2 Ocak 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

b ira Vilâyı“ e n depofinin W watsilâtile öğrenmiş 2. Bundan sonra me dulünü, bu işte alâka i bilmek ihtiyacında- iyetle devam eden İ icesinde bu cihetle e öğreneceğiz İrkes hükümet tara- edscak tedbirleri bil- kındadır: Acaba hükü| İr vaziyet alacak?, İcn evvel söyleyelim mit tarafından almacak üzumundan fazla i Şdoğru değildir. Eğer birler ve normal za- #vâ yapılan kanunlar va İlzam ettiği sür'at ve lüne kâfi gelseydi; m ire üzüm görülmez İtai nazardan hükü- zgpnin cereyan ettiği daâmıza şamil olmak alli bir idarei örtiye- rgaruri görmüştür. Bu ap ettiren sebepler- “İhâdise ile alâkadar İlktikemelere celbi lâ- sıf arasında hem as- © e sivillerin bulunma- Yan başka askeri ve si ıbekr arasmda mahiyet i- «Ek olduğu için ayrı isa Bhkemenin faaliyette! pi bir çok ihtilâtatı mu r-Nihayet ortada feci | & vardır. Yalnız huku £ cephesinden değil, İ ve inkılâp noktai na »oiİa mes'ullerinin sür'at rmesi; umümi arzuya “jk ediyor; Bu itibarla )Ssasiyenin tesbit etti- ıpı, mahdut'bir mıntaka iaplmak tizere idarei ör- İr; çok lâzım ve musip “olarak kabul etmek Pin mahiyeti ve gi İnıştır: Menemen hâ: “di, mürettep ve şümul- , Elâbm, irticaa karşı Felazihtir. Bu hattı hare- Inlarla tesbit edilmiş- bâzı zevat, bu mevzu ; dindarlık ile karıştırı Atandaşların din ve vie iş tatlarına kimsenin mü- hakkı yoktur. Mevcut eee icdani ve di- rinden dolayı hiç bir Fa mes'ul tutmuyor. Ka- şgsrih ve hükümetin ta- gi cürümler; politika lar olanlardır. Tarihte “ktur: “ Din elden gidi- İyadile ortaya çıkanlar, yasi bir hedef takip et- f. Cümhuriyetin kanun İn benzer hareketler kar İkzami bir şiddet göste- (ja vatandaşların dini ve Nakideleri müteaddi bir Fi almadıkça onlara kari- âyik idarenin mânası-| türlü anlamak; yanlış #re yol açar, Esasen hü 4 bugüne kadar takip et #tikadan en doğru bük-||. fmak ta mümkündür. “metin alacağı tedbirler) | (4, fevkalâde bir kanunun | £ düşünülüyor. ide ahval karşısında, GAdliye cihazının daha iler bu hale gelmesini te böyle bir kanunun lü- inde ısrar etmek faz- #ri henüz tesbit edilmiş , Maddeleri ve ruhu an- an sonra bu kanun hak | fikrimizi de yazarız. i Siirt mebusu MAHMUT müsabakası nci hafta bite emizde çıkan habe İstanbula gelmiş.. Ere di fendile görüşmüş. üm, iye d PAR AİN PR m al a a Kasmaharriri: Siiri Weolwasu VE MEET Ismet Paşa Menemen hadisesi hakkındaki sual takririne mühim bir nutukla cevap verdi | Harici ve sen baberler Hatta ie siyasi — 3 üncü sahifede: — AN bey Ankaraya gimi , Nahiye köngreleri bugün Yirmi Koyı aladılar. “kurtlar 4 üncü sahi 5 nci sahifede ir “<ikümet, neşriyat için derhal nazarı ikkate alınacak birtedbirdüsünulmedi — Ismet Paşanın nutkundan — | “ Mevkii iktidardakiler fesat var diye ne yaparlarsa lâyuhti mi sayıla- |! caklar...! Bu zihniyet laâkal fesadın vereceği neticeleri verecektir , Ağa oğlu Ahmet Bey alınan tedbirleri tasvip 'ederek bazı itirafatta bulun- du: “ Akıtılan kanın bir kısım mesuliyetinin bana düştüğünü hissediyorum! ” ANKARA, 1 A.A. — Başve- kil İsmet Paşa Hazretleri, Bü- yük Millet Meclisinin bugünkü içtimamda Menemen hâdisesi etrafında verilen sual takrirleri- ne şu cevabı vermiştir: Başvekil İsmet Paşa (Mala- tya) - Kânunuevvelin üçüncü günü Mencmende hâdise vukua geliyor. Bu hâdise hakkında al- dığımız ilk raporlar dökülen kanlar için bizde şiddetli bir te- essür ve vak'anın mahiyeti iti- barile iç dört kişinin devlet ka- nunlarma karşı çılgınca hareke- ti ve derhal cezalarını görmele- ri fikrini uyandırdı. Müteakip raporlar Kublay Beyin yaralan- dıktan ve dermansız düştükten sonra, şerirler tarafından teca- vüze uğradığını, eleminizi tah- rik etmeyeyim, tafsilâtını hepi- mizin bildiğimiz tarzda vahşiya ne muamele gördüğünü bildir- Halkın alâkasızlığı | Ayni zamanda nazarı dikka- timizi çelbetmiş olan şey hâdi- sede hazır bulunan halkm ilk raporlara göre kayıtsız ve hissiz bir halde seyirci kalmasıdır. Bu kadar malümat bile eşki- yanın dolgunluğunu, husumet- lerindeki vahşetin havsalânın al mıyacağı derecede köklü oldu- ğunu, sonra etrafta bulunan ka- labalığın seyircilerden anlaşıl- maz bir haleti ruhiye içinde Şaş | km, lehlerine tefsir etmek için şaşkın bir halde bulunduklarını bize telkin ediyor. Fakat mese- lenin bu kadarı da ehemmiyetle nazarı dikkatimizi celbetmek i- çin kâfi idi. Bundan sonra aldı-| ımız rapor, hâdise (o hakkında bildiğimiz tafsilâttan bir kısmı. nı verir ki, seyredenlerden bir kısmının tasvipkâr bir haleti rü hiye gösterdiklerini ilâve edi- yordu. O zaman birkaç noktai nazardan hâdise bütün intibahı- İmizı açmış, bütün nazarlarımızı kendi üzerine celbetmiş bir ha- | le geldi. Kanuna karşı hareket karşısında son kuvvet olmak ü- Meclisin dünkü içtimmamda birer nuruk söyliyen M. Müfit ve Ağaoğlu B. ler re celbolunan bir asker müfreze sinin başında bulunan 21-22 ya- şında bir çocuk hiç vazifesi ol- madığı halde kendisini celbeden ihtiyaç ve kendisinin esas san'a te derhal silâhımı kullanmağı em Tettiği halde onun esaleti top- lanmış olan vatandaşları kan dökmüden nasihatle, ihtarla yo selen ie gayretine sevketmiş İzah edilemiyecek bir hareket Bu esaletin 21-22 yaşında bir gence karşı hazırladığı muame Ve.bir, bir suntle kabili tefsir | aile e Kütbulâktap Şeyh Rsat “uk-| Menemen hadisesi hakkındaki sual takririne cevap veren Başveğil #smet Paşa çin büyük ümitlerle yetiştirileri genç ve kahraman zabitlerden vatandaş elile feda edilmiş bir şehit vaziyeti gördük. Bir taraf- tan teessür ve teellüm zabtolun- maz bir halde iken, diğer taraf- tan da hâdiseyi devlet memuru ve Büyük Millet Meclisi karşı- sında mes'ul âdamlar sıfatile hâ disenin mahiyet ve hakikatini tetkik etmek mecburiyetinde bu unduk. Bir mühit ne kadar zehirlen- ları” temyiz ve muhakeme ka- biliyetinden bu kadar aşağı de- receye düşsünler; Hikâyesine ta hammül edemediğimiz manzara ların filen vukuunu soğuk kanlı İıkla seyredebilsinler. Sonra dev letin müsellâh kuvvetleri hâdi- seye çağrılmışken; kuvvetlerin ellerindeki silâhın hiç şüphe gö- türmez küdretlerine muhakkak işletilmesine kafşı bu kadar mey dan akuyari bir haleti “ ruhiye gösterebilmiştir. Müddei' umu- mi derhal işe vazıyet etti. İlk temâşlardan âz zaman zarfmda hakikaten adliyenin gayret va dirâyetile birçok hakikatler mey İdana çıktı, İlk'çıkan hakikatler hâdiseyi ika cilen çetenin10 gün den beri böyle mehdilik fikrini yaydıklarmı, hüsumet saçtıkla- İrmi, sonra uğradıkları bazı köy- lerde silâhlandıklarını, müzahe- ret gördüklerini ve o Menemen şehrine daha evvel keşfederek tertip ile girdiklerini gösterdi Dünkü içtimada bulunan muallimlerden bir grup : İstanbul muallimleri- nin heyecanlı içtimaı İrticaı tel'in, şehit Kublayı tebcil ve takip edecekleri hattıhareketi tespit ettiler Dün Sultan Ahmetteki “Mu- allimler Birliğinde” çok hara- retli bir toplanma oldu. İstan- bulun irfan ordusuna mensup güzide münevverler Menemet- de geçen feci vak'adan duyduk- ları tessürü izhar ettiler; mem- lekette bu kabil hareketlerin ö- nüne geçmek için alınması lâ- zım olan tedbirleri görüştüler. İçtima çok heyecanlı oldu. Lo- kal'm uzak salonuna sığamaya- cak derecede büyük bir kalaba- lik vardı ve muallim Hanımlar- da erkek meslektaşları gibi bu vatani vazifeye her taraftan ko- şarak gelmişlerdi. Derin, bir hu- şula ve büyük bir teessürle Kub lay'ın hatırasını tebcile gelmiş olanlar arasnda Edebiyat fakül tesinin bütün müderrisleri, Köp rülü zade Fuat Bey, Maarif emi- Konuşmuş, | Muzaffer Bey, Şerif Bey, Şe- tesi müderrislerinden Hüsnü Hâmit Bey, Mülkiye ve Galata- saray muallimlerinden Edhem Bey, müderris.Hâmit Bey, Ga- latasaray Edebiyat muallimi Refet Avni Bey, Mülkiye mual- limlerinden Sıddık Sami Bey, Kandilli kız lisesi müdürü gö- ze çarpiyordü. IÇTİMA BAŞLADIKTAN SONRA Saat tam 15 i 40 geçe Birlik reisi Hâmit Bey kursüye gele rek bü hâdise önünde duyduk- ları veciz ve sade bir ifade ile | hülâsa etti ve “arkadaşlar dedi, bugünki toplanmamızın sebebi muallimlerin şimden sonra vazi felerini nasıl yapmalarına dair bir teatii efkârdır. Müsaade €- derseniz bazı arkadaşlar, fikirle rini söyleyecekler ve sonra hey'- miş olmak lâzım gelir ki, insan! | Kezalik, tahkikat bu hâdisenin filen ikama 10 gün evvel başlan mış olduğunu ve fevren üç dört kişi tarafından deruhte edilmiş İbir teşebbüs olmayıp, daha ev İvel Manisada iki üç aydan beri ir takım içtimalar neticesinde arasında gidişler gelişler tanzim Jolunmuş, sonra . bizzat . Mene- İmen şehri içinden bu çetenin ge İleceğini bilen ve onlar. gelince İkendilerine muzaheret için bir takım esbap hazırladıklarını sö- yliyen adamlarla çerçevelenmiş bulunduğunu ifade etti. İlk tah kikat bu şelki verince o o halde mesele şumullü bir tertibin hare kete geçmesi suretinde telâkki Gine görüldüki, adli tahiki- katla tesbit olunan bu tertip bir hareket safhasmda öne sürülen müddeası din davası idi. Yani İyüzlerse seneden beri dini siya- sete âlet ittihaz eden bütün ha- reketlerin bir tekerrürü şeklinde İ görülüyordu. Elbette, bunu ter- tip edenlerin din perdesi arka- sında takip ettikleri bir takım maksatları vardı. Bu maksatlar dan bir kısmını belki bizzat ha- ve bu uğurda canlarını verenler biliyordu! bir . kısımda. belki İmaksadı bilmiyorlardı, Hâdise hakkında bugün bil- İdiklerimiz sureti o umumüyede İbundan ibarettir. Hal için, âti çin almacak tedbirleri tayin et- mek üzere hâdiseyi omuhtelif cephelerinden dikkatli (o olarak mütalea etmek zarureti vardır. Bir defa hale taallâk eden tedbirler için karar vermekte hü kümet kendisini kat'i vazifeler karşısında rdü. Teşkilâtı E sasiye ve Cümhuriyet aleyhinde İfili teşebbüs vukuunu mi kat'i emareler gördüğü vakit Jkümete bir ay müddetle idarei jörfiye ilân edebilmek salâhiyeti İni veriyor. | Biz ayni cürümlerden dolayı adliyenin meseleyi takip ve in- taç etmesinde bir tereddüde düş medik. Bilâkis adliyenin ilk gün lerde vaziyet edipte meselenin hakikatini meydana çıkarmak i- çin gösterdi ayet ve dirayet hakikaten ıtminan verecek bir surettedir, Yüksek bir iktidar ile mesele yi nihayetine'kadar adliyenin takip etmesinde hiç bir mani yoktur. Meselenin İususiyeti Şu noktadadırki, bir defa hadise nin bütün memlekette husule Devamı altıncı sahifede Bugün Ankaraya gidiyorlar mı? Gazi Hz. dün sarayda meş- Bul olmuşlar hiç. bir tarafı teşrif buyurmamışlardır. Gazi Hz, nin bugün şehri- mizden müfarakat buyurarak Bursa tarikile Ankarayı teş- rifleri muhtemel olduğu gibi| daha bir iki gün İstanbulda kalmaları da muhtemeldir. ararlaştırılmış, büyük şehirler | reket edenler, cinayet yapanlar | ; / kez Şehrimizdeki mevkuflar Menemen ir- tica hâdisesi ile alâkaları tesbit edilerek tevkif? edilen 9 kişi bu | sabah saat 10 da hareket & den Anafarta vapuru ile İzmi | re gönderilecek lerdir. Mevkuf- ların dün gece Anafarta vapu- E runa irkâp edi meleri mukar -£ rerdi. Bugün İz | mire sevkoluna caklar meyanm E da Kutbülüâk tap Esat Et. de | vardır. Esat Ef. & gitmemek - içi sebep (olarak göstermek iste de bu, ahvali sıhhiye- i muayene ne ticesinde bu sc yehate mâni gö rülmemiştir. E- sat Ef, sadece ihtiyar -uldu- Sehit Kublay İ ğundan seyahata mâni bir'Vazi-| İyet yoktur. İ Söylendiğine göre Esat Et. 'Tevkifhanede hiç kimse ile ko- İKİ GÜN SÜRDÜ Bir tarafta bir harp mahke- mesi makanizması kurulurken, İmuhalif gazetelerden bahsetme- İyi nebaketsizlik addediyorduk : Biz susalım, derken onlar iki gün içinde suyun üstüne çıkma Ja savaştılar. Yarın bizi itham) Lhiliye vekili Şükrü Kaya Bey idarel örfiye > mıntakası Fahrettin Paşa ile birlikte İzmirden tetkikâta giderlerken Istanbul ve Menemende.. .Mürtecilerin Antalya dada mümessilleri var Divanı harp çalışmaya başlıyor, Dahiliye vekili tetkikatını bitirdi lar - Menemende bugün bir i kumandanı bir bu sabah gönderiliyor- htifal yapılacak. ın en sonçektirdiği bir resmi nuşmamakta ve süküz etmekte dir. Bugün gönderilecekler meyi (Devamı 2 inci sahifede) FIKRA Falih RIFKI mümkün kılmamak için çalışıp çırpınan ikinci grup ve o ruhta insanlar gibi, Cümhuriyeti müm kün kılmamağa çalışacaklardı. Cümhuriyet, şapka, itin har fi olmadıktan sonra, mesele ol- mıyacağına şüphe yoktu. Hayır, mesele gene olacaktı edecekler. İBunlar hiç bir zaman mümkün Eğer halktan bir kısmı Kub-| olmasın diye Kublay gibi, genç İlây sahnesini alkışlamışsa bu-| Orduyu, genç kafayı, genç ide- nun sebebi bizim vergileri azalt | âli temsil eden başlar gene ilk İmamaklığımızmış; halka daha| (Devamı 3 üncü sahifede) yakın meb'uslar intihap etme) İ mekliğimiz imiş. Ayıptır, ayıp! Biz Ahmet| İ Efendi meb'us olmadı diye hal-| kın değil, takat Ahmet Efendi-| İnin bize muhalif olduğunu bili-| riz, Amma, asıl işte bu Ahmet efendiler Meclisi teşkil etmiş Kubilây için Ruşen Eşref Cümhuriyet şehidi için yazılan en güzel yazı. Yarınki nushamızda okuyunuz ilham almış.. Ondan öte ne ol- |: Devami yedinci sahifede olsalardı, ilk mecliste zaferi du, ne yapıldıne yapilıyor?.|. Rumları da biliyoruz.. l€ ip B., Hakkı Bey, Fen fakül-