25 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

25 EYLÜL 1930 5 inci seme, No 1661 NUSHASI 5 KURUŞTUR İktisadi buhran Lloyd George (Loyt Core), geçen sey izler dünyası” başlığı Ahir ikkate değer bir yazı neşri İ Ba yazının mevzuu, “İngilteredeki Almanya'daki, Amerika'daki büyük VE ber gün miktarı artan işsizliktir. Halbuki bu üç memleket, modern ser İİ Mayenin, modern istihsalin en büyük Yuttlarıdır. Dünyadaki iktesadi vazi- Yete göz gezdirmek tenezzülünde bu kinmıyan kargı taraf iktesatçıları; İn- kereden, Almanyadan, Amerler in çok başka olan memleketimizin bahranını yalnız türk hükümetinin Daliye politikası ile izah etmek yo- eh tutmuş bulunuyorlar. Düşüne Miyorlar ki: Türkiye, Lozan sulhüne » kapılarını arkasına kadar €€- Mebilere açmış, gümrük politikasın- an mahrum, ödünç para ile geçinen memleketti. Osmanlı padişahlığı” Hn bu Hiberal iktmadiyatı, Türkelini elmilel sermayenin yağma yeri- M çevirmişti. Böyle memleketlere, siyasi istiklâlk olsun, çok pünah bir sözle, “yağma müstemle- keleri derler. Cümburiyet hüküme- nin iktisadi yükselişimiz için “bir *Y yapmamış olduğunu söylemek ce- Mietinde bulunanlar; Lozan sulhü- Dün başlıbaşma bir iktisadi muvaffa- kiyet olduğunu kavrıyamıyacak dere Şede muhakemeden mahrumdurlar Derin sezilmiş iktrsat politikası, türk Yopraklarında, Cümhuriyetle başlar. Ondan evvel, Türkiye'de, yalnız sa- *Y ve devlet masrafı iktısadiyat: var dir. Buna da “halk iktsadiyatı" de Mezler, K. siz kâğıt para çıkara- “ak kadar “para” nm ne olduğunu anlamamış bir Osmanlı devletinden ha ince iktisadi teşebbüsler bekle- Wek, zaten, çok fazla bir muhakeme Bafleti sayılabilir. Cümhuriyet hi kei | Peki: iktsadi varlığı asırlarca bey, Mile sermaye tarafından cmilmiş bir Memleketi, Türkiyeyi, bütün dünya- €n sert bir buhran hüküm sürer- &n mucizeli bir üfürükle Amerika ve derecesine çıkaramazdı. muvaffak olsaydı twsadi buhranla © kargılaşmığ ktık. Her memleketin iletes anı, kendi iktısadi o yapısına Böredir. Dünya harbinden sonra, yer) Üzünün iktısadi çehresi çok değiş İştir. Memleketimizdeki iktısadi iş-| İşin mahiyetini mak için dünya dipdiyatına göz gezdirmek icap €-| ! Mgiltere Hattâ, buna bile Ene ik ul Balanac, « buh, misaller gösterdi retli Büyük Millet Me münakasalara C.H. Fırkası grupu dün de sabah- tan akşama kadar bir içtima yaptı Vasıf B. ilk celsede uzun ve müheyyiç beyanatta bulundu Yeni Fırkanın arkasına sinen bir çok muzır unsurların tahrikât yaptıkları anlaşılmıştır Vasıf Bey gençlikten bahsederken dedi ki : “ Münevver gençler fırkamızın sıcak muhitinde mevkilerini bulacaklardır,, ANKARA 24 (Telefonla) —| C. Halk Fırkası grupu bu sabah onda tekrar toplandı, bir çokl meb'uslar söz aldı. Evvelâ Ra- sih B. (Antalya) söz alarak kür-| süye çikti. İ İki gün evvel dairci intihabi- yesinden Ankaraya gelmiş ©- lan Rasih B., yeni fırkanın açtı-| ğı propaganda mücadelesinin efkârı umumiyeyi ne sakat ve yanlış yola götürdüğüne canli ve dedi ki: — Yeni fırkanm müessisleri Ankaradadır, Fakat onların na| (Bu, onun hakkıdır. derecede mürakabe (vazifesini görmedi. Bununla beraber hü- kümetin bütün icraatının mes - uliyetini tekabbül edecektir, Bir hükümet, bir fırka var. dır. Hepimiz mes'uliyette müş terek bulunuyoruz. En kuvvet- li hükümet efkârı umtumiyenin tenkitleri karşısında menfcat- leri muhtel selerin şısımda olduğu halde, Meclisinin ekseriyetine istinat ederek iktidar mevkiinde kala: bilen hükümettir. Yeni teşekkiil eden fırka hü- kümeti mürakaba: (edecektir. Bizim fır- kamızda, fırka içinde hüküme- ti dahâ sıkı bir mürakabeye tâ- | bi tutacaktır. O da bizim va- zifemizdir. Dedi, Matbuat ve münakaşa hürriyeti İ Müteakıben Vasıf B., serbest münakaşanın ve matbuat hür- | tiyetinin en geniş tarzda ta- taşkın tezahüratı kar- olmuş bazı kim-| Millet| İ “ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MEC Göka li zg a Kâzım ve Ismet Paşalar F. grupu içtimsından çıkıyorlar... rm eni Ana İner: Siirt Hol NE A HENNE YE Gazi Hz. ANKARA, 24 (Tele- fonla) — Gazi Hz.leri öğleden sonra Mecli gelerek geç vakte kadar kalmışlardır. Başvekil İs- met, Meclis Reisi Kâzım Paşalarla Halk fırkası rü esası ve Fethi Beyile gö- rüşmüşlerdir. IsmetPş. Yeni kabineyi | teşkil edecek ANKARA, 24 (telefonla) | Yeni kabinenin yine İsmet Paşa | tarafından teşkil edileceği tahak kuk etmiştir. Maarif Vekâletine | de Bursa meb'usu Esat Beyin getirileceği muhakkaktır. i Fethi Bey | Dün Gümüşhane | den Fethi Bey, meclisin bu günkü içtimaıma mebus BUGUN 2 nel sahilede Se lim Rağ'p Bey bin lira kefaletle tahliye © Lokantacılar boykot yap- hazırlanıyorlar p Cetvelleri bu ak Bskıde Hİ M Türkiye eybeli vali edilmi, 4 üncü sahifede Felek ikâye ektepliler clisinde bugün hara- iniizar ediliyor.. ve Mısır! Mısır hariciye nazırının gazetemize şayanı dikkat beyanatı , söylemek benim vatanperver bir Mr Gazelemize beyanatla bulu- nan Mısır Hariciye Nazırı abdülfettah Yahya Paşa imebusintihap edildi İSKENDERİYE Oiilliyer) —| 79mm edeceğin | Seyrisefain yeni hattını açtıktan son ra, Mısır ile Türkiye arasındaki yol yarıya inmiştir. İzmirden İskende tiye ancak iki gecedir. Bu yeni ve tadan istifade ederek İskenderiye Yahya Paşa, Gazi Hz. hakkındaki hayranlığını, Mısırlıların Türklüğe olan alâkasını izah ediyor mizin, inkelâbemizini; Gazinin ve İs. met Paşanın “hayranıdır. — Gazi, dedi, asrm en büyük a damıdır. Türkiye için yaptığı hiz metler kendi memleketinizin de hı dutlarını aşmıştır. Türk milleti içi böyle — bir reise malik olmak büyük bir talih eseridir. z Yahya Paşa bundan sonra İsmet Paşadan çok hararetli bir lisanla bah seti. — Lozan konferansını idi ni uzaktan seyrettim. Bu müzahe relerde gösterdiği dirayetin hay mıyım. İsmet Pa. her milletin ift edeceği büyük bir devlet adamıdır Memleketinizdeki alâka ile takip ediyorum. Buy fırka hayatının memleket için fay dalı olacağına kanlim. Mısırlılar Tü e hakkında derin muhabbet his sile mütebâssistirler. “Biz Türk aslından geliyoruz son hâdise Ve bu sırlı olmama mâni değil Hariciye Nazırı bundan * sonr yeni açılan İskerideriye Battmdan bahsetti “ ve b iki - memleketin İktisadi i ilâve etti: İstank — Biz, dedi, Türkiye ile müne sebata ehemmiyet veririz. Bunu: | dir ki size genç ve İ göndetdik., faal bir sefi ktısat işleri pazarda kavun seç- raftarı olduğunu beyan ve yi ziyaret ettiğim zaman, İrrsat- | olarak iştirak edecektir. İaşe benzemez. Borsa, telgraf, tele-| iç #eisiz hüküm süren bir devirde, şüphesiz, eski Babil'in eski şın kapalı pazarları yoktur. Pa- Pi Men faizini, bir çok şeylerin fiyatı #enebi sermayesinin © hareketini, vet adamından ziyade, dünyada a idare eder. Pamuk fıyatının, md fiyatının, v.s., düşmemesi İ- evlet ne yapabilir? Bugün libe- 4 politikadan, liberelizmden bahse- İ yı Mühim ve müheyyiç beya» natla bulunan Vasıf B. mına, taşralarda, faaliyette, teş kilâtta ve propagandalarda bu- lunanların ne yaptıklarını bili: orlar mı?, Ben öyle zannede- rim ki, bilmiyorlar. Bu vaziye-| te karşı koymak tedbirler almak lâzımdır. Bu deceği n müsbetirici emniyetine zarar matbuat hürriyetinin tevlit e- mahazirin gene hürri- yeti matbuatla izale edileceği hakkındaki Gazi Hz. nin sözle- rini tekrar ettikten sonra nutka devamla dedi ki: — Fakat memleketi tahrik edecek, memleketin dahili, ha- verecek tahrikâtı yalnız kanun şe mah- keme yollarile halletmek müm- kündür. İnkrlâbı tehlikeye düşürecek vaziyete hiç kimse dayanamaz. Dedi, Yeni fırkanın vaziyeti Vasıf B, nutkuna'devam eder (Devamı beşinci sahifede) ANKARA, 24 (telefonla) -— Fethi Bey Gümüşhaneden ekse- riyetle meb'us intihap edilmiş- tir. Mazbatası telgrafla gelmiş” tir. Yarm (bugün) öğleden son ra meclis içtimamda mazbatası İokunacak ve muhalefet liderinin tahlifi icra edilecektir. Ayni cel- sede paramızı koruma lâyihası- tan-istikde © ederek Harielye'nazı Er ile görüşmek istedim. Malümdur ki İskenderiye Mısırın yaz payitah- tıdır. Binaenaleyh hükümet bu ara- hik İskenderiyedeğdir. Abdülfettah Yahya Pş. — Miserda ancak bir kaç gün kalacağımı ha- ber alınca, derhal kabul etmek Jât- funda bulundular. İskenderiyeye a- yak bastığım dakikadanberi kendimi yabancı bir memlekette hissetmedi. M. Venizelos Ankara seyahatine hazırlanıyor |,, ATİNA, 24 (Apo) —M Venizelos Ankarayı ziyarete hazırlanıyor. Teşrinievvel orta arına kadar Ticaret ve İkamet er; Türkiyeye dışarıdan gelen miktarını, aradaki açığı göremi - ar ve bu kadar ithalât açığı olan memlekette liberal politikanm ha- Ül, aratacağını dünyadan haberi İçıyan bir çocuk gibi iddia ediyor- İayşgSnlar Amerikanın yeni gümrük esini okumadılar mı? Dünya har- ayn sonra bütün o memleketlerin #şt bir milli iktisat politikasi takip ştiklerini bilmiyorlar mı? Milletler hip etindeki İş Bürosu” niçin ya Myeyir? Bu kadar büyük bir ikti: ia Pailetten sonra, bizim iktisadi buh iri zin niçin bu kadar sert kavra-| Rasih B., heyecanir bir isan- yöliinı, niçin bu kadar saf tenkitler|la söz söylerken, Başvekil İs- eydi : anlamak güç değildir. A-İmet Paşa oturduğu yerden, ha- bağ Iduktan sonra henliz İK-| tibin nutkunda temas ettiği nok İlke, iyanışna başlıyan Türkiyeye |talar hakkında not alıyor, ve Wi, 3 bir politika tavsiye etmek, bü şdünya başka bir yol tutmuşken, iten çok garip bir şeydir. Her çleket buna karşı kapılarını kapar kıyı Peynelmilel sermaye çılgın bir Hel A Yağlı av ararken, karşı taraf “iğ, düşünüyor??? Her memlekette Ay, SU gibi bizde de iktisadi buhra- tin ş<bepleri vardır. Karşı taraf, ni- tahliline yanağmı- kuru bir sözle, “bir la sanlet bir şey yap-| f > Zünnettirmek istiyor? Karşı ta- iniz söz söylüyor. Halbuki: vriyet hükümeti, onlar dile gel <vvel, buhranı tetkik etti ve sat programı yaptı, Türkeline| Yardım etmek istiyenler, ilk-| pet düşünmek usulünü öğ-| i alıdırlar. İnsaf bir fak, #terse bircok şeyleri bilmesin, ig, ili iktesat politikasının Cüm. Yet ük; et hükümetinde en mi ve etinde en ehemmiyetli ğim gibi, Yahya Paşanın elini se nın müzakeresine geçilecektir. karken de, sayede efkârı umumiyede hâsil olan muvakkat teşevvüşün ko- laylıkla önüne geçilebilecektir. Muhaliflerin vergilerin tenzil ve tahfif edileceği noktalar et- rafında yaptıkları propaganda- lar, halk üzerinde fena tesirler bıraktı, Ve bırakıyor. Dedi. İsmet Pş. not alıyorlar aşina bir hükümet ada, |mükaveleleri hazırlanmazsa M fatma mazhar © olduğum) Venizelos Ankarayı ziyareti es hissi altında idim. İnasında yalnız dostluk misakm Mısır bariciye nazır, memleketi -Jimzalıyacaktır Yari Yarınki (bugünkü) celsede İs | met Paşa nutkunu irat edecek ve Fethi Beyi bazı izahata davet eyliyecektir. Fethi Bey, bu o münasebetle kürsüye çıkacaktır, Yarmki (bu günkü) celseye | fevkalâde bir ehemmiyet atfolunuyor. ANKARA, 24 (A.A.) —Gü müşhane müntahibi sânileri C. H. F. riyaset divanmın kararı veçhile reylerini Fethi Beye ver mişlerdir. Bu suretle Fethi Be- yin meb'usluğu tahakkuk etmiş ve intihap mazbatası telgrafla meclise bildirilmiştir Mısır seferi Pek büyül kb rağ- bet gördü Gazi Hz.nin aziz şahıslarını gene polltiku oyunlarına vesile itihaz etmeğe başlıyan ye fırkamu llderi | Fethi Bey Ankara istasiyonunda Reisicümhür Hz. m beyi Karşı fırka gene çocukça ve safdilâne manevralarına başladı Tekrar ediyoruz : Gazi Hz.nin aziz şahısları hakkında lâübali olmaktan çekinelim.. Dün bir akşam gazetesinin |duğu anlaşılan bu haberi İş- Ankara muhabiri, Ankarada a bildirmiş. Mensup ol bir haber işitmiş. Ankarada birİduğu akşam gazetesi de dün i- İİsveç muhabiri varmış. Bu İs-İkinci bir tabı çıkararak bunu veç muhabiri gazetesine bir tel- |karilerine bildirdi. Bir ecnebi graf çekmiş. Demiş ki; İmuhabirinin yalan haberini tek bir tetir bırakmıştır. İda- “Serbest Cümhuriyet Fırka- |zip için ikinci tabr çıkarma |. pu hatta işliyen diğer kampanya, sı lideri Fethi Bey, Gazi Hz. ne nin mânasmı bizim gibi bu gaze | lara tefevvuk için bütün gayretle bir mektup yazarak kaydi ha- tenin karileri de anlamamış ola- Gösterilen rağbet, ida| İyat şartile Reisicümhur olmala- |cal eselenin daha ii İri ve fırkaların fevitine çıkma- |tuhaf tarafı , Fethi B. Ga- larmı teklif etmiştir. İzi Hz. nebu mesele hakkında : : İmektup yazmadığı: bildirdik Akşam çıkan bu gazetenin şen sor Gümhür r hak. Ankara muhabiri, derhal Fethi | mda çu mütaleayı da ilâve edi. | teveccüi Beyi aramış, bulmuş ve kendi-|, sinden bu haberin doğru olup olmadığını sormuş. Fethi B. de Gazi Hz. ne böyle bir mektup razmadığın: söylemiş. Bu tek zip karşısında meseleyi kapan- mış telâkki lâzım gelecek zan- i SİL, Ci Vapurlarımız Pireye de Dün Şahin Paşa otelinin civarında feci bir ti V uğrayacaklar ai kazası oldu ve tramvaylar uzun milddet işliyemediler, Resmimiz hâdise esnasında alınmıştır. Yazis haberleri sütunumuzdadır. bir Düş Seyrisefain idaresinin açtığı İstan polis bul - İskenderiye hattı, çok büyük bir rağbet görmüş ve gerek Msırlı- k diğer yolcular üzerinde mü Rasih Bey (Antalya) dermeyan edilen mütaleaları dikkatle dinliyorlardı. Vasıf B. in heyecanlı nutku Antalya mebusundan sonra İlzmize meb'usu Vasıf B. kürsü- ye «çıktı. Hatip büyük bir be- at ve talâkat ile uzun ve he- ecanlı bir nutuk söyledi. Va 8#ıf B., bütün günün meseleleri- Beş hasta ne temas etti, Cümhuriyet Halk İ Fırkasına terettüp eden vazife- Varl, | erden bahs ile dedi ki: Mürakabe vazifesi uttuğunu, mutlaka, bilir, Lo Ss n hi de de gene bu düştincenin Yük temellerini görür fa o muval bir delilidir. Se mir - İskenderiye Mısır seferlerinin mek niyeti, resi İstanbul - İz- olarak tesbit ettiği hududunu genişlet Mısır yolcuların ebilerin de biri olmuştur k ve kuvvetli| © Artık, gelecek seferden itibaren| İbinde e- | her posta, İzmirden sonra Pireye uğ-| İramak süretile İskenderiyeye gidecek tir. — Ancak y İsahsiyeti milletin bedi hürmet mevki lan Gazi Hz, nin yalı Dönüşte de Pireye uğranıacak.| Ofomobil kanın malr olmayıp milletin ma | tr. : İ 1: olarak kalması ve daimi suret! — İdare, bir müddet sonra da vanur.! hipleri dün gece umumi bir içtima yapa- rak tek taksi hakkındaki Belediye kararına ilies» si U