26 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

— sar Ko :47 Sarayın yesi kimdi? Murat B. marzii reket etmeğe pek dikkat ederdi? aleddevam meşgul olur, kimi- hi bir menfaat mukabilinde sü-|haber göndermiş ise de bu zatın küta, kimini bir memuriyetle avdete ikna için uğraşırdı. Mu-| vaffak olamadıklarını da mut tasrl takip eder dururdu. Unvanı memuriyeti serhafiye olduğu halde bu vazifenin büs- bütün zıttına olarak Avrupa fi- rarilerinin tatyip ve isticlâbını kendine iş güç edinmiş olan Alı metCelâleddin Paşa bu hususta hayli meşkür hizmetler ifa et- mişti, Murat Bey de bu suretle temin edilerek Türkiyeye geti- rilmişti. Murat Bey arasıra ma. beyine geldikçe dairei kitabe uğrardı. Aramızda bir samimi- yet vardı. Benimle hasbihal e- der, işlerin tarzı temşiyetinden dolayı şikâyette bulunurdu. Bir gün hasbihal sırasında Şurayı devlet dahiliye dairesinin işle- rinde ciddiyetgörmediğinive me 'selâ herhangi bir meselenin mü- zakeresi esnasında hatıraya iyi ve doğru bir fikir gelip te bu- nun ortaya atılmasına intizar o- lunurken: “Acaba bu fikir mar- zii âliye muvafık olur O mu ol- maz mı?..., Mülâhazası meyda- na çikarak derhal herkesin te- reddüt ve tevakkufa mecbur ol- duğunu anlattı, Ben böyle mü- lâbazalara mahal olmadığını ve bu garip zihniyete kapılarak iyi ve doğru fikirlerin revacına ha- lel verilmemesi lâzım geleceği- ni söyledim. Ancak Murat Beyi ikna edemediğimi anlıyordum, Murat Bey, “marzii âliye mu vafık hareket,, etmek zihniyeti dahiliye dairesinde pek bariz bir şekilde hükümran olduğuna kuvvetle kanaat getirmişti. Hal buki ayni çatı altında bir de tan zimat dairesi vardı; bu daitede müzakeratm en serbest surette Cereyan ettiği kayden sabit idi. Bunu Murat Bey de teslim edi- yordu. Her halde Murat Beyin ayni zamanda bir müverrih sr- fatile yaptığı bu müşahede ve mukayese calibi dikkattir, Bir aralık Murat Beyin hemşi resi hastalanmış idi. Kendisi den aldığım bir telgrafta hasta- lığın kesbi vahamet etmek üze- i a esasi metninin yeni salnameye re olduğu yazılı idi. Sultan Ha-| ME arr > idin bu kabil ahvalde a > ş | dercedilip edilmiyeceğinde tered veya gayri samimi- . gösterişe taraftar olduğu malâm idi. Mu- rat Bey gibi vaktile Avrupaya firar ve kendisine nevama ilânr! isyan etmiş bir zate avdetinde ilişmek şöyle dursun onun has- ta şa müdavatma şi- tap etmek yolu kadirsinaslık dahigöstermeği vebuhareketinin | şuyu bulduğunu isterdi. Bunun- la bilhassa husmayı siyasiyesi | üzerinde bir tesiri mahsus Yapa- bileceğine zahip olurdu, Murat Beyin telgrafında “celbettiği doktorlarm tedavisinden İstifa- de olunamad'#r ve her ne kadar nuharririmiz, bu ber, hakkında Gazi Hazretlerinin beyanat terile beraber yukarıya dercettiğimiz. bikrayı Ankaradan yazıp yollamış.) Sultanlamitl. Tahsin Paşanın Hatıratı... Yıldızda çit kasrına. muttasıl olan köşk j€dilmek muhakkak ve bu derece Iktiba: kı" mahtuzdur.) baş hafi- âliye muvafık ha- İN meşahiri — itibbadan ... Paşaya gelmediği ve hastanın hâli mu- cibi endişe olmağa başladığı, yazılı idi. Bu Paşa niçin çağrıldığı has- taya koşmuyordu?O devrin vazi yetine göre düşünülürse şöyle bir muhakeme yürütmek icabe- derdi: Çünkü bu hasta Murat Beyin hemşiresi idi. Ve Murat Beyin tarassut altında olduğu zannedi len yalısma gitmek tehlikeli bir oyuna girmek idi. Bu yüzden ırnal edilmek hattâ bir doktor için de mimlenmeği ve belki de menkübiyeti icap edebilirdi. Bu noklada doktor Paşaya hak ver memek insafsızlık olurdu. Tet- ihiş siyasetinin bütün memlekete /peşrettiği korku en metin kalpli leri, en sağlam seciyelileri hile ihtiyat ve basirete sevkedecek iderecede idi. Murat Beyin telgra fını Hünkâra arzettim. Doktor Paşanın hemen hastaya gitmesi için irade çıkt. Teblig ettim, *Bir müddet sonra Murat Bey tekrar müracaat etti. Doktor Paşanın tarzı tedavisinden fay- da görüldüğünü ve tekrar davet olundu. — halde Pa şanın yine gelmekte tereddüt et ğini söyledi. Doktoru Murat Beyin hastasma © gitmeğe sevk için birinci iradeyi tekrara meç- bur oldum. Yukarıda söyleidğim veçhile İdoktorun Murat Bey yalısma git mekte gösterdiği ilk tereddüt mazur görülebilir ikinci tered- düt lüzumundan fazla bir gay- iret sayılmaz mı? *.$ | Babrâlide sicilli memurin nâmi le bir komisyon vardı. Devlet salnamesinin her sene yeniden tabına nezaret etmek bu komis- yona mevdu idi.Devri meşrutiye İte meclisi âyan azalğına tayin e- dilmiş olan Tevfik Paşa bu ko. imisyanun reisi idi. Bir sabah | Tevfik Paşa dairci kitabete gele rek yeni salnamenin hazır oldu- ğunu beyan etti ve salnamenin başında yazılı bulunan kanunu 'düt eyledginden bahisle istizane | geldiğini söyledi. Devlet salna- mesi her sene basılan ve her ta 'bında baş tarafına kanunu esasi nin metni derçoluşmak mütat olan resmi bir kitaptır: Bu nok ta malüm iken Tevfik Paşanm bunu kendine iş edinerek istiza | na gelmesi havretten başka ne| suretle ( telâkki olunabilirdi? Kendisine bunım tabii bir keyfi yet olduğunu söylemek tarikini ihtiyar etsem, yâni Padişaha sormadan Tevfik Paşanm müş- külünü halle kalkışşam mesele başka kanaldan ve belki de baş- ka şekil ve surette Hünkâra arz mühim bir meseleyi istizana gel miş bir vezirin müracaatı neden | irine zıt iki noktai nazarı telif et- i “İst kabil olacağı hakikaten me- ŞE ak cilek hir diledik: Şi) miyeti Akvam komisyonu gene çimcü komisyonda mühim 'bir teslihat ihzarı reisi M. London bu komisyonun hesaisine ikinci teşrinin 13 tin- cü günü yeniden ve her halde bir neticeve vâstl olmak azmile! bu meselenin sür'atle neticelen- İdirilmesi lâzım geldiğini beyan etmiştir, M, Politis, Akvam Ce- muştur. M. Politis bu takririn- 'de ihzarı kom: müzakeratm sür'atle neticelen- dirilmesi hususunun umumi bir konferansı içtimaa davet etme- ğe imkân hâsıl edeceği ümidin- dı dir, misyon reisinin müracaatı alelâ de bir hulüskârlktan ibaret oldu ğu aşikâr idi, faketne çareki keyfiyeti - Padişaha mecburiyetinde idim. Sultan Ha mit, Tevfik Paşanın bu mira, atmdan, daha doğrusu marzii âliye muvafık olan bu teyakktz | Konferans Esaslar artık ha- zırlanacak Tahdidi teslihat müzakeratı i- leriliyor. Cemiyeti Akvama mer but bir komisyon kaç senedir Cenevrede bu meselenin tetkiki- le meşguldür. Vakıt vakıt bu ko misyonun faaliyeti nereye vardı ğını gösteren haberler geliyor. Bittabi fazla ümitlere kapılma- ğa hiç mahal yoktur. Tahdidi teslihat hemen öyle çabucak olu verecek işlerden değildir. Şim- diki halde bütün mesai “ihzari”” olmaktan ibarettir. İleride bütün milletlerin iştirakile büyük bir içtima yapılacaktır. Cenevrede- ki komisyon işte kaç (senedir hep bu beynelmilel büyük içti- ma için esasları hazırlıyor. Tahdidi teslihat etrafındaki müzakerat niçin uzun sürüyor? Mesele o kadar karışık ki biribi- mek müşküldür. Bir noktai na- zara göre tahdidi teslihattan ev vel milletler arasında emniyeti tesir etmeli. İkinci noktai naza- ra göre evvela tahdidi teslihat yapılırsa emniyet kendiliğinden olacaktır. Halbuki bu içinden çıkilmaz bir yoldur. Onun için iki noktayi birleştirecek bir esas bulmak için oğraşılıyor. Fakat mesele yalnız bundan ibaret de değildir. İstikbalde toplanacak olan büyük tahdidi teslihat kon M. Loudon feransı denizde, karada ve hava da olmak üzere bütün harp ve- saitini tahdit edecektir. Fakat bu konferans için hazırlrk gören ihzart komisyon meselâ karada tahdidi teşlihatm nasıl - yapıla- cağı meselesinde okadar karışık müşkilâta oğramıştır ki her nok tai nazarı birleştirebilmenin na- diye kadar cereyan eden müna- kaşalar gösterdi ki bilhassa ka- rada tahdidi teslihat meselesin- de herkes için kabul edilebilecek bir ölçü bulmak henüz kimseye nasip olmamıştır. Bazı memleketler ordusunu daha çabuk seferber edebilir. Ba zı memleketler şu veya bu vası-| tanm tahdit edilmesinden müte essir olmaz ve tecavüz fikrini pek alâ meydana koyabilir, Ce- faaliyette... CENEVRE;25 AA. —Ü- müzakere başlamıştır. Tahdidi komisyonunun başlayacağımı haher vermi Norveç murahhası M. Lange yeti büyük meclisine vermek ere hazırladığı hir takfiti oku- yonun yapacağı e bulunduğunu beyan etmekte. | arzetmek l'de, - arzolunmadığı süalile muatep ol mak ta pek muhtemel idi. Ko. dan kalben merminin olmuştur! idir. İde çırpındığı korkunç karışıklık nizelosun Ankaraya gitmeden evvel garbi Makedonyada bir Mahmut Esat B. ve “Times,, “Times” gazetesinin şehri- Bine, 922 de kâletini ifa etmiş Kemal (Beyin, Hariciye istifa dirmekte ve yeni kabine hakkın lan isimleri kaydetmektedir. “Times” muhabiri Adliye ve- kili Mahmut Esat Beyin i smda bahsederken kendisinin geçen hafta söylediği nutukta !Türkiyede bulunan ve Türk ol- mıyanların yalnız bir imtiyaza hakları olduğunu, bunun da esir ve uşak olmaktan ibaret bulun- duğunu söylediğini, onun için (Adliye vekâletinde daha ziyade brrakılamıyacağını ilâve etmek- tedir. iç “Times muhabiri bu hâdise Jere bakıp da iktidar mevkiine İsmet Pş. nm yerine Fethi Be jyin geleceğini tahmin etmenin yanlış olacağını söylüyor. | İngiliz muhabiri telgrafın inihayetinde Rist'in Türkiye ma- İliyesi hakkında Hazırladığı rapo run hükümete geldiğini de gaze tesine bildirmektedir. İngiliz imparatorluğunun li “Times” gazetesi İngiliz im- paratorluğunun ticaretine tah- İsis ettiği başmakalesinde Lon- drada toplanacak olan impara- torluk konferansında bu mesele nin tetkik edileceğini yazarak ez cümle diyor ki: “İmparatorluk btytik bir al- miş bir malikânedir. Ancak bir- likte tetkik edilen bir plân ile a- henk veren mesai ile herkesin imenafii makul surette inkişaf ©- debilir. Dominionlar ve Hindis- tan kendi ikinci derecedeki sana yilerini ecnebi olduğu kadar İn- giliz rekabetine karşı himayekâr tarifelerle himaye etmeğe karar vermişlerdir. İngilterenin ihra- catmm yarısından çoğu harice yollanmakta ve onun için dünya piyasasında onun rekabet kuvve tini zajfletecek surette tedbirler jalmmamasını elzem kılmakta- “Times” bu mesailin impara torluk konferansında tetkik edi- leceğini ilâve ile makalesine ni- hayet vermektedir. Çin vekayii Çinde cereyan eden hâdise- ler dikkatlı bir safhaya girmiştir Temps” gazetesi Çin vekai- ine tahsis ettiği başmakalesin de ezciimle diyor ki; “ Çinde hertürlü nagih zuhur vak'alar mümkündür. Ve siyasi buhranlar orada temamile asla halledilmez. Seneler ve seneler- den beri dahili harp ye hut cene- raller harbi devam etmektedir. Zannedildi ki karşı karşıya olan taraflardan biri kat'iyyen galip gelmiştir. Çang Kay Çek Nan- kin milli hükümetinin reisi ola- rak kendini kabul ettirmeden ev vel gâh yükseldi, gâh indi, On- dan evvel Çang So Lin Mançu- rinm herşeye kadır olan bir sa- hibi sıfatile Pekin'in sahibi ol- Muştu ki milli orduların tazyiki altında bırakmağa mecbur kaldı. Eğer feci bir surette sahneden çekilmemiş olsaydi, talihin meg” ut bir surette avdetine şahit ola cakdı. Çünkü o yeni Çin'in için- ta oyununu ciir'etle oynayayak bir adamdı... “Temps” gazetesi bundan sonra Çin vekayiini nazarı dil- katten geçirerek © makalesinin sonunda diyor ki: “Çang So Liang'm müsellah müdahalesile Çinde vukua ge- len ani darbenin hakiki şümulü ne olacağını anlamak için veka- yiin sounu beklemek lâzım geli- you, Keli M. Venizelos ATİNA, 24 A.A.— M. Ve devir ve teftiş seyahatına çıka cağı söylenmektedir, (Bitmedi) CUMA 26 miz muhabiri İsmet Pş. kabine- ve- olan Yusuf eden Mahmut Esat Bey yerine Ad- liye vekâletine getirileceğini bil İda şmdiye kadar bahsedilmiş o- lenin erkânı arasmda taksim edil | MOSKOVA, 25 A.A, — Dün Tevfik Rüştü Bey öğlen yemeği ni saat İ4 te M. Litvinoff'un nezdinde yemiş ve saat 16 da ic ra heyeti reisi M. Rikof tarafm dan kabul olunmuştur. Akşam M. Litvinofi Tevfik Rüştü Be- yin şerefine büyük bir — ziyafet vermiştir. Ziyafetten sonra M. Rikof bir resmi kabul yapmış- tır. Resmi kabulde komiserler diplomatik heyetler Sovyet ik- tsat müdiranı, hariciye komiser liği erkânı ve ecnebi ve Sovyet |matbuat mümessilleri hazır bu- lunmuştur. MOSKOVA, 25 A.A. —M. Litvinof Tevfik Rüştü Beyin şe- refine verdiği ziyafete Âtideki nutku söylemiştir: Zatı âlinizi dost Türkiyenin hariciye vekili olarak selâmla- makla bahtiyarım, İsminiz son on senelik Türk - Sovyet dostlu unun inkişafı ile sıkı sıkıya alâ kadardır. Memleketlerimiz hal- kına hücum eden cihan em- peryalism ordusunun taarruzu- nu Türkiye ve Sovyet cümhuri- yetlerinin kahramanca püskürt- tüğü devri her ikimizde çok iyi hatırlıyoruz. Milletlerimiz hayat larını serbestçe müstakillen ve her türlü harici müdahalelerden azade olarak tanzim etmek iste- dikleri için bu hücuma maruz kalmışlardı, O kahramanca mii- cadele devrinde doğan sami: yet, inkişaf bularak nihayet ha- kikaten dostane sıkr bir teşriki r.esai mahiyetini almıştır. Bu teşrki mesai cihan #iyasetinde mühim bir âmil olduğudan Tür- kiye ilc Sovyet Rusya arasında doğrudan doğruya mevcut olan münasebatın hududunu aşmış- tır. Zatiâlinizin Pariste (izhar buyurdukları 1925 bitaraflık ve ademi tecavüz muahedesi sul- hün tarsininde ve dost devletler in mukarenetinde yeni bir şekil olarak tarihe geçmiştir. Geçen kâriimuevvelde Anka rada İcra olunan ve zatı âlinizin de imzasını ihtiva eden proto- kol, Türkiye ile Sovyet cümhu- riyetleri arasında itimat tezayli- dünün yeni bir delili ve efkârı muslihanemizin yeni bir tezahlir üdür. Memleketlerimizin haki- katen müstakil olarak yaşamak hakkımız uğrunda giriştiğimiz. mücadele emperyalistlerin mü-| gellah müdahale ile Sovyet ve Türk ihtilâl hareketleriniezmek hususundaki teşebbüsleri akim kaldıktan sonra bitmemiştir. Bu mücadele yeni şekiller ve yeni usullerle devam ediyor, Ve mus- lihanc zevahir altında Sovyet ve Türk Ciüimhuriyetlerinin menfa atlerini tehdit edebilecek © olan beynelmilel Kayatın yeni tezâ- | hürlerine karşı memleketlerimi- zin fevkalâde bir teyakkuz ve hu #usi bir dikkat göstermesini i- cap ettirmektedir. Sulh uğrun- daki Sovyet Türk siyasi teşriki mesaisi bugünkü şerait altında en mes'uliyetli bir tarihi vazife teşkil etmektedir. Sovyet Rus- yayı ziyaretiniz zatı âlinize Sov yet Rusya milletleri tarafmdan Hariciye Vekili Rusyada Moskovada iki dost memleket münasebatına dair mühim nutuklar söylendi li bir âmili olan Türk - Sovyet dostluğunun tarsinine hadim o- lacağı kanaatindeyim, Tevfik Rüştü Bey M. Litvi- noffun nutkuna âtideki cevabı vermiştir; kette dostlarım ve Türkiyenin miyet ve hakiki dostluk havası- i münasebatımız mizde ihdas ettiğimiz yeni ha Profesyonel Macar futbolcularda” İmürekkep Peşte'nin TI Ker takımı nı, Fenerbahçe'nin galibiyetinden so? mir lâzım geldiğini ve yeneceğimizi dünkü nüshamızda kaydetmiştik. Maçlar hey'eti tertibiyesinin bu. günkü nüshamızda intişar eden teb- libiyet hakkındaki kanaatimiz bir ka iyyet şekline girdi. Zira bu tebliğder anlaşıldığına göre, bugün II Kerin karşısına çıkacak olan Fenerbahçe — Galatasaray muhteliti en kuvvetli bir şekilde tertip edilmiştir. Biz geçen Cuma galip gelen Fenerbahçe takı- İmınm Galatasaray'dan yalnız en iyil ve lüzumlu üç oyuncu ile takviyesi suretile bir muhtelit yapılmasını tav. mile ittiba edilerek muhtelitin en kuvvetli şekli meydana getirilmiş. retin yerine Kemal Şefik alınmıştır. battı galibiyeti kazanan en İuvvetli şeklini muhafaza ediyor demektir, Bugün muhakkak bir galibiyetini beklediğimiz muhtelit şu şekildedir? Avni Bürhan Kadri Cevat Nihat Reşat Niyazi Alâ Zeki Muzaffer Kemal fevkalâde mesai sarfile tehak- vermektedir. Türkiye dahi dahi- 1 islâhatişinitehakkukettirmek için sulha muhtaçtır. Sovyet mil letleri Türkiyenin fktisadf ve harsi cephelerdeki muvaffakiyet İlerini fevkalâde bir dikkat ve he Türkiyenin her an kudreti umu- mi sulh için elzem bir âmildir. Zatı âlinizi Moskovada görmek- le duyduğum sevinci tekrar be- yan ederim. Dost memleketleri- mizin harici siyasetini idare ed- enler arasında doğrudan doğru- ya vuku bulan bu temasin sulh Beş hastavar)! yolundaki mücadelenin kuvvet- Bu takımın HI Ker takımını behe- iri i İmehal ikinci bir mağlübiyete uğrat.! ul e e latasaray Klübü 1 I arzularının bir delili olarak ayı |uoeulatmızın bi göyeyi, tahakkuk |lnmaları ehemmiyetle icf mer öleli i ettirecek tarzda canla başla uğraş JDUF, malarını tavsiye eyleriz. Bu maçtan evvel, Galatasaray ve! Beydir. “Herşeyden evvel bu merle- dostları olanlar arasmda bulun- makla duyduğum büyük sevinci beyan ederim. Çünkü vapurdan çıktığım andan itibaren etrafım da tereşşuh eden hava bir sami- dır. Hakkınmda gösterilen unut Imaz hüsnü kabulden dolayı Sovyet hükümetine teşekkür e- derim. Daima hakkımda besle- diğiniz ve Moskovaya muvasa- latımda hoşgeldiniz demek i- şin bana doğru eliniz uzandığı anda tekrar deruni ve samimi olarak bulduğum dostluğunuz- dan dolayı da zatı âlinize teşek kür ederim, Dostumuz Kara. han Ankarayı ziyatetleri esna- sında memleketlerimizi biribiri ne bağlıyan dostluğu ifade e- derken bunu kahraman devirde tesis edildiği ilk günden itiba- ren münascbatımızın geçirdiği hâdselerde mündemiç olduğu- Inu söylüyordu. Daha o devirde memleketleri. Ankara intihabatı neticesi Bütün reyler C. H. Fırkasına verildi ANKARA, 25 (A.A) — Ankara merkezi belediye intihabatı hitam yata uygun gelen telâkki Jarı üzerinde kurmağa karaf" diğimiz nasıl olurda lur? Genc cihan siyasetinin kişafındarı mütevellit ob etmesini istiyorlar. Türki; Sovyet Rusya arasmda m sıkı münasebetlerin “derin nası hiç şüphesiz bu mün betlerin sulh ve umumi si için bir kefil olduğudur. için mukaddes olan bu ni Süretle idarei kelâm dik. Fakat cihan uzviyetii garp kurdünu çıkarıp ati istihdaf etmesi itibarile fiki rimiz birdi. Bu büyük ve dost memleketten milletlerinin maddi ve yükselmesi için sarfettiği mesainin inkişafmı fev dostane br dikkatle"takip gimizi tekrar söylemek isti Sovyet milletlerine vasıtaf Türk milletinin samimi olunmuşlardır. Yalnız, iki üç bir iki isim silinmiştir. Bütün bulmuştur. 10,325 rey ile Cümhuri. yet Halk fırkası namzetleri intihap) tir, Behemehal kazanmalıyız Muhtelit takım, Macarları ikinci bir mağlü 4 yete uğratacak kuvvette teşkil edilmiştir. ra, bir ikinci defa daha mağlüp etme- ini gördüktön sonra ikinci bir ga- siye etmiştik. Bu tavsiyemize tama. /E dyomunda Fenerbalıc tir. Şu ufak farkla ki hasta olan Hik. | Saray Muhteliti ile karşı Esasen Fikret geçen Cuma Fener ta-| kımında da oynamadığı için hücum | olunacaktır. te teşkil olunmuştur: Halk fırkası namzetlerine Sö İSE 853; “ie 5 a ı — Maça saat 16 da ip 2 — Muhtelit takım şu Kaleci: Âvni Müdafi : Kadri, Burhan, Muavin: Cevat, Nihat, # Zeki, Muzaffer, Kemal İhtiyat: Rıza, Ztya, Mi mer, Rasih, Bu oyunu i lokalında | 3 — Hakem: Kemal Fi SESSAFIZ Altmordu tekaüt takımları. arasında) $ — Saat 14,30 da Gala'ğ 5 bir maç yapılacaktır. Her iki takım. ray ve Altınordu yaşlılar ©, © da Ziya, Hamdi, Necip, Sedat Riza, (ları arasında bir maç yap 5 Kemal Rifat, Mahmut Ağabey, Sup-|tar. İl bi, Cemli, Rıdvan, Hayati, Edip, Pa-| 8 — Stadyom kapıları ini sıl, Mehmet gibi eski ve yaşlı futbo)-| 13,30 da açılacaktır. İri suların bulunması bu maçın zevk ve) O Platler berveçhi âtidir:, ehemmiyetini arttırmaktadır. Balkon birinci sıra Muhtelit takım nasıl Pam ribün si teşkil edildi? Zabitan ve kltip men- hey'eti tertibiyesinden: Macaristan profesyonel II Ker takımı bu gün Taksim Sta- mensupları dai kee supları 10 Dühuliye sivil iğ Askeri talebe ve klüp