka- Gandhi Hapisanede Uslu oturduğundan akrabası ile görüşebiliyor POONA, 25. A, A. — Gand hinin Yeravda hapishanesine hapsedildiği tarihten itibaren takip etmekte olduğu şayanı memnuniyet hattı hareket dola. yısile mumaileyhin siyasetle a- İâkası olmıyan bazı akraba ve şürekâsının ziyaretlerini kabul etmesine mezuniyet verilmiştir. Bunlarla haftada bir defa 20 dakika ve bir müfettişle bir “gardiyan muvacehesinde görü ektir. Geçen hafta dünya piyasal, vı garip bir tecelli terdiler. Almanya (o başvekilinin artık burçların. verilemiyeceği bak- kındaki beyanatı piyasalarda he yecan tevlit edecek yerde, san- ki herkes böyle bir müjde bekli yormuş gibi, başta Fransizlar ol mak üzere bütün dünya borsa- lari mühim faaliyet eserleri gös termeğe başladılar, Fransızlar için, bu, elim bir mazhariyettir; fakat ne de ölsa şu hâdise, İni- sanların, ere hazırayı tehdit etmekte “olan - iktasadi buhranın izalesi çarelerini harp borçlarının ilgasında aradıkla- rini ispat ediyor. Paris Borsasının kaydettiği vassti tereffü nisbeti yüzde 20 de e en siner. nikbinlik kalma- a2 ve ame hayli gerilemiş Bey — Şapur barttı. Zaten o devirlerin en | büyük kaygusu din münaza: veya lisan münakaşası ii (Dinsüzdür, cahildür) leri yobaz lehçesile öne arkaya, sa- ğa sola savrulurdu. Bir taassup, bir tasalluftur ki değme gitsin. Her münazara bir mükâbereye müncer olur, Her iki taraf sinir lenir. Nihayet tezyif ile hitam bulurdu. İşte bu münakaşa esnasında Şinasi de, o müceddidi edep te sinirlendi. Ceridei Havadis ya- zıcısı Sait Efendiye (Şapur Çe lebi) lâkabı taktı, Bundan sonra Sait Paşa (Şapur Çelebi) ünvanile yadedilir oldu. (Şapur) İran vüzerasından bir zatın lâkabıdır. Acaba Sait Efendi ile İran veziri Şapur arasında veçhi şe- beh ne idi? ... Şinasinin hasmını tezyif i için taktığı bu lâkapta meğer uğur varmış; Ceridei Havadis yazıcı- sı Sait Efendi gitgide Takvimi Vekayi muharrir ve müdürü Sa- it Bey oldu. Şapur Çelebi İran devletine vezir olduğu gibi Sa- it Efendi dahi Osman devletine vezir ve hattâ Sadrâzam ve Baş vekil oldu. ... Bu malümatın memba: şairi şehir Hersekli Arif Hikmet Bey dir. Arif Hikmet Bey 1302de Manastır bidayet mahkemesi hukuk dairesi reisi idi, Bu malâ mat o zaman şayi oldu. Ebuzzi- ye Tevfik Beyin kitaphanei E- büzziya eczası arasında neşret- tiği(Meselei mebhusetün anha) risalesinde bu malümat yoktur. Meselei mebhusctün anha risal si iki taraf arasında ve Tasvi, Efkâr gazetesile Ceridei Hava- diste Şinasinin itirazen ve Sait Efendinin mukabeleten yazdığı İ tenkit ve müdafaaların alelâde naklinden terekküp etmiştir. Jin edilmiş bir malüâmat yok- Abdurahman ADİL Çinin Varidatı Times gazetesinin verdiği malümat it akislere a Times, bu mesele hakkında şöyle yazıyor Çin'in 1931 senesine ait gümrük miktarı, faiz ve resülmâl tediyatı bu varidat İle temin dilmiş bütün ecnebi muvaffakiyeti temin iç miktarın iki mislinden biraz fazladır. Çünkü bu istikrazlar, 191,000,000 tael beletmiştir. ise de, bunun sebebini (evvelâ Löüsanne korferansmın talik 6- dilmesine ve saniyen Fransanın Amerikadan alacaklı olduğu hu susi mebaliğin akıbetinden en- dişe etmeğe başlamasını ham- Tetmek doğru olur. edilmiş | nın 1933 martından “| kubulmuyacağı düşünülmekte- dir, Cemiyeti akvam 66 ncı devresin Cemiyet bu defa da Çin- Japon ibtilâfı çıkmazı karşısındadır CENEVRE, 25. A.A.—M. Paul Boncour, Cemiyeti akvam meclisinin 66 ıncı içtima devre sini açmıştır. Bu umumi celse, M. Briand hakkında izhar olu- nan hürmet ve tekrim hislerile temayüz etmiştir. Lord Cecil, M. Paul Bon- cour'u (o selâmlamış ve M. Briand'ın hazır bulunmamasın. da mütevellit teessürlerini söy- lerken.bütün arkadaşlarının hiz siyatına tercüman olmakta ol- duğunu ilâve eylemiştir. Tetkik edeceğimiz birçok me seleler vardır, onun bu mesele- ler hakkındaki O kiymettar mu- taleasını öğrenmekle çok bah- tiyar olacaktık. Sür'atle aramı- za avdetini ümit ve pek yakın- da afiyetini iade etmesini | te- menni eyleriz. Çin ve Japon o mümessilleri, bundan sonra, Çin-Japon ihtilâ- fının halli maksadile sarfetmiş | olduğu mesaiden dolayı mem- leketlerinin minnettar olduğu- nu söylemişlerdir. Diğer bü-| tün mümessiller de buna iştirak etmişler ve M. Briand'ın acilen aralarına avdeti temennisini iz. har eylemişlerdir. M. Paul Boncour, teşekkür etmiş ve bu müessir ve umumi tezahürü,. Fransız hükümetine ve M. Briand'a iblag edeceğini söylemiştir. Bir tokım sürprizlere mi şahit olacağız? PARİS, 25. A A.— Gaze teler, Cemiyeti akvam meclisi- nin 66 ıncı içtima devresi hak- kında bir takım mütalea ser- detmekte ve gerek Çin-Japon ihtilâfı ve gerek Sir Eric Drum- mond'un mükarrer olan istifa- sı yüzünden bir takım surpriz- e başladı ler karşısında © kalmılacağını yazmaktadır. Petit Parisien diyor ki: Sir Eric Drummond'un, tah- didi teslihat konferansının ni- | | hayetine kadar vazifesi başında | | kalacağı ümit edilmetkedir.Mu maileyhin Aksayışark mesele- İleri müzakere olunurken M. Henderson'un yani başında bulunması her zamandan ziya- de zaruridir. Le Journal, Çin'in Japon ha- jrekâtmi, Changbai hâdisesini hatırlatacağını ve belki de mi- sakın 15 inci ve 16 ımcı madde- lerini ileri sür i tahmin et mektedir. Bu gazete, Çin-Japon ihti. lâfınm içinden kolaylıkla çı- kılamışyacağına teessüf etmek | tedir. Le Journal diyor ki: Mec | lisin hadiselerin 1 Kânunvevvel | beyannamesinde derpiş edilmiş olen kadro haricine | çıkmamış j olduğunu müşahede yün etmekle iki mümkün olduğu şüphesizdir. Filvaki Japonya, şekaveti| tenkil hakkını muhafaza etmiş İidi ve Çinliler askerlerini çek- rzedikleri takdirde - Kinteheou mıntakasının Japonlar tarafın- dan tahliyesi derpiş edilmiş de- gildi. Fakat Çin mümessilinin, Japonların âtmı ve belki olan vakayii ileri sürmesi muh- temeldir. larak, Çi yaptığı gibi 11 inci ider i İeri sürmekle mi iktifa edeceği, veya harbe ve müeyyedelerine mütesllik bulunan 15 inci ve 16 smcr maddelerde derpiş edilmiş- olan vahim ihtimalleri mi ileri süreceği | malüm olmadığını yazmaktadır. Kâtibi umumiye istifasını geri Aldırmağa uğraşıyorlar CENEVRE, 25, A, A. —Ce miyeti akvam inin yaptı- ğı gizli bir içtimada (kâtibi u- mumi SirEric Drummond istifa namesini okumuştur. Fakat meclis âzası Sir Drummond'un verdiği istifa kararının o ehem- miyetini yeniden düşünmesi hu susunda ittifakla israr o göster- miştir.Meclis âzasının hepsiSir Drummond'un bu istifasından tağı mutalâasında bulunmuş- tur. LONDRA, 25. A. A. — Sir Eric Drummond'un istifası- evvel vu- Sir Eric Drummond'un bi- lâhare büyük Britanya sefirler heyetinde mübim bir mevki al- ması muhtemeldir. Bazı şayim- lara göre Sir Eric Drummond, bilhassa Cemiyeti akvam mec- mobilize etmek, yani o nisbette |: kredi açarak, bankalara, ticaret Cemahiri müttehide büküme | “! ti son zamanlarda kredi vesaiti- ni tevsi maksadile “Reconstruc tion Finance Corporation, na- mile iki milyar dolar sermayeli muazzam bir bankanm Lesisini kararlaştırdı. Bu bankanın va- rifesi bilhassâ hususi bankalar- da “donmuş” (*)-matlübatı 191 “Donmuş”, transızca | egelâ» nin müradifi olarak kullanılmıştır. Alman bankalarına kısa vadelerle ve- rilip de vadelerinde iade dit olanan alacaklara ıtlâk olunur, m - |doğru gizli lisi kebirinin Mançuri ihtilâfile iştigali tarzına müteallik bazı hususat dolayısile Cemiyeti ak vamı terketmek arzusunu izhar etmiştir. CENEVRE, 25.AA.— Cemiye. ti akvam meclisinin pek yüklü olmıyan ruznamesinden başka Sir Eric Drummond'ün istifası meselesi bütün meclis azasını meşgul etmiştir. Meclis azası, günün ortasına içtima © aktetmiş ve kâtibi umumi (bu içtimada istifanamesini okumuştur, Bütün aza bilâistisna Sir E- ric Drummond nezdinde kara. rmm fevkalâde olan ehemmiye tetkik etmesi için israr etmişler i dir.Bu slm Di bülâsatan i- fade olunan o umumi fikir, Sir Eric Drummond'un — istifası» dan vazgeçmek suretile yeni ve mühim bir hizmet | ifa edeceği merkezindedir. Meclis, ve Sir Eric Drummond, perşembe gü- nü aktedilecek gizli bir celsede ru yola çıkartmıştır. (9*J Fı borçlu; hal bu ransaya mer (*9) Bangue de Françe ın Âmeri- ka bankalarmdaki depo miktarı on Itidalden birşey | Çıkmayınca. Ginliler Ba defa şiddet mi takip edecekler NANKIN, 25. A. A— Çi- nin Cemiyeti Akvam içtimaım- da ittihaz edeceği siyasetin de- ğiştiğine ait olan cezri ve kat'i talimat Cemiyeti o Akvam nez- dindeki Çin mümessili Ü. Ye- n'e telgrafla tebliğ edilmiştir. Başvekil istifa etti NANKİN, 25, A, A, — El yevm Şanghayda bulunmakta olan Çin Başvekili M. Sun Fo Japonyaya karşı müsbet bare- rde bulunma- göstererek istifa etmiştir. Bu esnada Şanghya Çin makamatı o Çin-Japon ihtilâfı- rın sulh dairesinde hallimaksa dile ve Japonyanın ileri sürdü- ğü taleplerin kabulüne doğru ilk bir adım olmak üzre Japo- nya ve Japonlar aleyhinde te- şekkül etmiş her türlü cemiyet- İerin dağıtılması içn müzakere | yapmaktadır. Hariciye nazırı da.. LONDRA, 25. A, A. — Nan kinden bildiriliyor: M. Chen, 4 hafta makamın— da kaldıktan sonra, Çin bükü- meti kendisinin takip etmek is- tediği siyaseti reddetmiş olma- sına binaen © vazifesinden res- men istifa etmiştir. Cemiyeti Akvam meclisinin bu defaki içtima devresinde Çin murahhaslarının omütedil bir hattı hareket takip etmelerine dair olan vesayayı tamamen ta dil eden yeni bir. takım talima- tm bugün telgrafla M. Yen'e bildirilmiş olduğu o zannolun. maktadır. Bir Japon tayyaresini düşürdüler lira 25. A.A, — Kou Rengo ajansına bil Siriliyor: Bir Japon askeri tay- yaresi, Çinlilerin taarruzuna uğ ramıştır. Bir zabit ile bir ça- vuş kömür haline gelerek | öl- müştür. Mançuride muhasemat baş- hıyalıdanberi bu hadise, bu ne- vi hadiselerin ilkidir. Japon aleyhtarı cemiyetler LONDRA, 25. A. A. — To- kiodan Times gazetesine bildi- riliyor: Changhaida çıküın Ja- pon gözetelerine nazaran şehü belediye reisi, Japon zle; cemiyetlerin feshi bi talebi reddetmiş ve sebep ole- rak halkın harekâtmi o kontrol edemiyeceğini bildirmiştir. Japon teb'ssı, Nankin'i ter- ketmeğe hazırlanıyor. Geçen pazartesi günü halkım O taarru- zuna uğramış olan Japonlardan biri, aldığı yaraların tesirile ve fat etmiştir. tarı bu mesele hakkında yeniden «- riz ve amik tetkikatta buluna tile ödeyeceğiz. Bunun neticesi mizi almak hususunda müşki- lt ihdas eder veya gümrük re- Daha şumullü bir mânâ ile tahsil ©- bi açi tahmin alum | SİP gördük. Mihâmayan, alâcak demektir. naat İtü , zeyıf, çon ver v$ Heyeti murahhasamız Şah Hz.nin nezdinde Şah Hz. Iran milletinin Türk mil- leti ve ricaline karşı samimi hissiyatına terceman oldu TAHRAN, 25. A, A, — İran Şahı Hazretleri Türkiye heye- ti murahhasasını huzurlarına kabul ettikleri vakit-Hariciye Ve- kili Dektor Tevfik Rüştü Beyefendi Gazi Hazretlerinin selâm- larını kendilerine arzetmişlerdir. o Şah Hazretleri bundan pek ziyade mütehassis olduklarını beyan ederek, gerek (kendilerinin ve gerek İran Milletinin Türk milletine (ve ricaline karşı en sa- mimi hissiyat beslemekte olduklarını söylemiş ve bilmukabele selâmlarının Gazi Hazretlerine arzını istemişlerdir. Bundan son- ra Şah Hazretleri Heyeti murahhase meyanda bulunan Mira- Ali Beye hitap ederek karşılarmda Türk ordusunun bir mümessili görmekle pek mahzuz olduklarmı ve bilfiil Baş- kumandanı bulunacakları İran ordusunun Türk (ordusuna karşı i derin bir muhabbet duymakta olduğumu ilâve buyurmuşlardır. Heyeti murahhasanın yarın hareket etmesi muhtemeldir, İnhisar memurları arasında tasfiye yapılmıyacak ANKARA, 25. A. A. — Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Ber, Anadolu Ajansma şu beyanatta bulunmuştur: — İnhisarların idare merkezi Ankarada olmak üzere bir- imi 1932 bütçesiyle teklif edilecektir. Memurlar için umumi bir tasfiye mevzuubahis değildir. Her smıf memurun ehliyeti ve verimi ile yakından alâkadar olmak başlıca vazifele- rimizdendir. İşe yaramadıkları anlaşılanların o idarelere yük ol- etmelerine müsamahaya hakkımız yoktur. işlerde iktısadi prensiplere riayet etmek, ihtisas ve mesleki malümata kıymet Overmek düsturumuz ola- caktır. Recep Bey Adanadaki tetkika- tını bitirdi, Konyaya gidiyor ADANA, 24 ALA. — C. H. Fırkası Kâtibi Umumisi Recep Bey bugün öğleden evvel vilâyeti, belediyeyi ziyaret etmiş, C.H. Fırkası merkezinde mahalle, Ocak heyetleri, nahiye, kaza ve vilâyet azalarile uzun müddet görüşmüştür. Öğleden sonra fabrikaları gezerek tetkikatta bu- İunmuş ve lüzum gelen izahatı alarak gördüğü intizamdan ve mükemme. liyetten dolayı takdiratını söylemitşir. Moya ne gat İT a Şir Merke lena VEE müddet görüşmüşler, müteakiben Halk Şönimrimizie uzun uzadıya Konyaya gidecektir. Fakir mekteplilere yardım ADANA, 25. A, A. — Adana himayci otfal şubesinin öğle yemeği verdiği fakir mektep wn adedi 140'x bulmuş tur. Bunlara Cemiyet bayramlık elbise, kasket ve ayakkabıda verecektir, Izmirde mektepler tatil edildi IZMIR, 25. A.A. — Grip fazlalaşmıştır. e Mektepler cumar- tesiye kadar tatil edilmiştir. Suriyede vaziyet vahim GAİL 244.4. - Şemda' deriz odan talebi grevi Seriyenin diğür m” hallerine de sirayet etmiştir. Vaziyet vahimdir. Fransızlar çarşı ve sokak- lardaki devriyelerini artırmışlar, birçok yerlere koymuşlardır. Alman reisicumhurluğu. eriyene 2 Montag gazetesinin bildirdiğine göre hükümet blokuna dahil bulunan fırkalar Alman reisicümhurluğuna mareşal Hinder- şa yeğ e ve al yo Motan Çoneral im Orniliie Hapishaneyi soyan mahkümlar SAİNT - SEBASTİEN, 25 A.A, — Hapisanedeki mevkuflardan sekizi gardiyan revolverle tehdit ederek kendi hücrelerine kapa" sonra levazim müdiriyeti kısmında bulunan kasayı soymuşlar ve diğer gar- diyanların gözüne ilişmeksizin kaçıp gitmişlerdir. Piligıl ve Thvilâ âta İstanbul Borsasında geçen dan 26,80 e, Mümessil senetler 19,50 liradan 20 ye çıktı. Hali hazır fiatleri ile bu kâğıtların a- sağı yukarı yüzde 18 faiz getir- diklerine işaret etmek isteriz. İş Bankaları 9 liraya aranıl- Bomon ear liraya kadar düşmüş il elyevm 27,50 lira etmektedir. Sekiz İs- vicre İrankı temettü verileceği söylenmektedir. Reji muzmelesiz 4,15 liradır. Terkos 25 liradan gevşektir. Kota harici Mısır Kredi Fonsiyelerinin | fiati berveçhi atidir: 1886 tertibi 1903 taksit Yameler kari bir şekle bağla mak imicün: hâsıl olacaktır. Dü Yunu tahvilâı 37 kuruş kararlarmda iken 463/4 Aksiyonlar 15.40 a, obligasyonlar 24 lira A Vr