24 Ocak 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi fıkralar Büyük Reşit Paşa ve bir tenkit Yazan: Abdurahman Adil hitap— Rauf Paşa ve Hüsrev Paşa— Sadaret mühürünü kapış—Sultan Reşat ve Ali Fuat B£. Freakler arasında Küçük Sa | pek az evvel okuyup yazma öğ it (Sait le petit) ve Türkler ara sında Şapur Çelebi ( lâkabile yadolunan ve Şark ve Garp ilimlerinde yeditülâ sahibi bu lunan sadrazam Sait eyl iki noktada eslâfı izamından olan e ük Reşit Paşayı tenkit eder i Bunlardan bir tanesini söylü yeyim: Sait Paşa der idi — Reşit Paşa sadrazamla. rın maruzatını doğrudan doğ- ruya makamı saltanata hitap etmek usulünü Babıâliden kal- dırdı ve arz tezkerelerini (Ma- beyni hümayun başkitabeti ce- lilesine) hitap eylemek usulü- nü vazeyledi. Bu usul makamı | sadaretin izzü haysiyetini tenzil oldu. Sait Paşa bu tenkidinde hak | lıdır. Fakat Büyük Reşit Pa- şeyı mazur gösterecek bir e-| bep vardır: O sebep, | Sultan| Reşadın o başkâtibine bir gün söylediği bir hakikatten çıkı- yor. Ve eğer o hakikati Suk tan Mecidin diğer bir oğlu o- Jan Sultan Hamit dahi başkâ-! tibi olan Sait Paşaya söylemiş | olsa idi, Küçük Sait Paşa da, Büyük Reşit Paşayı o noktada idi, saltanattan Şöruğak eder i- dim) deyu has bendegânma söyler ve keşfi raz eder idi. Sultan Mecit on yedi yaşın da makama geldi. Ve Hüsrev Paşa, Sultan Mahmudun baş- vekili olan Rauf Paşa yedinden zorla mührü sadareti (alarak kendini sadrazam ilân ettirdi. On yedi yaşmda olan Sul. tan Mecit babasının vefatmdan Sait Paşa — Büyük Reşit Paşa —Baş kitabete ki: | başlar idi. Sultan Mecit, | İ hanede takrir fırsatını vermeği rettirilmeğe başlandırılmış ve bed'i besmele merasimi yap- tırılmış Oidi. (Takvimi ve kayün 1247 — 1255 müs halarma © bakınız.) tu okuyabilmek (Oiçin Oopek sok emek sarfeder ve fakat yine okumağa muvaffak olamı yarak kederinden o ağlamağa ma- ruzatı (okuyabilmek için göz yaşları döktüğünü oğlu Sultan Reşada hikâye etmiştir. Bu halü şanda bulunan bir padi- saha doğrudan doğruya hitap etmek anı bir kat daha sıkmak olurdu. Reşit Paşa bu ciheti mülâhaza ederek, Babrâli yin başkâtibine hitap etmeği ve mabeyin başkâtibine maru zatı okuyup badehu huzuru şa- münasip görmüş olabilir. Ali Fuat Beyefendi derler ki; Reşit Paşadan evvel Hüs- rev Paşa sadrazam olmuştur. Hüsrev Paşa omaruzatını ma beyin müşiri ünvanile saraya alınmış olan cihan seraskeri Rıza Paşaya hitap ederdi. Bu kabil maruzat hazinei evrakta çoktur, Yine Ali Fuat Beyefendi, ilâve ederler ki: Sultan Mecit gayrete geldi. Okuyup yaz- mağa büyük Oceht £ gösterdi. pe Arapça ve Farisiyi ve hem de Fransızcayı pek güzel öğrendi. Hattı desti de inci gi bi bir yazıdır. Rik'a yazılar içinde bu kadar © güzeli nadir bulunur. Abdurahman ÂDİL Haliç şirketinin vaziyeti henüz Se Yeli GE miş değtüdir Dün Haliç şirketi merkezinde toplanan tedkik komisyonu Haliç şirketinin vaziyetini | tetkike memur komisyon dün şam sonra şirketin Ayvan. i merkezinde içtima et memur isyon âzası bir mo- törle şirket merkezine gitmiş. lerdir. Komisyonun içtima: uzunca sürmüş, merkezi idarede mev in teessüsünden be. Adis Ababa hadisesi ADİS ABABA, 23 A.A, — Payi- taht valisi ile aralarında hariciye ma. Zr: da bulunan hükümet erkânın- dan 4 zat, Amerika sefirini ziyaret #dorek, dürer olduğu son otomobil hâdisesinden dolayı tarziye vermiş- Jerdir. İşte methaldar — ve ni. vil memurlar hapse ati Kont Bethlen'in seyahati BUDAPi E,23 A.A. — Mar. ki de Pallaviçini, hükümetin haridi siyaseti ve kont Bethlen'in seyahati hakkında > kanunusani | tarihinde edilecek bir istizah istizah takeriri “ ren grafikler ve bazı O hesabat tetkik edilmiştir. Komisyon şirketin Omüdür vekili Hasan Beyin verdiği ii hati dinlemiştir. Bazı gazeteler şirketin faa- liyete devamına imkân — madığını yı kat takkilntımıza pılan tetkikat yeni başladığın. Haydutlar lar bü n bir dan komisyon bu hususta he nüz müsbet veya menfi bir ka. | naat edinmiş değildir. i Ahmetabat'ın dokuma tezgâhları kapalı AHMETABAT, 33 A.A, — Şeh- rin yetmişe baliğ olan dokuma tez - gühları iki günden beri mesai birli. ği azalarınm grevi hasebile tamamen kapalı © bulunmaktadır. Mahatma Gandhi, evvelee bu messi birliğinin bütün dünyaya örnek teşkil edecek bir meri olduğunu beyan etmişti. mensup 70 bin ki- e bözlik kâtibinin müstesna vazi yetlerde isdar edilen emirnamel, kümna tevfikan Şile ol sdüemaşlal imes için grev yaptıkları haber alınmıştır. Şehrin bütün polis İcuvvetleri do-| kuma tezrâhları mntakasında top- lanınıştar. Mintalea hakimi içtimalar yapılmasını ve kâfileler tertip edilme | sini menetiştir ah) - İnistanda hâsıl edeceği tesirler “| Namaz nin yanında para bulunmadığı | HARICI HABERLER M. Venizelos | Pariste | Fransız başvekili ile görüştü | PARİS, 23. A.A, — M. Ves nizelos Fransa hükümetinin Alman tamiratı hakkında ver- mesi muhtemel kararın Yuna- hakkında M. Laval'e izahat vermişti, M, Yakmak Yunanistan'ın mali ve iktisadi vaziyeti hak. kında M. Flandin'e malâmat i- | ta ettitken sonra kendisine bir | muhtıra vermiş ve beynelmilel bir komisyonun Yunanistan'ın mali vaziyeti hakkında tahki- | kat yapmasının Yunan hükü- meti tarafından arzu edildiğini bildi; v M. Flandin bu hususa hiç bir | itirazda bulunmamıştır. Çinde yeni | Hadiseler Japon filosu kumandanı Bir ultimatom verdi TOKİO, 23. A. A. — Chang haida beş Japon rahibinin uğ- ramış olduğu tecavüz dolayısi- lc Japonya tarafından derme- yan edilen metalip kabul edil- | mediği takdirde şiddetli tedbir ler ittihaz edeceği bu sabahki gazeteler tarafından beyan edil metke ise de resmi mahafil bu meseleyi mahdut bir daire da- bilinde bırakmak arzusunu iz- | har eylemektedir. Metalibin kabulü için Çinli- | lere mühlet tesbit edilmemiş- tir, fakat bunların reddi halin- de Changhaidaki Çin askeri bi- nalarndan bazıları ile şehir ci- | varındaki mümasil binalardan bir takımını işgal için bahriye | silâhendazları o gönderileceği söylenmektedir. gamer, si, A A dür pon donanması başkumandanı Çin makamatına gönderdiği bir ültimatomda Japonlar aleyhin- deki kargaşalıklar derhal bas- tarılmadığı takdirde şiddetli tedbirler alacağını bildirmiştir. Teherg - Kai - Chek'in Beyanotı CHANGHAİ, 23, A, A. Nankinden bildirildiğine göre Nankine muvasalât eden mare- şal Tehang-Kai-Chek'in — ale lâde bir vatandaş sıfatile gel mekte olduğunu hiçbir resmi hizmet kabul etmiyeceğini söy- lemiştir. Nankinde ikameti ME vukuata tabidir. Müşarünileyh, serbestii ha- reketini muhafaza etmiş oldu- ğunu, mamafih © kendisine 80- rulduğu zaman devlet işleri hak kındaki fikrini beyana amade bulunduğunu ilâve etmiştir Kılarken.. cemaatı soydular SOFYA, 23 (Hususi) — Kır çaalide bir köyde. ezan na- mazı esnasında camie. bulgar askeri kıyafetinde beş müsel- lâh haydut girip halka ellerini kaldırmalarını emretmişlerdir. İçlerinden ikisi halkı birer bi- rer dolaşıp üzerlerinde para ve kıymettar ne varsa hepsini al- mışlardır. Alınan para elli bin Leva kadardır. Kalktan birisi- için haydutlar fakiri cami için de çırıl çıplak soyup iyi bir dayakatmışlardır.Sonra istihza için halkı üç defa da kendileri şerefine secde ettirmişler ve cami kapıların kapayarak sa-| vuşmuşlardır. Jandarma ve halk haydutlar: takin etmekte Üç şehir Harap oldu Guatemalada volkan indifaları devam ediyor NEVYORK, 23. A. A. 3 şehir harap olmuştur. Acote Mango ve Âgua Fuego volkan larının zelzelelerle (o müterafik olarak indifaat (yapmaları do- e Guetemalanın dahilinde büyük hasarat vukua gelmiştir. Mezruat ta ciddi surette za- rara uğramıştır, Bulgarların Silâhlanması ,SOFYA, 18 (Hususi) — Pa İris'te Mecli misyonu içtimamda ayân hariciye ko- Ceneral | Burjoa Bulgaristan ordusunun Neville muahedesi ile tahdit edilen rakamdan bugün çok Zi- İyade olduğunu ve Bulgarista- nın (o hararetle silâhlandığını beyan etmiştir. Cereralin bu beyanatı mec- liste bomba tesiri yapmış ve ayân meclisi tahdidi / teslihat a M. Laval'in bu meseleyi ni istemiştir. al Burjoa'- nın bu beyanatı Sofyada çok de rin tesir o yapmış, ve Harbiye nazırı gazetecilere verdiği beya natta Bulgar ordusunun kat'iy yen Neville munhedesi çerçe- vesinden harice (çıkmadığını İve ceneral (Burjoa) nın yanlış listihbarata istinat ettiğini ve | battâ Neville 4 mu cibince Bulgaristanın bir barut silâh ve top fabrikası yapmağa hakkı olduğu halde bu haktan İistilade etmediğini ve bütün bunların terki teslihat konfe- ransını akim biraktırmak için birer manevradan ibaret olduğu nu söylemiştir. Bulgar “rulün komisyonu işini bitirdi Bulgar Yunan muhtelit ko- misyonu isini bitirmiştir. Son umumi raporüunü Cemiyeti Ak- tir, Komisyonun bitaraf reisi lerinden Korfve Reniye Bulgar Kralı Hazretleri tarafından ka bul edilmişler ve krala arz ve veda etmişlerdir. Bulgaristanda Yahudi aleyhtarlığı Bulgaristan'da son günler. de yahudilere karşı .Yapılan te- cavüzler müni Cemiye- ti Akvam meseleyi mahallinde tahkik etmesi için beynelmilel akalliyetler bürosu kâtibi umu- isi Evald Ameride'yi Sofya- İya göndermiştir. M. Evald A- ivme burada mile ik. mal etmiş rşı yapı lan bu tecevüzlerin şahsf bir Tahdidi teslihet kohferan- sında Bulgarlar Sabık Başvekil ve elyevm meclisi meb'usan reisi M. Ma- linof tahdidi teslihat konferan sında Bulgar heyetinin riyase- tini deruhte etmiştir. Heyete| P' Harbiye nezaretinden erkânı harp miralayı Marinof ve bir de erkânı harp binbaşısı iştirak ir. Heyet buaym 28 inde Lausanne'a ede. cektir. Burada efârı umumiye bu harici seyahatlerden © çok şeyler & beklemektedir. Zaten bir harici muvaffakıyet kabine nin mevkii için de elzemdir. Sofyadaki şüpheli eşhas Son iki gün zarfında Sofya- yı şüpheli eşhastan temizlemek tır. kanta, ve umumi yerler polis “dirler. tarafından kuşatılıp içeride h? vamm bu celsesinde arzedecek | için polis ciddi tedbirler almış Bütün kahve, meyhane, lo- | I Gümrük | Tarifeleri Ingiliz kabinesi halen İ bu mesele ile meşgul LONDRA 23. A.A. — Ka- — jbine, müzakerelerinin / neticesi olarak ekseriyetle (ittihaz edi- len ve yalnız kabineyi teahhüt altına alan bir karar ile 2 Şubat tarihinde tekrar içtima edecek olan Avam Kamarasının tasvi- bine arzedilecek bir gümrük ta- rife kanunu projesi tanzimi te- i karrür eylemiştir. | Vakit kaybetmek niyetinde olmıyan hükümet, bu karar pro jesini mümkün olduğu kadar sü ratle kabul ettirmek arzusunda- dır. Diğer taraftan ticari muva zene komitesinin ekseriyeti, bü- tün mamul eşya üzerine yüzde 10 veya 15 gümrük resmi ko- nulmasını teklif etmiştir. Bazı vaziyetlerde daha yük- sek rüsum vazı da derpiş edile- cektir. Ticari muvazene komisyo- gunun tekliflerinin bilâ tadil bu kanun projesine ithal edilip edilmiyeceği o henüz ma- Tüm değildir. M. Lloyd Gecrge tan tekrar bahsediliyor Vaziyette meçhul olan nok- ta, M. Lloyd George'un oynı- yacağı röldür. Sta: gazetesinin bir amirine mümaileyh müsteh- ziyane şöyle demiştir: “ Bir kabine teşkil ettikleri- ni zanneden nazırların ber biri kendi kabinelerine hücum et- mek ve onun aleyhinde rey ver mek müsaadesini almadan işle- rinin uhdesinden gelemiyecek- lerini beyan etmek suretile va- zifelerini deruhte (etmektedir. ler.” Maamafih, kabinede dahili me | seleler hakkındaki ihtilâfm ha- İrt siyasetteki noktai nazar İvahdetini müteessir etmemekte alAnğn ahemmiyetle kaydolan- maktadır. İammayada Rahat yok! Bir çok şehirlerde karga- şalıklar devam ediyor BARCELONE, 23. A, A.— Ordu, Mazera isyan mıntakası- nı hiçbir şiddet göstermeksizin ve asiler tarafından kiçbir mu- İkavemet görmeksizin işğal ey- i lemiştir, | Suirave Figolsda bulunan maden ameleleri “daşlara kaç- mışlardır. Kardonada asiler bir kiliseyi yakmışlardır. Her taraf hükümet idaresi (oyeniden sesatı bi asılmıştır. İki harp sefinesi o Barcelone'a gel- miştir. Umumi grev şayislarma rağ- men taksi i bütün amele iş gelmişlerdir. Hiçbir hâdise ol- mamıştır. davet kararmı verdiği söyleni- i yor. Tevkifatın yekünu 38'i geç- memiştir. Mazerada O umumi grev tam bir sükünetle devam etmektedir. Birkaç tevkifat ya- pılmıştır. MADRIT, 23. A, A.— Kar- gaşalık devam ediyor. Seville, Cordone ve Villanueva'da nü- mayişler devam şehirlerde İhtısas Eeee nin merkezleri Bu mahkemeler numara sırasile tasnif edilmiş ve mıntakaları tespit edilmiştir ANKARA, 23. (Telefonla) — , Kararnameye göre adi ihtisas Kaçakçılık davalarile iştigal e | mahkemelerinin faaliyet mer- decek adli ve askeri ihtisas mah | kezleri ve numaraları şunlar. kemelerinin mmntakalarını gös- | dır: teren cedvele dair kararname 1 Diyarıbekir, 2 Siirt, 3 Van, tasdike iktiran etmiş ve bu- | 4 Kars, 5 Trabzon, 6 Sivas, 7 gün adliye vekâletine tebliğ e- | Sinop 8, 9 İstanbul 10 Lülebul dilmiştir. Kararnameye bir de| gaz J1 Balıkesir, 12 İzmir, 1: harita merbuttur, Muğla, 14 Antalya, 15 Adana Üç askeri ihtisas mahkeme | 16 Malatya, si, vazife ve ifâ olunacak mın- İntihap encümeni tarafından takanın hususiyeti nazarı itiba- | seçilen adli ihtisas mahkemele- re alınarak, cenup vilâyetlerine | rinin hâkim, müstantik ve müd tahsis olunmuştur. İkisi İstan- | d-* umumilerine dair olan liste bulda olmak üzere adli ihtisas | Ressicümhur Hz., nin tasdikle- mahkemelerinin adedi 16 dır. | rine arzedilmiştir. Bu mahkemeler numara si-| Askeri ihtisas mahkemeleri rasile tasnif edilmiş (ve karar-| için de 3 askeri adli hâkim ile namede ona göre mıntakaları | 6 askeri aza ve 3 askeri müd- ve faaliyet merkezleri tesbit 0- | dekumum ile 3 müstantik milli lanmuştur. İstanbuldaki mahke | müdafaa vekâletinden seçilmiş melerin numaraları 8 ve 9 dur, | ve milli iradeye arzolunmuştur. Ankara yeni Tapu müdürü ANKARA, 23. (Telefonla) .— İşten el çektirilen Ankara ta pu müdürü Niyazi B, yerine nbul kadastro reislerinden Ta- lât B. vekâleten tayin edilmiş! Kadastro müdürü Meki B. vekâlet emrine alınmıştır. Emnineti umumiye polis müfettişliği ANKARA, 23. (Telefonla) — Emniyeti umumiye polis mü- | fettişliğine İlgaz kaymakamı Ali Fuat B. tayin edilmiştir, Maarif vekili seyahatten döndü ANKARA, 23. (Telefonla) — Maarif Vekili Esat B. dün akşam tetkik seyahatından avdet etmiştir. Dün gece Heroin kullanan 74 kişi yakalandı Dün gece Dolapdere kiş yen Macar caddesinde o Arnavut Süleymanın metresi idaresindeki gazinoda gizli Hercin kullanan 14 kişi akan Bunlar arasında bir kaç Ermeni de vardır. Zabıta tarafından yapılan taharriyat meticesinde bunların üze- rinde 12 paket Hero, 2 tabanca, bir sustalı çakı, bir ustura, maymuncuk ve saire bulunmuş müsadere edilmiştir. Gene bir otomobil kazası Dün akşam Galatada gene feci bir otomobil kazası olmuştur. Şoför Şevki EK. nin idaresindeki otomobil o civarda oturan Niko Ef. nin 8 yaşındaki çocuğuna çarpmış ve tehlikeli bir surette ya- ralamıştır. Çocuğun hayatı tehlikededir. Şoför yâkalanmıştır. Hariciye müsteşarı Numan Bey geliyor PRAĞ, 23. A. A. — Berayı tedavi Çekoslavakyada bulunan Türkiye Hariciye müsteşarı Numan Rifat Bey temamiyle iadei öle ei Müşarünileyh bu akşam İstanbula hareket ede- Varşovadaki sefarethanemizde VARŞOVA, 23, A. A. — Türkiye sefiri Cevat Bey sefaret- hanede tertip ettiği resmi kabulde Başvekil ve nazırlar, mebusan Se yam selaleriyiz bilidu isuzu Dişli rel dl re bütün siyasi mümessiller e ve askeri bütün kei Protokol müdürü, davetlileri Tür. kiye sefirine ve Madam Cevat Beye takdim etmiştir. Cebelittarıktamağazalar kapalı CEBELİTTARIK, 23. A. A.— Reuter Ajansının istihbarı- na göre Cebelittarikta bugün öğleden vahim komünis! Berlin darülfünu- | Çay ziraatçileri için nunda kargaşalık fena sene