15 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

e anma İY Tahsin Paşanın Hatıratı | Tefrihka No:32 İngilterenin Mısır siya- seti ve Kâmil Paşa.. Babıâli o zamana kadar nice nice fırsatlar kaçırmıştı.. Memlektimizin tarihi siyasi- sini tetkik etmiş olanlarca ma Tüm bulunduğu üzere eskiden gelip geçmiş hükümetler mem İçkette salim bir idare tesisi ve Türklüğü lâyık olduğu merte- bei kemale isâl edecek ve hari- cin-aleyhimize «beslemekte ol- duğu'amâl ve ihtirasatı siyasi- yeyi kökünden * kesecek osaslı tedbirler ittihazma çalışmamış ve bu uğurda çok kıymetli gün ler ve ele geçmez fırsatlar fev- tedilmiştir. Reşit Paşa, Fuat li Paşa gibi tarihimiz- de birer şöhreti mahsusayı ha- iz bulunan ve müteaddit defa- lar sadaret mevksini işgal eden zevat, ellerinde namütenahi kudret ve salâhiyet bulunduğu halde bile ecnebi devletlerin topraklarımız ve istiktâlimiz ü- zerindeki emellerine set çeki! memişti. O vakitler müdahal tı ecnebiye bir aralık o derece- yi bulmuştu ki Babıdli vali ta yininde bile bir sefiri &ebirin rey ve muvafakatini istihsale mecbur olmak derekesine düşü rülmüştü, Gerek ecnebilerin bu kabil müdahalelerine ve gerek dahilen vuku bulan şikâyetle- re karşı o zamanın hükümetle- ri idarei maslahat tedbirlerile ve manevra nev'inden bir siya- setle vakit geçirmişlerdi. Mem | leketimiz baştan aşağı bir ser- vet hazinesi olduğu halde dev- letin hazinesi sıkıntıdan ve borçtan kurtulamıyor, toprak- lerin bize karşı tatbik edegel- dikleri siyaset gün gibi aşikâr idi Memleketimizin her cihetin- de türlü türlü tesvilât ve tahri- kât ile Türkiyeyi rahat bırak- mamak, bu kargaşalıklar ara- sında kendi efkâr ve amâli ha- risanelerini tatbika imkân bul- mak, Bu siyaset onlarca bir um dei esasiye idi. Memleketin hiç e Mipistası bu siyasetin tesirin- ili değildi. “İstanbulda El ie nebi tahrikâtmın derecesini ap Sultan -Hamidin Arabistan ettiğini ve bu ariza dairei kita bete uğramadığından mündere- catmdan malümatım olmadığı nı beyan etmiştim. İngilizlerin aşikârdır. Babrâli ile İngiltere htüküme ti arasmda olvakit bu mesele için bir çok muhaberat cereyan etmiş ve Kâmil Paşanm o 2a- manki sadaretinde İngiltere mucathası ir O “Dromoend Wol,, il bilmüzakere İngilte- renin iki sene sonra Mısırı as- kerinden tahliye için birme kavelename tanzimi tahtı kara ra alınmış olduğu işitilmişti. Vakıa olvakit başkitabete ta- yin olunmamış olduğum cihet- le mesele başkitabette gördü- ğüm ve hatırladığım şeylerden olmamasına binaen o cümle meyanında olarak bu hatıratta oma mahallibeyn olmadığı der- kâr ise de Arabistan ve minel. “ İoperatifleri tesisi di dızda bulunduğum tarihte Sult. Abdülhamidin muttali olduğum düşüncelerini yukarda yazar- ken zihine tebadür eden mez- kür mufkavelename hakkında tereddüt teşkil eden bir mü: Jâhazanın nında bulunduğumdan mülâha- sır eczayı memaliki devletten olup bu esas ile beraber devlet | tarafmdan vaktile Mısıra veril miş olan fermanlar ahkâmının | mabfuziyeti İngilterece beya- matı resmiyelerile teyit olun- muş olduğu di söylenirdi ve Mısıra dair indelicap bir ira de tebliğ olundukta bu key İyet teyidi müddea (o sadedin- de tekrar ediliyordu. Zaten Mı sır İngiltere tarafından zapto- unmamış hukuku mülkiyeti devlet baki olup Hidi da tarafı devletten nasp ve ta- yin edilmekte bulunmuş idi. Şu hale göre Babıâlinin “devletin ü üzerine hiç bir ahde ve hakka müstenit olmıyarak ahar bir devlet tarafmdan çi- karılmış olan krt'ayı işgaliye- inin iki sene sonra tahliye et- mesi,, yolunda o devletle mu- kavelename'tanzim ve taati ey lemesi bu ahar devletin orada| haizi hukük olduğuna &ail ol: mak mânasında tefsir edilece- ğine nazaran Babrâlinin olva- kit böyle bir mukavele aledi mü taleasında bulunması fahiş bir hatayı siyasi teşkil ettiği şüp- hesizdir, Sultan Hamidin $u mukavelenameyi kabul ve tas- vip etmemesi cayi nazardır. Maamafih harbi umumi bu meseleyi &ökünden halletmiş | olduğu cihetle işin münakasa edilecek ciheti kalmadı ise de tarihi siyasi noktasından 2ap- > geçmesi faideden hali değil- ir, (Bitmedi) İbracak Beril leri teşkili ANKARA, 14 dir. İleri sürülen noktai nazarlaa gö. reher ihracat koopetatifinin yalnız bi veya biribirine müşa- bih madeler üzerinde muamele yapması icap ediyor. İhracat ko operatiflerince ihraç (edilecek maddelerin tüccardan değil teli derecedeki mütahhitler koopera| tiflerinden alınması lâzım gel- pk Bemol mahsullerini bu istihsâl kooperatiflerine tevdi edeceklerdir, Bu vaziyette ihra cat kooperatiflerinden o evvel mustahsiller (o kooperatiflerini teşkil etmek lâzım geliyor. Müstahsiller füzuli mütavas leri sayesinde muhafaza edecek Iri ileri sürüliyor. Bu menfeati müstahısiller hesabma © yüzde yüz farkla tahmin ve tesbit eden ler vardır. Halk fırkası kongere| gâr dolayısile şiddeti artan bir |zmdan feragat eden ecnebilere sinde bu mesele ciddi * surette tetkik edilecektir. — e. — Kastamonu'da bir tecrübe KASTAMONU 14 AA. — Hindistanda yetişen çuval ima- lâtma fazla müsait ve Kendire rakip olan Jut namındaki neba- tem tohumu tecrübe için şehri mize getirilmiştir. Bu sene gelecekir. bir şey addolunmuyacağı zan-| Ingiliz kabinesi Bu defa da itimat reyi alacak li iz | Zai mezküreyi arzeyledim. Mi-| kalya tatillerini Lossie Mouth” ta geçirmiş olan Başvekil i Mac Donald Avam ksmarasının yarmki içtimaında hazır bulur İmak üzere Londraya avdet et- miştir, inenin vaziyeti per- şembe günü muhafazakârlar ta- miş olan tevbih takririnin reye könulması neticesinde anlaşıla- caktır. Maamafih £ Hibetallerin, nazırları dinledikten sonra hü- kümetin mağlübiyete uğrama- ması için kâfi miktarda rey ve- rerek ona müzaheret etmeğe ka rar vermeleri bekleniyor. Hükü metin mağlubiyete (o uğraması kabinenin, ası ve yeniden u- İmumi emri icrası demektir Merkezi Amerikada bi kanlı mücadeleler gelen mufassal haberlere naza- ran Puerto - Cabezâz hâdisesi esnasmdı 3 Amerikalı zabit ile yerlilerden mürekkep bir muha fız bölüğü asilerle vuku bulan mücadele esrasında temamen telef olmuştur. Asiler evvelâ mahalli seyriscfain idaresi bina sma taarruz etmeğe başlamış- lar ve birçok yerlileri telef et- mişlerdir. İşte Amerika zabitlerile yer- li bölük efradı bu mesele üzeri- ne imdada koştukları sırada fet olmuşlardır. PANAMA, 13 A.A. — İki İ Amerika kruvazörü 300 bahri- İ ye silâhendazmı hâmil olduğu halde asiler tarafından muhasa- ra altina alırmış olan kuvvetle- re muavenet etmek üzre Puerto; Cabezas'a hareket etmiştir. Avusturalya fakirleri kabul etmiyor WELLİGTON, 13 A.A, — Başvekil, bugün fakir ve pörasız| kimselerin Yenizelanda girmesi ! ni mencden bir kanun Jâyihası tevdi etmiştir. Nikaragoada mücadeleler © | PANAMA, 13 A.A. — He- nüz teeyyüt etmemiş haberlere gör Pürto Cabezas'ta 'âsilerle vuku bulan müczdele esnasında Amerika ve Nikaragca bahriye ü | silâhendazlarından bir çoğu te- lef olmuştur. Amerika'da büyük or- | man yangınları | | NEVYORK, IS AA— Roz; orman yangını Nord - Wiscon- sin ve Haut - Michigan'da tah- ribat yapmıştır. Bir çok kasaba larla çiftlikler mahvolmuştur. Binlerce köylü çalışa cabalaya nihayet yangını (o söndürmeğe muvaffak olmuşlardır. Hasarat, 1 milyon doları tecavüz etmek- tedir. Harault havzası grevi bitti MONTPELLİER, 13 A.A.- Herault maden havzalarındaki Bir kaç gündür karlı ve yağmur cümle Mısır isleri hakkında Yıl- lu giden havalar açılm'stır, bütün grevciler tekrar işe baş- lamışlardır HARİCİ agiliz Başvekili Mac Donald) y, LONDRA, 13 A.A, — Pas- bi AN rafından işsizlik hakkında veril)” 'NEVYORK, 13 A.A. — Sonj dır. teşkili ihtimalini derpiş inci i geniş bir temerküz kabinesile !gası hakkındaki müzakereler jile bir itilâfname imzası muhte- HABERLER.. Kabinenin istifasın- dan sonra. Hicaz- Necit ve Irak -Jarasındaaktediliyor LONDRA, 13 A.A. — Rew- ter Ajansının istihbarına / Hicaz, Necit ve İrak mümessi!- İleri bu aym sekizinde Mekke'de bir dostluk, comşuluk müa- üştür, Çünkü nın Londra orta elçisi Bi. Titulesker nun vazifesi başına (o gitmek üzre, Bükreş'den mülarakatinden (sonra hiç Kimse böyle bir istifanın vuku unır beklememekte idi. Romanya matbuatı, M. Titulesko | pus günün birinde milli bir temer. timaline meb; kolu imzalamışlardır. Ayni :Za- manda muhtelif meseleler ve bil hassa gümrük meseleleri ile ba-| çil itişarelerinde uğradığı Büşlük-İ zc sahalarda teşriki mesat edil- leri izah eden makalelerin: "*İmesi hususları hakkında müza- mesko kabinesinin merkiine sök Hİ kerat icrasına dair itilifname men hemen müttefik bulunmuşte imzalanmıştır. Gerek * enilli köylü fırkası reisi M. M ; Ge arms Madere'de vaziyet si Mareşal Overesco'nun son zaman») larda bir temerküz kabinesi teşekkü pek karışık ünün imarlı “hakkandak buj müşahedesini teyit etmiş oluyordu. ONDRA, 13 A.A. — Cap Binsenaloyh, Mironesko kabinesi | dan gelen ve Madâre'a uğrayan çekilmeyi silâ hatırına getirmeyoe) Edinburgt Castle namındaki ti ve memleketin-imali ve iktisadi saba-| giliz gemisi bugün 70 yolcu ile larda yükselmesi için lüzum gördüğü yeni tedbirleri almağa hazırlanıyor. du. İşte tam bu sırada ve geçen Çar. şamba günü sanayi ve ticaret nazırı . Maneilesco ile meclis. arasmda yolcu, İngiliz konsolosunun tav siyesi üzerine Madire'den vâ- pura binmişlerdir. LONDRA, 13 A.A. Bahriye -İ nezaretinde beyan edildiğine gö re Curlew namındaki İngiliz zır İhlısının Cebelittarık'a gelm: ne intizar edilmektedir. Bu zırh icabında İngiliz tebısınm me- nafiini muhafaza etmek Üzere Lizbon'a vesair mahallere gide- cektir. Londra içtimamdan evvel PARİS, 13 A.A. — Hariciye: hezaretinin bir hukuk müşaviri müstesna olmak üzere deniz iti- çil a lâfının tanzimine memur komis > gi “| yonun mesaisine iştirak edecek pe Di telaşa, kabinesi Olan Fransız mutahassısları azi- imetlerini tehir etmişlerdir. Bu mutahassıslar, itilâfa müteallik hukuki müşküller halledildikten sonra bu akşam hukuk müşavis| rine iltihak edeceklerdir. Venezula asileri mağ- lâp edildi BOGOTA, 13 A.A. — Vene zula isyanı bilkuvve hitam bul- meclisinde adeta takbihe uğradı ve tifasını vermek lüzumuna kail oldu. Mi. Manallce, bu frida ve niye- kendilerine üzre muhtelif siyasi fırkaların reislerile hemen temas haline geçmiştir. Siyasi mahafilin Fikir ve cmütalea- ve nüfuzlu siyaset adamlarının iştira- kini temin suretile bir hükümet teş- kiline çalışacaktır. Bundan başla, kabinesi zi İaşvekillerden M. Maniu,| kendisine gönderilen telgrafı otomo-, göre) | hedenamesi ile bir hâkem proto| Southamton'a gelmiştir. Bu 70) i Bir misak İlspanyada cümhuriy ilân edildi BARSELON, 14 (A.A.) — saat öndördü on ilân edilmiş ve belediye dairesinde cümhuriyet bayrağı çekilmiş- Şayi lan bazı haberlere göre kral İöğleden sonra Madritten oto- mobille çıkıp gitmiştir. Yine bu Şayıalara nazaran parlâmento- Yu içtimaa davet için cümhuri- ve kral- Barselon'da geçe o cümhuriyet Madrit, 14 (ALA) — İs yetçiler, sosyalisteler hk taraftarlarından mürekkep bir hükümet teşekkül etmiştir. Barsei ine ilân edildiği haber alınmıştır. MADRİT,14-(A-A) — İbu salâhiyetleri Zananm riya Yerli mal sergisi esisile Dahiliye vekili bugün Temişlerdir. Ahi tahsil görmüş defterdarlar ye vekâleti âf tahsil görmüş defter. ve mülkiye mezunlarmı mal müdür- iüklerine tayin eylemektedir. Muğlada belediye intihabatı ye intihabatma ait reylerin tas- nifi bugün yapılmıştır. İntihabı Cümhuriyet Halk Fırkası nam- zetleri kazanmıştır. Ikinci Milli sanayi ser- gisi fevkalâde rağbet bille Cenevre'ye giderken yolda. ALİ muş ve asiler hükümet kuvvetle ri tarafından Oropita'da müt- hiş bir mağlâübiyete uğramıştır. İhtilâlcilerden bir ceneral yara- lanmış ve esir edilmiştir. Esir- er arasında bir çok zabit ve as- ker de vardır. Bir ceneral 250 askeri ile ric'at etmekte ve hü- kümet kuvvetleri tarafından ta- Kip olunmaktadır. Tamirat komisyonunun! ği vazifesi bitti PARİS, 13 A.A, — Tamirat Komisyonuna tevdi edilmiş 0- lan vazife hitam bulmuştur. imektedir. M. Mironesce, M. Müchm- lnke, M. Duca, Mareşal Averesco ve Dr. Lupu ile görüşmüştür. Ksal, biribiri ardı sara M. Müro- nesco, M. Mancilesco ile M. Geor- İ ges Bratiano'yu kabul etmiştir. Muhtelif fırkaların © vaziyetleri meselesi hakkında yavaş © yavaş bir takım malümat tereşşuh etmeğe baş- İlamıştır. Liberal fırkası reisi ii ME DE e zır bulunduğunu söy! Muhalif liberaller farkı reisi M. Georges Bratiano, bir temerküz ka- binesile bir arada çalışmak arzusum. da bulunduğunu beyan etmiştir. Mareşal Averesco, dün İtalya'dan İ gelmiştir. Reisi bulunduğu | get Mü eni hükümetine muza. haini ei kabul meme saza Umumiyetle ga- İ setler; Bü Titulepeo'amal bir temerküz kabinesi teşekicilü ölüm emmeniyee karalamak. inde de haric ezmemle- et imtiyazının ilgası NANKİNN, 13 A.A. — Ha- ricezmemeleket imtyazmın il- müsait bir surette terakki etmek itedir. Ay-nihayetinde İngiltere mel olduğu beyan edilmektedir. Hariçiye nazırı M. Wang, bir İnutuk irat ederek Çin milletin. den haricezmemleket imtiya- karşı âdilâne ve müsavat daire- sinde muamele yapılmasının te- mirini talep etmiştir. M. Doumergue'in Tunus m ri seyahati lanların mensup olduğu mekte. SEFAX, 13 A.A. — Fransa Reisiçümhuru M, Doumergüe, milyonlarca zeytinlikle muhat olan şehri ziyaret etmiştir, Mü- şarünileyh, memleketin eski sa- adet ve reflahmı (o bulması için Fransızlar'lâ Tunus'lularm teş- riki mesai etmiş olmalarından dolayı memnunive izhar et- miştir r gördü ANKARA, 14 A.A. — İkin ci milli Sanayi sergisinin gördü ğü rağbet fevkalâdedir. Gerek teşhir edilen yerli imalların ne- faset ve ucuzluğu, gerek halkı- mizm milli mahsulât ve mamu- lâta karşı gösterdiği alâka sa- yaz satış çok olmuş, sergiye iştirak eden firmalardan bir ç0-. ei yeniden mal getirmek mec- buriyetinde kalmıştır. Serik kazası belediye reisini vurdular ANTALYA, 14 - (A.A.) — Serik kazası belediye reisi Dur- muş gece saat 24 et belediy da- iresinden çıkıp evine giderken pusuda bulunan iki meçhul şa- hus tarafından kurşunla katledi! miştir. Katiller kaçmıştır. Za- bıta ve adliyece tahkikat yepıl- pılmaktadır. Cinayetin şahsi ga razla ika edildiği anlağılmakta- dır, Japonya'da hükümet buhranı 'TOKİO -14 (A.A) — Yeni Başvekil M, Wakatsuki, dün im perator tarafmdan kabul edil: İş tir. M. Wakatsuki, yeni kabi il nebati gıdalarla teayyüş et yalnız M. Ugaki M. Tawara, M Matsuda, ve M. Suzaki değişti-| sedi rileceklerdir. Bunların yerine ce weral Minami, M. Hara, M. Sa kuraunchi ve M. Kawasaki ta- yin olunacaklardır. Yeni Harbi- ye nazırı ceneral Minami vakti- Je Korada bulunan askere baş kumandanlık etmiştir. —eme—— Buğdaycılar kooperatifi! Sehrimizdeki buğday ticarile rinden bazıları aralarında bir buğday ticareti kooperatif teş- kili için teşebbüsata girişmiş- lerdi Saragos, Cordove, Sa bastienHuvelva, Almeri â, Vigo, Loen şehirlerile daha piriçok mâhailerde cümhüriyet tahtından feragat ederek salâhi yetlerini Aznar hükümetine tev di etmiş ve Aznar hükümeti de setinde teşekül eden muvakkat Cümhuriyetçi hükümete devrey ANKARA 14 (Telefon) — Meclis yerli mallar sergisini ziyaret ve takdir ey. ANKARA 14 (Telefon) — Mali- darlar yetiştirmek maksadile hukuk MUGLA, 14 A.A. — Beledi-| lemiştir. Kral bu akşam M di terkederek Parise hareki miştir, Madritte ahali cümhuri: ilâmın: sürur'içinde alkışlaj MADRİT 14 (AA) — lin tahtından feragat etme Madritten o imüfârakate vermesi üzerine posta, tel ve telefon. binasile binalara cümhuriyet bayrağI kilmiştir. Sokaklarda biriken kesif tabakaları ellecindeki cümfi ye: bayraklarını sallamak gpecli ei bunu alkışlamışlardır. öğün * N ta) ile 2 I şo ray e ne gelecek olan cüni yet ihtilâltileri rüesası arasi ki içtima, güneş batmadan! vel olacak ve kral ailesi Madritten ayrılacaktır. Madritte fevka'âde bir İl can hüküm" sürmektedir. A sokaklada dolaşmaktadır. M. Aznar hükümeti M, Zi raya tevdi etmişti, Sıtma mücadelesi ANKARA 14 (A.A.) — hat, İçtimai muavenet vekâli ce yapılmakta olan sıtma #i cadelesinin marta nihayet lan senesi mesaisi hulâsateri! dur: 930 senesinde mevcut 1 ma mücadele muıntakasma şube ilâve edilmiş ve mü altında bulunan köy adedil in bin üç yüz yetmiş beşe baliğ 5 muştur. Heyeti umumiyesi rile 930 senesi yaz ve kış m lerinde bir buçuk | mil muayene edilmiş ve 344 sıtmalı tedavi altına alm 20324 kişi koruma tedavisin& bi tutulmuş ve 4496 kilo nen kinin dağıtılmıştır. S mmtakalarda arazi islâhatr bataklıkların kurutulması 142 kilometre tulünde açılmış ve yüz binlerce murabbar arazi kurutulmus Adanadaki sıtma ensti! - 19 doktor kurs göz ir, “lap Halen sıtma mücadele mi takaları 24 vilâyete şamil bu maktadır. Bu Vilâyetler ra, Eskişehir, Çangırı, Ku Yozgat, Konya, Samson, ya, Kocaeli, İstanbul, Bal İzmir, Manisa, Gaziayintap, 7 nizli, Muğla, Antalya, Mresi” Adana, Cebelibereket, Afyo rahisar, Aksaray, Bilecikten # rettir, Sıhhıye Vekilinin riy tinde hersene toplanan 0 eş STPOFSIİNANK mayis ayı içinde yapılması m temeldir, Zaroağa Londrad4 LONDRA 14(A.A) — disinin 157 yaşında olduğunu “ dünyanın en yaşlı adamı bulu” duğunu iddia eden Zaro Ağ Nevyorktan Londraya gelm tir. İstanbula gitmek üzere bi lunan mumaileyh Nevyorkt gayet lâtif bir hayat geçi olduğunu, orada câzbantlaf müsamerelere gittiğini | miş, hayatında asla içki ve ii lal Jr içmemiş olduğunu ve sl ni beyan eylemiştir. Zaro Ağa demiştir ki: 2 kendimi 157 yaşında değil siya 87 yaşında imişim gibi Bil liyorum.,, Zaro Ağa on bir defa evlef” miştir, 36 çocuğu olmuştur. Almanya - Avusturya ittihadı CENEVRE, 13 A.A, — İP i giltere Cemiyeti Akvama bir İnota vermiştir. İngiliz hükürt ti, bu notasında Avust ye Almanya meselesinin Cemiye” Akvam meclisinin önümüzdeki içtimamda müzakere edilmesi talep etmektediş