1 Aralık 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Tarihi ve Siyasi Tefrika: Birinci Millet Meclisi Yazan: Edirne Meb'usu M. Şeref Istanbulu, iğ verip sulhü edelim ! MİLLİYET o SALI 1 Cemiyetiakvamda her şey yeniden bozuluyor Japonlar Mançurideki müşahitlerin KANUNUEYVEL Meclisteki hilâfetçi meb'uslar böyle düşünüyor ve istiyorlardı? Garp cephesinde her gün bir ız daha harp nizamını meyda- na getiren İsmet Paşa bir ta- raftan da ordu içine kadar ya yılmak isteyen hiyanetle müca dele ediyordu, O sinde yukarıda dediğim gibi şu manzara vardı: 1 — Hilâfet ve saltanat da- vacıları, taraftarları. 2 — Rejiyonlu (mahalli) fi- kir sahipleri, 3 — Büyük davayı anlamak la beraber büyük şefin şahsına muarız olanlar Büyük Mustafa Kemal Paşa Türk tarihinin materyalist cep hesinden aldığı kudretle ortaya attığı dava tarihin en haklı da- vasıydı. Bu devleti kurarken onun her işinde, her sözünde, her ha reketinde, her emrinde, her du yuşunda yalnız bir şey düşünü yordu: Arkasında * ona kuvvet veren Türk milleti! İşte Mustafa Kemal bu mil- letin hakkını tanıyarak, dünya- ya tanıtmak isteyordu. Erkânı Harbiye ve vekiller heyeti reisi Fevzi Paşa ile garp cephesi kumandanı İsmet Pa. şa şefin yanında mevki almış, davamızı tam bu suretle kavra- mış idiler, Halbuki ortada icrai ve teşrii kudreti nefsinde topla yan bir meclis vardı. Mecliste davanın sadık ve vefakâr arkadaşları tam bir kül halinde idi, Öteki kısım (hilâ. fet ve saltanat) düşkünleri böy le düşünmüyordu. Lâkin felâ- ket bunlardan ziyade asıl bü- yük şefin şahsına muarız olan ekalliyette idi, Bu azlık muhtelif meslekler- de, devlet hizmetlerinde bulun- muş-insanlardı. İçlerinde kıy- metsiz olanlar kadar vasattan yukarı olanlar da vardr. L. bunların gözlerini garaz bürü- müştü, İstanbulu verelim sulh olsun ! Vehbi E£., bir gün Dahiliye vekilinin odasında iken bize ö- teden beri teklif edilen sulh şartlarından, müsalahadan söz açılmıştı. Zaten bazı İngiliz yüksek rütbeli zabit ve memur ları şahsi teşebbüse girişerek ricalimizle temasa çalışırlardı. O günlerde binbaşı Harri na- mında bir zabit böyle bir talep- te bulunmuştu.. Bunu işiden Vehbi Efendi Dahiliye vekiline aynen şu sözleri söylemiştir: — Allah şu adamdan razı ol sun. Bize böyle bir sulh teklif ediyorsa ne güne duruyoruz. Canım şu Trakya Trakya de nilen yer Rumeli değil mi?Asır lardan beri Anadoluyu (yıkan Rumeli belâsından kurtuluruz. Şu İstanbul ile Trakyayi ter kedelim. Anadolu bize kalır.. Derhal sulh olalım. Orada bumu işiden Mehmet Bey (Çanakkale) bunun cevabı m vermekle beraber meseleyi gelip mecliste * bize anlattı ve bizce esasen malüm ve muay- yen olan meş'um zihniyet bir defa daha tezahür etmiş oldu... İşte bu hilâfetçiler Mustafa Ke mal Paşanın yarattığı eserin mimarlara (kongreciler) der- lerdi. Bunda miskin ve kaba bir ibham vardı. Güya din cephe- sinden hilâfet mânasına karşı bizi bir garp tabiri olan kongre | ci demekle halka | karşı küçük göstermek istiyorlardı. Halbu- ki dinin muktezasını yapan ken dileri değildi. Hilâfetçi güruhu hâli bu maskaralıkta bir kuvvet, bir I& hutilik, bir manevi kudret ara- yorlardı. Düşünmüyorlardı ki; Bağ- datta hilâfete nihayet veren Hülüğu istilâsmdan sonra ar- tık kimse kalmamıştı.. Bir çok seneler sonra bir siyasi maksat in Mısır sultanı iki çıplak çöl arabının şahadetile bir zenciyi son müstasımın evldından ol- mak üzere Kadıya mahkemede de tescil ettirerek ortaya çıkar | * dığı bir geyri tabii işti ve Ya- vuz da işte bundan hilâfeti tm almıştı. Lâkin bu Türkün sırtnda yük olup gitmekten baş ka bir şeye yaramış değildi. Dipdiri dünya işlerile bu hi- lâfetin ne alâkası vardı? Husu sile vatan cephelerinde, şeref meydanlarında düşmanlarla çar pışan Mehmetçiklerin kurşuni. İe yaralanarak İstanbul hasta- nelerine yatırılan düşman yara klarile halife, sultan, şehzade, sultan hanımlar koğuş koğuş dolaşarak şekerlemeler, sigara | lar takdim ediyorlardı. Ve sonra... Bunlar müslü- | mandı, hilâfet erkâniydi ve bi- zim Mehmetcikler de vazi'var- lıkları ile dünya tarihini yara- tan Türk çocukleriydi! İşte meclisteki | hilâfetçiler, hâlâ, hâla müstebaseye can ver mekle uğraşıyorlardı ve onlar her hareketin ancak bu kok- muş ve bulaşık şahsın namına yapılmasını istiyorlardı. Bun- i i t sahi Bu hatalı görüş, yal- ik kanaat kendilerini hilâfete sevketmekleberaber on lar memleket selâmetini bunda görmek gafletine düşmüşlerdi. (Devamı var) i Yedi Rus casusu Lehistanda salben idam edildiler VARŞOVA, 30 A.A. — Sov yet Rusya hesabına çalışmakta olan yedi casus salben (idama mahküm edilmiştir. Reisicüm- hur mahkümları o affetmekten imtina eylemiş (olduğundan hepsi idam olunmuşlardır. PARİS, 30. AA— M. Brisnd, hafta tatilinden avdet etmiş ve Cemiyeti ak sine iştirak eylemiştir Japon murahhas kendisine bir di etmiştir. önüne geçmek işin Cemiyeti akvam tara» fından tavsiye edilmiş olan urul hakkın da Japonyanın serdetmekte oldukları iti vazlar tasrih edilmektedir. Meclis, iki taraftan bitaraf müşahit lerle tes irmelerini talep etmekte. dir. Malüm veçhile, marki İla #r son derecede mütakayyir Melis reisi ve azası, gerek Çin ve taralan- mülâhazalara bu mâalde cevap muhtemeldir. Tarafeynden biri mesele Bi. Gaimouche ile M. Stmson 2 rasında şiddetli bir münakaşaya sebebi yet vermiştir. M. Stimson, Japonya of. miş ve Cemiyeti akvam tarafından müt- tefikan kabul edileceği muhakkak adde- diten kararın, meelirin dağılmasını ek im hâdise zuhuru tak dirinde filen hükümden — sakit olacağımı birkaç gün beklemeği tercih eylemekte. dirler. Müşahitlerin ilk raporları PARİS, 30. — Mançeriye gitmiş olan “Macar intibahı,, VİAYNA, 30 A.A. — Nim resmi Ma- car tebliğinin teklifine rağmen gazeteler, birçok binmalrın ve mezaretlerin ekseri sinin işgali ile başlıyacak olan darbei hü kümeti hazırlamış — olanların isimlerini Deşretmektedir. Bu zevatın “Macar İnti- bahı” namındaki vetanperveler cemiyeti- ne mensup oldukları söyleniyor. Meb'ar lardan M. Budavarynin ismi de zikrelem- maktadır. Gazetelere © nazaran bw sat, darbai hükümetten sonra başvekillik ve zilesini deruhte edecek ve Fransız Sahte salesimde büyük bir rol enaral | Haltz te harbiye münteşir Sonyal depole Iktısadi Kronik İktısat Muvazenemiz 1— Gümrük tahdidi ve kambiyo müraka- besinde noksanlar İktısat müvazenesi istiyo- ruz. İstiyoruz ki, Türk mille- tinin dışarıya verdiği para ile içeriye aldığı para teadül etsin. Bunun için iki sene evvel kam biyo mürakabesi usulü koy- duk. Bunun için gümrük tah- didi yapıyoruz. Kambiyo mürakabesi usulü | kam koyduk, çünkü & memleketten o kadar kambiyo çıkıyordu ki, eğer bir frenle durdurulmazsa, bütün millet serveti eriyecek- ti. Mürakabe konduktan son- va yalnız müsbet ithalâta kar- şılık kambiyo ile müspet ihti- yaca karşılık kambiyo veri yor. Başkasına müsaade edil. miyor. Bugün, kambiyo almak için müracaat edenin, eğer mü racaat ticaretten dolayı ise ha- kiki idhalâta delâlet etmesi lâ- zım gelen vesikalarına, müra- caat diğer zaruretlerden dola. yı ise hakiki ihtiyacı gösterme si iktiza eden mesnetlere bakı- miştir. Yeni sen her iki ayda bir, yeniden liste- ler ilân edilecektir. Listelerin tanziminde esas, fazla ithalâtı azaltıp, onu eksik ihracatın se viyesine indirmektir. Kambiyo ve gümrük hak- kında şu kısa izahattan sonra düşünülebilir. & Acaba, iktısat müvazenemiz için bu iki tedbir kâfi midir? Derhal cevap verelim: Ha- Ea Bu hususta evvelâ gümrük | et akkında sonra kambiyo hak- kında iki mülâbaza serdedece- lıyor. Kambiyo müsaadesi o | giz surette veriliyor. Ne havayi maksatla, me de spekülâsyon veya iş çevirmek maksatlarile biyo o müsaadesi verilmi- yor, Gümrük tahdidi, kambiyo tedbirini ikmal eder. Tahdide göre, memlekete girecek eşya tüccarın takdirine göre değil, devletin tayinine göre girecek tir. Devlet, yeni seneye kadar âzami ne girebileceğini ilân et irinci mülâhaza: En larak diye- lim ki, gümrük tahdidi ile it- halât ve ihracatımız (Gümrük kaydında) teadül ediyor. Bu- na rağmen dahi, aradığımız ha- kiki teadül olamaz. Zira idha- lâttan dolayı harice verdiğimiz kambiyonun tediye müddetleri vardır. Bu müddetler, dolayı hariçten bize ihracattan gönderi- «| raya muvasalatına ü bu işe karışmalarını istemiyorlar ik rapor. ndermişlerdir. - İZien-Tsinde vaziget gergin! TOKİO, 30. A.A.— Tiem-Teinden Ren Go ainasina bildiriliyor: Japon kuvvetleri kumandanı ile Çin kuyvetleri © kumandam — Vang-Tehow Tehang arasmda müzakereler cereyan et- mekte olmasına rağmen vasiyet gergin olmakta berdevamdır. Dairende yola çıkarılmış olan ve Tien-Tsindeki kuvvetleri takviye edecek Japon piyade müf yakında bu olunmaktadır. Moukdende tüfek sesleri ! TOKİO, 30. AA.— Meukdenden Ren «9 ajansına bildirildiğine göre tersane” | deki Japon muhafırlarmdan bir nöbetçi, dala bir Çin gakisinin taarruruna uğ- ine takılarak aramağa kallaşmışlarsn da kaçmağa muvaffak olmuştur. Şehirde endişe hüküm stirmekte berde- m hemen her akşam tüfek “M. Stimsona karşı infial sükünet buldu LONDRA, 30. AA — Tokiodan Row- Vashing- 'un Japor ter ajansına bildirildiği tondan gelen ve DI, Stümu “İ ya karşı bir takım ittiharelerda bulun nx dair olam haberleri teke sip eyley, raflar üzerine ef ker umumiyede bâsel olmuş olan muvak- kat infial sükünet bulmuştur. Ma-Chan-Shan Tsitsikar'a gelecek TSİTSİKAR, 30, AA— Hesüz teey- yüt etmeyen haberlere Ma. Chan Shan'ın 3000 olduğu halde Hailunda, vectiken hareket etti Bitaraf bir mıntaka TOKİO, 38. A A.— Changbaida bulu san Japon daslahatyzarı , bitaraf bir muntakanın tesisi hususunu münakaş sin Nankindeki Çin hariciye mazırmı si yaret edecektir Çin, teklifi kabul etti NANKİN, 30. A.A — Hükümet a sp aym önüne geçmik maksadile Mançuri taraf bir wimiaka vocuda o getirilmesi baklandeki teklifi Çin'in derhal kabul edeceği bildirmiştir. ya müle- söylenmektedir Budapeştede İ darbei hükümet akim kaldı Darbei hükümeti tertip edenler cemiyetindendir miştir. Gazete dile prens Ottonun ay İooduğunu v4 fakat bu haberin billharç tekzip edildiğini yazmaktadır. Prague gazeteleri, şimdiki vukuatı Ma- caristan hükümetinin tesadüf etmekte ol. işkülüta ve bilhasin Karoli olduğu mem öc atfetmektedir. kerlemmiş - olduklarından 1931 HARİCI HABERLER || Sofya Hadisesi Bulgar - Sırp münase- batı gerginli- ğini muhafaza ediyor SOFYA, 30 A.A, — Sofya- daki Yugoslav sefareti binası inünde vukun gelen hâdişeler münasebetile dahiliye nazırmmn yapmış olduğu itirazları (kâfi addetmeyen Belgrat hükümeti, Sofya'daki elçisi vasıtasile Bul gar hükümetine bir protestona me tevdi etmiştir. Yugoslavya elçisi, hüküme- tine rapor vermek üzere Belg- rada gitmiştir. Sırp gazeteleri ne yazıyor? BELGRAT, 30 A.A. — Yu- goslavya dkiri umumiyesinde Trianon esinin yıl dönümü münasebetile Sofya'- da vukua gelen hâdiseler dola- yısile hâsrl olmuş olan fevkalâ de heyecan devam etmektedir. Belgrat siyasi mahafili, son derecede soğukkanlılık muha- faza etmekte ise de bu hadisele rin vahim neticeler tevlit ede- bileceğini gizlememektedirler . Gazeteler, “Harp isteyen bi hareket eden”, Bulgar talebe i tarafından bu kabil nümayiş ler yapılmasının nabehengöm olduğunu kaydetmektedir. Yeni ingiliz Tarifesi Lehistan da M. Zaleskiyi Londraya gönderiyor VARŞOVA, 39. A.A— Siyasi mahafil, M. Zaleskinin Londrayi siyaretine büyük hafil, Lehistandan İngiltereye ithal edi inal mahevller için mütekaddim bir t teşebbüsler icrası muhtemel bulunduğu mutaleasındadır. Diğer hasa mahafil, M, Zaleski ile M. Joha Simon arasmda tomas vukua gel mesinin mevzuu bahsolduğunu beyan ve bu temasin tahdidi teslikat konfermna arefesinde bair olduğu ehemmiyet işaret i- | eylemektedir. M. Flândin ne yapıyor? LONDRA, 30 A.A— M. Fisndin ile refiksst, dün akşam üstünü O Franhamda geçirmişlerdir, Orada Sir Gomer ile Le- dr Barryain mleafiri olmuşlardır. John Simon, M. Flandin'i kabul etmişi snda M. Neville Chamber ciman bulunmuşlardır. M. Faladin'in bu Sersattan bilistüfade hâlini ve elde buluna, vade ile ikrazma dün Londrada . Kabul sana in ve M Rus sanın se suretle derpiş etmekte olduğu mu ina eylediği bildiriliyor. M. Flândin Fransaya avdet ediyor LONDRA, M.A.A.— M. Flandin, saat 19 da hareke e Mümaileyh, hafin tatili eebuasında bir- çek zevata mülâki olmuş ve Fransanın “eh müşkültn balline ye iimadın tekrar | tesesüsüne ait olan tezini izah ve teşrik bulan sayint miktarı fazladır, 350 kişi harp edemiyecek hale gelmiştir. Nihayet, şarki Çin demiryollarr könresi işlerine hişbir müdahele de bulunulma- len kambiyon leri ile bir ven Da ticarette tediye müddetleri de- ğişmiştir. Ve maalesef aleyhi- mizde bir şekil almıştır. Dün, ithalâtta, kısa veya u zun vadeli kredilerden istifa- de ediyorduk. Bugün, ithal e- dilen eşyanın konşimentosunu bedeli- lâzum geliyor. Keza dün, ihraç iz eşyanın bedelini sür- atle aldığımız halde bugün bu bedelin küçük kısmını malım sevkinde, fakat ehemmiyetli kısmını malın muvasalatından çok sonra alabiliyoruz. Cari te diye tekniği, lehimizden, aley himize dönmüştür, Bu sebepten dolayıdır ki, son gümrük tahdidimizle, itha lât ve ihracatımız, (Gümrük kayıtlarında) teadül ediyor gö rünse de, hakiki para teadülü temin olunmuş olmaz. Bu ba- kiki teadül, belki uzun zaman fasılalarmda mümkün olabilir. için bu telikilerden intifede etmçtir müşter. Ve demiryolu mantakasmda hiç- bir Japon kuvveti bulunmamaktadır. üddet | Fakat birkaç aylık kısa müd- detler zarfında, şâz tesadüfle rinden sarfınazar, mümkün de dildir. Binaenaleyh, gümrük tah- dit listelerinin, ithalâtımızda ve ihracatımızda bugün cari te diye şartları © düşünülmeden ihzari, beklenen faydaları ta- mamile temin edemez. Yeni lis teler tanzim edilirken, giren ve çıkan eşyanın gümrük kayt larına göre (o teadülünü değil, © eşyanın tediyelerine göre te- adülünü düşünmek icap eder. İkinci mülâhaza: Kambiyo mürakabesi, ka rarnamelere göre çalışarak, an cak zaruri tediye mecburiyetle rinde ve müspet ithalâtta kam biyo ihraç müsaadesi vermek. le, bu mürakabeden beklenen Faydaları veremez. Kambiyo mürakabemiz, ithalâta tekabül eden kambiyoyu veriğor. Fa- kat harici ticaret yalnız bun- dan ibaret değil, Harici ticare tin bir de ihracat | tar''ı var. Bugün kar yağacak mi Bulgaristanın her tarafına kar yağ mıştır. Hararet nakıs sekize düştü Gece Yeşilköy rasat merkezinden aldığımız malümata gört bugün havanm karlı geçmesi muhtemeldir. Karadeniz sahilleri ne de kar yağma: ihtimali mevcuttur, Gene Yeşilköy rasat merkeziden öğrendiğimize göre Bulk garistanın ber tarafına kar yağmaktadır. Gündüz Sofya'da harâ ret derecesi nakıs altıya, Ruscuk'ta ise nakıs sekize düşmüştür. Dün Ankarada da kar yağdı ANKARA, 30 (Telefonla) — Bugün sabahtan beri Anka ra'ya fasıla ile kar yağmaktadır. Yeni liste K. evvelin onunda ilân edilecek ANKARA, 30 (Telefonla) — Yeni kontenjan listelerini tet kik ile nseşgul komisyon mesai: e devam etmektedir. Ticaret vE Sonayi umum müdürlerile gömrükler umum müdürü, tetkiki mu kavelât dairesi reisi ve Ziraat umum müdürü komisyon mesaisi" ne iştirak etmektedirler, Gümrüklerden alman bazı mütalealar tetkikata esas teşkil etmektedir. Yeni liste 3 aylık olarak tanzim edilecek ve K. Evve lin onunda ilân edilmiş bulunacaktır. müdürü Sı Amerika", Evrakı nakdiyemizi karşılaştırmak Changhai'daki Çin talebesi gi- |, ©, 4.3 , 7 A > senmi için hükümetin mütevali tedbirleri ANKARA, 30 (Telefonla) — B. bu sabah Ankara'ya geldi. Sırrı B. beraberinde gelen altınları ve ihtiyat evrakı nakdiyeyi getirdi. Maliye vekâleti nakit işleri Gelen evrakı nakdiye miktarı 94 milyon liradır. Altınlar Kibrit İnhisarmı deruhde etmiş olan şirketin 10 mil yon dolarlık avansma mahsuben verdi; wizlerin mukabilidir. Bu altınların Cümhuriyet Merkez Bankasına intikalı evrakı nak- diyemizi karşılamak için hükümetin tevali eden tedbirleri arasın da mühim bir mevki tutacaktır. Kararnamenin tatbikatı dolayısile - tereddüdü icap ettiren vakalar ANKARA, 30 (Telefonla) — Gümrükler umum müdürlüğü etmiştir. Bu noktalar arasında memleketimize getirilen veya gönderilen hediye eşan- tiyon gibi eşya ve muhacirlerin beraberlerinde getirecekleri em val ve kaçakçılık neticesi elde edilen ve memleketimize idhalle- rinde döviz farkını ii İğam etmiyecek malların kontenjan listesi ahkâmına tabi tutulup tutulmıyacağıdır. Gazi Hz. Amerika - Türk dostları cemi- yetinin ikinci reisini kabul buyurdular ANKARA, 30 (Telefonla) — İsveç ve Holanda setirlerinin kabul resimlerinden sonra Gazi Hz. Amerika - Türk dostları cemiyetinin( ikinci reisi M. Yenigs'i huzurlarına kabul buyur» muşlardır. M. Yenigs Amerika'ya avdet edeceğinden Gazi Hz. ne ve- dalarmı arzetmiş, Reisicumhur Hz. de Amerikalı dostumuza im- zalı bir fotografilerini hediye ederek Türk - Amerikan dostluğu yolunda mesaisinden dolayı memnuniyetlerini beyan buyurmuş” lardır. Gazeteciler birliğinden istifalar ANKARA, 30 (Telefonla) — Gazeteciler Birliğinden isti“ falar tevali etmektedir. Aka Gündüz, Mecdi, Bilâl, Adil ve Sa- müessislerind. bahiddin Beylerden maada bugün de len Namık, Vakıt muhabiri İlhan, Anadolu gezetesi muhabiri Enver Beyler etmişlerdir. birlikten istifa Bulgar Başvekili dün akşam Sof- yadan Ankaraya hareket etti SOFYA, 30 A.A. (Balkan muhabiri mahsusumuz bildiri- yor): Başvekil ve Hariciye Nazırı M. Muşanof, büyük bir heyet- le bu akşam 20,10 da Ankaraya hareket etmektedir. Sofya maha- filinde Yugoslavya hariciye Nazırı M. Maringoviç'in de bu ak- ber şam Varşovaya hareket et | Halbuki kambiyo mürakabe- miz, ihracattan dolayı memle- kete girmesi iktiza eden kam- biyoyu hiç mürakabe etmemek tedir. Etmemesine sebep, çıka rılan üç kararnamede de kam- biyonun dışarıdan içeriye mü- teveccih bu hareketi hakkında bir sarahat olmamasıdır. Kam biyo mürakabemiz, tem değil yarım bir eserdir. £ Kambiyo mürakabemizin, tam faydalı bir müessese olması icap ediyor- sa, içeriden dışarıya mütevec- cih kambiyo hareketini dahi e altına alması zaruri- ir, İhracatçısınız. Türkiye'den harice mal ihraç ediyorsunuz. Mukabilinde ecnebi kambiyo a liyorsunuz. Almak kâfi değil dir. Bu kambiyo memlekete girmelidir, Ancak bu surette, ithalâttan dolayı çıkan kambi- yonun menfi tesiri izale olu- nabilir. Halbuki biz, bu nevi kambiyo hareketini takip etmi yoruz. Ne oluyor? Öyle bir va ziyet hasıl ol oluyor ki, (Milk ser mayenin firarı) adile yadedi- len hâdise meydana çıkıyor. İktısatça düşünülecek olursa, bu şu demektir ki, milli ser- mayemiz ihracat malı şeklinde memleketten çıkıyor, terki ta- biiyet ediyor, hariç memlekete hicret ediyor. Orada tavattun ediyor ve bir daha dönmüyor. Diğer memleketlerde kam- biyo ithali keskin surette kon- trol edilmektedir. Her ihraç e dilen eşyanın kambiyo hesabı sorulmaktadır. Bunun için ib raç edilen eşyaya karşı, ne ka dar kambiyo girmesi lâzım geldiği kaydedilmekte, zaman zaman aranmaktadir. Macaristan bu memleketler dendir. Son günlerde Alman- ya da, Macarları örnek aldi. Yeni bir kambiyo kararnamesi çıkardı. Yedinci numaralı kam biyo kararnamesi adını taşıyan bu son kararnamenin birinci miaddesi