24 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
Ğ 24 Türkiyede faiz niçin pahalıdır ? Lider Fethi B. İzmir nutkunun bir İiktasında diyor ki: (Memleketimiz- de bugün faiz en aşağı yüzde on beş-| tir. Hiç bir yerde para bu r paha ki değildir. Köylü ve esmafm yüzde ve hattâ yüzde elli ile para teda tik etmeğe çalıştığını görüyoruz.) Filhakika Fethi Beyin uzun müd- “ct bulunduğu Fransa'da faiz çok “euzdur, Acaba bu ucuzluğa sebep Bedir? Fransa'da 1929 tediye müvazenesi $ milyar frankla lehtedir. Bugün hü- tin Bangue de France ve diğer Kankalardaki altın ve altın döviz mev *üdü 87 milyarı mütecavizdir. Bu ye Kün iki sene evvel 68 milyar frank idi, Demek oluyor ki, Fransaya her ne hariçten gelen servet vasati ola- | "ken milyarı bulmaktadı Tasarruf suretile biriktirilen ser - Yetlere gelince bunlar da müthiş ye * Künlere baliğ olmaktadır. İktisadi Te- in bu derecede hüküm sürdüğü ve Paranın bol olduğu Fransada fniz el- Üiklerine mukabil Fransada bir çok iyülk bankalar mevduata — faiz bile Yirmemektedirler. Fakat biz kendimizi Fransa ile ma kayose etmeyi doğru bulmadığınız i- $in tetkikcatımızı komşu veya biç ol- Müzea iktısadi ahvali bize az çok ben Biyen memleketler üzerinde yapmak İstiyoruz. Bizim gibi zirai fakat bize Mizaran daha zengin olan Romanya- | > pp umumi harpten Kiüç mmisli büyümüş. Kendisine çok İeiçin arazi ve nüfus ilhak edilmiş. i nış. Ve. da- Jar) nm istikrarını Y h yakında haricten 105 milyon ME bir istikraz temin etmiştir. Bötün| Minlara © rağmen O Romanyada| Mirün © hüküm (süren | iktis-| â buhranın derecesi, bi- ARŞAMBA EYLÜL 1930 inci sene, No 1660 NUSHASI 5 KURUŞTUR l Gazi Hz. Meclislehi Sim memleketteki buhrandan daha âz dildir. Acaba Romanyada para f İri bizim memleketteki nisbeten İN ucuz mudur? Bu sualin cevabı Kömanyanın Devlet Bankasına (Mi ka) bırakıyoruz: Romanyanın ma| y,Ylahatını ve parasının istikrarını "ban ve tetkikat için geçenlerde İeketimize gelen M. Rist, Roms m milli bankasında müşâvir sıfa- İk bulunduğu zaman bu ana banka) memleketin diğer bankaları ara - | dn bazı muhturalar teati edilmiş - İşi çonanyanın Devlet Bankası olan ü İi Banka bu muhtıraların birinde! Yor ki: “Faiz haddının tarafımız - tesbit edilme lep ediyorsu YE Size şunu hatırlatalım ki, Bankanm bütün gayretlerine r. e fniz haddi 0/8 raddesinde iken İk ticari bankalar 4420 9425 ve hat “30 faiz almaktadırlar. Ticaret 'nkaları ekseriyetle fnizi 7418 den 3 h indirmediler.,, Avni muhturanın diğer bir fırkasın Romanya ticaret bankalarındaki Kvduatın kırk milyar Ley'e yani bi iç paramızla 500 milyon liraya bar “lduğu görülüyor. Halbuki yaptı- bir tetkikata nazaran Türkiyede tay» bankalardaki mevduatın yekö- 1, 'tmi mevduat dahil olduğu halde- Üiğgmiktarın yarısını bile bulmuyor. ye “lüyor ki, menkul, gayri menkul çaki serveti bizden çok olan Ro- İügyada ticari bankalar, faizi 0420 hg vddesindedir. Bankaların aldıkla Aaiz bu maddede olursa zlirra ve cs Yi, 9 bu milesseseler haricinde tedi İki, *decekleri para için ne miktar | k yi lâzım geldiği kolaylık in edilir, iş göriyet diğer komşu memleketler daha pembe değildir. bizim bün ve halde iktisadi büny: iz gibi ve yahut bizimkine müşa Sinan ve parası bizden daha ucuz Man memleketler hangileridir ? ig rla beraber hükümet faiz hadle Ügerinde imkân ve salâhiyeti dahi- h , ,1*dbirler almaktan hali kalmadı Üç si müsasir olacağına kanaat ge- İaygfi yeni tedbirleri de mütalenda iç ki, para faizi me vir kiraları için olduğu gibi, arzu üye sidesine tabidir. Bu kaide her Büy ve her mekânda mutlüka hük- but, rn eder. Muhterem Fethi B. "kyn bir yerinde söylediği gil vii “di kanunlar öyle zaruretler İle eder ki, bunlara karşı bigâne | Magi plan ve bunların tesirleri her <mrü iradeye tâbi olur zan ig Pulunmaktanı daha büyük bir İamaz. , Süürt meb'usa MAHMUT Bir istifa İLADRİT, 23 A. A.— Dük stifa ettiği temin edil sy p | | : Millet kürsü eher işaret ederken Içlima nasıl | oldu? . ANKARA, 23 (Telefonla)— Cümhuriyet Halk Fırkası Mec- lis grupu bugün öğleden evvel | ve sonra olmak üzere iki mühim içtima yaptı. Pırka mebusları nn hasbihaline ve noktai nâ- - zarlarının teatisine İrsat ve-| ren bu içtimalarmilki sabah &a at onda Afyonkarahisar meb'- usu Ali B. in riyasetinde açıl- dı. Fırkaya mensup bütün me- Puslar içtimada hazır bulunu-| yor vebir an evvel görüşmek, muhtelif mesele ve mevzulara temas etmek için adeta sabır- sızirk gösteriyorlardı. Kürsü- ünde şar niyetini İsmet Pş, zaferimizin Yahya Gal.p ve Asaf B. ler ye ilk sözüalan fırkalideri İsmet Paşa geldi ve izahatına başladı. Başvekil, her nevi mev- zu ve meseleye temas eden İ- ibolu), Reşit (Malatya), LE ARL LR a Başmakarriri: Siirt Mebus NM AFINEI NE /ocalarından İsmet Pş.nın nutkunu dinliyorlar Grup içtimaı çok hararetli oldu ve birçok meb'uslar söz alarak şiddetli münakaşalara yol açtılar N Içtimada neler görüşüldü? 1— Asayiş nasıl? 2— Inhisarlardan ceplerini doldur- du.. denilen adamlar kimler ? 3— C. H. F, yolsuzluk yaptı mı ? 4— Tülün inhisarından 45 milyon lira alıyor ve hepsini masraf mı ediyoruz ? 5— Israf var mı ? &—Muamele, kazanç, veraset vergilerinde, tadilât yapılamaz mi ? 7— irtişa kanunu. 8 — Muhalefet tahriphâr ve tahrikkâr unsurlara perde oluyor. 9 — Icra ve iflâs Kanununun tadili kabil mi ? 10—Ecnebi sermayesi celbinde karşı fırka ile ihtilâfımız var mı? Işte dün bunlar görüşüldü İsmet Pş. nın izahat ve beyanatı Besim Atalay B.in in- sana hayat veren duydukları. İçtimalar perşembeye ka dar devam edecektir.. Dün sabah ve akşam iki celse yapıldı Besim atalay ve Celal Nuri Beyler ——— m. — Görüşmek lâzım yeldiği kanaa- tile hareket ederek bir çok ten kitlerin, “şikâyetlerin son gün kimlerdir?. > 3 — Cümhnriyet Halk Fırka- ,onun hükümeti ve onun ili İsmet Paşanın gaze- temize beyanatı Mahmut Esat Beyin istifası kabul edildi ANKARA, 23 (Mülliyet)- Mahmut Esat Beyin istifası hakkında Başvekil Paşadan malümat istedik. Şü beya natta bulundu: /— Mahmut Esat B. tara- fımdan istifaya davet olun- duğu haberi asılsızdır. Ken- disi şimdiye ( kadar bir kaç kere çekilmek arzusunu gös termiş ve tarafımdan. kabul olunmamı Bu defa ısrar etti, İstifasını kabul etmekle sif olacağım... İsmet Pş. - Fethi B. Dün akşam uzun bir mülakat yaptılar ANKARA, 23 (Milliyet) — Fethi Beyle Nuri Bey, İsmet Pş. tarafından bu akşam Çankaya- daki köşkünde kabul edildiler. Mülâkat, bir buçuk saat devam etmiştir. — ere — Maarif vekilliği ANKARA, 23 (Telefonla)— Maarif Vekâleti- ne Vasıf Beyin tayini © ihtimal kuvvetini kaybet (ğ5 miş gibi görün. PİR mekle < beraber mezkür Vekâlete p yeni bir namzet olarak Bursa me- busu Esat Beyin de isminden ısra* la bahsedilmekte- dir, ESAT B Fevzi Pş. Hz. Erzurum 22 (Milliyet) — İ- ki gündenberi şehrimizi şereflen diren Fevzi Paşa Hz. dün de kı- taatı ve tabyaları teftiş etti Akşam üzeri belediye tarafın dan şereflerine bir ziyafet veril- di. Bugün saat yedide refakatle İrindeSabri Paşa ve nüfus umum müdürü Akif Bey olduğu halde Hasankale - Karaköse tarikile Beyazıda hareket ettiler, Gazi Hz. Mançester gardiyanın mühim bir bendi ATİNA 22 — Londradan bil lerde ortaya atıldığını, muhte- İresmi ve gayrireseii teşkilâtın dirildiğine göre Mançester gar- Mf nütuk ve neşriyatın dabu yoldaki mesaiye hız verdiğini kaydederek: — Bunlar üzerinde serbestçe! görüşmek, hiç bir arzu ve e-- meli *kafamızın içinde hapset- memek, tereddüt getirebilen her noktayı istizah etmek, © söyle- mek; cevap almak ve istemek, inanıncıya kadar söylemek ve söyletmek lâzımdır. | İfadesinde bulundu ve hükü- metin her hangi bir zaman her | hangi bir süalin cevabını verme ğe amade bulunduğunu beyan etti, İçtimada söz söyliyen, soran ve noktai nazar beyan eden meb uslar bilhassa Celâl Nuri (Geli-| İlyas Sami (Muş) Mazhar Müfit (Dı nizli), Remzi (Sivas), Besim A talay (Aksaray), Yahya Galip (Kırşehir), Mehmet (Kastamo- nu), Asaf (Bilecik) Beylerdi. Gerek bu zevatın, gerek di ğer mebus B.lerin sorduğu,söyle diği mevzular Şu suretle bir kaç esas üzerinde toplanabilir ; 1 — Asayiş nasıl?.. zahatma başlarken: Ihassa her şeyi açık ve 2 — İnhisarlardan ceplerini doldurdular. . denilen adamlar da yolsuzluk var mı?.. i 4 — Tütün inhisarının getir- diği 45 milyon liralık varidat Grup içtimana rivaset eden Ali Bey “ Afyon, geldiği gibi masraf kapısından (Devamı beşinci sahifede) diyan gazetesi Türkiye ahvaline tahsis ettiği makalede tam bir parlâmento usulünün ahenk ve insicam dairesinde cereyan etme si için tam bir par! entarizme ve muhalefetin vücuduna taraf- İtar olan Gazi Hz. nin hürriyet- İperverliğini takdirlerle yadedi- yor, Mahküm edildiler BOMBAY, 23 A.A. — Bom: bay kongresi harp meclisi reise- si ile altı azası 3 ilâ 4 ay hapse mahküm olmuşlardır. l Beş hasta var! izahatını Istanbulda 250.000 ki, BUGUN , 2 nci sahilede 1— Tarihi teirikam hamlt 2- Harici ve 8 üncü sahifede 1— Belediye sw miki tezyidiri düşünüyo! Güzel san'atler müteha ses getiri 2 1 Bakkallar dın toplandılar Yumurta ücareti inkişaf ediyor 4 üncü sahifede Felek Si Hikâye - Roman Mektepliler Cümhuriyet Halk Fırkası grupu dün iki içtim yaptı, Ismet Pasanın mühim dinledi reye iştirak edecek Ve . bütün bu reylerin C. H. Fırkası verileceği anlaşılıyor Defterler yarın akşam kaldırılıyor. Fesatçı uns ların tahrikâtına fırsat vermemek lâzımdır İntihap cedvellerinin ası müddeti yarın akşam saat altı- da tamam olacak, cedveller kal- dırılacaktır. Yapılan müracaat- lar neticesinde isimleri unutuları ların da isimleri cedvellere idhal edilmiş ve artık bu kabil müra- caatların önü hemen, hemen a- lınmış gibidir, Bundan sonra r&- | ylerin toplanması için hazırlık- lar başlayacaktır. İstanbulda be lediye intihabatına iştirak &de- İcek kadın, erkek mğntehiplerin İmiktarı 250 bin kadardır. San- dıklar 5 Teşrinievvelde çıkarıla- rak reyler toplanmağa başlana- ve herkesin bizzat reyini si vermek mecburiyeti bu- Tunduğundan hiç bir mazeret abul edilmiyecek ve başkalarile gönderilen reyler kabul olunmr yacaktır. Sandıklar kaza kezlerinde bulu kaza dahi le sonra da nahiyelerdeki münte İhiplerin reyleri toplanacaktır. Nahiye müntehipleri de mer- ak ve evvelâ müntehiplerin, kaza | Beyazıt belediyesinde ir hap encilmeninin faallyı merkezlerine giderek rey pui lalarını atacaklardır. Maam; lüzum görülürse kaza dahilir ki reyler toplandıktan sonra : (Devam inci sayfada) Yeni fırka günde 5 lira ücretli propagandacı tuttu Muhtelif semtlerde teşkilât ve propagand yapanların bir kısmının mazilerinden fırka merkezine şikâyet edildi S. C, Fırkasmın Taksimde Cümhuriyet meydanmdaki mer zinde dün şayanı kayıt bir fa- etolmamıştır.Ankarada bulu suna dün telefonla bazı talimat verilmiş ve bilhassa belediye in etten geri kalınmaması iştir, Pirk cağınn da Kalm emre- İstanbul ©- yartımanına 'dilmesi düşünülmektedir. Dün fırka merkezine bazı sem | siye itiraz Şehrimizdeki taksi sahipleri bu akşam saat 8 de şöförler ce- miyetinde toplanarak belediye- nin son tek taksi evsafı hakkın daki itirazlarmı tesbit edecek- lerdir. Otomobil sahinlerinin hu i tihabatımı kazanmak için faali- | tlerden yapılan müracaatları fırka teşkilâtmı ve propagar sını semtlerinde yapmak istiy n İlerden bazısının vaktile Hür nan merkezi umumi heyetinden | yeti itilâfa, İngiliz muhipler buradaki kâtibi umumilik büro-İmiyeti gibi teşekkülerdeçalışı olmalarınm halkın aksi tesir y tığını ve bu yüzden belediye tihabınm da kaybedilmesi malinden bahs ile şikâyette lunmuşlardır. Bu müracaatlz kâtibi umumilik bürosundan vap verilmiş, teşkilât ve pro) (Devamı 2 inci sayfada) Taksi için kabul edilen kapalı otomobli ve bir lüks araba Otomobilciler tek tak ediyorlar | Onlara göre belediyenin babul ettiği model 20 sene evvele aitmiş tima: çok hararetli olacaktır. förler tek taksi evsafının menhemen hepsine itiraz etr te, belediyenin tek taksi tip de büyük bir gafletle hareke tiğini, otomabil tiplerinin Yenal
